صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
فصل چهارم:
نظری اجمالی بر گزیده ای
از تئوریهای رشد و توسعه
اقتصادی
صفحه 4:
رشد اقتصادی از دید گاه ریکاردو
دیوید ریکاردو (۱۷۷۲-۱۸۲۳) از جمله اقتصاد دانان مکتب کلاسیک و از
پیشگامان علم اقتصاد است. در سال ۱۸۱۷ کتابی تحت عنوان اصول اقتصاد.
سیاسی و مالیات از دیوید ریکاردو که دومین عضو صاحب نام مکتب
كلاسيكك بود منتشر شد. در این کتاب وی سعی کرده است نشان دهد که به
ت محدودیت زمین رشد اقتصادی در آینده با مانع مواجه خواهد شد. به
صفحه 5:
به نظر ریکاردو محدودیت برای رشد به سرعت فرا می رسد
مگر اينکه زمین بیشتری کشف شود و یا مواد غذایی بیشتر و
ارزانتری از خارج وارد گردد.
البته وی امکان مورد دوم را بیشتر می داند و به همين سبب
رزوی تأ کید زیادی دارد.
صفحه 6:
دیوید ریکاردو مانند آدام اسمیت معتقد بود که رشد از تجمع و تشکیل سرمایه نتیچه
می شود. اما په نظر وی تجمع سرمایه خود تابعی از سود است.
سود نیز خود تابعی از سطح دستمزدها و سطح دستمزدها به قیمت مواد غذایی بستگی
دارد.
قیمت مواد غذایی تابعی از میزان دسترسی به زمین یا واردات مواد غذایی از خارج است:
صفحه 7:
به نظر ريكاردو توليد بين سه عامل نیروی کار زمین و سرمایه
به شکل دستمزد اجاره و سود توزیع می شود. اما با گذشت
Obj توزیع تولید به نفع اجاره و به زیان سود تغییر می کند.
به اين ترتيب که چون دستمزدها در حداقل معاش ثابتند»
افزایش در اجاره فقط از طریق کاهش سود امکانپذیر خواهد
بودء اين تغیبر در توزیع در اثر گذشت زمان در شکل زیر
تمایتی داده شده است.
صفحه 8:
نمایش چگونگی تغییر در توزیع در آمد بر اساس الگوی
ریکاردو
درآمد سرآنه
صفحه 9:
بر اساس نمودار» جامعه با نرخ مثبت اما کاهنده ای می تولندبه حرکت خود ادامه دهد
و مسیر 8۴ نشان دهنده روند این جریان در طول زمان است. بر اساس استتلال
ریکاردو در آينده (مثلا در زمان 0]) اين حرکت سرانجام متوقف می شود.
۰ دلیل این توقف کاهش سهم سود به سمت صفر است.
صفحه 10:
تحلیل نظریه ریکاردو به کمک تئوریهای اقتصادی
نظریه ریکاردو بر اساس اصل خست زمین استوار است. به این مفهوم
که تمامی زمینها همگن و یکنواخت نیستند. بلکه از بسیار مرغوب
شروع شده اند و به کمتر مرغوب می رسند.
صفحه 11:
بر ذرث by كاركرندا زین نی (ب)
(A) ge wi Siu by
شكل ۲-۲ :شا دادن چگونگی یجد رن اتصادع
صفحه 12:
در نمودار بالاء زمین (الف) زمینی است مرغوب و بر اساس قیمت حاکم بو بازار
محصوله زیر کشت می رود.
" پراساس تئوری اقتصاد خرد قیمت در بلند مدت بر حداقل منحنی هزینه متوسط
ماس است و مقدار تولید را مشخص می کند.
صفحه 13:
در بلند مدت قیمت بر حداقل هزینه متوسط :6 مماس می شود و بر اساس قانون
وحدت بهاء قیمت جدید بر کل بازار حا کم می شود.
به همین دلیل به زمین (الف) به علت مرغوبيت؛ سهم اضافى تعلق می گیرد.
اين سهم اضافی اصطلاحً نامیده می شود.
