صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
صفحه 4:
مقدمه
- مسئله تفاوت های زن و مرد. یک مسئله تازه که در قرن ما مطرح شده
باشد نیست. حداقل دو هزار و چهارصد سال سابقه دارد. زیرا این مسئله
به همین صورت در کتاب جمهوریت افلاطون مطرح است.
- افلاطون با کمال صراحت مدعی است که زنان و مردان دارای استعدادهای
مشابهی هستند و زنان می توانند همان وظایفی را عهده دار شوند که
مردان عهده دار می شوند و از همان حقوقی بهره مند گردند که مردان
بهره مند می گردند.هسته تمام افکار جدیدی که در قرن بیستم در مورد زن
پیدا شده و حتی آن قسمت از افکار که از نظر مردم قرن بیستم نیز
افراطی و غیر قابل قبول به نظر می رسد در افکار افلاطون پیدا میشود.
و به همین چهت موجب اعجاب ناظران نسبت به این مرد که پدر فلسفه
صفحه 5:
زن, به عنوان نیمی از بشریت و عضوی جدّی و غیرقابل چشم پوشی در کانون بزرگ
جامعه انسانی و نیز به عنوان یکی از دو رکن پدیداورنده بنیان خانواده, در طول ناریخ,
داوری های گوناگونی را نسبت به خود دیده است و شرایط بسیار ناهمگون و
نامساعدی را پشت سر نهاده است.نگاهی گذرا به تاریخ چنین می نماید که زن در
بیشتر مقاطع و در بیشتر جوامع از نوعی محرومیّت رنج برده است و حقوق انسانی او
تحت سلطه و سیطره مردان و فرهنگ مردسالاری تضییع شده است.این برداشت,
اگر همه جانبه و دفیق نباشد اها با آنچه رخ داده اسب یکسره ناس کار بت وجنان
که مانند این تضیبع حقوق را در مورد کودکان و نیز طبقات ضعیف اجتماعی نیز می
توان مشاهده کرد. و چه بسا بتوان LES! 25 ستمی که بر صالحان و مصلحان و
پیامبران و دادخواهان حقوق انسان در تاریخ بشر رفته ginal
8.
ales (et os ol aww بر ام ی ی ما لين
صفحه 6:
استاد شهید مطهری در
كتاب نظام حقوق زن در
- استاد شهید مطهری در فیلات زن در اسلام اشاره به اينكه
پس از بحث در آفرینش انسان و جایگاه زن در آفرینش, به تفاوت های
موجود در آفریتش و طبیعت زن و مرد هی بردازد. به باور انشاناین
تفاوت ها باعث می شود که زن و مرد از جهت حقوق طبیعی و فطری
وضع ناهمگونی داشته باشند. به نظر استاد شهید, روابط حقوقی
خانوادگی زن و مرد در دیدگاه قرآن ویژگی هایی دارد که با فرهنگ
جاهلي پیش از اسلام و فرهنگ امروزی نیز متفاوت است.یعنی زن از آن
جهت که زن است و مرد نیز از آن جهت که مرد است در جهاتی همانند
نیستند, زیرا در آفرینش و طبیعت, یک نواخت نیستند. از این رو با
تساوی کاملی که در انسانیّت دارند و از ارزش یکسانی برخوردارند, از
ee ee eee هار lel ee Oe i دم حور le هر را
صفحه 7:
- در عصر کنونی سعی می شود, میان زن و مرد از جهت وضع قوانین, مقررات, حقوق و
وظایف:ر وضع یکسان و همانندی یدید آورند و تفاوت های طبیعی و غریزی زن و مرد را
نادیده بگيرند. استاد مطهری, نساوی حقوق زن و مرد را حقیقتی مسلم دانسته است, امّا
تشابه و همانندی را نادرست و غیرممکن شمرده است, زیرا با توجّه به ساختار آفرینشی
زن و مرد و ویژگی ها و نیازهای جسمی و روحی آنان, حقوق مشابه, نه ممکن است و نه
سزاوار, بلکه شایسته است که زن حقوق متناسب با خود را به دست آورد, و در حدودی که
طبیعت زن و مرد تفاوت داشته و اقتضا می کند حقوق آنان نیز تفاوت داشته باشد. این
سخن با عدالت و حقوق قطری سازگار است و سعادت انسان با چنین منطق. هماهنگ با
آفریتش أمین می شود, زیزا زن ومرد بااتوانایی هارو نیازهای متقاوت لگ از مهوت
گرفته اند در عرصه اجتماعی, خانواده و... ظاهر می شوند, بنابراین با سندهایی که قانون
طبیعی و چگونگی آفرینش به زن و مرد داده, حقوق هریک مشخص می شود. سرییچی از
صفحه 8:
صفحه 9:
حقوق و وظایف مشترک زوجین نسبت
جه ,
