صفحه 1:
بسمه تعالی
دانشکده کشاورزی
ubureur 0,5 : oles
گردآورنده محمد عارف خطیبی
ears زراعت و اصلاح نباتات
خرداد ۱۳۸۸
صفحه 2:
رده بندی و
ویژگی های vere op
2 رده بندی و
۴ زورک هی رتست
رده بندی و
سسا تبره
براى مشاهده عناوين روى أن ها كليك كنيد
صفحه 3:
فرما
دسته ( شاخه ) : گیاهان گلدار
لیهایها
: عامیاه۳)
معا نوی
یی( تم
۱
Order: Pub
ف اس
صفحه 4:
الستكه معبولابه عيلن
انواده لوبيا يا بقولاتشناخته موشود.
ان را یک رم راسته دانسته اند ,
هت
۳
صفحه 5:
ا _—_
ادامه صفحه قبل( tet alee
صفحه 6:
این تیره می توان شنبلیلیااسب(» ۰
خارشتر پم 5 Dassia Gs
core errr]
صفحه 7:
صفحه 8:
سا سلجم
2 كعك
صفحه 9:
۳۹ ۳ Ce ecto
۱۱۱۰ asks Ae RT)
Cerda! (Photo
وروی( تمس
م۳ زاون ۵
۱
وه ما زو
۳
صفحه 10:
Serene
بقولات (لگومینوز» و از زیر تیره ی بروانه واران كه منشاء آن شرق آسيا
» سریع الرشد (در شرایط
ادامه در صفحه بعد
صفحه 11:
ادامه صفحه قبل ) گلیسین )
و خاک های سنگین رانمی پسندد. به خاک های ۳
See بای این ی
ادامه در صفحه بعد
صفحه 12:
00
“ لاخر يارو يسان شر هرو مود لدعي ) كود دهي
ود ١ الللاعاتى در دست نيست اما كود سور 7
ee كرم در هر متر مربع خاكت به اين كياه
صفحه 13:
CoeuPr chesPrdoa
CKercegdoor! (Pastor
Oven: موی(
Choe: Dagardepstds
Order: Pabales
Wars: Pabreere
OwbPuads: Paydsnrear
ercne: PrPobeou
cere rarer sy)
صفحه 14:
ron سنا
رل گه بکساله یا دو ساله است . بركهليش مركب از سه برگچه است . گلهایش سفید
و بری گوئه ها نیز دارای كلهاى ارغوانيندو به ندرت دارای گل زرد می باشتد .
آست . در حدود ۱۵۰ گینه از این گیاه شناخته شده که همه مصرف علوفه دارند و جزو
ابش : مهمترین انواع شبدر که بوسیله محققان و دانشمندان علوم ژنیتکی و گیاه شناسان
و تامگذاری کرده لند . شامل لند :۱. شبدر رطبه ۲. شبدر برسیم ۳. شبدر برسیم احمر ۴.
١١ ی ۶ شبدر گل قرمز ۷ شبدر قوقی ۸شبدر ذوتلاث الوان .٩ شبدر ذوخسمه الوان
اس است همچنین نسبت به تبادلات گازی نیز حساس می باشد.
ى زیاد و قلبل توجه می باشد ۰ برگهای آن دارای مواد سفیده ای زیاد است . دارای روغن ۰
a منيزى ٠ پتاس اشر فسقر كوكردة سيليس See eel pra
صفحه 15:
۱
یا شبدر عطری اشتباه نشود).
ركه شباهتى كامل به شنبليله داردو جزو شیدرهای خودروی یکساله
ی خوراکی میخورند. حندقوقی بری . ذرق. دیواسپست . انده قوقو.
5
لعا و
در ساف ميد لقا
نيز استخراج ميشود. در برخى از كتب اين تكياه را به نام ترشك ذكر
صفحه 16:
موی( :مت
0
Debates :
0
سس تراممخا ۵
6 تسب
eens! Obre
مهد 0 سم
ادامه در صفحه بعد
صفحه 17:
خارجی با مسج رل
رشدی یک ساله و پا کوتاه ترلز گونه ی تمظ<.()لست. برگ ها دارای
و برگچه انتهایی به پیچک چند شاخه تبدیل شده
۲ ار به نظر می رسنداندام های هوابی دارای خصوصیات علوفه
8 2 کل ها به صورت منفرد از جوانه های محور برگی انشعاب.
۷ است.در قاعده برگ ها چند گوشوارک تیز به چشم می
اول است و انتهای نوک تیز و خمیده دارد.هرمیوه حاوی چند بذر است و
در صورت می گیردماشک گل خوشه ای علف هرز بهارهمزرع گیاهان علوفه
و آلودگی مزارع یونجه به این علف هرز موجب کاهش خوش خوراکی
صفحه 18:
ee
اجه و5
لا تلو
۱
مرسمه تسا
امه( Order
9
00 (Robrstrae
۹
صفحه 19:
ادامه صفحه قبل (اقاقیا(
رختی است خزان کننده و پر رشد . شاخه های جوان و معمولاً
است . در شرایط جنگل تا ارتفاع ۲۵ متری رشد می کند . برگهای
آویزان آن متراکم از گل هایی به رنگ سفید و معطر است .
ن گونه یک واریته بسیار زیبا
صفحه 20:
| سای ۱
ae mates سا
ممما CKrsegdoor!
موی( مهم
رک
صفحه 21:
|
ادامه در صفحه بعد
صفحه 22:
ye 3
کوزیدهایی که برای نشخوار کنندگان و خوک بى ضرر اما گل کرده آن برای اسب ایجاد
مر نی ترولی به اندزه آن خوشخوراک نیست. درصد پروتدین آن بل است اما ترکیب
در تام قسمتهای گیاه وجود دارد كه بيشترين مقدار أن در جنين ليه ها و پوشش بذر دیده می
نام لاتبریسم می گردد. بهترین روش مصرف آن همراه با جو و يو لاف و سایر گیاهان انرژی
زیادی است. ارزش غذایی هر تن خلر که بهتر است قبل از دانه بستن مصرف شود.
