روش های بودجه ریزی

صفحه 1:


صفحه 2:
9 QO ‏روش های بود جه‎ SH) 7 

صفحه 3:


صفحه 4:
‎iw 3 9‏ بودجه ‎<S‏ متداول (سنتی) : ‏* در بودجه ريزى متداول: اهذاف و تأكيدات صرقا بر ابزار مالی و حسانداری دریافت ها و پردات فاى كش دولتى استوار.است وجوزيع اعتنارات متحضرا معطوف به “دسكاه - عواد كرك "ا منتهى مى كردد و نقش مجلس نيز در بررسى بودجه فقط متوجه حفظ و كنترل مخارج دولت در جارجوت اعتبارات مصوب مى باشد كههيج هزينه اق از اعتبارات مصوب تجاور سید ای و هر هزینه ای در محل و مواد خود به مصرف رسیده باشد. در سيستم بودجه ريزى متداول با ملاحظه ی ارقام و اطلاعات مندرج در سند بودجه تشخیص این که دولت چه اعمالی را ‎pled‏ ‏ده و در قيال بولى كه خرج مى شود جه تتايجى رايه دست من آورة. نشان داده سس و از اين رو مبناى صحيحى براى مديريت مؤثر در دستكاههاى اجرايى به حساب نمى آید, زیرا طق بدي ‎Gils‏ دیلت و بررسی لن بر حسب مواد هزینه و دسگاههای اجرای مایا ۱ ‏اضيا اهداف اقتصادی دولت از محل ین مخارج ویا نوع فعالیت های دولت دز رابطه با عواملی که به ‏عنوان هزینه به کار گرفته شده است, نیست. ‎KS A‏ ‎6 

صفحه 5:
i i 6 * با افزايش روزافزون وظايف دولتها و نقش دولت ها در امور اقتصادى و اجتماعى جامعه, بودجه ریزی متداول به تدريج اهميت خود را از دست داده است و كاربردى تدارد * در ایران تا قبل از سال ۱۳۴۳: بودجه ی کل کشور بر حسب بودجه ى متداول تهيه و تنظیم می شد پس از تصویب کلیات آن در مجلس شورای ملی, هر وزارتخانه بودجه ی تفصیلی خود را که عبارت بود از بودجه های اسمی و اعتباری, به تصويب سل روده ی مجلس می رساند. هرگاه وضع اقتصادی چندان رسای ۱ نبود, به جای بودجه ی کل سالانه, هر ماهه بودجه ی کل را بر مبنای درآمد و هزینه ی آخرین ماه سال قبل به تصویب مجلس شورای ملی می رسانید. 

صفحه 6:
بودجه ی برنامه ای ‎J‏ * این روش از سال ‎۱۹۴٩‏ در ایالات متحدهی آمریکا به منظور اصلاح و مدیریت سازمانهای دولتی عنوان گردید. هرگاه بودجه ریزی براساس اجرای برنامه های کشور و بر حسب سیاستهای کلی و بنیادی دولت, ارقام درآمد و هزینه را مشخص و منظم نماید, چنین بودجه ای را بودجه ی برنامه ای می گویند. بودجه ی برنامه ای اهداف و عملیات دولت را به شکل برنامه ی کار تنظیم و در دسترس قرار می دهد, در بودجه ریزی برنامه ای وظایف اصلی دولت به طور منظم بین بخش های مختلف برنامه, لأ وظایف و عملیات و فعالیتها یا طرحها نقسیم و طبقه بندی می شود. به تعبیری ساده در این بودجه ریزی مشخص می شود که دولت و دستگاههای اجرایی در سال بودجه ای دارای چه اهداف, مقاصد و وظایف مصوب می باشند و برای رسیدن به این اهداگ و مقاصدایلیه کدامنامه هاء عملیات و فعالیتها را با چه میزان از اعتبارات 

صفحه 7:
سح رس * در این بودجه ریزی هدف کلی و اصلی به اهداف جزیی تری تقسیم ‎no‏ شود تا ب امکان کنترل و ارزیابی برنامه ها وجود داشته باشد. یعنی هزینه ی پیشنهادی هر برنامه مستلزم آن است که با استفاده از میزان معینی منابع در پایان یک دوره ی عمل, چه نتایجی به دست خواهد آمد. مزیت جالب توجه بودجه ی برنامه ای عبارت از تصمیم گیری در مورد نوع عملیات و احیانا جلوگیری از دوباره کاری آنها است. با شناسایی عملیات و وظایف دستگاههای دولتی به آسانی می توان وظایفی را که چند سازمان دولتی انجام میدهند. تفکیک نموده و از هر نوع تکرار عملیات و دوباره کاری جلوگیری به عمل آورد. 8 

