تشریح صنعت ساختمانی

تشریح صنعت ساختمانی

اسلاید 1: تشريح صنعت ساختماني حسين اسلاميدانشكده عمران شريفمهر 1387

اسلاید 2: چالشهاي مديريت پروژه هاي صنعت ساختمحدوديت منابع: مصالح، نيروي كار ماهر، ماشين آلات و ابزار، نيروي فني و مديريتيافزايش مقررات: مقررات ملي ساختمان ، نظامهاي فني و اجرايي، استانداردها، آئين نامه هاي طراحي، مقررات ايمني در كارگاه ها و روشهاي ساخت، مقررات زيست محيطي، مقررات اجتماعي ، قانون كار، قانون تأمين اجتماعي و ...ملاحظات اجتماعي: ملاحظات فرهنگي، اقتصادي، تورم، كمبود انرژي، استراتژي توسعه و ...چالش مدير پروژه پاسخ دادن به اين محدوديتها ضمن تأمين اهداف پروژه است.

اسلاید 3: 2) صنعت ساخت:مجموعه عوامل، اعم از مؤسسات و اشخاص حقيقي و حقوقي – خدماتي يا توليدي – كه در چارچوب نظامات متعارف فني، مهندسي و اجرايي به تعامل مي پردازند تا مصنوعي بنام ساختمان يا تسهيلات مورد نظر را براي بهره برداري بوجود آورد شكل دهنده صنعت ساخت مي باشند.برخي ديگر بخشهاي مطرح در عرصه اقتصاد ي اعم از توليدي يا خدماتي عبارتند از:صنعت حمل و نقل صنعت كشاورزيصنعت فولادصنعت گردشگريصنعت بيمه

اسلاید 4: 3) عوامل اصلي در صنعت ساختعوامل اصلی اعم از حقیقی یا حقوقی که به ايفاي نقش در ارائه نوعي خدمات و یا تولید کالا و تجهيزات در ارتباط با کار ساختمانی میپردازند عبارتند از:سرمایه گذار یا مالك (Owner/Investor) -کسی که تامین کننده سرمایه و یا متعهد بر سرمایه گذاری است و معمولا بهره بردار از تسهیلات ایجاد شده است.طراح یا مشاور (Designer/Consultant)– کسی که تصویری از آنچه باید ساخته شود را تولید و پردازش می کند و معمولا با ترکیبی از مشاورین تخصصی (Sub Consultant) و نیروی کارفنی و مهندسی به ارائه خدمات می پردازد.سازنده یا پیمانکار (Contractor)– کسی که پروژه را اجرا میکند و آنرا میسازد و خود به پيمانكار عمومي (General Contractor)، پيمانكار اصلي (Prime Contractor) يا پيمانكار جزء يا تخصصي Special or Sub Contractor تقسيم بندي مي شود. تامین کننده کالا و تجهیزات(Material & Equipment Supplier) – کسی که کالا و تجهیزات و ماشين آلات مورد نیاز پروژه را اعم از مصرفي يا ماندگار در پروژه را تأمين مي كند.- تامین کننده مالی واعتباری و پوششهای بیمه ای(Financial, Credit and Insurance agencies) : کسی که پروژه را تامین مالی میکند و یا تضمین های لازم برای انجام خدمات را تامین میکند و یا پوششهای بیمه را در مقابل مخاطرات پروژه ارائه مینماید.مدیر طرح/ ساخت (Project/Construction Manager ) کسی که به نیابت از مالك و بعنوان كارگزار وي، مدیریت طرح را عهده دار میگردد (مدير طرح ، و يا به عنوان عضوي از گروه هدايت پروژه (مالك، مشاور و مدير ساخت )عهده دار مديريت در مرحله ساخت و هماهنگي بين كليه عوامل دست اندر كار مي گردد (مدير ساخت) .نهادهای مقرراتی و قانونگذاری (Legislative & Regulatory Bodies) - که واضع مقررات فنی و اجتماعی لازم الاجرا و مرتبط با کارهای ساختمانی هستند و بر اعمال آنها نظارت می نمایند.