با گذشت زمان و با زیر کشت رفتن زمینهای (ج» به زمینهای (ب) که قبلاً رانت
اقتضّنادی نداشت. سهم اضافی تعلق می گیرد و رانت اقتصادی زمینهای (الف) تشدید
می شود و مسئله به همین شکل ادامه می یابد.
صفحه 14:
در نتیجه, در اقتصاد سهم اجاره بها از تولید یا درآمد ملی داثماً فزایش
مى يابد و اين همان نظریه ریکاردو است.
توصیه ریکاردو آن است که به خاطر حفظ سلامت اقتصاد» دولت بايد
صفحه 15:
تثور یهای مرحله ای رشد و توسعه
تعدادی از اقتصاددانان و جامعه شناسان رشد و توسعه جوامع
بشرى را مشتق از تاريخ اقتصادی آنها می دانند و عنوان می کنند
که رشد و توسعه اقتصادی در جوامع گوناگون می تواند مسیر
Se ee
احل است و تفاوت اصلی بین. دو جامعه در قرار گرفتن آنان در
صفحه 16:
پیروان مکتب تاریخی در آلمان به تئوریهای مرحله ای نظر بسیار
موافقی داشتند» ولی اشخاص مختلف این مکتب تعبیرهای متفاوتی
از مسیر انتقالی توسعه دارند.
صفحه 17:
نظر دیگر نویسند گان معتقد به مسیر مرحله ای:
به نظر لیست» تاریخ زندگی بشر شامل مراحل مختلف زیر است:
Sie Le
بربریت» زندگی چوپانی. کشاورزی» کشاورزی و صنعت؛
51 اوررى وصنعت و تجارت My
بواکر می گوید: اقتصاد خانوار (استقلال در تولید و مصرف)؛
اتاد شهری (تولید بر طبق رسوم) و اقتصاد ملی (تولید به منظور .
ازى و توزيع عمده اى).
صفحه 18:
"هیلد براند: تجارت پایاپای» تجارت پولی» تجارت اعتباری
به نظر هیلد براند هر جامعه سه مرحله را طی می کند. مشخصه مرحله اول اقتصاد
غیر پولی است یعنی مبادلات به صورت پایاپای انجام می شود.
مرحله دوم تسلط يول بر اقتصاد است. اکثر کشورهای در حال توسعه
وی برند.
مسلط در اقتصاد را پیدا کرده اند. امروزه کشورهای توسعه یا
از تاریخ اقتصادی خود قرار دارند.
صفحه 19:
نظریه مرحله ای مار کس
کارل مار کس(۱۸۱۸-۱۸۸۳) فیلسوف. جامعه شناسء مورخ و اقتصاددان قرن
نوزدهم_میلادی بزرگترین منتقد نظام سرمایه داری است. مکتب سوسیالیسم
صفحه 20:
سیر تکاملی تاریخ از دید گاه مار کس مثل دید گاه هگل به وسیله استدلال دیالکتیکی و با
بكار بردن قانون تز- آنتى تز - سنتز قابل توجیه است.
به نظر ماركس ببدايش تضاد ميان ابزار توليد موجب شده است كه جوامع از مرحله برده
دارى؛ فتوداليسم و سرمايه دارى عبور كرده و به سوى سوسياليزم و كمونيزم حركت
صفحه 21:
عقايد ماركس درباره فلسفه تاريخ؛ بر اساس فلسفه هگل» استاد وی قرار دارد. به نظر
هگل هر پدیده ای در جامعه وجود دارده به عنوان یک تز مطرح است. این پدیده
باعث بوجود آمدن پدیده مخالف خود که آنتی تز نامیده می شود می گردد. این
دو پدیده متضاد با هم برخورد و مقابله می کنند و پدیده جدیدی به نام سنتز بوجود.