جه است.
و ۲۰ ۴۰ کیلو گرم در هکتار است که برای تولید بذر مقدار کمتر و براى توليد علوفه بايد
در چراگاه که خطر مسمومیت احشام بیشتر است نباید موقع رسیدن دانه مورد چرا قرار
زنی ارقام مختلف خر موثر است به این ترتیب که بیشترین جوانه زنی را رقم شهر کرد در
سدیم دارد. افزایش غلظت کلرید سديم طول ريشه جه و ساقه جه كياهجه را كاهش
8 ۳ گرم می باشد.
صفحه 23:
١ موم شروع ارندگی های پاییزی است. سازگاری زیادی به شرایط و عوامل نا مساعد
0 .رکشت می شود. خلر راب سایرنباتات علوفه ای به صورت در هم می کارند. با
ا و ات به غلت ورس عمل برداشت دچاراشکال می شود ولی در
گیاهانی چون جو و حتی » این گیاهان حالت قیم برای آن داشته و از خوابیدن آن
0 الك إن هوساده ترمى شود به طور کلی خر گیاهی اس زستانه كه به خشکی
٩ تاگهای نا مطلوب برای دیگر گیاهان به خوبی رشد می کند. این گیاه به ماندابی هم مقاوم است.
8 مه زمین مورد کشت و کار قرار می گیرد. خر مانند اغلب نبانات لگومینوزه
کمک کرده و به عنوان كود سبز كاشته مى شود. از اين كياه در ايران يك نوع براى تهیه ی
ا كام یت 3 ل 5207
صفحه 24:
|
ادامه در صفحه بعد
صفحه 25:
اترجمه زمان ساعد . انتشارات قفنوس (0570.)
ارات اميركبير . جاب چهارم 1906 ۰
چپ اول 1900 .
و ات رس
0
۰ مسا سدم
بسمه تعالي
دانشكده كشاورزي
عنوان :تیره Fabaceae
گردآورنده محمد عارف خطيبي
گرايش زراعت و اصالح نباتات
خرداد 1388
رده بندی
تیره Fabaceae
ویژگی های
تیره Fabaceae
فهرست
کاربرد گیاهان
Fabaceaeتیره
رده بندی و
ویژگی های cersis sp
رده بندی و
ویژگی های .Wisteria sp
رده بندی و
ویژگی های .Trifolium sp
رده بندی و
ویژگی های Vicia
رده بندی و
ویژگی های Robina sp
رده بندی و
ویژگی های Lathyrus sp
برای مشاهده عناوین روی آن ها کلیک کنید
منابع
Fabaceae رده بندی تیره
طبقهبندی علمی
گیاهان: فرمانرو
گیاهان گلدار: ) دسته ( شاخه
دولپهایها:
رده
Fabales :
راسته
Fabaceae :
خانواده
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
ویژگی های تیره Fabaceae
نام التین این تیره Fabaceaeیا Leguminosaeاست.
Leguminosaeیا Fabaceaeیک خانواده بزرگ وازلحاظ اقتصادی مهم در گیاهان گلدار است ;که معموال به عنوان خانواده
، legumeخانواده نخود ،خانواده لوبیا یا بقوالت شناخته می شود .
عده ای از گیاهشناسان Leguminosaeرا یک راسته و عده ای دیگر آن را یک زیر راسته دانسته اند .
این تاکزون را به سه تیره گل ابریشم ،گل ارغوان و پروانه آسا تقسیم نموده اند .
برخی نیز این تاکزون را یک تیره به حساب آورده و نام دیگر آن را Fabaceaeمی دانند و ان را به سه
زیر تیره گل ابریشم ،گل ارغوان و پروانه آسا تقسیم می کنند .میوه در تمام این گیاهان به صورت نیام
) )Legumeاست.
تیره باقال ( بقوالت )دارای حدود 650جنس و 12000گونه است که در سراسر زمین به صورت جهان وطن
پراکنده اند .این تیره دارای سه زیر تیره است که عبارتند از :
زیر تیره گل ارغوان Caesalpinioideaeبا حدود 166جنس و 400گونه،
زیر تیره گل ابریشم Mimosoideaeبا حدود 60جنس و 3200گونه و
زیر تیره پروانه آسا Papilionoideaeبا حدود 430جنس و 9000گونه.
بسیاری از گونه های این تیره ارزش غذایی باالیی دارند و برخی دیگر منبع تامین رنگ ،فیبر ،گم ، Gum
رزین ، Resinروغن بوده و بسیاری به عنوان کود سبز مصرف می شوند .
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل( ویزگی های (fabaceae
در تیره گل ارغوان Caesalpiniaceaeیا زیر تیره Caesalpinioideaeگل نامنظم ،کاسبرگ ها آزاد ،پرچم ها ده عدد و یا
کمتر و آزاد و میوه نیام است.
در تیره پروانه آسا Papilionaceaeیا زیر تیره Papilionoideaeگل نامنظم و شبیه به پروانه ،پرچم ها ده عدد مونادلف
یا دیادلف و میوه نیام است .این تیره به سه طایفه پیچک داران ،سه برگچه ایها و شانه برگیان تقسیم می شود.
در طایفه پیچک داران برگ مرکب بوده برگچه های آنها تبدیل به پیچک شده اند .از این طایفه می توان نخود فرنگی یا
، Pisum sativumباقال Faba vulgarisو عدس Ervum lensرا نام برد که زراعی هستند .جنس ماشک
، Viciaجنس خلر یا Lathyrusبا گونه های خلر بی برگ L. aphacaو خلر مرتعی L. pratenseاز همین
طایفه اند و علف هرز مزارع هستند.
در طایفه سه برگچه ای ها برگ مرکب سه برگچه ای است .از این طایفه می توان مثال های زیر را نام برد.
جنس یونجه Medicagoکه میوه آن لگوم پیچ خورده و حلزونی است و گونه های آن زراعی ،وحشی و یا علف هرزند.