اسلاید 5: 4) نظامات فني ، مهندسي و اجراييمجموعه اي از قوانين ، مقررات و ضوابط كه روابط و ترتيبات تعاملي بين عوامل در صنعت ساختماني را تنظيم مي نمايد.قانون مدني – به تنظيم روابط عمومي آحاد جامعه در مقابل يكديگر مي پردازند.قانوني تجارت به روابط افراد در انواع تشكل هاي حقوقي و نيز به مناسبات تجاري بين اشخاص مي پردازد.نظام فني و اجرايي طرحهاي عمراني – به تنظيم مناسبات بين عوامل صنعت ساختاني در آن بخش از طرحهاي دولتي كه از طريق بودجه عمومي كشور تأمين مالي مي شود مي پردازد.نظام مهندسي ساختمان به تنظيم مناسبات حرفه اي و صنفي مهندسين در عرصه ساختمان مي پردازد.ساير نظام هاي فني و اجرايي اختصاصي

اسلاید 6: 5) ويژگي كارهاي ساختمانيدر مقايسه با توليدات كارخانه اي ويژه گي هاي ذيل را مي توان برشمرد. سفارشي سازي يكتايي و منحصر بفردي متغير بودن محل كار و در نتيجه متغير بودن شرايط محيطي تغييرات مستمر تركيب عوامل انجام دهنده كار در دوره اجراي كار تلاش حرفه اي متنوع – بيش از 70 صنف كاري

اسلاید 7: 6) مشخصات صنعت ساخت تك محصولي – از توليد انبوه كمتر بهره مند استكوچكي مؤسسات كسب و كار - حجم و ارزش كار به نسبت دارايي بالا استخدماتي – مهارت مبنا بجاي اتكا به ماشين آلات و سرمايهكثرت و پراكندگي عوامل – پيمانكاران، سازندگان، طراحهان، نيروي كار ماهر، مؤسسات قانون گذار، بهره برداران، تأمين كنندگان ....ظرفيت مديريتي بالا- قدرت بسيج امكانات و منابع عليرغم پراكندگي بالاست و از انعطاف و توان سازماندهي قابل ملاحظه اي برخوردار است.كندي نوآوري- تحقيق و توسعه و پيشرفت كند است در يك جمله كنترل روي تقاضا و عرضه نيست و به شدت از تغييرات محيطي ، اجتماعي و سياسي تأثير ميپذيرد. در ايران كه وابستگي اقتصادي به دولت زياد است اين صنعت به شدت از سياستهاي پولي و اجرايي دولت تأمين مي پذيرد.

اسلاید 8: 7) اندازه و اهميت صنعت ساخترونق اقتصادي مرادف با سطح فعاليتهاي ساختمان سازي سنجيده مي شود.تحريك اقتصادي معمولا” با فعالسازي كارهاي ساختماني صورت مي پذيرد.هر يك واحد صرف پول در ساختمان سازي، حدودا” 5/2 واحد فعاليت اقتصادي بوجود مي آورد . اين بدليل وابستگي صنعت ساخت به ديگر بخشهاي اقتصادي مانند صنايع توليدي ، حمل و نقل، خدمات مالي و بيمه اي است.سهم صنعت بين 7 تا 12 درصد از توليد ناخالص ملي15 درصد نيروي كار در صنعت ساختمان ، 5 درصد مستقيم و 10 درصد غير مستقيم.مجموعه اصناف درگير در صنعت ساخت حدود 70 صنف.نسبت سهم بخش دولتي، خصوصي و تعاوني بسته به سياستهاي اقتصادي هر جامعه دارد.توزيع كار ساختماني – در حدود 70 درصد كار ساختماني جديد، 20 درصد نوسازي و بازسازي، 10 درصد تعمير و نگه داري . اين تناسب به درجه توسعه بافتگي و حجم كار ساختمان صورت پذيرفته بستگي دارد.

اسلاید 9: 8) دسته بندي كارهاي ساختمانياين دسته بندي با توجه به نوع ماشين آلات ، تخصص، روشهاي ساخت و ... صورت مي پذيرد. يكي از دسته بندي هاي متعارف بشرح زير است:خانه سازي (Housing Construction)ساختمان سازي (Building Construction) ساخت مهندسي (Engineering Construction)ساخت صنعتي (Industrial Construction)

اسلاید 10: - خانه سازي (Housing Construction) - 30 الي 35 درصد كل فعاليتهاي ساخت، توسط بخش خصوصي، پيمانكاران كوچك، نقش اول متوجه مهندسين معمار و ساختمان، ضوابط شهرداري ها، نظام مهندسي ساختمان.ساختمان سازي (Building Construction) - كليه ساختمانهاي غير مسكوني نظير اداري، تجاري ، خدماتي و فرهنگي، 35 الي 40 درصد كل فعاليتهاي ساخت، توسط بخش خصوصي و دولتي، پيمانكاران متوسط، نقش اول متوجه مهندسين معمار و به تبع آنها مهندسين ساختمان و تأسيسات.

