تصمیم گیری چند معیاره(روش دیمتل)

تصمیم گیری چند معیاره(روش دیمتل)

اسلاید 1: تصمیم گیری چند معیاره(روش دیمتل) استاد مربوطه: گردآورنده:

اسلاید 2: معرفی روش DEMATALنام اختصاریDEMATEL از عبارت زیر برداشت شده است:Decision Making Trial And Evaluation Laboratory

اسلاید 3: معرفی روشDEMATEL عوامل تشکیل دهنده یک سیستم پیچیده همواره با یکدیگر مرتبط بوده و این ارتباطات با درجات مختلفی از میزان اثرگذاری بر یکدیگرمشخص می شوند.سیستم هایی که ما با آنها سرو کار داریم، مسائل تصمیم گیری هستند. این مسائل شامل مجموعه ای از شاخص ها هستند، و باید میزان شدت و ضعف ارتباطات این شاخص ها با استفاده از ماتریس ها و عملیات ماتریسی مقایسات زوجی معین شود. دیمتل یکی از روش های تصمیم گیری چند شاخصه است که در تجزیه و تحلیل این گونه از مسائل تصمیم گیری کاربرد دارد.

اسلاید 4: معرفی روشDEMATEL روش دیمتل با تشکیل ماتریس های مقایسات زوجی و با استفاده از روش های تبدیل کیفی به کمی شدت و ضعف این ارتباطات به صورت امتیاز دهی به شاخص ها، عناصر مساله را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.نکته! این روش یک روش رتبه بندی نبوده وفقط میزان وابستگی علی و معلولی بین عوامل موجود در یک مسئله را به فرم امتیازهای عددی و در قالب گراف های جهت دار در یک نمودار مشخص می کند. در این روش، اگر یک درخت سلسله مراتبی از شاخص ها را در نظر بگیریم، هر شاخص می تواند بر شاخص های هم سطح، و یا سطوح دیگر(چه بالا و چه پایین) اثر گذار بوده و یا تاثیر پذیر باشد.

اسلاید 5: معرفی روشDEMATEL خروجی فرآیند حل دیمتل یک نمودار گرافیکی است که نشان دهنده روابط علی معلولی بین اجزای مسئله بوده که نمودار روابط علی و یا impact-relations mapنام دارد، چیزی شبیه به نمودار سمت چپبه این ترتیب با تبدیل روابط پیچیده بین اجزای مسئله به گروه های علت و معلولی، فهم مسئله راحت تر خواهد شد.

اسلاید 6: تاریخچه و کاربردهای روشDEMATEL این تکنیک برای اولین بار در مرکز تحقیقات باتل ژنو و توسط گابز و فونتلا(1973) ارائه شده و سپس توسط فونتلا و گابوس(1976) مراحل اساسی این روش بهبود داده شد. مزایای روش دیمتل شامل در نظر گرفتن بازخور روابط(روابط متقابل)، ساختاردهی به عوامل پیچیده در قالب گروه های علت و معلولی، تعیین اهمیت و وزن عوامل دخیل در مدل توسط تمامی عوامل موجود(کل مدل) و تعامل بیشتر بین تصمیم گیرنده و کارشناسان سازمان است.این روش برای حل مسائل پیچیده پزشکی، محیط زیست و علوم اجتماعی از قبیل تشخیص نژاد، خشک سالی، حفاظت از محیط زیست، انرژی و سایر مسائل ارائه شد(فونتلا و گابوس 1976) از دیگر کاربردهای این روش می توان به کشف استراتژی های بازاریابی، سیستم های کنترل، مسائل امنیتی خطوط هوایی، تعیین صلاحیت یا انتخاب مدیران، استخراج عوامل تنش زا در زندگی، انتخاب نظام بهبود مدیریت در صنایع کوچک و ارزیابی ریسک های بحرانی پروژه های مهندسی اشاره کرد. نکته: روش دیمتل بیشتر بعنوان یک تکنیک در ایجاد ساختار شبکه ای اولیه و تعیین ارتباطات داخلی عناصر یک مساله تحلیل شبکه ای ANP بکار می رود.

اسلاید 7: مراحل روشDEMATEL با استفاده از یکی از روش های معمول از قبیل طوفان فکری، روش دلفی و یا سایر روش ها، شاخص های مساله توسط گروهی از خبرگان تعیین شده و بعنوان رئوس یک گراف در نظر گرفته می شوند. این تکنیک تنها به بررسی روابط گزینه ها(شاخص ها) در وضعیتی می پردازد که روی یکدیگر اثر می گذارند و از یکدیگر اثر می پذیرند. تنها ورودی این روش عبارت از ماتریس تاثیرات مستقیم است.ماتریس تاثیرات که با استفاده از نظر خبرگان تکمیل می شود، نشان دهنده روابط گزینه ها(شاخص ها) است. این ماتریس همواره مربع است و ابعاد آن برابر با تعداد گزینه ها(شاخص ها) است. درایه سطر a و ستون b این ماتریس بیانگر میزان تاثیر گزینه(شاخص) a1 بر گزینه(شاخص) AH است. عدد صفر نشان دهنده تاثیر نداشتن گزینه(شاخص) سطر بر گزینه(شاخص) ستون است و هر چه این عدد بیشتر باشد، نشان دهنده تاثیر بیشتر است.

اسلاید 8: مقدار عددیترجیحات(قضاوت شفاهی)ترجیحات(قضاوت شفاهی)0No influenceبدون اثرگذاری(کاملا اثرپذیر)1Very Low influenceبسیار کم اثرگذار2Low influenceاثرگذاری کم3High influenceاثرگذاری زیاد4Very high influenceبسیار اثرگذارطیف مورد استفاده را می توان به صورت دلخواه تشکیل داد ولی عدد صفر حتما باید عضو طیف باشد. مثالی از طیف های قابل قبول شامل {0،1،2،3،4}، {0،1،2،3،4،5}، {10،...،0،1،2}، {100،...،0،1،2} یا هر طیف مشابه است. ماتریس تاثیرات را با F و درایه سطرl و ستون h آن را با fl,h نمایش می دهند. در صورتی که از نظرات بیش از یک کارشناس استفاده شود، هر یک از درایه های ماتریس تاثیرات با استفاده از میانگین هندسی درایه های متناظر به دست می آید.که fl,h,p بیانگر میزان تاثیر گزینه A1 بر گزینه Ah طبق نظر کارشناس Pام است و P=1,2,…,K.

اسلاید 9: مراحل روشDEMATEL گام های محاسباتی این روش به صورت زیر است:گام 1: مجموع سطری ماتریس F را به دست آورید، بیشترین مجموع سطری را مشخص کنید و آن را s بنامید.s=𝒎𝒂𝒙{ 𝒉=𝟏 𝒎 𝒇 𝒍,𝒉} گام2: تمام درایه های ماتیریس تاثیرات(F) را بر S تقسیم کنید تا ماتریس تاثیرات بی بعد (M) به دست آید. M= 𝑭 𝑺 گام3: ماتریس تاثیرات کلی (C) را بدست آورید. برای حصول این ماتریس به ترتیب زیر عمل کنید.الف) ابتدا I-M را محاسبه کنید.ب) معکوس ماتریس حاصل گام قبل، یعنی1- (I-M)، را بدست آورید.پ) با ضرب ماتریس M در ماتریس معکوس 1- (I-M)، ماتریس C را از رابطه زیر تعیین کنید.C=M(I-M)-1