درس چهاردهم دین و اعتقادات – تاریخ (۱) ایران و جهان باستان رشته ادبیات و علوم انسانی- تاریخ دهم انسانی

درس چهاردهم دین و اعتقادات – تاریخ (۱) ایران و جهان باستان رشته ادبیات و علوم انسانی- تاریخ دهم انسانی

اسلاید 1: تاریخ (1) ایران و جهان باستان رشته ادبیات و علوم انسانی پایۀ دهمدورۀ دوم متوسطهدرس 14 : دین و اعتقادات

اسلاید 2: دین و باورهای دینی در طول تاریخ، جایگاه مهمی در زندگی اجتماعی و شکل دادن به اندیشه و رفتار انسان داشته است. این باورها و ارزشها در پیدایش و فراز و فرود تمدنها نیز بسیار اثرگذار بوده اند. در این درس، شما با بررسی باورهای دینی ایرانیان در عصر باستان، تأثیرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آنها را تجزیه و تحلیل می کنید. چنانکه از اساطیر کهن و مندرجات اوستا و سنگ نوشته ها بر می آید، اقوام آریایی مهاجر به ایران همچون آریایی های هند، خدایان متعددی را می پرستیدند و آنها را بَغ (خدا/خدایگان)، اَهوره (سرور) و اَمَرتا(بی مرگ) می خواندند. آنان برای خشنودی خدایان، حیوانات را قربانی می کردند و سرودها و نیایشهای گوناگونی میخواندند. افرادی با عنوان مُغ مراسم و تشریفات دینی را اجرا می کردند. اقوام آریایی بر خلاف مردمان ایلام، بین النهرین، یونان و ...، برای خدایان خویش معابد باشکوه نمی ساختند. آنان اعتقاد داشتند که نفوذ و قدرت خدایانشان محدود به ناحیه و شهر خاصی نیست، بلکه تمام قلمرو گیتی را در برمی گیرد. آریاییان همچنین برخی عناصر طبیعی مانند آب، آتش و خاک را مقدس می شمردند.باورهای کهن آریایی

اسلاید 3: یک توضیحمشهورترین خدایانی که اقوام کهن ایرانی می پرستیدند، عبارت بودند از: میترا، خداوند پیمان، خورشید و نظم و عدالت؛ بهرام (وَرَهرام)، خدای مغلوب کنندۀ دیوان و پیروزی بخش جنگجویان؛ آناهیتا، ایزدبانوی آب، تیشتر (تیر)؛خدای باران؛ زُروان، خدای زمان.زرتشت و تعالیم اوزرتشت، پیام آور دین زرتشتی، در میان ایرانیان باستان ظهور کرد. اطلاع دقیقی دربارۀ زمان و مکان تولّد و مرگ این پیامبر ایران باستان در دست نیست. اخبار پراکنده ای که دربارۀ زندگانی و سرنوشت او در کتاب اوستا و دیگر متون زرتشتیان آمده است، اغلب جنبۀ افسانه ای دارد تا تاریخی. به هر حال، بیشتر پژوهشگران احتمال می دهند که زرتشت در قرن های هفتم وششم پیش ازمیلاد می زیسته است.نگارۀ خیالی زرتشت در آتشكدۀ يزدتعالیم زرتشتاساس تعالیم زرتشت بر یگانگی و پرستش اَهوره مزدا قراردارد. بر پایۀ آموزههای زرتشت، اهوره مزدا، آفریدگار آسمان ها و زمین، خورشید، ماه و ستارگان، آب ها وگیاهان، روشنایی و تاریکی است. هیچ چیز از دایرۀ قدرت و خواست او بیرون نیست. مطابق تعالیم زرتشتی، گروهی ازموجودات الهی که اَمشاسپَندان یا جاودانان مقدس خوانده می شوند، اَهوره مزدا را در امر آفرینش و ادارۀ امور جهان یاری می کنند. بر پایۀ تعالیم زرتشت، دو نیرو یا مینوی نیک و بد در جهان وجود دارد. آن کس که نیک و خیر را برگزیند، پیرو اهوره مزدا و آنکس که بد و شر را انتخاب کند، پیرو اهریمن شمرده می شود. زرتشت به پیروانش سفارش می کرد که مینوی نیک را برگزینند و پندار نیک، گفتارنیک و کردارنیک را سرمشق زندگی خود قرار دهند.ادامه در اسلاید بعدی

اسلاید 4: تعالیم زرتشت ...از دیگر آموزه های مهم زرتشت، اعتقاد به جهان آخرت و روز واپسین است؛ روزی که دربارۀ اعمال انسان در جهان، داوری خواهد شد. نیکان به گروه یاران اَهوره مزدا خواهند پیوست و بَدان به دوزخ افکنده و بردۀ اهریمن خواهند شد. زرتشت با برخی از آداب نیایش رایج در جامعۀ خود، که میراث دوران گذشته بود، مانند قربانی کردن و کشتار بی رویۀ حیوانات به ویژه گاو مخالف بود و برگزارکنندگان آنها را نکوهش کرده است.بررسی شواهد و مدارک١- «ای آفرینندۀ بزرگ و دانا، از راه خرد و بینش و الهام، راز پدیدآمدن آفرینش را از روز ازل به من بیاموز تا حقیقت را به مردم جهان آشکار سازم». یسنا، فصل28 ،بند 112- «ای مردم، این حقیقت را به گوش هوش بشنوید و با اندیشه ای روشن و ژرف بینی آنها را بررسی کنید. هر مرد و زن، راه نیک و بد را شخصاً برگزینید. پیش از فرا [رسیدن] روز واپسین همه به پا خیزید و در گسترش آیین راستی بکوشید». یسنا، فصل 30 ،بند 23- «کسی که به سوی راستی و پاکی روی آورد، جایگاهش سرای روشنایی یا بهشت خواهد بود، ولی شخص دروغگو و بدکار زمانی دراز، با شیون و افسوس در تیرگی به سر خواهد برد». یسنا، فصل 31 ،بند 2فعالیت 1گزیده های بالا از سروده های زرتشت در کتاب اوستا را مطالعه کنید و پاسخ دهید که هریک از این گزیده ها ناظر بر کدامیک از اصول اعتقادی زرتشت است.

اسلاید 5: اوستاکتاب مقدس ایرانیان باستان و زرتشتیان، اوستا نام دارد. بر پایۀ داستانهای باستانی، نسخه ای از اوستا که در زمان هخامنشیان بر پوست گاو نوشته شده بود، براثر آتش سوزی تخت جمشید به دست اسکندر مقدونی از بین رفت. چند قرن بعد، یکی از پادشاهان اشکانی به نام بالش یکم، اوستا را گردآوری کرد. به هر حال، چنین به نظر می رسد که اوستا تا قرن ها به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل می شده است، تا آنکه در قرن ٤ م. و در زمان شاپور دوم ساسانی به خط و زبان اوستایی نگارش یافت.یک توضیحاوستای کنونی فقط شامل بخش کوچکی از اوستای کهن است. آنچه امروز از اوستا باقی مانده، دارای پنج بخش است: یَسنا، ویسپَرَد، یَشت ها، وَندیداد و خُرده اوستا. سرودها و سخنان زرتشت با عنوان گاهان یا گاث ها، قسمتی از یَسنا را تشکیل می دهد و قسمت های دیگر اوستا را پیروان او تألیف کرده اند. موضوع های اصلی اوستا را ستایش و نیایش اَهوره‌مزدا، اَمِشاسپَندان، ایزدان و نکته هایی دربارۀ اخلاق و آداب دینی و داستان های کهن ایران باستان تشکیل می دهد.