- همين كه نكاح به درستی واقع شد, حقوق و تکالیفی برای زن و شوهر ایجاد می کند که
حقوقدانان از of به « آنار تکاح * تعبیر می کنند. نکاح فاسد هیچگوته حق و تکلینی ر| اهلع
نمى كند, اما به محض اينكه نكاح صحیحی با کلية شرایط معتبره شرعی و قانونی واقع
شود. برای زوجین حقوق و ثکالیفی را ایجاد می کند. ( قانون مدنی ماده 1102)
- لین حفوق و تکالیف يخشى مربوظ یه امور غیرمالی و بخشی در رارطه‌با امورمالی ارگ
نين يحشى مشترى يبن روجين أشت كه بايد أتها زا مزاعات تمايند و ههج كن گر
مختص به زن يا شوهر استء يعنى زوجين بس از ايجاد علقه نكاح و تحقق زوجیت, هر کدام
هم حقوق و تکالیف مختص به خود را دارند و هم حقوق و تکالیف مشترک.در قانون side و
قوانین دیگری که در اين رابطه تدوین شده است, حقوق و تکالیف زوجین به طور مبسوط
مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین اهل بیت (علیهم السلام) در روایات متعددی و
فقهای امامیه در باب نکاح به تفصیل, به بیان حقوق و تکالیف زوجین پرداخته اند.
صفحه 10:
- حال این ستوال مطرح می شود که آیا قوانین و حقوقی که در قانون مدنی برای زوجین در نظر
گرفته شذه انست, علاوه بر تعيين حقوق و تكاليف زوجین.. می نواند ضامن ایجاد آرامش و امنیك
در کانون خانواده گردد یا خیر؟
آنچه در پاسخ به این سئوال می توان بیان agai آنست که باید توجه داشت, نم قان ون‌رونه
ضمانت اجرای آن فیچکدام نمی توانتد لن آرامشی را که در خانواده لازم است تأمین نداگگ ى
سعادت خانواده را برای هميشه تضمین کنند. آنچه در خوشیخنی,خانواده بیش از هر چر ز"
موثراست., اخلاق و برخورد صحیح و اصولی آنان است. این زن و شوهرند که با صفا و صمیمیت
خود می توانند از زندگی معقولی, برخورداز پاشند و با وفاداری تسبت به هم و اشترای گا ۶ ۷
و یکدیگر, زندگی را رونق بخشیده و به آن صفا ۳
بنابراین زن و مرد قبل از آنکه به فکر قانون و ضمانت اجرای آن باشند, باید به فکر اخلاق و
صفای درون باشند. در عین حال قانوزگذار موف است در قالون حقوق وتکالیف را بطور
مشروحبیان تماید نا درصورت تخلف هریک از زوجیین از وظیفه خود,براساس قانون او
برخورد شود. (مواد قانونی 1102الی 1119قانون (cine
صفحه 11:
وظایف زوجین نسبت به
یکدیگر از منظر قران
- قرآن کریم طی آیات بسیاری به موارد ازداوج و مسائل خانواده و اینکه زن و شوهر
به مانند لباسی هستند که یکدیگر را می پوشانند و ماية آرامش و انس یکدیگر می
شوند اشاره داشته است. در مورد وظایف زوجین نسبت به یکدیگر هم درسورة بقره,
آیه 228 به طور کلی به این موضوع که هر یک از زوجین نسبت به دیگری وظایفی
دارند اشاره داشته است. چنانچه در انتهای این آیه می فرماید: « و له مثل الذی
seule بالمعروف و belt JEW درجه و الله عزیز حکیم ».بنابراین همان طور که
برای مردان حقوقی بر عهدة زنان گذارده شده, همچنین زنان حقوقی بر مردان دارند
که آنها موظف هستند به خوبی رعایت نمایند و مردان را بر آنها برتری هست و خداوند
توانا و حکیم است. در توضیح این آیه می توان گفت: با توجه به اختلاف دامنه دازی که
بین نیروی جسمی و روحی زن و مرد وجود دارد. مدیریت خانواده بر عهده مرد و
بدا رد ادج أده أله تن ران 6 د 42 1ه
2 عونم ا ae
ف واه عت اد رهم د
صفحه 12:
- برای تام ن دوام خانواده. س کونت مشتری زن و شوهرکاف ی
نیست. آنان ضمن نکاح داوطلب شده اند که با هم به سربرند. و
در غم و شادی هم شریک باشند. همسری زن و مرد بدین معنی
است که سلوکشان با هم با خوشرویی و مسالمت و مهربانی
آمیخته باشد. این ده باید از اعمالی که سبت ایجاه نفرت وین ها
غم و اندوه در دیگری است بپرهیزند. همة این تکالیف را ماده
(1103) ق.م, بدینگونه بیان می کند که: « زن و شوهر مکلف ay
حسن معاشرت با یکدیگرند».