جنس شبدر Trifoliumدارای چندین گونه است که از نباتات ارزشمند مرتعی بوده و گاهی کاشته می شود .گونه
لوبیای معمولی Phaseolus vulgarisاست و گونه ماش Vigna radiataاست .که هر دو دارای دانه های
خوراکی اند و کاشته می شوند.
در طایفه شانه برگیان برگ های مرکب شانه ای می باشد .از این طایفه می توان مثال های زیر را نام برد.
گونه اقاقیا Robinia pseudoacaciaدرختی زینتی است .گونه نخود Cicer arietinumگیاهی زراعی است .جنس
گون Astragalusدارای گونه های متعددی است که در مراتع ایران انتشار وسیعی دارند .گونه بادام زمینی
Arachis hypogaeaدانه های روغنی و آجیلی است .گونه پیچ انگوری یا پیچ گلیسین Wisteria sinensisگیاه
باال رونده و زینتی است.
کاربرد گیاهان تیره Fabaceae
از مهم ترین گیاهان دارویی این تیره می توان شنبلیله، Trigonella
شیرین بیان ، Glycyrrhizaخارشتر Alhagiو سنا Cassia
و ...را نام برد.
از برخی گونه های گون Astragalusکتیرا بدست می آید که در صنایع
دارویی ،آرایشی ،غذایی و چسب کاربرد دارد .در اثر فعالیت نوعی
حشره روی برخی از گونه های گون نوعی مان به دست می آید که
در طب سنتی و قنادی کاربرد دارد و از آن گز تولید می شود.
از برخی گونه های آکاسیا Acaciaصمغ عربی بدست می آید که در
صنایع چسب و صنایع غذایی ،بهداشتی ،آرایشی و دارویی کاربرد
دارد.
.
آکاسیا Acacia
شنبلیله Trigonella
شیرین بیان
خارشتر
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل
گیاهانی از این تیره ارزش زینتی دارند که از آن جمله می توان
شب خسب ، Albizziaگل قهرو ، Mimosaطاووسی، Spartium
ارغوان Cersisو غیره را نام برد .
شب خسب Albizzia
طاووسیSpartium
گل قهرو Mimosa
ارغوان Cersis
.در ادامه از این تیره گونه ها و جنس هایی معرفی می شود
رده بندی و
ویژگی های cersis sp
Scientific classification
نام فارسي :ارغوان
Kingdom: Plantae
Cersis sp
نام علمي:
Division: Magnoliophyta
نام گياه :ارغوان ،نام علمی، cersis :
Class: Magnoliopsida
نياز نوری :آفتابی يا نيم سايه ،نياز آبی :متوسط ،
Order: Fabales
Family: Fabaceae
شرايط آب و هوايي :معتدل .
Subfamily:
در تیره گل ارغوان Caesalpiniaceaeیا
Caesalpinioideae
زیر تیره Caesalpinioideaeگل نامنظم ،کاسبرگ ها آزاد،
Genus: Cersis
پرچم ها ده عدد و یا کمتر و آزاد و میوه نیام است.
.Species: Cersis sp
جنس ارغوان Cersisدرختچه ای خودرو بوده و به عنccوان زینccتی کاشccته
می شود .اين درخت كوچك بومي آسيا و اروپاسcت و بسccيار مقcاوم بcه
خشكي و سرماست .داراي رشد چند تنه اي با برگهاي قلبي شكل و بccه
رنگ سبز كبود است .در درختان بزرگتر گلهاي ارغواني شكل قبل از باز
شدن برگها در اوائل ارديبهشت ماه به رنگي يكدست در مي آيد و باعث
زينت دادن به عرصه مي شود .
نحوه هرس :هرس این درخت بسته به نوع فرم آن می توانcccد بcccدون هرس و
تنها با قطع اجباری شاخه های خشک به صورت گلدانی و باز باشد و یا
با هرس شاخه زنی می توان تاج آن را انبوه و کروی ساخت.
رده بندی و
ویژگی های .Wisteria sp
نام علمي Wisteria sp :
نام فارسي :گليسين (گليسين چيني ،پيچ گليسين)
نام انگليسي Wisteria tree :
خانواده Fabaceae:
زير خانواده Papilionaceae:
اين جنس در حدود 10گونه دارد که برخي از آنها عبارتند از:
گليسين چيني W.sinensis
گليسين ژاپني W.floribunda
گليسين ابريشم نما W.ventusa
گليسين کنتوکي W.macrostachya
گليسين آمريکايي W.frutescens
البته گونه ي چيني معروف تر مي باشد
گیاه رونده خزان كننده به بلندی ۳۰متر است .برگها دارای ۱۱برگچه بوده ،گلهای معطر
آن برنگ بنفش كمرنگ در خوشه های طویل و آویخته ظاهر می شوند بر روی دیوار و
پرگوال هدایت می شود.
نیازها :به مكان آفتابی یا كمی سایه و خاك غنی با زهكش خوب نیاز دارد .حداقل دمای قابل
تحمل آن -۱۵درجه سانتی گراد است.
ازدیاد :از طریق كاشت بذر در پاییز یا بهار ،پیوند در زمستان و خوابانیدن در پاییز امكان
پذیر است.
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Papilionaceae
Genus: Wisteria
.Species: Wisteria sp
Wisteria sp
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل )گلیسین )
گیاهشناسی گلیسین :
گليسين گياهي است از خانواده ي بقوالت (لگومينوز) و از زير تيره ي پروانه واران که منشاء آن شرق آسيا
مي باشد .درختچه اي است خزان دار با طول عمر زياد ،باال رونده چوبي ،سريع الرشccccد (در شرايط
محيطي مناسب سالي 3متر رشد مي کند ).و مقاوم ،داراي برگ هاي متناوب و به فرم مرکب شcccانه
اي فرد ،گل هايي به رنگ آبي ،ارغواني يا بنفش که به صورت گccل آذين خوشccه قرارگرفتccه انccد.گل
آذين خوشه ي زيبايش سبب معروفيت اين گياه شده است.
پس از گلدهي ،بذور در غالفهايي تشکيل مي شوند .اين غالفها (نيام)
به رنگ سبز مي باشند.