اسلاید 11: ساخت مهندسي (Engineering Construction) - 20 الي 25 درصد از كل فعاليت ساخت، مهندسين نقش فعالتر، پارامتر اصلي در طراحي عملكرد ، مصالح اصلي خاك و سنگ و فولاد و سيمان و چوب ، نقش ماشين آلات سنگين ساختماني پر رنگ ، توسط بخش عمومي، سه دسته اند.شبكه هاي حمل ونقل – راه ها ، پلها، ترمينالها (فرودگاه ها) و متعلقات آن.كارهاي سنگين – اسكله ها ، بنادر، تونلها، پل هاي بزرگ، راه آهن و ...تأسيسات زيربنايي – خطوط انتقال آب، برق، تلفن، فاضلاب، روكش خيابانها و پياده روها و ... كه بيشتر در حوزه خدمات شهري اند.ساخت صنعتي - (Industrial Construction) 5 الي 10 درصد از كل فعاليتهاي ساخت، سرمايه گذاري در صنايع سبك توسط بخش خصوصي و در صنايع سنگين و توسط بخش دولتي، مسئوليت مهندسي غالب است، پالايشگاه ها، كارخانجات صنايع فولاد، صنايع پتروشيمي و ... از ساخت صنعتي سنگين است

اسلاید 12: 9) نظام فني و اجرايي طرحهاي عمراني كشور9-1- تاريخچه – اولين نظام فني و اجرايي مصوب هيئت دولت در سال 1367. - دومين نظام فني و اجرايي مصوب هيئت دولت در سال 1375.

اسلاید 13: 9-2- چرخه نظام فني و اجرايي طرحهاي عمراني كشورالف) مطالعات تحقيقاتي و بنيادي بعنوان مبناي شناخت منابع و نيازها جهت برنامه ريزي كلان.ب) تهيه طرح شامل مطالعات شناسايي و توجيه فني و اقتصادي طرحها و طراحي اوليه.ج) اجراي طرح شامل طراحي تفضيلي ، عمليات ساخت كنترل و نظارت.

اسلاید 14:

اسلاید 15: 9-3) ويژه گي هاي نظام فني و اجرايي طرحهاي عمرانيطراحي تفضيلي در مرحله اجراي طرح و توصيه برانجام كار طراحي و ساخت بطور توامE.P.C تأكيد بر ضرورت توجيه فني و اقتصادي طرحها قبل از شروع.كاستن انگيزش هاي ناشي از علاقمندي به توجيه طرحها ناشي از منافع غيرموجه عوامل تهيه يا اجراي طرح.ديدن كميته هاي تخصصي فني براي بررسي و كنترل مهندسي طرحها.شناسايي واحدهاي ارائه دهنده، خدمات مديريت در مرحله تهيه طرح و اجراي طرح در بخش خصوصي.توجه به قيمت گذاري مقطوع و تجميع رديفهاي فهرست بها به جهت ارتقاء خلاقيت پيمانكاران.مستقل شدن فرمول حق الزحمه مهندسان مشاور از مبلغ برآورد هزينه كارها.امكان پذير نمودن سرمايه گذاري توسط پيمانكاران و مؤسسات مالي در طرحها و برداشت آنها از عوايد پروژه.

اسلاید 16: جايگزيني تضمينهاي صنفي بجاي تضمينهاي بانكيتوجه بيشتر به جنبه هاي كيفي ارائه خدماتزمينه سازي براي روشهاي هم افزايي و ارتقاء (تقويت) توان فني و اجرايي كشور – تشكيل گروه همكاري.توجه به استفاده حداكثري از ظرفيت و توان داخلي و تجويز كنسرسيوم هاي تضامني با شركتهاي خارجي در موارد لزوم – رعايت سهم 51 درصدي براي طرف ايراني.توجه به كنترل پروژه به روشهاي پيشرفته توسط واحدهاي زيربط.توجه به توانمندي نرم افزاري و مديريتي در ارزيابي و تشخيص صلاحيت واحدهاي حرفه اي پيمانكاري.توجه به مقايسه فني – اقتصادي پيشنهادها در مناقصات و انتخاب بر مبناي قيمت معقول.عدم تجويز ارجاع به طور توام در موارد زير:مديريت اجراي طرح با نظارت مديريت اجراي طرح باخدمات و فعاليتهاي اجراييمديريت اجراي طرح بامديريت تهيه طرحمديريت اجراي طرح باتهيه طرحكنترل هاي مهندسيباخدمات و فعاليتهاي اجرايينظارتباتهيه و ساخت كالا، پيمانكاري اجرا و آماده سازي بهره برداري

اسلاید 17: 9-4) شمايي از تقسيمات كاري در نظام فني و اجرايي طرحهاي عمرانيطرح ( پروژه) - تهيه طرح- اجراي طرح - - مديريت بر تهيه طرح مديريت بر اجراي طرح- مديريت بر تهيه طرح از جنبه ايفاي وظايف قانوني غير قابل واگذاري - خدمات مديريت بر تهيه طرح- مظالعات امكانسنجي اوليه- مطالعات امكانسنجي نهايي – طراحي مقدماتي- مديريت بر اجراي طرح از جنبه ايفاي وظايف قانوني غير قابل واگذاري خدمات مديريت بر اجراي طرح و كنترل خدمات مديريت بر اجراي طرح (مديريت)- خدمات كنترل هاي مهندسي- خدمات كنترل پروژه- خدمات نظارت- تهيه طرح- خدمات و فعاليتهاي اجرايي- مهندسي تفضيلي (تهيه نقشه هاي اجرايي)- تداركات (تهيه و ساخت تجيهزات)- پيمانكاري اجرا(ساخت و نصب)- آماده سازي براي بهره برداري

اسلاید 18: سیستم های اجرای پروژه Project delivery system بیانگر چگونگی و نحوه انجام فرآیند نیل به اهداف پروژه از طریق تبیین رویه ها و اقدامات، توالی وقایع، ارتباطات قراردادی و محدوده تعهدات و مسئولیتهای عوامل اصلی در پروژه است. اگرچه یک شباهت عمومی در نوع و ترتیب وقایع در فرآیند شکل گیری پروژه های احداث مشاهده میشود، لیکن به لحاظ زمان رویداد و درجه پیچیدگی و اهمیت هر یک از وقابع، هر پروژه ای شرایط و وضعیت مخصوص به خود را دارد. ترتیب وقایع و مراحل انجام کار در یک پروژه ممکن است به صورت متوالی خطی Sequential or Linear و یا همپوشیPhased or overlap انجام شود

اسلاید 19: مراحل اصلی و عمومی در فرآیند پروژه عبارتند از:مطالعات مفهومی (امکانسنجی)طراحی و مهندسیتدارکاتساخت و نصبراه اندازیبهره برداریاین مراحل معمولا از یک توالی خطی تبعیت می کنند لیکن ممکن است درجه ای از همزمانی و همپوشی رامابین آنها برنامه ریزی نموده و در نتیجه دوره عمر پروژه را کوتاهتر از صورت توالی خطی تحصیل کرد (شکل 2).

اسلاید 20:

اسلاید 21: استراتژی اجرای پروژهمنظور از اتخاذ استراتژی پروژه ، انتخاب روش و سازمان اجرای پروژه است. این تصمیم بر مبنای اطلاعات ساختاری پروژه ) W.B.S و C.B.S) و با توجه به پاسخگویی به سوالات اساسی زیر در خصوص انجام هر یک از فرآیندهای پروژه اتخاذ میگردد.اجرای متوالی و یا همپوشی مراحل کار.استفاده از منابع داخلی In hose و با خرید خدمات از منابع خارجیOut - Source . بهره گیری از مفهوم ادغام سازمانی (واگذاری مسئولیتها به یک منبع واحد) و یا تفکیک سازمانی (تقسیم و واگذاری مسئولیتها به منابع متعدد).