صفحه 13:
صفحه 14:
پرداخت مخارج زن
- یکی از وظایف رئیس خانواده تأمین مایحتاح زوجه و فرزندان می
باشد و باید نفقه و خرجی را بپردازد. در همین رابطه, قانون مدنی
در ماده (1106) بیان می کند: « در عقد دائم, نفقة زن به عهده
شوهر است».از دید اسلام, تأمین هزینه خانواده به عهده مرد
است و تأمین هزينة زن توسط شوهر, مخصوص مواردی نیست
که زن از تأمین مخارج خود عاجز باشد. بلکه درصورت ثروتمند
بودن زن نیز حکم همین است؛ وجوب نفقه از مسلمات فقه و
حقوق است., و آیات زیادی دلیل بر اين حکم هستند.
صفحه 15:
تكاليف مالي زوج
- در تعالیم اسلامی, اصل استقلال مالی زن و مرد کاملاً پذیرفته شده است؛ یعنی هر دو پسل ]از
نکاج می توانند ذارایی متمایژ و مستقل و تملک تام بر دارایی خود داشته باشند.اگر89ع از باب
مشاوره و رعایت مضالح خانواده و همراهن و فمدردی: خدمات متقابل مالی آنان برردول
خانواده می افزاید و زن در غیر مهریه, نفقه و اجرت المثل که هر aw در زمره وظایف مالی
مرد است, می تواند نسبت به بکارگیری اموال خود در طریق مباح اقدام نماید.
- همانگونه که بیان شد, در حقوق ay Lo تبعیت از فقه امامیه, زوجین از نظر مالی, استقلال کامل
دارند؛ در مقابل, در حقوق برخی از کشورها مانند آمریکا, بعد از عقد بین زوجین یک نحوه
شرکت Communatute de vie ) wire )بوجود می آید. در ماده (1118) ق.م, تصریح شده که
هرکدام از زوجین مستقلاً می توانند در دارائی خود هرگونه تصرفی را که می خواهند بکنند. فلذا
در این وضعیت, استقلال مالی هر کدام از زوجین, بایستی تکلیف هزینه های امرار معاش
خانوادق رآیمعیننمود.
صفحه 16:
صفحه 17:
مهربه
- در بین تکالیف مالی زوج. نخستین تکلیف, وظيفة پرداخت مهر است.
که برعهده زوج به مجرّد عقد ازدواج قرار می گیرد.مهر تدبیری است
از جانب قانون جهت بالا بردن ارزش وجودی زن و قرار دادن او در
سطح والاتر.بهره گرفتن مرد از زن» رنج و مشقتی به دنبال ندارد.
اما بهره مندی زن از مرد دشواریهای آبستنی, وضع ier شیردادن و
بزرگ کردن کودک را درپی دارد؛ بنابراین, در برابر اين تفاوت مهریه
و نفقه تعیین شده است تا دو کفه ترازو برابر شود و بازپس گرفتن
مهزیه از زثان اجحاف و بی غدالتی نسبت به حقوق مسلم آنپایست۱
صفحه 18:
ملاك تعیین نفقه
- اکثر فقها معتقدند اگر زن و شوهر از جهت وضعیّت اجتماعي و
خانوادگي در حالت مشابهاي قرار داشته باشند, شرایط هر کدام
مي‌تواند ملاك قرار گیرد, لذا مشكلي پیش نخواهد آمد. امّا اگر سطح
اجتماعي آنها متفاوت باشد, اکثر فقهاي امامیّه. وضعیّت زن را معیار
قرار داده‌اند.برخي مثل صاحب مبسوط, وضعیْت زوج را ملاك نفقه
قرار داده و بیین نفقه زوج موسر با زوج معسر تفکيلك قاتئل
شده‌اند.ماده (1107) ق.م به پيروي از مشهور فقهاي امامی»,
وضعیّت زوجه را ملاك قرار داده و آراي دیوان عالي کشور نیز این
نظر را تأکید میکند.