تفاوت انواع گونه هاي گليسين در تعداد برگچه ها ،رنگ گلها
و طول گل آذين است .گونه چيني طول اش تا 18متر مي رسد.
تعداد برگچه ها در يک برگ مرکب 9تا 13عدد است.گل هايش قبل از برگ ها ظاهر ميشوند و رنگ
گل ها اغلب بنفش مي باشد .تمامي گل ها در طول خوشه همزمان باز مي شccccوند .و گلها عطر کمي
دارند .در گونه ژاپني معموال طول درخت حداکثر به 9متر ميرسد .تعداد برگچccه ها 13تccا 19عccدد
است و طول گل آذين بيشتر از گونه ي چيني مي باشد.گل ها در گل آذين بcccه طcccور همزمان باز
نمي شوند و از انتهاي گل آذين شروع به باز شدن ميکنند .گل ها در گونccه ي ژاپccني عطر بيشccتري
دارنccد .گونccه اي بccه نccام ابريشccم نما هم وجccود دارد کccه رنccگ گccل ها در آن سccفيد اسccت.
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل )گلیسین )
نکته ي جالب در مورد گليسين اين است که سالي دوبار گل ميدهد .گccل دهي اول اش در اواسccط بهار و گccل
دهي دوم اش در اواسط تابستان است .البته گل ها در گccل دهي دوم کوچکتر هسccتند .کccاربرد اين درخت در
فضاي سبز براي ساختن آالچيق ها و سايبان ها است و اين به شرط هرس و تربيت خcccوب اسcccت .اين درخت
کاربرد وسيعي در بونساي دارد .برگها و بخصوص بذور اين گياه سمي هستند و نبايستي خورده شوند.
نياز ها
نور = گياهي است که تقريبا به نور زيادي نياز دارد و بايستي در مکان هاي آفتابگير کاشته شود.
خاک= به خاک هاي لومي با زهکش مناسب نياز دارد و خاک هاي سنگين را نمي پسندد .به خاک هاي
گچي و آهکي حساس است و PH5/5تا ( 5/6کمي اسيدي) بهترين حالت براي اين گياه است.
رطوبت = به رطوبت متوسط و منظم نياز دارد .خشکي را به خوبي تحمل مي کند و به رطوبت فراوان
حساس است.
حرارت = گليسين گياه مناطق معتدله محسوب مي شود و در محدوده دمايي 4تا 35درجه رشد ميکند.
نوسانات دمايي در بهار سبب ريختن گل ها مي شود.
تکثير
به چندين روش گليسين را مي توان تکثير نمود -1 :قلمه= قلمه چوبي يا قلمه نيمه چوبي را از
شاخه هاي جانبي در ابتدا يا اواسط تابستان تهيه مي کنند و در خزانه قرار مي دهند.
-2خوابانيدن= خوابانيدن سر شاخه ها در پاييز صورت مي گيرد -3 .پيونccد زدن= راه تجاري تکثccير گليسccين
است که در اوايل بهار صورت مي گيرد -4 .بذر= بذرها داراي خواب نيستند و جوانه زني شان به خوبي صccورت
مي گيرد .در فروردين يا ارديبهشت مي توان بذر ها را کاشت .البته خيس کردن بذور به مدت 24ساعت در آب
قبل از کاشت،جوانه زني را سرعت مي بخشد .بذر هايي که مربوط به سال جاري هسccتند بهccترين جوانccه زني را
دارند و با گذشت زمان ،به سرعت قوه ناميه شان کاهش مي يابد.
آفات و بيماري ها
گاهي اوقات بيماري لکه برگي به اين گياه حمله مي کند .قارچ هاي عسلي و حشرات مکنده اي چون شته ها و
شپشک ها نيز به اين گياه آسيب مي رسانند.
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل )گلیسین )
مشکالت محيطي و فيزيولوژيکي گياه
گليسين به خاک هاي گچي و آهکي حساسيت دارد .خاک هايي با PHقليايي براي اين گياه
مناسب نيستند .کمبود آهن و فسفر و پتاسيم خاک به اين گياه صدمه مي رساند و سبب کاهش
تعداد گل ها مي شود و همان طور که ذکر شد يخبندان هاي بهاره سبب ريختن گل هاي آن
مي شود.
تغذيه
اين گياه به خاک کامال غني از مواد آلي و معدني نياز دارد .کود دهي قبل از زمان گلدهي براي
پديدار شدن گل هاي زيبا ضروري است .در بهار و تابستان ( در هر دو موعد گلدهي ) کود دهي
انجام مي شود .در مورد نسبت کود دهي NPKآن اطالعاتي در دست نيست اما کود سوپر
فسفات به ميزان 68گرم و سولفات پتاسيم به ميزان 48گرم در هر متر مربع خاک به اين گياه
داده مي شود تا گلدهي تحريک شود و گلهاي زيبايي پديدار شوند.
هرس
به خاطر کنترل رشد زياد و به منظور توليد گل بيشتر ،هرس ساليانه انجام ميگيرد .در هر سال،
دو نوبت هرس بايستي انجام شود -1 :هرس پائيزه -2هرس زمستانه
هرس پائيزه در مهر ماه صورت مي گيرد .در اين هرس شاخه هاي سال جاري تا 30سانتي
متري شاخه اصلي قطع مي شوند و بايستي 4تا 6برگ روي هر شاخه باقي گذاشته شود .هرس
زمستانه در اواخر زمستان (بهمن ماه يا اسفند ماه) صورت مي گيرد .در اين هرس شاخه هاي
جانبي را قطع مي کنند به طوري که باقيمانده ي شاخه داراي 2تا 3جوانه باشد .اين جوانه ها
تبديل به گل خواهند شد.
گل ها در اين درختچه در شاخه هاي سال قبل پديدار مي شوند و در طي هرس کردن نبايد
شاخه ها را کامال قطع نماييم .بلکه بايستي 2تا 3جوانه باقي بگذاريم.