صفحه 22:
سا هر جامعه در روند تاریخی خود از مراحل ينج
گانه زیر عبور می کند تا به مرحله کمونیسم پرسد:
۱- جامعه یا کمون اولیه
۲- نظام برده داری
۳- نظام فتودالیسم
۴- نظام سرمایه داری
۵- نظام سوسیالیسم
مدینه فاضله یا نظام کمونیسم
صفحه 23:
۱. مرحله اول : جامعه یا کمون اولیه
جامعه سنتی کوچکی که در آن همه انسانها کار می کنند و از محصول بدست
آمده به صورت اشتراکی استفاده می کنند. بشر در این دوره با استفاده از سنگ
و سایر وسایل طبیعی موفق به ساخت ابزارهای ابتدایی شد. به نظر مار کس در
این دوره تضاد طبقاتی وجود نداشت ولی با گذشت زمان انسانهای نخستین به
صفحه 24:
۲ مرحله دوم : نظام برده داری
تضاد میان روابط تولیدی و نیروهای تولیدی در این مرحله از
تاريخ بشر شروع شد. در این دوره از بردگان به عنوان مهمترین
عامل توليد بهره كشى مى شد. نظام برده دارى با استثمار غير
صفحه 25:
۳ مرحله سوم : نظام فئودذالیسم
برده داران دیروز مالکین و فتودال های این مرحله تاربخی می شوند. برد گان
دیروز رعیت و دهقان امروز می شوند. در این مرحله فئودال ها زمین ها را
تصاحب کرده و بردگان را وادار به کشت و زرع می کنند و نان بخور و نمیری به
آنها می دهند و با شیوه ی متکامل تر از قبل آن ها را استثمار می کنند.
صفحه 26:
4 مرحله چهارم: نظام سرمایه داری (کاپیتالیسم)
فتودال ها در این مرحله صاحبان صنایع و کارخانه ها و رعایا کارگر می
شوند. در سرمایه داری دو طبقه سرمایه دار و کارگر شکل می گیرد. سرمایه
داران مالک زمین کارخانه و ابزار تولید هستند کارگران فاقد مالکیت ابزار
" تولیدندو بای ادامه زنددگی مجبوربه کار برای سرمایه دار مى شوند در این
حله کارگران مورد استثمار قرار می گيرند.
رانجام با بوجود آمدن بحرانهای اقتصادی و افزایش بیکاری مبارژه ما
os:
ی شود و کارگران دست به شورش می زنند و سوسیالیسم بوجود می ,
صفحه 27:
چگونگی از هم پاشیدن نظام سرمایه داری از نظر مار کس:
چون تغییرات تکنولوژیکی که در مراحل نهایی سرمایه داری به
اوج خود میرسد باعث افزایش بازدهی سرمایه می شود بنابراین
واه داران به حاطر حفظ سود جانشینی سرمایه به جای ۳۰
صفحه 28:
۵. مرحله پنجم: نظام سوسیالیسم
در سوسیالیسم با از بين رفتن مالکیت خصوصی
استثمار کارگران پایان می پذیرد. توزیع تولید بر
مبناى كميت و كيفيت کار انجام می گیرد. به بیان
دیگر شعار: "هر کس به اندازه توانش کار می كنك
و به اندازه کارش دریافت می کند" بر جامعه حاکم
می شود.
صفحه 29:
از نظر مار کس به دلایل زیر سوسیالیسم به عنوان یک نظام
اقتصادی موقتی قبل از کمونیسم لازم می باشد:
۱- در سوسیالیسم دیکتاتوری طبقه کار گر بوجود می آید تا ريشه سرمایه داری DUIS
"١١ خشکیده شود و کارگران مطمتن شوند که سرمایه داران دوباره اعمال نفوذ نخواهند کرد.
۳- چون اقتصاد قبل از رسیدن به سوسیالیسم در مرحله سرمایه داری صنعتی شده |
صفحه 30:
جامعه ایده آل مار کس جامعه کمونسم
از نظر مار کس مدینه فاضله همان کمونیسم است که پس از سوسیالیسم
فرا مى رسد. در اين نظام جامعه در حد نهایی خود صنعتی است و در آن
فقط یک طبقه اجتماعی یعنی کارگران فعالیت دارند از اين رو امكان
صفحه 31:
نقدی بر نظر یه مار کس:
زندگی پر مشقت مار کس به خصوص اتفاقاتی که در فاصله ۱۸۵۰-۵۶ بر وی
گذشت که در ان فاصله سه فرزند خود را بر اثر فقر از دست داد همچنین
اوضاع اقتصادی- سیاسی- اجتماعی خاص Ob; OT اروپاه اثر زیادی بر تفکر
او داشت؛
صفحه 32:
مارکس تمامی رفتارهای انسان را ناشی از مسائل اقتصادی و
مادی می داند. تأ کید وی روی این مسئله تا حدی شبیه به تفکر
یک بعدی فروید است که تمامی رفتارهای انسان را ناشی از
حس تمایلات جنسی او می داند.
صفحه 33:
از نظر فاسفی فلسفه مار کس که معتقد به جبر مادی تاریخ است»
از طرف بسیاری از فلاسفه مورد نقد واقع شده است.
ری تلوری مرحله ای مار کس را تأیید نکرده است.
صفحه 34:
بطور مثال مار کس معتقد بود که نظام سرمایه داری در نهایت
پیشرفت و به سوسیالیزم تبدیل می شود. اما چنین اتفاقی به
وقوع نپیوست. شوروی سابق که اولین کشور سوسیالیستی
جهان بود جزو کشورهای سرمایه داری عصر خود نبود.
4
صفحه 35:
تئوری مرحله ای روستو
نظریه مرحله ای دیگری توسط والت روستو مورخ اقتصادی مشهور در
دهه ۱۹۶۰ ارائه گردید.
2 این تلوری دارای پنج مرحله است که به ترتیب عبارتند از:
وت
2۰ آغاز تحول (آمادگی)
صفحه 36:
۱- مرحله اجتماع سنتی
از نظر روستو اولین مرحله در روند تکاملی هر جامعه ای مرحله
اجتماع سد سنتی است. از نظر وی مشخصه این جامعه آن است که در
آرامشی عاری از حرکت به سر می برد. از دیگر مشخصه این جامعه
بودن تکنیکک» اهمیت بارز محصولات کشاورزی در تولید ملی
عدم تغییر و تحولات اقتصادی اجتماعی قابل ملاحظه است. تا
Ne
صفحه 37:
۲- مرحله آغاز تحول
هیگن تحولات اقتصادی در مرحله اولیه یک جامعه را معلول و منبعث از تحول
درهنگی می داند. وی می گوید تحول اساسی در فرهنگ به خودی خود باع ۰
شود که اقتصاد از حالت خفگی و رکود خارج شود و به رشد و توسعه روی آورد.
00 دراین مرحله تحولاتی آهسته در شیوه تفکر مردم و سازمانها رخ می دهد. اعتقاد به
بهبود اقتصادی شکل می گیرد. جمود سنتی جامعه در هم می شکند و تحرک ۰
صفحه 38:
۳- مرحله خیز
از نظر روستو این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است. حط جدا کننده ای بین
مراحل قبلی و مراحل بعدی است. در این مرحله مقاومتها در برابر توسعه به ویژه در
» جایی که تغییرات تکنیکی به قدرت احساس می شود؛
می گردد. نرخ سرمایه گذاری خالص از حدود ۵ درصد در مرحله قبل ۱
از ۱۰ الی ۱۵ درصد افزایش می یابد.
صفحه 39:
۶- مرحله تکامل (بلوغ)
به دنبال مرحله خیز» مرحله حرکت به سمت بلوغ اقتصادی پیش می
لا در این مرحله کسترش تغییرات تکنولوژی و بهبود کار
بخشهای پیشگام به تمامی قسمتهای اقتصاد سرایت می کند.
زیاد شدن فاصله بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ رشد جمعیت؛ درآمد
چشمگیری افزایش می یابد. مراحله تکامل وقتی به اوج
صفحه 40:
6
مرحله
مصرف انبوه
يس از مرحله سمت
بلوغ اقتصاد با
سرعت رشد به
۱ = :
مصرف انبوه
ی رود. در ای
ین مرحله و
مصرف کالاهای
مصرفی با دوام نظیر
بخچال شخصي
» تلويزيونء اتو
- . و غير
يخجا مبیا بره هبكار
انى مى شود.
صفحه 41: