جهت یابی در شب و روز آمادگی دفاعی نهم

صفحه 1:


صفحه 2:
به نام خدا تهیه کننده : علیرضا بهرام زاده نام دبیر : استاد غلامی از مدرسه راهنمایی شهید 

صفحه 3:
جهت یابی چیست و چنوه به ما تمف می ‎FAD‏ ‏یافتن جهت‌های جغرافیایی را جهت‌یابی گویند. جهت با بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی در کوهستان, جنگل, دشت يا بیابان گم شده باشید., با دانستن جهت‌های جغرافیایی, می‌توانید به مکان مورد نظرتان برسید.یکی از استفاده‌های مسلمانان از جهت‌یابی, یافتن قبله برای نماز خواندن و ذیح حیوانات است. کوهنوردان, , جنگل‌بانان و ... هم به دانستن روش‌های جهت‌یابی نیازمندند. هرچند امروزه با وسایلی مانند قطب‌نما یا جی پی اس , میتوان به راحتی ی یود ودازد دانستن روش‌های ‎ho.‏ جهت‌یابی مفید و کاراست. در اینجا به .اينجا بم برسى انوج روش های جهت یابی خواهیم پرداخت ‎a‏ رو به شمال بایستیم. سمت راست‌مان مشرق (شرق, باختر), سمت چپ‌مان مغرب (غرب, خاور) و پشت سرمان جنوب است. (جهت جفرافیایی, که شمال با رنگ قرمز مشخص شده)اين چهار جهت‌هاي اصلی می‌نامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی وجود نیمساز جهت‌های شمال و شرق, جهت شمال شرقی (شمال شرق) .را مشخص می‌کند ‏با دانستن یکی از جهتهاء بقِيهُ جهتها را می‌توان به سادگي مشخص نمود. مثلا اگربه سوی شمال ایستاد 0 ‏.دست چپ شما غرب, و پشت سر ‎ ‎ ‎ 

صفحه 4:
روش‌های جهت‌یابی برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روزء و برخی ویر شب اند. بر ‎daw‏ مواقع کارا : جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی مشخص می: قطب‌نما استفاده کرد, و میل مغناطیسی و ‎Sha‏ مغناطيسى أن را هم آن‌چه گفته می‌شود اکثرا مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقيقتر,بالای ۲۳,۵ درجه (بالای مدار راس‌السرطان). در نیم‌کره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد روش‌های جهت‌یابی در جهت‌یابی با سمت خورشید رو خوبيد صبح تقريباً زسمشرقطلوع مركند. سم خبو .غروبمركند اين مطلب فقط در اول بهار و ياييز صحيح است؛ یعنی در اولین روز بهار و پاییز . دقيقاً از شرق طلوع و در غرب غروب می‌کند, ولی در زمان‌های د؛ طلوع و غروب خورشيد نسبت به مشرق و مغرب مقدارى انحراف دارد. در تابستان ‎ar‏ شمالی‌تر از شرق و غرب است, و در زمستان جنوبی‌تر از و غروب ورشید خداق دی ۵ ,۲۳ درجه با ن خطا وجه قابل چشم پوشی با وجه به فصل و عرض از شرق طلوع و در غرب غروب می‌کند, استواست درنيمكو شمللزمين در زمانظهر شرعرخوريئد دقيقاً در جهتجنوب2 مويف در ليززمان سايا ‎toe‏ در روز میسهه و پسساز آن .دوبارم لفزايشمريابد؛ هماززماناذلنظهر بای دانستن مان ظهر شرعی می‌توانید به روزنمه‌ها قراجعهک منتظر صدای 

صفحه 5:
جهت‌یابی با سایهُ چوب(شاخص) شاخص, چوب یا میله‌ای نسبتاً صاف و راست است (مثلاً شاخه نسبتاً صافی از یک درخت به طول مثلا یک متر) که به طور عمودی در زمینی مسطح و هموار و افقی(تراز و میزان) فرو شده است. روش اول: نوک(انتهای) سایه شاخص روی زمین را [مثلا با یک سنگ] علامت‌گذاری می‌کنیم. مدتی (مثلا ده-بیست دقیقه بعد, یا بیشتر) صبر می‌کنيم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه‌جا شود. حال محل جدید سایه شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت‌گذاری می‌نماييم. حال اگر این دو نقطه را با خطي به هم وصل کنیم, جهت شرق- غرب را مشخص می‌کند. 1 ضشمت غزب: و نقطه دوم سمت شرق را نشان می‌دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ‌مان را روی نقطه اول و پای راستمان را روی نقطه دوم بگذاریم, روبروی‌مان شمال را نشان می‌دهد, و رو به خورشيد (پشت سرمان) جنوب است. ِ از آن‌جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است, جهت حرکت سایه خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم‌کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخند. هر چه از استوا دورتر بشویم, از دقت پاسخ در اين روش کاسته می‌شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از 1۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی‌شود.در شب‌های مهتابی هم از اين روش می‌توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده كنيد 

صفحه 6:
روش دوم(دقیقتر): محل سايهٌ شاخص را زمانی پیش از ظهر علامت گذاری ات ی یا نی محل دمت‌گذاری شده می‌کشیم. سایه به تدریح که به سمت شرق می‌رود کوتاه‌تر می‌شود, در ظهر به کوتاه‌ترین اندازه‌اش می‌رسد, و بعداز ظهر به تدریح بلندتر می‌گردد. هر كاه بعد از ظهر سايه شاخص از روی کمان گذشت لعزن ساي شاخص ۳ ظهرش ‎(a‏ آن‌جا ‎iN‏ در در واقع هر دو نقطه سایه هم‌فاصله از شاخص, امتداد 7 شرق-عرب را مشخص می‌کنند.با این که روش نسبتا دقیق است, اين روش دقیق‌تر است؛ البته وقت بیشتری براى آن لازم است. برای کشیدن کمان مثلاً طنابى(مانند بند كفش, ‎٠‏ نخ دندان) را انتخاب کنید. یک طرف طناب را به شاخص ببندید, و طرف ديكرش را به يك جسم تيز؛ به شكلى كه وقتى طناب را مىكشيد دقيقا ‎lowed‏ علاصةكذارى ی دایره‌ای روی زمین با تيز رسم كنيد. وقتى ‎dbs‏ ‏و و مر رسلادر ظهر شرعی) این .سایه سمت جنوب را نشان می‌دهد (بالای۲۳,۵ درجه) 

صفحه 7:
ساعت مچی معمولی (آنالوگ, عقربه‌ای) را به حالت افقی طورى در كف دست نكه مى داريم كه عقربة ساعت شمار به سمت خورشيد اشاره كند. در این حالت, نیمساز زاویه‌ای که عقربةً ساعت‌شمار با عدد ۱۲ ساعت می‌سازد )44915 کوچک‌تر, نه بزرگ‌تر), جهت جنوب را نشان می‌دهد. يعنى مثلاً اكر جو بكبريتى را [به طور افقى] در نیمه راه میان عقربة سات‌شمار و عدد ۱۲ ساعت قرار دهید, به طم كمال مسيم ‎wate EE‏ قبل از ظهر بعد از ظهر wm. OF 

صفحه 8:
نکات اين كه كفته شد عقربهُ کوچک ساعت به سمت خورشید اشاره کند, يعني اپکه اگر شاخصی [مثلاً چوب کبریت] ای که در مرکز ساعت قرار دهیم, سایه‌اش موازی با عقربه ساعت‌شمار و ‎Sel yal ol‏ ساية عقربة سا ار درست در زیر خود عقربه قرار گیرد. يا مثلاً اگر چوبی ده-پانزده سانتیمتری را در زمین به‌طور عمودی قرار دهیم. ساعت روی بين به شكلى قرار كرفته بإشد كه عقربة ساعت‌شمارش موازی با سای چوب باشد. دليل اينكه زاويه بين عقرب ساعت‌شمار و ۱۲ را نصف مىكنيم اين اسث كه: وقتى خوشيد يك بار دور زمين مىجرخد, ساعت ما دو دور می‌چرخد(دو تا ۱۲ ساعت). یعنی گرچه روز 1۴ ساعت است (و یک دور کامل را در ۲۴ ساعت طی می‌کند), ساعت‌های ما یک دور کامل را در ۱۲ ساعت طی می‌نماید. اگر ساعت ۲۴ ساعته‌ای می‌داشتید, که دور آن به ۲۲ قسمت مساوی تقسیم شده بود. هر گاه عقربهُ ساعت‌شمار را رو به خورشید می‌گرفتید عدد ۱۲ ساعت جهت جنوب را نشان می‌داد. این روش وقتی سمت صحیح را نشان مي‌دهد, که ساعت مورد نظر درست تنظیم شده باشد. يعنى أكر در بهار و تابستان ساعتها را نسبت به ساعت استاندارد یک ساعت جلو م ىيرند, ابتدا ساعت‌مان را یک ساعت سپس روش را اعمال هُ ساعت‌شمار را [به جای 12] با 1 حساب کنید). يك كشور معمولاً ساعت يكسانى وجود دارد, كه مثلاً در إيران حدود دو نصف النهار قرار دارد؛ لذا ظهر شرعى در شرق و ارد.) ساعت صحيح هر مكان همان ساعتى است كه هنگام ظهر شرعی در آن در طول سال, اطراف ساعت ؟١‏ ظهر است. در واقع براى تعيين دقيق جه تهاى جغراقيايس ساعت بايد طورى تنظيم باشد كه هنكام ظهر شوعى ‎i Sel‏ ان دهد. روش ساعت مچی ا ؟؟ درجه امكان خطا دارد.براى دقت بيشتر بايد از آن در عرض جغرافيايى بین ۴۰ و ‎٩۰‏ درجه [شمالى يا جنوبي] استفاده شود؛ هر چند در عرض جغرافیایی ۲۳,۵ تا 11,۵ درجه [شمالی یا جنوبی] نتيجداش قابل قبول است. (البته در نيم كرده جنوبى جهت شمال و جنوب برعكس است.) در واقع هر جه به استوا نزديكتر شويم, أز دقت اين روش كاسته مي‌شود. ضمناً هر چه زمان به کار بردن اين روش به ظهر شرعی نزدیکت دقیق‌تر خواهد بود. أكر مطمئن نيستيد كدام طرف شمال است و كدام طرف جنوب, به ياد بياوريد كه خورشيد از شرق بر مىخيزد, در غرب می‌نشیند, و در ظهر سمت جنوب است.توجه كنيد كه اكر اين روش لاد ‎pee el a rt ab in‏ 1 جهت عقربه ساعت‌شمار خود به سوى جنوب است. یعنی مانند همان روش «جهت‌یابی با سمت خورشید», که گفتیم خورشید در ظهر شرعی به سمت جنوب است. اگر از ساعت دیجیتال استفاده می‌کنید, می‌توانید ساعت عقربه‌داری را روی یک کاغذ یا روی زمین بکشید (دور دایرهی از تا ۱۲ بنویسید, و عقربةُ ساعت‌شمار را هم بکشید), و سپس از روش بالا استفاده كنيد. حتي وقتى هوا آفتابى نيست و خورشيد به راحتى ديده نص شود هم كاه ‎dye‏ خوشيد را می‌توان دید. اگر یک چوب‌کبریت را عمود نگه دارید, سایة آن برعکس جهت خورشید .مىافتد 

صفحه 9:
جهت‌یابی با ستایکاکیی از آن‌جا که ستاره‌ها به مجور ستاره قطبی در آسمان می‌چرخند, در نیم کره شمالی زمین ستارة قطبی با تقریب بسیاری و (حدود ۰,۷ درجه خطا) جهت شمال جغرافیایی (و نه شمال مغناطیسی) را نشان .می‌دهد؛ یعنی اگر رو به آن با و به شمال خواهیم بو ‎sly‏ یافتن ستاره قطبی روش‌های مختلفی ‏:وجود دارد به وسيلةُ مجموعه ستاركان «دبّ اكبر»: صورت فلكى دبّ اكبر شامل هفت ستاره‌است که به شکل ملاقه قرار گرف چهار ستاره آن می‌دهند, و سه در ادامه ذوزنقه قرار گرفته‌اند. هر كاه دو ستارداى كه لبه بیرونی ملاقه را تشکیل مي دهند (دو ستارهُ قاعده كوجك ذوزتقه؛ لبه ييالهُ ملاقه؛ محلى كه آب از آن‌جا مىريزد) را [با خطى فرضى] به هم وصل کنیم. و پنج برابر فاصله میان دو ستاره, به سمت جلو ادامه دهیم. به ستاره قطبی ‏مى رسيم.' .به وسيلهُ مجموعه ستاره‌های «ذات‌الکرسی»: صورت فلکی ذات‌الکرسی شامل پنج ستاره است ۷یا/۱.قرار گرفتند کفاشکل هرگاه (مطابق شکل) ستارة وسط ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏در آسمان از نقشه ستاره‌یاب (افلاک‌نما) ۱ داشته باشيد كه ستارديابها موقعیت ستاره‌ها را در زمان تاريخ و موقعيت جغرافيايى (طول و .عرض جغرافيا ‎be‏ خاصى نشان مىدهند ‏هرجه ازا بی قطب شمال برویم. ستارةهُ قطبى در آسمان بالاتر (در ارتفاع بيشتر) ديده می‌شود. تا قطبی در استوا (عرض جغرافیایی صفر درجه) تقریباً در افق دیده می‌شود,و در قطب شمال(عرض جغرافيايى ‎٩۰‏ درجه) تقریباًبالای سر (سرسو, سمت‌الرأس, بأسالقدم) دیده می‌شود.بلاتر از عرض جفرافیایی ۷۰ درجه شمالی عملا نمی‌توان با ستارةقطبی شمال رًپیدا کرد ‎ 

صفحه 10:
جهت‌یابی با هلال ماه اگر وجود ابر يا درختان نمی‌توانید ستاره‌ها .می‌توانید از ماه برای جهت‌یابی استفاده کنید لوكا هلال ماه کهنه (نیمه دوم ماه قمری| ماه به شکل هلال باریکی تولد می‌یابد, و در نیمه‌های ماه قمری به قرص کامل تبدیل مي‌شود. و سپس در جهت مقابل هلالی می‌شود. در نیمه اول ماه‌های قمری قسمت خارجی ماه (تحدب و کوژی ماه, برآمدگی و برجستگی, ماه) مانند پیکانی جهت غرب را نشان می‌دهد. در نيمةٌ .دوم ماه‌های قمری, تحدب ماه به سمت مشرق است كره ماه در نيمة اول ماه‌های قمری پیش از غروب آفتاب طلوع می‌کند, و در ‎dows‏ دوم يس از غروب, تا يايان ماه .که پس از نیمه‌شب طلوع می‌نماید يبدا كردن جنوب توسط ماه: اگر خطی فرضی میان دو نوك تيز هلال ماه ر کرده و آن را تا زمین ادامه دهید, تقاطع امتداد این خط با افق, نقطه جنوب را [در نیم‌کرة .شمالی زمین] نشان می‌دهد اين روش جهتيابى چندان دقيق نيست, ولی حداقل راه‌نمایی تقریبی را | ‎pals‏ می‌سازد. در زمان قرص كامل نمی‌توان از این روش استفاده کرد. وقتی ماه به صورت كم كان ‎Coals ctl‏ کت اه قاد 

صفحه 11:
اضرق هدت حل السفان ار صدرق جه عرب المح خوشه يروين: دسته‌ای (حدود ده تا پانزده) ستاره, به شکل خوشه انگور, در یک جا مجتمع هستند که به آن مجموعه خوشه پروین می‌گویند. این ستارگان مانند خورشيد از شرق به طرف غرب در حرکتند, ولی در همه حال دم آن‌ها به طرف مشرق است. ِ ستارگان بادبادکی: حدود هفت -هشت ستاره در آسمان وجود دارد که به شکل بادبادک یا علامت سوال می‌باشند. این ستارگان نیز از شرق به غرب حرکت می‌کنند, و در همه حال دنباله بادبادکی آنها به‌طرف جنوب است. کهکشان راه شیری 0095 عظیمی از انبوه ستارگان است كه تقريباً از شمال شرقی به جنوب غربی امتداد یافته است. در شمال شرقی این راه باریک است. و هر چه به سمت جنوب غربی می‌رود, پهن‌تر می‌شود. هر چه به آخر شب نزدیک‌تر یم, قسمت پهن راه شیری به ی ال ی اذه در روز و شب اك رجهت قبلهوميزان الحراف آن از جنو ديكر جهت ر های اصلی) را بدانیم, مىتوانيم شمال را دهيم. مثلاً اگر در تهران ۳۷ ‎Cs‏ از تب مر رل نج (یعنی حدوداً جنوب غربی), به طرف قبله ایستاده‌ایم. پس هرگاه در تهران جهت قبله را بدانیم, اگر ۳۷ درجه از سفت قبله در جهت عقربه‌های ساعت بچرخیم, به طرف جنوب ایستاده‌ايم, و اگر ۱۴۳ درجه (180-37) در خلاف جهت ‎Glad, gc,‏ ساعت بچرخیم, به طرف شمال ایستاده‌ایم ‎ 