صفحه 8:
— بودجه ی عملیاتی 1 بودجه ی عملیاتی در واقع مرحله ی پیشرفته تری از بودجه ی برنامه ای می باشد تا جایی که ‎Wo‏ گاهی این دو را به اشتباه. مترادف هم می دانند.بودجه ی عملیاتی عبارت است از بودجه ای که براساس وظایف, عملیات و پروژه هایی که سازمانهای دولتی تصدی اجرای آنها را به عهده دارند, تنظیم می شود در تنظیم بودجه ی عملیاتی به جای توجه به کالاها و خدماتی که دولت خریداری می کند و يا به عبارتی به جای توجه به وسایل اجرای فعالیتهای خود فعالیت و مخارج کارهایی که باید انجام شود, مورد توجه قرار می گیرد. در بودجه ی عملیاتی علاوه بر تفکیک اعتبارات به وظایف,برنامه هاءفعاليتها و طرح هاء حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات دولت و دستگاههای دولتی طبق روشهای علمی مانند / حسابداری قیمت تمام شده, محاسبه و اندازه گیری می شوند. ‎sr sig noe CU)‏ عظلياتى بايد مستند به تجزيه و تحليل تفصيلى بر نامه ها ‎we i an‏ = ۱ ‎ 

صفحه 9:
= آساس بودجه فک بر پایه ی جهار ۳۳۱ زیر - .دب ئاستوا ر ‎cul‏ * ب.حسابدارى قيمت تمام شده * ج. استفاده از نورم ها * د:استفاده از استانداردها. * با استفاده از روشهای فوق در بودجه ی عملیاتی مشخص می شود که یک سازمان باید چقدر هزینه داشته باشد. 

صفحه 10:
۰ عرق عمده ‎Uy‏ ‏برنامه ای و بودجه ی تى * برنامه ای و بودجه عملیاتی ۶ الف. در بودجه ی برنامه ای هزینه ها و فعالیت ها بر حسب فصول و برنامه پیش بینی می شود در حالی که در بودجه ی عملیاتی, روشهای حسابداری قیمت تمام شده و اندازه گیری کار جای برنامه را در برآورد هزینه ها می گیرد. 

صفحه 11:
* ب. بودجه ی برنامه ای فقط به منظور راهنمایی مدیران سازمانهای دولتی در ادارهی امور عمومی و اخذ تصمیم. مفید واقع می شود در صورتی که بودجه ی عملیاتی علاوه بر این, راهنمایی عملکرد کلیه ی واحدهای سازمانی و کارکنان ویو ادارات دولتی را نیز کشرل می کند: 

صفحه 12:
مت 0 مه *ج. در بودجه ی برنامه ای نظر قانون گذار معطوف به برنامه ها است,ولی در بودجه ی عملیاتی نظر قانون گذار معطوف به عملیات واحدهای سازمانی است. هر واحد سازمانی یک موّسسه ی دولتی که در طبقات بالاتر سلسله مراتب سازمانی قرار دارد. ممکن است خدماتی انجام دهد که مربوط به چندین برنامه باشد,ولی از واحدهایی که در طبقات پایین تر قرار دارند اغلب فعالیتهایی انجام میدهند که منحصرا مربوط به یک برنامه است. 

صفحه 13:


صفحه 14:
4 كه 0 مه * د. بودجه ی برنامه ای ممکن است بدون محاسبه ی دقیق مخارج هر واحد از فعالیتهای دولتی, هزینه ها را فقط براساس سیاست مالی کلی دولت پیش بینی کند. در صورتی که شرایط اساسی برای تهیه ی بودجه ی عملیاتی این است که حجم و مقدار فعالیت سازمانهای دولتی, تعیین و هزینه ی هر واحد از فعالیتهای مذکور محاسبه شود . 

صفحه 15:
* بودجه ی برنامه ای بیشتر مربوط به طبقات بالاتر سلسله مراتب سازمان ها است, در حالی که در بودجه ی عملیاتی حدود فعالیت و عملیات طبقات پایین سلسله مراتب مورد بررسی قرار می گیرد. و از نظر بعد زمان, بودجه ی برنامه ای پیش نگرا است و با توجه به اهداف اقتصادی و اجتماعی دولت روند آینده ی فعالیتهای دستگاه را در نظر می گیرد,در حالی که بودجه ی عملیاتی همواره ناظر بر ارتباط ميان مواد هزینه و محصول نهایی واحد عملیاتی است؛بنابراین به روند گذشته, تجارب به دست آمده, نورمها و استانداردهای موجود تکیه دارد. 0 ب 2 - 

صفحه 16:
مت ZF, af ‏طرح‎ - Sing acl) a>29) ‏ریزی - بودجه ریزی)‎ ن سیستم بودجه ریزی از سال ۱۹۶۰ توسط وزارت دفاع آمریکا پایه گذاری شد و سپس تحت راطا سارت به دستگاههای دیگر:دولتی راه‌یافت:.با اجزای این روش اعضای ۲۳۱۲۲۱ ازایی مستزم شناخت امکانات موجود دستگاه اجرا کننده مورد تاکید قرار گرفت اصول ایس ور در طرح های عمرانی و فرمهای مربوط به آن هنوز مورد عمل می باشد. در این سبک بودجه ریزی در اك 5 دي مشخص با برنامه ی کار معین و زمان مشخص بارشناخت عوامل سای تأسیساتی و تجهیزاتی: منابع مالی لازم اختصاض داده می شود.هدف از این بررسبها آن است که کی ری ایا واه قادر به انجام این عملبات خواهد ود با ور ما ۱ ‎vp thei‏ و میل در اعتبارات خواهد شد و آیا دستگاه قادر است که به اهداف اقتصادی و اجتماعی موردستر برای دولت ظرفیت های طراحی شده را فراهم آورد؟ + لذا مسایل درون سازمانی دستگاه مورد سئوال قرار مي گیرد و ممکن است اعتبارات هی بد ساختإن تشکیلاتی ‎eS)‏ فیستگاه گزدد تا از هزینه ی عمومی عملیات بکاهد. 

صفحه 17:
سح رس 0 مه * با استفاده از این سیستم می توان برنامه ریزی. طرح ریزی, بودجه ریزی, اطلاعات مدیریت, کنترل مدیریت و ارزشیابی برنامه ها را به هم مرتبط ساخت. در عين حال نسبت به تجزيه و تحلیل هریک از عناصر فوق تاکید نمود. در نمودار شماره ی ۱-۶, مراحل مختلف ادغام شده ی برنامه ریزی. طرح ریزی, بودجه ریزی به صورت ساده نشان داده شده است. این مراحل عبارتند از: برنامه ریزی برنامه ریزی عبارت است از ارایهی راهی برای عملیات آینده که متضمن نتلیج معین با هزینه ی مشخص در دوره ی زمانی معلوم باشد.برنامه ریزی اقدام عقلایی برای آثر نهادن. بهره برداری, ایجاد و کنترل ماهیت. جهت, دامنه, سرعت و آثار تغییرات است. 

صفحه 18:
طرح ریزی ‎o"‏ * طرح ریزی عبارت است از تعیین, تجزیه و تحلیل و انتخاب برنامه ها, فعالیتها و طرح ها در ایک زمان محدودتر, همراه با برآورد کلی منابع مالی لازم برای اجرای آنها به منظور نیل به هدفهایی که در برنامه اعلام شده است. بودجه ریزی . بودجه ریزی عبارت است از تعبیر مالی و يا مقداری سیاست از پیش طرح ریزی و برنامه ریزی شده برای یک دورهی معین که استاندارد یا میزان و مأخذی برای سنجش و اندازه گیری نتایج واقعی حاصل از انجام برنامه ها و فعالیت ها به دست می دهد. سیستم,سیستم مجموی ای | اجزای به هم پیوسته ای است که آن اجزا در راه نیل به هدف های معین با هم هماهنگی دارند. 

صفحه 19:
PY ard ‏مور‎ ‎Finnie - ‏ریز‎ 

صفحه 20:
مس رس / 8 بودجه ريزى بر مبناى صفر د * سیستم بودجه ریزی بر مبنای صفر برای اولین بار در سال ۱۹۷۰ به كنكرهى آمريكا پیشنهاد شد و در سال ۱۹۷۳ به کار گرفته شد. در بودجه ریزی های سنتی اغلب اساس برآوردها, ارقام سال قبل بوده و با درصدی افزایش به تنظیم بودجه ی سال جدید ‎wo lal‏ شود. این عمل نارسا و ناقص بوده و از دقت و صحت کافی برخوردار تس را سری وضع گذشته به آینده و ثابت نگهداشتن فعالیتها شا ۱۳۳ برای پیش بینی نمی باشد. برای رفع این اشکال از روش جدیدی در بودجه ریزی نا استفاده میشود که اصطلاحا آن را بودجه بر پایه ی صفر مینامند. در این روش هزینه ها په جای این که بر مبنای سطح سال پیش و با روند افزایش و پا کاهش محاسبه و برآورد شوند, از صفر شروع شده و برای هر ریالی که مصرف ‎wo‏ شود بايد دلايل / منطقی"ارایه و توجیه شود. ~ 

صفحه 21:
* در این روش هزینه ها به جای این که بر مبنای سطح سال پیش و با روند افزايش و يا کاهش محاسبه و برآورد شوند, از صفر شروع شده و برای هر ریالی که مصرف مى شود باید دلایل منطقی ارایه و توجیه شود. * با رعایت این شیوه, معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهور در گذشته سازمان مدیریت و برنامه ریزی باید از محل صرفه جویی های طرح ها و فعالیتهای بدون اولویت و فاقد بازدهی اقتصادی دستگاهها و جایگزین کردن آنها با پروژه ها و طرح های با اولوپت بالاء به شیوه ای اقدام به تخصیص منابع کند که سرجمع هزینههای دولت از ,سالی به سال دیگر ثابت بماند. ey a ) 

صفحه 22:
|] = 1 a ‏طور کلی فرایند بودجه ریزی برس‎ « ۳۳۲ ۲ ‏ده‎ edie ‏ها به فعالیتای فرعی عر سیم‎ . 1 ۲ ۰ ۳ ‏ام اطلاعات مربوظ شامل هدف. هزیند - فایده و‎ eee خواهد شد. می باشد. * ب. تمام فعالیت ها ارزیابی شده و براساس فوایدشان برای سازمان درجه بندی ی نوند. فعالیتهایی که اولویت بالایی دارند مورد توجه فرار می کرد و فعالیتهای مراتب آخر ارجحیت کمتری دارند و چنانچه فوایدشان با هزینه ها قابل توجیه نباشد. ممکن است حذف شوند. ۳ ج. منایع سازمان براساس,اولویت برنامه هارتخصیص می یابند. ن و ل ه 

صفحه 23:
د 0-0 ~ مزاياى بودجه ريزى بر > * الف. فعالیتهایی که اولويت كمترى.دارتد با اطمینان خاطر حذف می شور. * ب. معیارهای لازم را برای مقایسه ارایه می دهد. 2072 ادام با توقف فعالیت ها را ازایه می نماید. ۰ د. انعطاف پذیری بیشتری دارد. تصویب کنندگان بودجه در هر زمان می توانند در سطوح مختلف کاهش را عملی نمایند, بدون آن که لطمه ای به ترکیب اصلی 0 بودجه وارد آید. ZS ey ۳ ) 

صفحه 24:
0< أ ۳ ~ معایب بتودجه ريزى بر 2 * الف. بودجه ریزی بر مبنای صفر مستلزم وقت و هزینه ی زیاد است. لو گاهی ممکن است به عنوان ,عامل بازدارنده در مصرف هرینه هاا-ع ۲۰۱ * ج. اجراى اين روش مستلزم مدیریت موثر, ارتباطات کار آمد و آموزش مدیرانی است که در تدوین بودجه نا 

صفحه 25:
مس رس / 7 متا * بودجه ریزی افزایشی بیشتر برای اجتناب از مشکلات ناشی از کار عظیم و پر دردسر بودجه ریزی سالانه ابداع شده است.با این کار بودجه ریزان هر سال مجددا از اول اقدام به کار پیچیدهی بودجه ریزی نمی کنند,بلکه دست اندر کاران بودجه با قبول بودجه ی سال گذشتم‌توجه خود را روی تغییرات افزایش متمرکز می کنند. در اين ش يوه بودجه ی سال گذشته به عنوان پایه ای برای مصارف جاری فرض شده و یک افزايش سالانه برای آن در نظر گرفته میشود که بستگی به روند تغیبرات,قیمتها تغییر حجم عملیات موجود و نگهداشت سطح و تقبل وظایف جدید از طرف دولت و عواملی از اين قبیل دارد. - 2 0 

صفحه 26:
مت ‎wy >‏ روش های پیش بینی درامدها . لأ * تجزیه و تحلیل درآمدها مرحله اى مهم و اساسى در بودجه بندى است. حجم بودجه و برنامه های دولت بیش از آن که تحت تأثیر نیازهای عمومی جامعه باشد, انعکاسی از درآمدها و منابع در دسترس است, البته بايد به خاطر داشت كه در بلندمدت كل درآمد بايد انعكاسى از نيازهاى هزينه اى باشد 

صفحه 27:
‎ah 1‏ © ی روش ‎sk‏ مختلف , پیش بینی ‎a‏ ‏۰ د و آمد مه قرار ‎pj‏ ار ‏* الف. روش سال ماقبل آخر اين روش برای اولین بار در سال ۱۸۲۳ در فرانسه توسط وی لب 1 شد زر این روش درآمدهای بووجه ای که‌برای شال بودجه در دست وی ۳۰۱۳۳ ی سال مالی گذشته یعنی سالی که بلافاصله قبل از سال مالی جاری قرار دارد, استفاده می شود. مثلا پیش بینی درآمد سال ۱۳۸۴ باید برابر درآمد قطعی سال ۱۳۸۲ باشد. اين روش دارای 1ت ‏* 1. قومى مجريه نخواهد توانست ارقام درآمد را بنابه ميل و سياست خود بيش بينى نمايد؛ ‏۰ ۲. پیش بینی درآمدها براساس ببالفی که قطعا وصول شده است, بودجه را متعادل می ‎jl‏ ‎6 ‏لت ‏۸ كت 

صفحه 28:
* ب. روش جد متوسطها. اين روش در فرانسه به روش لئون سه معروف است و مکمل روش سال ماقبل آخر میباشد. در لین روش درآمدهای واقعی یک دورهی قبل(۳ تا ۵ سال پیش) مورد توجه قرار می گیرند و حد متوسط افزایش یا کاهش هریک از انواع درآمدها را طی چند سال گذشته به دست آورده و سپس براساس آن درآمد سال آینده را پیش بینی می کنند. 

صفحه 29:
8 * ج. روش بيش بينى مستقيم. اين روش ابتدا در سال 198 در انكلستان براساس جديدترين آمار وصولى متداول كرديد. كارشناسان با مطالعه و تجزيه و تحليل سياست ها و كرايش هاى اقتصادى دولت, درآمدهاى تحقق يافته ى سال هاى بيش و ديكر آمارها و اطلاعات مربوط و بررسى اثر عوامل كوناكون را به هريى ‎١‏ 1ك داك ها وهمجنين با تکیه به تخصص و تجارب و آکاهی خورس اما ۲ پیش بینی درآمد برای سال آینده می نمایند, مثلا در مورد افزایش نرخ مالیات سرین میران افزایش درآمد را با توجه به ازدیاد وسایط نقلیه و خریداران اتومبیل, کامیون,.موتور سیکلت و دیگر خودروهایی که با بنزین کار می کنند و 7 همچنین نرخ رشد جمعیت و غیره برای سال بعد پیش بینی می کنند. ‎a )‏ و تك ه 

صفحه 30:
مت 0 مه روش سنجیده ی منظم. این روش که عملا پس از جنگ دوم جهانی مورد اسساده فرار گرقت‌با استفاده از تکنیک ها.و روشهای آماری بررسی وبا ۳۳۰ و تحلیل همبستگی ها و جمع آوری پرسشنامه انجام می شود. در روشهای آماری مانند همیستگی ها و محاسنهی ضرایب آن؛ سری های زمانی و دیگر تکنیتها ار فرمول ‎pols sb‏ استفاده می شود, سپس براساس آن و با توجه به پیش بینی وضع اقتصادی در یک دورهی آتی میزان درآمدها پیش بینی می گردد. 

صفحه 31:
از آنچه دربارهی برخی از روشهای پیش بینی درآمدها گفته شد, چنین برمی آید که ن برای پیش بینی میزان وصولی درآمدها در یک دورهی آتی دقیقا نمی توان روش سنجیده ی واحدی را پيشنهاد نمود و به کار بست. ولی به طور کلی می توان پیش بینی درآمد را تایع اصول ذبل دانست: ۰۶ سیاست های مالی و اقتصادی دولت و مقررات مربوط؛ ۰ مبالغ وصول شده ی درآمد در سال و با سالهای پیش؛ ۰ . تجزیه و تحلیل وضع دوران های اقتصادی و تعیین همبستگی آنها با مقدار درآمدها؛ ن 4۰. اظهار نظر و قضاوت کارشناسان ایران ك0 بدیهی است برای پیش بینی هریک از انواع درآمدهاء باید از یک یا چند روش از روشها و اصول فوق استفاده شود تا نتيجه ی صحیح تر و بهتری به دست آید. ‎A‏ 3 و 

صفحه 32:
0 9