اسلاید 22: عوامل اصلی در پروژهگام های اصلی در پروژه و عوامل انجام آن به ترتیب ذیل خواهد بود:تشخیص نیاز (هدف)صاحب نیازتأمین منابع مالیسرمایه گذارطرح و برنامه نیل هدفطراحیاجرای طرح و برنامهسازندهدر صورتیکه سرمایه گذاری و تأمین منابع مالی پروژه توسط صاحب نیاز انجام پذیرد، عوامل اصلی پروژه عبارت خواهد بود از مالک (کارفرما)، طراح و سازنده.

اسلاید 23: انواع سیستم های اجرای پروژهباتوجه به گامهای اصلی پروژه، تصمیم استراتژیک در خصوص انجام این اقدامات در درون سازمان کارفرما و یا تأمین آن از منابع خارجی و همچنین چگونگی واگذاری مسئولیت این اقدامات به منابع خارجی به لحاظ تعداد این منابع، پنج سیستم اصلی اجرای پروژه به صورت ذیل شکل میگیرد:سیستم خود اجرا builder The owner: انجام هر سه اقدام اصلی در درون سازمان کارفرما.سیستم طرح و ساخت :Design buildتأمین منابع مالی توسط کارفرما و انجام طرح و ساخت توسط منبع واحد خارجی.سیستم متعارف-bid-build Design: تأمین منابع مالی توسط کارفرما، طراحی و ساخت به صورت منفک توسط منابع مجزای خارجی.سیستم مدیریت اجرا : Construction managementتأمین منابع مالی توسط کارفرما، طراحی و ساخت به صورت منفک توسط منابع مجزا یا واحد خارجی و مدیریت و هماهنگی واحدهای طراحی و ساخت و یا مدیریت واحد طراحی و ساخت توسط منبع خارجی دیگر.سیستم دگر اجرایی کامل Design- Build- Finance تأمین هر سه اقدام اصلی سرمایه گذاری، طراحی و ساخت از منبع واحد خارجی.لازم بذکر است که ترکیبات گوناگونی از سیستم های اجرای پروژه می تواند وجود داشته باشد ولی نکته مهم، تشخیص پنج سیستم فوق بعنوان سیستم های اصلی اجرای پروژه است که در عمل گاهی به صورت ترکیبی و گاه با تغییری در اجزاء مورد استفاه قرار می گیرد (شکل 3 و 4) . ذیلا به توضیح هر یک از این سیستم های اجرای کار پرداخته می شود.

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26:

اسلاید 27:

اسلاید 28:

اسلاید 29:

اسلاید 30: محاسن روش مديريت ساخت در پروژه هاي بزرگسرعت در عمليات اجرايي و كوتاه كردن مدت اجراي پروژه از طريق همپوشي بين طرح و ساخت (ساخت سريع) بويژه با استفاده از چندين پيمانكار تخصصي.ايجاد يك گروه هماهنگ و بدور از روابط تقابلي متشكل از كارفرما، مدير ساخت و طراح بمنظور مديريت و نظارت بر پروژه.حضور موثر عامل اجرا در مرحله تهيه طرح و ارائه پيشنهادات در اصلاح طراحي بمنظور افزايش قابليت ساخت (Constructability)و تحصيل يكپارچگي بين طرح و اجرا.

اسلاید 31: اعمال موثر تر مهندسي ارزش (value engineering) در جهت كاهش هزينه ها در مرحله طراحي و اجرا.آزادي عمل بيشتر كارفرما جهت پرداختن به كارهاي سياستگزاري و آمادگي جهت مرحله بهره برداري بويژه وقتي مدير اجرا بعنوان مدير طرح (عامل چهارم) ايفاي نقش كند.نهادينه كردن دانش و تجربيات مديريت بر فرآيند طراحي و ساخت پروژه در تشكيلاتي حرفه اي.تحصيل يك ارزيابي مستقل از وضعيت پروژه در ابعاد دامنه، بودجه و زمانبندي در جهت تامين بهتر اهداف مالك (كارفرما).

اسلاید 32: فاكتورهاي تصميم گيري در انتخاب روش اجرا:- نحوه و ميزان مطلوب توزيع ريسك.توانمندي مديريتي و اجرايي سازمان مالك.اهميت زمان و لزوم تسريع در فرآيند پروژه.درجه پيچيدگي ، گستردگي و تنوع كارهاي تخصصي در پروژه.بزرگي پروژه.