صفحه 12:
دقيقترين روش تعيين قبله, بدوسيلهُ قبلهنماست, كه آن هم با یک قطب‌نما انجا مىكيرد؛ وأكر ما قطبنماً داشته باشيم, با آن قطب را مشخص می‌کن محراب مسجد: محراب مساجد به طرف قبله است. در نمازخانه‌ها هم معمولاً جهت قبله مشخص شده است. مرده را در قبر روی دست راست, به سمت قبله می‌خوابانند. پس اگر شما طوری ایستاده باشید که نوشته‌های سنگ قبر را به درستی می‌خوانید, سمت چپ‌تان قبله است. آنا ای ره ورب نايد باه معمولاً -در جایی كه اصول 

صفحه 13:
جهت‌یابی با قطب‌نمای دست‌ساز است, ولی انجام آن کاری سرگرم کننده است. با مالش دادن یک سوزن فقط در یک جهت به آهن‌رب -يا حتى احتمالاً چاقوي به آهنربا از طرف خودتان به سمت بیرون, سوزن به اندازة کافی خاصیت آهنربایی پیدا می‌کند. همچنین مالش سر سوزن از پایین به بالا بر پارچهُ ابریشمی باعث می‌شود که سر نقطه شمال را نشان دهد). حتي می‌توانید آنرا در یک جهت ميان موهاى سر سو خود بکشید. ‎at eee ie Saher s sated‏ , یا درون آن فرو ک کنیداء وروی آب (آب راکد یا ظرفی پر از ی عمل می‌کند, و سر سوزن رو به شمال می‌چرخد. بای این که سمت شمال و جنوب سوزن را آشتباه نکنید, اين تكته ادو لاز كيريد كه ‎ai aS‏ كنيم, و سپس ایا ارت تاه با ‎“pS ots J‏ ن أهنربا را روى سطحى با اصطكاك كم قرار دهيم (روى يك تكه جوب كوجك در آب شناور سازيد, يا مثلاً سوزن را با يك ريسمان غيرفلزى آويزانأمعلق) ) قطب‌نمای ما کار می‌کند؛ یعنی میله آن‌قدر می‌چرخد تا در راستای میدان اطیسی زمین (شمالی-جنوبی) قرار گیرد. ‎ap Solera patie‏ اگر سیمی را دور سوزن بپیچانید و برای چند دقیقه بیم را به ته باتری وصل کنید, سوزن مغناطیسی می‌شود. ‏به دليل شش سطحى آبء مىتولن سوزن را اتنهابى روي سطح آن شنو کرد ‎٠‏ مثلاً می‌توان سوزن را روی کاغذی گذاشت, و کاغذ را روي آب كاغذ روى ‏اد که ور کش دراب رو بو ‎tlt‏ سوزن رو آن بش میم ‏اگر سوزن را با گریس یا روغنی غیرقابل‌حل در آب حرب كنيد (مثلاً با مالش سوزن به موهای خود سوزن را چرب نمایید), کار آسان‌تر خوآهد شد. چرب بودن سوزن سبب .می‌شود که سوزن روی سطح آب شناور بماند ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 14:
یابی با نشانه‌های طبیعی ۱ برش‌ها و خصوصیات خاص خود را دارد. باد و آفتاب بر درختان تأثیر می‌گذارند و این سرنخی است برای محاسبه جهت شمال- اب. این روش‌ها خیلی قابل اطمینان نیستند. مثلاً «باد غالب» ممکن است _ حالت عادی را به طور قابل‌ملاحظه‌ای تغییر دهد و باعث تغییر و انحراف آن شود. همچنین در جنگل‌های انبوه -به دلیل عدم نفوذ و رسوخ آفتاب درون آن‌ها- برخی روش‌ها کارا نخواهند بود. اگر از علامت‌های طبیعی استفاده می‌کنید. برای تصمیم‌گیری, باید هر چند تا علامت مختلف را که می‌توانید پیدا کنید. ِ 1 بسیاری از روش‌های زیر بر اساس آفتاب هستند: در نیمکره شمالی زمین, جهت رو به جنوب در معرض آفتاب بیشتری است. تابش خورشید رشد شاخدها و بركها را زياد م ىكند. 1- جهتيابى با خزهها و كلسنكها: سمت شمالى درختان و تختهسنكهاء گلسنگ‌ها و خزه‌های بیشتری دارد؛ چرا که نمناک‌تر و مرطوب‌تر از سمت جنوبی آن‌هاست. ِ خزه در جاپی رشد می‌کند که دارای سایه و آب زیادی باشد؛ محل‌های خنک نمناک. تنه درختان در سمت شمالی سایه و رطوبت بیشتری دارد, و در نتیجه خزه‌ها معمولا بیشتر در اين سمت می‌رویند. اين روش هميشه نتيجه درست به ما نمىدهد. 1 1) هرجند سمت شمالى در سايه بيشترى است, ولى لزوماً رطوبت سمت شمال بیشتر نیست؛ و برای رشد خزه‌ها رطوبت مهم‌تر از سايه است(جایی که رطوبت در آن‌جا بیشتر ماندگار است). 2( گاه ممکن است درختان و پوشش گیاهی مجاور طرف دیگر درخت را هم سایه کند. 3 در يك اقليم برا (جنكلها و پیشه‌های مرطوب) ممکن است همه طرف درخت نمناک باشد(یعنی خزه دور برخی درختان در همه‌طرف رشد کرده؛ البته معمولاً در جهت جنوب بیشتر رشد کرده‌است). 4) ممکن است باد مانع رشد خزه در طرف شمالی درخت شود. 5) در مناطق خشک هم که اصلاً خز‌ای وجود ندارد!_ ضمناً در نظر داشته باشید که معمولاً خزه در جهت نور آفتاب(جنوب) .خرمایی رنگ است و در مکان‌های سایه و مرطوب سبز یا طوسی رنگ 