صفحه 19:
- « هر چند در ماده (1107) ملاك تعیین نفقه تنها وضع زن قرار داده
شده؛ ولي بنظر می رسد که موقعیّت و وضع مالي شوهر نيز بايد مورد
نظر باشد؛ زیرا زن و شوهر پس از نکاح. يك خانواده را تشکیل میدهند
و جداي از هم نیستند. بنابر این اگر مردي ثروتمند با زني فقیر ازدواج
کند, حق ندارد وضع گذشته او را مبناي تعیین مقدار نفقه بداند. همچنان
که اگر زني ثروتمند با کارگر سادهاي ازدواج کند, نمیتواند از او انتظار
فراهم آوردن زندكي اشرافي داشته باشد. از مفاد ماده 12 قانوة
حمايت خانواده نيز ميتوان لزوم توجه به وضع مالي و اجتماعي طرفين
را استنباط کرد؛ زیرا به موجب آن ... دادگاه ... میزان نفقه ایام عده
راء با توجه به وضع اخلاقي و مالي طرفین ... معین میکند ... »
صفحه 20:
- ریاست شوهر برخانواذه ذر حقوق ما دارای آثار و نتایجی اسث کنه
فهر ت وار بیان گردد:
1 زن حق دارد نام خانوادگی شوهر را با مواففت او بکار ببرد.
( ماده ۴۲ قانون ثبت)
- ۲. اقامتگاه زن اصولا همان اقامتگاه شوهر است. ( ماده ۱۰۰5ق.م)
- ۲ به عهده داشتن ولایت قهری اطفال. ( فاده ۱۱۸۰)
صفحه 21:
۴ به عهده داشتن هزینه خانواده. ( ماده ۱۱۹۹)
۵ . اختبار تعبین مسکن اصولا با شوهر است. ( ماده ۱۱۱۴)
۶ تمکین زن. ( ماده ۱۱۰۸)
۷ بازداشتن زن از شغل منافی با مصالح خانوادگی. ( ماده ۱۱17)
صفحه 22:
- که هدف اصلي نکاح, تشکیل خانواده و در کنار یکدیگر بودن است
و این هدف با جدائي آنان امکان پذیر نیست.
صفحه 23:
خانواده و در كنار = بودن
ee بر
1۳ ۳ ان ات آنحوترعتاهداف ازدواج.
همکاري در زند و آشتراك این نجسعت ژن و شوهر در تأمين
سعادت و رفاه خانواده است.
صفحه 24:
وفاداري زوجین
- در قانون مدنی هیچ اشاره ای به تکلیف وفاداری زن و شوهر نشده است. ولی باید
توچه داشت که سکوت قانونگذار به خاظر بدیهی بودن این تکلیف ارگ S| fo
سرانجام يك زندگي مشترك, بدون وفاداري زن و مرد نسبت به هم و پاییند بودن آن
دو به خانواده, به سعادت و کمال نخواهد انجامید.
- علاوه بر تکالیف مشترك میان زوجین؛ هريك حقوق و وظایف مختض به یکدیگر دارند؛
تکالیف زوج در خانواده به دو قسم تکالیف مالي و غيرمالي تقسیم بندي مي شود.
وظایف مالي زوج شامل مهریه و نفقه مي شود. ریاست خانواده و قسم. از وظایف
غيرمالي زوج محسوب مي شود؛ که البته براي ریاست مرد بر خانواده شرايطي
مطرح شده است, از چمله آن شرایط مینوان به توانايي و صلاحیت اقلاقي والشتن
اهلیت اشاره نمود. اما تکالیف زوجه شامل تمکین ( عام و خاص) و سکونت در منزل
0 و[ ai ache ale
صفحه 25:
صفحه 26:
پایان