Wisteria Bonsai
رده بندی و
ویژگی های .Trifolium sp
شبدرها متعلق به جنس تریفولیوم ( ) Trifolimuجزء مهمترین گیاهان علوفهای
خانواده لگومینوز ))Leguminousدر مناطق معتدل و مرطوب است که از نظر
علوفهای و مرتعی دارای ارزش بسیار زیادی است و در تغذیه دامها نقش بسزایی
دارند .شبدرها گیاهی سه برگچهای اند و به همین خاطر اسم علمی آنها از دو
کلمه التین » »Triaبه معنی سه و» »Foliaبه معنی سه بر گچهای گرفته
شدهاست .تعداد گونههای شبدر در دنیا حدود ۳۰۰گونه ذکر شده که از این تعداد
۲۵گونه از نظر کشاورزی مهم است که از این تعداد فقط ۹گونه آنها از جمله
شبدر زیر زمینی به صورت تجارتی کشت میشوند .بیشترین پراکنش شبدرها
در منطقه مدیترانهاست ،به طوری که در منطقه اورآسیا ۱۵۰-۱۶۰گونه ،آمریکا
۶۵-۶۰گونه و در آفریقا ۲۵-۳۰گونه گزارش شد ه است .بر اساس تحقیقات
بانک ژن گیاهی و ذخایر توراثی موسسه تحقیقات اصالح و تهیه نهال و بذر تعداد
گونههای تاکنون شناخته شده شبدر در ایران حدود ۵۴گون ه است که از این تعداد
دو گونه شبدر ایرانی Trifolium resupinatumو شبدر برسیم (Trifolium
)alexandriumبه صورت وسیع کشت میشوند .نام انگلیسی شبدر زیر زمینی
Subterranean cloverو نام علمی آن ) )Trifolium subterraneumاست .به
شبدر زیر زمینی شبدر زیر زمین هم میگویند.
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Papilionaceae
Genus: Trifolimu
.Species: Trifolium sp
Trifolium resupinatum
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( ویژگی های (Trifolium
شبدر گیاهی است از تیره پروانه واران که یکساله یا دو ساله است .برگهایش مرکب از سه برگچه است .گلهایش سccفید
یا قرمز و یا صورتی رنگند و برخی گونه ها نیز دارای گلهای ارغوانیندو به ندرت دارای گل زرد می باشند .
گل آذینش خوشه ای کروی است .در حدود 150گونه از این گیاه شناخته شده کccه همccه مصرف علوفccه دارنccد و جccزو
گیاهان مرغوب مرتع می باشند :مهمترین انواع شبدر که بوسیله محققان و دانشمندان علوم ژنیتکی و گیاه شناسان
قبل از سال 2007کشف و نامگذاری کرده اند ،شامل اند .1:شبدر رطبه .2شبدر برسیم .3شبدر برسcccیم احمر .4
شبدر فصفصه .5شبدر چمنی .6شبدر گل قرمز .7شبدر قوقی .8شبدر ذوثالث الccوان .9شبدر ذوخسccمه الccوان
. 10شبدر طریفلن
شبدر در کل دوره رشد به شوری حساس است همچنین نسبت به تبادالت گازی نیز حساس می باشد.
شبدر داراى تركيبات شيميايى زياد و قابل توجه مى باشد ،برگهاى آن داراى مواد سccفيده اى زياد اسccت .داراى روغن ،
قند و امالح معدنى مانند كلسيم ،منيزى ،پتاس ،سرب ،فسفر ،گوگرد ،سيليس ،سديم ،آهن ،آلمينيوم ،منگccنز،
روى ،مس ،سرب ،نيكل ،كوبالت مى باشد .برگهاى آن كلسيم زيادترى دارند ،ولى پس از رسيدن فسفر آن كم
مى شود .داراى ويتامينها ((ب ))1و ((اى )) و ويتامين ((كا)) می باشد .وجود اسيد سالسccيلك و يك ماده دارويى ضccد
قارچ در برگهاى آن قابل توجه است .
تركيبات شيميايي:
گل شبدر داراي مواد شيميايي مانند تريفولين ،ايزوتريفولين و اسانس روغني مي باشcccد .اين گياه درياي امالح معcccدني
مانند سليس ،آهن ،فسفر ،گوگرد ،پتاسيم ،منيزيوم ،منگنز ،روي ،مس ،سرب ،نيكل و كبالت مي باشد .
Trifolium resupinatum
Trifolium subterraneum
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( ویژگی های (Trifolium
شبدر چمني ; نوعي است از انواع شبدر.شبدر صحرايي ; گونه اي شبدر که داراي برگهاي ريز کوچک است ودر کنار نهرها و مزارع ميرويد .رجلاالرنب .ارنبي .
شبدر عطري ; نام گياه ناخنک است .شبدر گل قرمز ; نوعي از گياه شبدر است .شبدر معطر ; قرنبوش (با ناخنک يا شبدر عطري اشتباه نشود).شبدر وحشي ; گونه اي شبدر که شباهتي کامل به شنبليله داردو جزو شبدرهاي خودروي يکساله است وبرگهاي تازه آن را جزو سبزيهاي خوراکي ميخورند .حندقوقي بري .ذرق .ديواسپست .انده قوقو.
شبدر ترشک ; گياهي است از تيره شبدر ترشکها که برگهايي مانند شبدر داراي سه برگچه دارد و رنگ برگچههايش در ابتداي جوانه زدن ارغواني است .اين گياه داراي ويتامين «» Cفراوان است از اين جهت داراي اثر ضد
اسکوربوت قوي ميباشد .و چون طعم ترش مطبوعي دارد جزو سبزيهاي خوراکي مصرف ميشود .در آب و هواي
معتدل خشک ميرويد و در ايران نيز در اکثر نقاط به فراواني در کنار نهرهاروييده ميشود .حماض .حميضه .سلق
بري .خمضيض .از اين گياه اسيد اگزاليک نيز استخراج ميشود .در برخي از کتب اين گياه را به نام ترشک ذکر
کرده اند ولي با ترشک معمولي xemuRنبايد اشتباه شود.
شبدر قرمز Trifolium pratenseمعروفترین شبدر در دنیا بوده و
باال ترین محصول را در میان شبدرها دارد.
رده بندی و
ویژگی های Vicia
Viciaیک جنس از خانواده Fabaceaeاست که در حدود 166نccوع گونccه شccناخته شccده
دارد .
.Vicia sativa Lماشک گل خوشه ای زراعی.ماش.ماشک معمولی :
ماشک گل خوشه ای گونه ای یک ساله با ساقه ی بلند به ارتفاع 40-80سانتی مccتر و بccرگ
های شانه ای متشکل از دو تا پنج جفت برگچه است.برگچه ها به شکل تخم مرغی وارونه و به
حالت متقابل با حاشیه صاف و نوک تیز دیده می شوند.برگچه انتهایی به پیچک تبدیل شccده و
معموال به حالت منشعب دیده می شود.این گیاه از پیچک جهت پیچیدن به ساقه گیاه مجاور
استفاده می کنند.اولین جفت برگ های ماشccک معمccولی بلنccد و باریccک و دارای انتهای تccیز
هستند.گل ها به صورت منفرد یا چند تایی از جوانه های محور برگی منشعب شcccده و گلبرگ
ها به رنگ متمایل به بنفش دیده می شوند.گل ها توسط زنبور عسل بیشتر مورد بازدیcccد قرار
می گیرند و گیاه عسل دهنده خوبی است.نیام کرک دار و حاوی 4-12بذر کروی و کوچک با
ناف باریک است تکثیر ماشک گل خوشه ای به روش جنسی و توسط بذر انجام می گیرد.
این گیاه دارای خصوصیات علوفه ای بسیار خوش خوراک است و به عنوان یک گیاه علوفccه ای
زراعت می شود .ولی در عین حال به عنوان یccک علccف هرز در اراضccی بایر مراتccع و باغccات و
مزارعی نظیر غالت و گیاهان علوفه ای به چشم می خورد .گیاهی است یکساله کccه بccه دلیccل
شباهت زیاد با گیاهان خانواده حبوبات در مزارع این خانواده مشکالت فراوان ایجاد می کنccccد.
این گیاه از طریق دانه تکثر می گردد و روش کنترل آن شبیه به یکساله ها است
ماشک معمولی در استان های شمالی کشور آذربایجان لرستان همدان و به صورت پراکنccده در
سایر مناطق کشور رشcccد می کند.دانcccه های این گیاه حاوی ترکیباتی تحت نcccام ویسcccین و
ویسیانین است که در سنتز داروهای گیاهی موثر در رفع التهابات پوستی به کار می رود.
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Faboideae
Tribe: Vicieae
Genus: Vicia
Species: V. sativa
Vicia sativa
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( ویژگی های (Vicia
ماشک گل خوشه ای.ماشک خارجی: .Vicia peregrina L
ماشک گل خوشه ای دارای تیپ رشدی یک ساله و پا کوتاه تر از گونه ی V.sativaاست .برگ ها دارای
5-7جفت برگچه متقابل و کشیده می باشند و برگچه انتهایی به پیچک چند شاخه تبدیل شده
است.حاشیه برگچه ها تا حدی دندانه دار به نظر می رسند.اندام های هوایی دارای خصوصیات علوفه
ای بسیار مناسب برای تغذیه ی دام است .گل ها به صورت منفرد از جوانه های محور برگی انشعاب
یافته و دارای گلبرگ های بنفش رنگ است.در قاعده برگ ها چند گوشوارک تیز به چشم می
خورد.نیام کوچک تر از گونه اول است و انتهای نوک تیز و خمیده دارد.هرمیوه حاوی چند بذر است و
تکثیر آن عمدتا توسط بذر صورت می گیرد.ماشک گل خوشه ای علف هرز بهاره مزارع گیاهان علوفه
ای و اراضی غیر زراعی است و آلودگی مزارع یونجه به این علف هرز موجب کاهش خوش خوراکی
علوفه می شود.همچنین طول عمر مزرعه یونجه را کاهش و بازدهی آن را محدود می کند.
این گیاه در اطراف تهران کرج قزوین اراک همدان تبریز مرند ارومیه و خوی به وفور یافت می شود.
تصاویری از Vicia peregrina
رده بندی و
ویژگی های Robina sp
نام گياه :اقاقيا نام علمی Robina sp :نياز نوری :آفتابی نياز آبی :کم شرايط آب و هوايي :معتدل
اقاقيا درخت يا درختچه اي است گلدار و زينتي كه بومي سرزمينهاي آمريكاي شمالي است و در بيشتر
مناطق ايران نيز مي رويد .ارتفاع درخت اقاقياي معمولي گاهي به 24متر هم مي رسد .بيشتر نوع
هاي آن ساقه هاي بدون خار دارند .برگ هاي اقاقياي معمولي مركب و به رنگ سبز نزديك به آبي
است .هر برِگ مركب 6تا 20برگچه گرد و كوچك دارد .گلهاي سفيد و درشت و خوشبوي آن به
شكل خوشه از ساقه ها آويزانند .ميوه اين گياه به شكل نيام لوبيا و داراي پوستي صاف و قهوه اي
رنگ است كه چندين دانه در آن قرار دارد .اقاقيا در هواي خشك و آفتابي به خوبي رشد مي كند و
در اوايل خرداد ماه گل مي دهد .اين گياه در خاكهاي آهكي و شيرين و حاصلخيز ،كه آب فراوان در
خود نگاه نمي دارد ،خوب رشد مي كند.
تاكنون 20گونه اقاقيا شناخته شده است .معروفترين گونه آن اقاقياي معمولي است .گونه معروف ديگر آن
اقاقياي سرخ است كه اقاقياي گل نيز ناميده مي شود و گلهاي سرخ رنگ و درشت دارد.اقاقياي
بنفش و اقاقياي چتري ،نوع هاي ديگر اقاقياي معمولي هستند .اقاقياي معمولي را با كاشتن دانه آن
در فصل بهار و در هواي آزاد يا جدا كردن و كاشتن پا جوشهاي ريشه دار در پاييز ،و نوع هاي ديگر
اقاقيا را از راه پيوند زدن روي اقاقياي معمولي زياد مي كنند.
چوب اقاقيا سخت و با دوام است و اهميت صنعتي و بازرگاني دارد .از آن براي ساختن ستونها و داربستهاي
معدنها و مبل و صندلي استفاده مي كنند.
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Faboideae
Tribe: Robinieae
Genus: Robinia
Species: Robina sp
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( اقاقیا (
اقاقيا : Robinia Pseudoacaciaدرختي است خزان كننده و پر رشد .شاخه هاي جوان و معموًال
خاردار اين درخت به فرم گسترده است .در شرايط جنگل تا ارتفاع 25متري رشد مي كند .برگهاي
شانه اي مركب – گل هاي خوشه اي آويزان آن متراكم از گل هايي به رنگ سفيد و معطر است .
طول خوشه گل به cm 30مي رسد .از اين گونه يك واريته بسيار زيبا بنام اقاقياي چتري وجود
دارد.
Robinia Pseudoacacia
رده بندی و
ویژگی های Lathyrus sp
نام فارسی :خلر – خلر زراعی – سنگینک – ململی
خّلر lathyrus sativaاز تيره لگومینوز گیاهی است یکساله ،پاییزه بومی آسیای جنوب غربی که در
شرایط نامساعد به خوبی رشد و نمو می کند .دارای ساقه های خوابیده یا پیچنده و ضعیف با طول
زیاد می باشد .همچنین دارای ساقه نسبتا بزرگی هستند و ارقامی از آن وجود دارد که دارای ساقه
های ضخیم تر و باالرونده می باشد .ارتفاع ساقه آن 50-200سانتی متر و بیشتر در نقاط مرطوب و
در فصل پاییز کشت می شود .خّلر دارای برگهای باریک ،جفت برگچه بلند و باریک بوده که در انتها
به پیچک منتهی می شود و تمام گیاه پوشیده از کرک است .دامنه انتشار آن در شمال ایران و
اطراف تهران و آذربایجان می باشد ولی در همه جای ایران قابلیت کشت دارد.
گیاهشناسی
خلر گیاهی است یکساله با ریشه ای راست ومستقیم ارتفاع آن بسته به شرایط مختلف رشد بین
150تا 170سانتی متر است .بوته آن دارای وضعیتی پر شاخ و برگ و به رنگ سبزروشن است.ساقه
آن چهارگوش بوده و موقع خشک شدن پوک می شود .در قسمت پائین از محل یقه و کمی باالتر
انشعاب پیدا می کند .خود ساقه ها نیز در قسمت باالتر به دو یا سه شاخه کوچک منشعب
می شوند .ساقه ها به علت طویل و ظریف بودن حالت خوابیدگی دارد .دارای 2تا 4برگچه کامل نیز
هست .رنگ گلها بیشتر بنفش ،آبی ،قرمز ،صورتی بوده و رنگ گلبرگها به طرف دمگل سفید و شیری
رنگ می شوند گلها توسط یک دمگل به طول 30الی 70میلی متر که درست از محل انشعاب
دمبرگ و قسمت میانی گوشواره ها خارج شده است به ساقه متصل شده و گاهی نیز دوگل به یک
دمگل که در انتها دو شاخه گشته وصل است تعداد دانه در داخل غالف 2تا 5می باشد.
Scientific classification
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Faboideae
Tribe: Vicieae
Genus: Lathyrus
Species: Lathyrus sp.
Lathyrus sativus
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( خلر (
نیاز های اکولوژیکی
خلر گیاه زمستانه می باشد ،به خشکی بسیار مقاوم بوده و در خاکهای نامطلوب برای دیگر
گیاهان بخوبی رشد می کند .این گیاه به ماندابی مقاوم است.
کاشت
تهیه زمین برای کشت آن و همچنین نوع کاشت ( آبی و دیمی) تا حدودی متفاوت است .در کشت پائیزه در آن به فاصله پس ازlathyrus latifolius
گاوروشدن زمین آنرا یک شخم نیمه عمیق می زنند و سپس در زمان مناسب بذر می پاشند .عمل اختالط بذر با خاک بوسیله دیسک
انجام می شود.
برای کشت آن بویژه پس از غالت مقدار 100تا 150کیلوگرم فسفات آمونیم در پائیز به هنگام شخم به زمین می دهند بهتر است
عالوه بر آن حدود 50تا 100کیلوگرم کود سولفات پتاسیم نیز استفاده شود.
برای کشت آن حدود 35الی 40کیلوگرم بذر در هر هکتار استفاده می شود .عمق کاشت آن نیز 4تا 8سانتی متر است.
خلر به آبیاری عکس العمل خوبی نشان می دهد و حدود 3تا 4نوبت آب در طول زندگی گیاه الزم است.
کشت درهم
خلر را با سایر نباتات علوفه ای بصورت درهم می کارند با توجه به اینکه گیاه دارای ساقه های
ضعیف و طویل است بعلت ورس عمل برداشت آن دچار اشکال می شود ولی در کشت درهم همراه
با گیاهانی چون جو و حتی شنبلیله این گیاهان حالت قیم برای آن داشته و از خوابیدن آن جلوگیری
می کند و به این ترتیب برداشت آن هم ساده تر می شود.
دامنه انتشار
شمال ایران ،اطراف تهران
Lathyrus sativus
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( خلر (
ارزش غذايی:
خّلر گياهی است تلخ مزه دارای گلوکوزيدهايی که برای نشخوار کنندگان و خوک بی ضرر اما گل کرده آن برای اسب ايجاد اختالل می کند .خّلر از
شبدر قرمز غنی تر ولی به اندازه آن خوشخوراک نیست .درصد پروتئين آن باال است اما ترکيب سمی به نام نئوروتوکسين در تمام قسمتهای
گياه وجود دارد که بيشترين مقدار آن در جنين لپه ها و پوشش بذر ديده می شود و موجب ايجاد بيماری به نام التيريسم می گردد .بهترين
روش مصرف آن همراه با جو و يو الف و ساير گياهان انرژی دار است چون خّلر دارای پروتئين زيادی است .ارزش غذايی هر تن خّلر که بهتر
است قبل از دانه بستن مصرف شود ،معادل 750کيلو گرم علوفه يونجه است.
استانداردهای بذری:
ميزان بذر مورد نياز برای کشت آن 20تا 40کيلو گرم در هکتار است که برای توليد بذر مقدار کمتر و برای توليد علوفه بايد مقدار بيشتری بذر
مصرف شود در چراگاه که خطر مسموميت احشام بيشتر است نبايد موقع رسيدن دانه مورد چرا قرار گيرد .کلريد سديم روی جوانه زنی ارقام
مختلف خّلر مؤثر است به اين ترتيب که بيشترين جوانه زنی را رقم شهر کرد در 18دسی زيمنس بر متر کلريد سديم دارد .افزايش غلظت
کلريد سديم طول ريشه چه و ساقه چه گياهچه را کاهش ميدهد .وزن هزار دانه در خّلر 3/83گرم می باشد.
کاشت ،داشت و برداشت خّلر:
)1خصوصيات زراعی:
خّلر در زمين های آهکی حاصلخيز و لومی که مواد معدنی زياد دارند بهترين رشد را دارد و در
زمين های زراعی عادی به خوبی رشد می کند نياز آن به فسفر بيش از ساير مواد معدنی بوده
و 150تا 350کيلوگرم سوپر فسفات ساده را می توان در هر هکتار مصرف نمود .رشد کند يا
خفته می باشد عمق کشت 4تا 8سانتی متر می باشد.
ادامه در صفحه بعد
lathyrus sylvestris
ادامه صفحه قبل ( خلر (
)2کشت و برداشت:
کشت آن اغلب در اوايل پاييز و در موقع شروع بارندگی های پاييزی است .سازگاری زيادی به شرايط و عوامل نا مساعد
محيطی دارد و بيشتر در مناطق گرمسير کشت می شود .خّلر را با ساير نباتات علوفه ای به صورت در هم می کارند .با
توجه به اينکه گياه دارای ساقه های ضعيف و طويل است به علت ورس عمل برداشت دچار اشکال می شود .ولی در
کشت درهم همراه با گياهانی چون جو و حتی شنبليله ،اين گياهان حالت قيم برای آن داشته و از خوابيدن آن
جلوگيری می کند .به اين ترتيب برداشت آن هم ساده تر می شود .به طور کلی خّلر گياهی است زمستانه که به خشکی
بسيار مقاوم بوده و در خاکهای نا مطلوب برای ديگر گياهان به خوبی رشد می کند .اين گياه به ماندابی هم مقاوم است.
موارد استفاده:
خّلر بيشتر برای چراه و علوفه خشک و پوشش سطح زمين مورد کشت و کار قرار می گيرد .خّلر مانند اغلب نباتات لگومينوزه
در اصالح ساختمان خاک کمک کرده و به عنوان کود سبز کاشته می شود .از اين گياه در ايران يک نوع برای تهيه ی
دانه و علوفه کشت می شود .اّم ا در آمريکا انواع خّلر را در مخلوط با ريوالف برای تهيه علوفه کشت می نمايند .در صورت
احداث چراگاه خّلر ،بايد در مورد مسموميت احشام دقت کافی نمود /خّلر ا نبايد در موقع به گل نشستن و یا ابتدای
رسيدن مورد چرا قرار داد چون توليد اختالالت زيادی در سالمتی دام می نمايد .علوفه خشک آن نيز نبايد حاوی بذر
باشد زيرا توليد مسموميت می کند .ميزان علوفه خشک آن در هر سال بيش از 2تن در هکتار و علوفه سبز آن حدود
10تن می باشد.
lathyrus vernus
تصاویری از گونه lathyrus odoratus
ادامه در صفحه بعد
ادامه صفحه قبل ( خلر (
خلر دارای گونه های متعددی است و مهمترین آنها که به عنوان علف هرز مطرح هستند عبارتند از :
L . blephariacarpusو L . latifoliusو L . aphacaو . L . roseus
گونه های خلر یکساله هستند و مانند سایر گیاهان خانواده بقوالت ،گلهای آنها از درفش ،بالها و ناوها تشکیل
شده اند.برگها عموما تحلیل رفته و از دو برگچه متقابل و یک پیچک انتهایی تشکیل شده اند.گونه L .
blephariacarpusدارای برگچه های کامال کشیده و نیزه ای شکل است.در حالی که برگچه های
گونه L . aphacaقلبی شکل،با قاعده تبر زینی و برگهای گونه L . roseusاز دو برگچه تخم مرغی با انتهای مدور
و رگبرگهای مشبک و گوشواره های نیمه پیکانی تشکیل شده اند.
خلر از علفهای هرز مزارع توتون،گندم ،جو،یونجه،بادام زمینی و باغهای سبزی و صیفی است.
این علف هرز به عنوان خلر وحشی معروف است.
L . roseus
L . aphaca
Lathyrus latifolius
ادامه در صفحه بعد
منابع
والگ ژان ،استودوال ژیری .گیاهان دارویی .ترجمه زمان ساعد .انتشارات ققنوس 1.1370
مظفريان ،ولي هللا .رده بندی گیاهی دو لپه ای ها .انتشارات اميركبير .چاپ چهارم 2. 1384
حکمتي،جمشيد .صد گياه زينتي .انتشارات سياه تيري .چاپ اول 3. 1368
www.efloras.org.4
http://en.wikipedia.org/wiki/Fabaceae#Taxonomy.5
samani2008.blogfa.com6 .
www.sanru.ac.ir.7
www.daneshju.ir/forum/archive/t-37848.htmlalonefarmer.blogfa.com/8502.aspx?p=15 .8
img.hgtv.com.9
www.iran-far.com.10
بازگشت
به ابتدا
فهرست
خروج