صفحه 15:
جهبتتابی با درختان از آنجا که سم‌شمال‌درختان‌در معر ضنق آفتابک متی‌استدرختان‌در این سم شان‌ شاخ وبرگک متودارند. ‎ALU ay‏ آفتابیسیشتراز سم تنوبم اد درختان‌جنوب بهترو بيشتر شمیگ نند. وجود درختانی‌مانند صنوبر سیاه و سفید. رلش بلوط درختان‌آزاد. شاه بلوط هدی لفرا نروژیو درخلقاقیا صحللین‌مسئله را ثابتمیکند. ایزدرخقا در جنوب بیشتر دیده میشوند. پوستدرختان‌قدیمی‌در سمیو بسه افتالجنورمعمولا نازکتسر آستی وسیده بودنیکطرفاز اکثر درختان‌جنگل یشم لیا جه ما نشان‌مریهد سمتوسيدم شما لاستبه خاطر نوع تا خوريئد شاخمطوجنوبى|كثر درختانافق وير و شاخمطئة ملق" عمودئةرند.در كومهىستكى كاجهوانحنايذير در شيرجنوبى و صنوبرهاىانكلمازدر شيبشما | مويويند. معمولاً درختانب ركويز در شيجطوجنوبى تيفط می‌ویند و سرلشیجلی شمالسفشر بودهو ‎esata:‏ ۳ .كياهدر سمجنوبىت يمط بإ توجه كنيد كه: به درختى نكاه كنيد كه ريشهاش دز زعين باشادة نه به كندهاى كه بريده شده و بر إزمين افتاده 

صفحه 16:
جهتابیبا تن درختانب ریدهشده: -3 [نسوجه کنید که: بسه درختی‌نگاه کنید که ریشهاش‌در زمین اگرمقطع درختبسریدمشدملورا نگاه كنيد, تعدادیو لیرد هم مرکز 5 مشاهدم خواهيد كرد, که هر یکاز آنها نشانیکسالعمردرخت ين بطور دائم آفتایسه تنهاشبتابد, دایرههون‌شاندهده عمر آن‌درخندر یکسمبه هم نزدیکتسر شده و درسمتيكرازهم دور خواهند بود. سمتی‌ک 4 فاصله خطوط حلقه یس نی‌درختبسه ‎pS ee‏ مشخصمركند. و سمتىكه خطوط هم ف اصلف بیشتری‌داشته باشد سمخنوبیا نشان موده ی آفتابو رسششدیدتر آن 4- جهتابیبه کمکباد غللب بادها را ازجهتیکه مروزند, نامگ فاریمرک ند مانندباد شمللاز شماله منطقهایباد غا لوب رجستهای‌دارد که درف صلخاصیا گاهدرتمام ف صولحکمفرماست‌باد غللبباد خاصیاسنکه وزش ‎pak‏ رب وده و در جهستغاصی‌مرهزد. با دانستن‌جهتبسادهای‌غالب مرتوانيد چهار جهسلصلی‌را تشخیصصدهید معمولاً نا بادرا ازجوتركه وزيدماستنامكنارومركنند مثلا باد شماا ادوكه از شماللهه سمخنوبمرهزد. ‎signs‏ ابی‌به کمکباد غالب1) ابتدا باید جهنباد غالمنطقم را دانست2) سيسبايد درجايركه هستيم جهتبساد غلليا تشخيص دهیم. برای‌نمونه , اگرب‌دانیم که در منطقة ما باد غلللز شیق مروزد. وضماجه ساد غللمئطقه را تشخيصدهيم, طرفمنشا بساد شرق‌خواهد بود؛ که با دانستن‌شرق > ‎A ph Lol singe‏ .سادگی‌بافته مرشوند ‎ 

صفحه 17:
نکتهٌ اول: اگر جهت باد غالب منطقه‌تان را نمی‌دانید, اطلاعات زیر ممکن است کمک کار باشد:در نواحی معتدل, باد غالب از غرب می‌وزد. (در هر دو نیم کره شمالی و جنوبیادر نواحی گرمسیری, باد غالب بين مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی جریان دارد.در نواحی استوایی, باد غالب معمولاً از سمت شرق می‌وزد. ‎GS‏ دوم: جهت باد غالب منطقه را تشخيص د ‏در هر منطقه‌ای باد غالب ویژگی‌های خاص خود را ‎salt‏ مثل درجه حرارت, رطوبت و سرعت كه در فصول مختلف تغيير مىكند.باد غالب بر رشد درختان و گیاهان, جهت جمع شدن برفهاى باد أورنده و در جهت علفهاى بلند : تأثیرگذار است. در واقع باد غالب بیشترین تأثیر را بر روی جهت پوشش گیاهی, برف, ماسه یا دیگر اشياى روى سطح زمين دارد. ‎ ‏الف)درختان: ‏جهت خم شدن اغلب درختان منطقه نشان دهنده جهت وزش باد غالب منطقه است. براى نمونه اكر درختان به طرف شمال منحرف و متمایل شده‌اند, باد غالب محتملا از نوب وزيدهاست.اثر دیگری که باد غالب بر درختان دارد اين است که: در جهتی که از وزش باد در امان است, شاخ و برگ بیشتری رشد کرده‌است. در واقع باد ممكن است با صدمه زدن يا خشك كردن شاخه‌های جوان: رشد درخت را كند يا متوقف كند. معمولاً وزش باد, باعث كند شدن رشد درختان می‌شود؛ برعكس خورشيد, كه رشد شاخدها و بركها را زياد مىكند.در زمستان باد غالب معمولاً با برف و تگرگ همراه است, که باعث شکستن شاخه‌های جوان می‌شود. ‏درختی که برای تعیین جهت استفاده می‌شود, باید در محلی باز و وسیع باشد. نباید در پناه تپه, درختان دیگر یا ساختمانها باشد. چند تا از درختان نزدیک به هم را مورد آزمایش قرار دهید. مطمئن شوید که درختان هرس نشده باشند.از آن‌جا که درختان تحت تأثیر عوامل زیادی هستند, و باید یا های خود ‎bl‏ مشاهدة درختان متعددی در ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 18:
مر ار و ما و در مناطق قطبی جهت باد را نان می‌دهند. البته گاه به خاطر آنكه اين موجها خیلی کوچک‌اند و از چند سانتیمترتجاوز نم‌کنند, بای یافتن باد غاب نمی‌توانند کمک‌کار باشند, زيرا مىتوانند با هر باد تند موضعى به سرعت تشكيل شوند. در بیابان‌ها انواع مختلف تلماسه‌ها وجود دارند, که شکل آن‌ها جهت باد غالب را نمایان می‌سازد؛ همچنین در مورد تلد یخ‌های قطب: در مناطقى كه به شدت يوشيده از ‎Cray‏ باد غالب توده‌های ‎Sy‏ را می‌راند و آن‌ها را تبدیل به تل‌های برآمده‌ای می‌سازد. اين تل‌ها از چند سانتی‌متر تا یک متر ارتفاع دارند. و موازی باد غالب تشکیل می‌شوند. در واقعبرف از لحاظ فیزیکی شبیه ماسه عمل می‌کند. ج) نسیم: برخی مناطق الگوی حرکت جریان هوایشان نوسان بيشترى نسبت به جاهاى ديكر دارد. مثلاً مردم كنار ساحل يا نسيم دريا مأنوساند. معمولاً بعدازظهرها نسيم مداومی از طرف دریا می‌وزد. در شب هم معمولا ‎Ce‏ ‏نسیم برعکس می‌شود و از خشکی به سمت دریا می‌وزد. بیم مشابهی در دره‌ها و کوه‌ها می‌وزد: در روز نسیمی از دره به سمت بالای 095 وزیدن می‌گیرد؛ و در شب برعکس, , نسیم از بالا به سمت دره می‌وزد. ‎yi.‏ -مثلاً به کمک نقشه. بدا كه دريا يا كوه (يا ساحل يا دره) در 5-0 ۳ 

صفحه 19:
د) هوای گرم و سرد: ۲ 7 در نيمكرهُ شمالی زمین هوایی که از شمال می‌آید معمولً سردتر از هوایی است که از جنوب م ىأيد (بادهاى شعالی از بادهای جنوبی سردتر است). ه) سایر موارد: اگر گمان می‌کنید که بادی که در لحظه می‌وزد باد غالب منطقه است, مى توانيد به درختان در مسیر باد نگاه کنید. با نگاه به نوک درختان می‌توانید جهت باد را بفهمید.می‌توانید به تغییر جهت ابرها دقت کنید؛ به‌ویژه ابرهای بلندی که توسط بادهای غالب آورده می‌شوند.در روی دریا و اقیانوس‌ها بادهای غالب دارای ویژگی‌ها و ابرهای خاص خود هستند. 6- جهت‌یابی به کمک رودخانه‌ها: بسیاری از رودها و نهرها در نیم‌کره شمالی زمین رو به جنوب سرازیرند, یعنی رو به استوا. اين روند عمومی رودهاست, ولی همیشه درست نیست. مثلا رود نیل -که تماما در نیم‌کره شمالی است- به سوی شمال جریان دارد و به مديترانه مى ريرد. 7- جهت‌یابی به کمک حیوانات و حشرات: مورچه‌ها خاک لانهٌ خود را به سمت جنوب یا شرق می‌ریزند. مورچه‌ها چنین می‌کنند تا در هنگام روز خاکریزشان به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند, تا راحت‌تر کار خود را انجام دهند. مورچه‌ها خانه‌های خود(مورتیه‌ها) را بر روی شیب‌های جنوب شرقی زیرا خورشید در پاییز و زمستان بیشتر به این قسمت‌ها می‌تابد. آن‌ها مورتپه‌های خود را نزدیک درختان و صخره‌های جنوبی و جنوب شرقی بنا می‌کنند. اگر شما در کنار برکه یا دریاچه‌ای باشید که پرندگان, ماهیان یا دوزیستان در حال تولیدمثل هستند, در نظر داشته باشید که آن‌ها معمولا ترجیح می‌دهند در سمت غربی زاد و ولد (تولیدمثل و پرورش) نمایند.دارکوب(شانه‌به‌سر) معمولا حفره‌هایش را در سمت شرقى درخت حفر می‌کند. سنجاب‌ها هم معمولا در سوراخ‌های سمت شرقی .درختان خانه و لانه م ىكزينند 1 

صفحه 20: