صفحه 1:
به نام خدا
رویکردهای یاددهی - یادگیری
اسفند ۱۴۰۰
صفحه 2:
2S
2 &
برای آموزش علوم باید از جه رویکردی استفاده کنم؟
صفحه 3:
رویکردهای مختلف در آموزش علوم تجربی
تا چند سال اخیر متداول تریین الگوی پذیرفته شده جهت آموزش علوم تجربی الگوی انتقللی بود. مطلبق لین الگو: «دلنش از ذهن
معلم.به ذهن دلنش آموز قلبل انتقال است ». معلمان تلاش می کردندتا از طریق شیوه های جدید تدریس, دلنش رابه نعو احسن به
ذهن دلنش آموزان منتقل نمایند. اما اخیراً نظریه ای مطرح شد که در آن تأکید شده بود یادگیری دو مقوله متفاوت
هستند؛ وبا وجود روش های تدریس بسیار خوب هم ممکن است دانش آموزان چیزی یاد نگیرند .
نظریه بیان شده اساس نظریه های یادگیری شناختی رابنا نهاد. طبق لین نظریه یادگیرنده عامل اصلی و مهم کسب اطلاعات است و
توان مندی های او همچون درک. یادآوری و استدلال. درییک نظام پیچیدهبه نام « شناخت » سازمان یافته است. و رخدادهای ذهنی
با عملياتى نظير كسب كردن.يردازش. ذخيره كردن و بازیبی اطلاعات در آن جا صورت م بگیرد.
منظور از شتاغت در لين نوع يادكيرى هاء جريان اهاى فكرى و ذهدى عاكم بر رفتار است. لین بادكيرى اس درل
sags Ra ای هی درو کار جارى و بر زلتارهاق اشكارفردى عى بردازد: ساس كار عرلين رويكرد اهو انايى
فكرى و اصلاح فرآيند تفكر در دانش آموزان از طريق دركير كردن آنان در مهارت هاى سطح تفكر بالا است.
صفحه 4:
با رشد و توسعه نظریه های یادگیری شناختی. نظریه دیگریبا عنوان «ساخت گرلیی » پدید آمد.طبق نظریه ساخت گرلیی نمی
توان علم و دلنشی را از شخصیبه شخص دیگری منتقل نمود. ملنش بلیسبه طور فعالانه توسط افراد گیرنده در طول تعلملبا محیط
ابداع و تولید گردد. لین نظریه معمولاً نقش فعللی برای یادگیرنده درنظر گرفته و معتقد است: «به جای آ نکه دلنش آموز فقط
بشنود. بخولند وبه حل تمرین های کاملا تکراری و عادی بپردازد. بلید بحث و گفت و گو کند. فرضیه بسازد. تحقیق و طراحی کند
و دیدگاه های دیگران را دریافت کند .»
ساخت گرایان فرض را بر لین Ge گذایند. که دلنش آموزان خود بلید دلنش را خلق کنندیا دوباره پدید آورند. لین کلفی نیست که
فقط یادگیرنده در وضعیت فعال قرار گیرد؛ بلکه بلید معلم هدلیت و راهنملیی او را بر عهده گرفته وبه او کمک کندتا
علمی و دیدگاه ها و چشم اندازهای تاریخی و ... را دوباره کشف کند.
برای درک و شناخت و بکارگیری روش های مختلف و هم چنین فعالیت هلیی که دلنش آموزان درفرآیند یاددهی-یادگیری انجام
می دهند. لازم استا یک معلم درباره کارهلیی که در کلاس انجام می دهد. بینديشد. لین شیوه برخورد با آموزش به معلم کمک
عی کندتا دلنش آموزان خود را درموقعیت یادگیری بهتری قرار دهد. آشنلیی.با انواع رویکردهای موجود در آموزش علوم تجربی
جه معلم کمک می کندتا رویکرد و شیوه آموزش خود را مورد بازبینی قرار داده و بهترین روش و رویکرد را جهت آموزش علوم
تجربی انتخاب نماید. در این بخش هر کدام از رویکردهای مورد استفاده در آموزش علوم تجربی معرفی می شوند.
صفحه 5:
صفحه 6:
رویکرد تعاملی
اگر معلم فعالانه برای آگاهی یافتن از آن چه که دانش آموزان فهمیده اند بکوشد و سپس آن
ها رابه پرسیدن پرسش های علمی تشهیق نماید. در لین صورت رویکرد تعاملی را به کار
گرفته است. در لین روش, دلنش آموزانبه بیان نظر خود درباره موضوعی ی پردازند و از
طرییق پرسیدن سوّال های خود و انجام آزملیش و بیان نتلیج ن در کلاس. تحقیق می کند.
معلم چهارچوبی برای یادگیری تنظیم می کند وبه هماهنگی لن ها می پردازد و بر طبق
علاقه دلنش آموزان, یادگیری را تسیهیل می کند. لین رویکرد انگیزه دلنش آموزان را تحریک
کرده وبه نیازهای آموزشی واقعی آنان نزدیک-تر است. بعث وتبادل افکار بین معلم و دانش
آموز از ویژگی بارز لین روش بوده و دلنش آموزانبه جای انفعال و تسلیم شدن در مقابل
بارش یک طرفه اطلاعات از طرف معلم. فعالانه در بحث و گفت وگو. پرسش و پاسخبا معلم
به تعامل می پردازند.
صفحه 7:
انگیزه دلنش آموزان در هنگام انجام دادن تحقیقات کاملا تحوبک می شود زیرا در حال پاسخ گهبیبه سوالاتی هستند که شخصا
به آن علاقه مندند و در بعضی موارد . اين آزمایش ها با زندگی آنان مرتبط است
ممکن است دلنش آموزان سوالاتی را عنوان کنند که معلم انتظار مطرح شدن آن ها را نداشته باشد (شلید بسیارپیچیده تراز آن
که معلم تصور می کرده است که دلنش آموزان ظرفیت فکر کردن درباره ّن را داشته باشندیا برعکس) از لين رو . آموزش تا
بیشترین حد به نیازهای آموزشی واقعی دانش آموزان نزدیک می شود
در بسیاری موارد دانش آموزان به اندازه ای انگیزه دارند که منابع مورد نیاز برای انجام تحقیقات را اغلب در بین افراد خانواده پیدا
ی کنند و آنها را از منلبع خانگی می آورند. لین لمر فشارهای سازمانی و تشکیاحتی را بر معلم کاهش می دهد و دانش آموزان را
در مقابل یادگیری خود مسئول تر می سازد.
تجربیات یادگیری وسیع تر و عمیقتر می شود . زیرا وقتی هر یک از دانش آموزان سوالات علمی متفاوتی درباره موضوع بپرسند
. اغلب تحقیقات بیشتری در پی سوالات انجاممی شود . در نتیجه وقتی که دانش آموزان به اندازه گیری و تحليل يافته ها و ثبت
و نمایش آن ها می پردازند .آموزش حالت تلفیقی بیشتری پیدا می کند
صفحه 8:
معایب
اشکال روش تعاملی . مشکل بودن ترویج آن در مدارس و کلاس های سنتی است . زيرا عرف بر لين است که محتوای علم مهم
و سر درگم نباشدو فقط ییک جواب وجود داشته باشد. در نتیجه . پذیرفتن نطریات دلنش آموزان و برابر دانستن لمن با نظربات
معلم . برای معلمان ثقیل است .
همچنین معلمانی که این روش را به كار می برند . مانند کسانی هستند که بیش از یک نوع تحقیق علمی را همزمان انجام
می دهند.
اگر دلنش آموزان تشهیق شهند که سوالات علمی بپرسند و آزملیش هلیی را برای پاسخ دادنبه آنها ت هند. معلم به یک
مهارت مدیریتی بسیار سطح بالا نیاز خواهد داشت . ازلین رو . معلمی که تازهبه لین عرصه وارد می ۳ برای
شروع فقط یکیا دو سوال برای پاسخ دادن انتخاب کند و لین کار را .تا زملنی کهبه تدریج برای استفاده از لین روش احساس
راحتی کند . ادامه دهد .
مشکل دیگری که در لین روش وجود دارد . لین است که دلنش آموزان عادت به پرسیدن سوالات علمی ندایند و معلم بلید به
طور جدی از همان سال هاى اول تحصيل . روى لين مهارت كار كند . هر چه دلنش آموزان جوان تر باشند. پرسیدن سوالات
علمی قابل تحقیق باشد . برای آنها سخت تر است .
صفحه 9:
رویکرد اکتشافی
در لین رویکردبه دلنش آموز اجازه داده می شودتا جواب سوّا لها رابه تنهلیی ویابا کمک
اعضای گروه. کشف کرده وبه استفاده از مواد و وسایل در دسترس, دیدن طرح ها و نتیجه
گیری از تجریبات وآزملیش هلیی که انجام داده است. تشهیق می شود. معلم به انتخاب
امکانات و سازما ندهی آزملیش ها و کمکبه دلنش آموزان در انجام لن ها حی پردازد و علم
نیز موضوعی است که بلید دلنش آموزان ن را کشف کنند. زرا که یادگیری در همین کشف
کردن پدیده ها و حل مساله شکل می گیرد. در لین روش میزان درگیری دانش آموز در
بادگیری بسیار بالا است.
صفحه 10:
مسلم است که اگر دلنش آموزان به صورت فیزیکیبا مسائل درگیر شهند بیشتر یادمی گیرند. لین روش در به کارگیری جدی مواد و
وسایل به وسیله دانش آموزان تاکید دارد .
معلمان دلنش آموزان يليه های پایین از مدتها پیش لین روش راجه صورت موفقیت آمیزی مورد استفاده قرار داده لند . ایده هایی
همچون میز .ظرف لب. ظرف ماسه و میز فعالیت ها که روی ن ابزارها و وسایل علمی از قبیل ذره بین. انواع دلنه و آهن ربا چیده شده
برای همه معلمان به خوبی شناخته شده است و در بیشتر مدارس به چشم می خورد .
معلمانبه کارگیری رویکرد اکتشلفی راحت تیند و احساس بهتری دایند زیرا لین رویکرد علاقه بچه ها را تحریک می کند و فرصتی
فراهم می آورد که معلم فعالیت های بعدی را برنامه ریزی کند .
معایب
مشکل اصلی روبکرد اکتشافی لین است که معلم نمی تولند از دلنش آموزان انتظار داشته باشد که دست آوردهای علمی مهم زمانه را
خودشان دوباره کشف کنند .
در لین روش دانسته های قبلی دلنش آموزان نادیده گرفته حی شود . لگر معلم نتولند موقعیتیبه وجود بیاورد که دلنش آموزان آنچه را
که از قبل می دانند فهرست کنند ممکن است امکانات فراهم آمده. چالشی برای دلنش آموزانبه وجود نیاورد و فقط تکرار مجدد آن
هلیی باشد که تا کنون دانسته و فهمیده اند. امکان دارد لین امر. سبب شکست معلم در جلب توجه و تمرکز دلنش آموزان به
موضوع مورد نظر در آزمایش هایی که انجام می دهند و به تفکر وادار کردن آنها درباره آن شود .
صفحه 11:
رویکره انتقالی
در لین رویکرد. بدون درگیر کردن جدی دلنش آموز در فرآیند یادگیری. جواب بیشتر
سوال هابه طور مستقیمبه او گفته می شود. دلنش آموز همواره مطیع و منفعل است و با
كوش دادن ویا نوشتن مطللب در اطلاعات معلم شریک می شود. محتوای دلنش اهمیت
زیادی دارد. اما بر مهارت ها و نگرش ها تأکید نمی شود و معلم نیز اطلاعات را از طریق
شفاهی یا نمایشیبه دلنش آموزان ارلئه می کند. گرچه در لین رویکرد انتقال مطللب با
سرعت بالا در کوتاه ترین زمان انجام مي شود و معلمان نیزا لین روش آشنا هستند تنها
روشبی خطر آموزش مطللببه دلنش آموزان است. لما فهم عمیق مطللب ممکن نیست و
میزان بادگیری نیز قابل انداز ه گیری و دقیق نخواهد بود.
صفحه 12:
از طریق لین رویکرد اطلاعات به آسانی وبه طور مثر منتقل می گردد . در بسیاری موارد لازم است معلم يك رشته ايده ها
واطلاعات را به صورت خلاصه بیان کندیا بعضی از مراحل را برای تمام گروه ها به تصویر در آورد . در نتیجه در روش انتقالی, لین امر
با عده زیادی از دانش اموزان به سرعت انجام پذیر است .
معلمان با اين روش آشنایی دارند و دانش آموزان در هر مرحله ای از فرایند آموزش و یادگیری پذیرای آن هستند .
در بعضی موارد مانند.گذراندن دوره مراقبت و ایمنی این روش تنها شیوه بی خطر آموزش مطالب به دانش آموزان است.
(برای مثال:هنگام آموزش خطرات ناشی از مواد شیمیایی )
معا ام
اشکال مهم آموزش انتتللی لین است که معلم همانند رویکرد اکتشلفی.به درستی نمی دلند دلنش آموزان چه چیز را فراگرفته اند و
برای دلنش آموزان در زمان توجهبه گفته های معلم فرصت کمتری پیش می آید کهبه فهم عمیق مطللب بپردازند . در نتیجه مشکل
است بدانیم دانش آموزان از آنچه که معلم در حال توضیح دادن یا نشان دادن آن است. چه درکی دارند .
تنها هنگامی که روبکرد انتقللی همراهبا دیگر فنون تدریسبه کار گرفته شود معلم می تولند درباره چگونگی فهم دانش آموزان از
مطالب اطلاع حاصل کند (یعنی تنها با به کارگیری روش انتقالی معلم نمی تواند در این باره اطلاعاتی به دست آورد )
صفحه 13:
رویکرد فر آیندی
در سال های اخیر رویکرد فرآیندی در آموزش علوم تجربی به وییه آموزش شیمی
مقبولیت زیادی بافته است. دلنش آموز در تدریس مشارکت فعال دارد و تمام مهارت های
علمی او پرورش داده می شود. معلمبه سازماندهی امکانات عی پردازد و یادگیری نیز از
طرییق مشارکت فعال دلنش آموزان در فرآیند یاددهی-بادگیری انجام می شود. در اين
رویکرد پردازش انواع مهارت های پلیه جهت فعالیت در آزمایشگاه و اجرای برنلمه درسی
مبتنی بر انجام آزمایش اولویت بوده و به انتقال دانش نظری کمتر توجه می شود.
صفحه 14:
مزايا
دانش آموزان فعالانه در يادكيرى شركت دارند .
زملنی که توجهبه پرورش مهارت های خاص معطوف باشد و متن اهمیت کمتری داشته باشد.توللی یادگیری آسانتر سازماندهی
می گردد.
معلمان با اين روش آشنا هستند.زیرا بسیاری از برنامه های درسی.مواد آموزشی ومنابع بر پایه این رویکرد سازمان دهی شده اند.
معایب
اشکال اصلی رو بکرد ثر آیندی . محدود بودن مقدار توجه آن.به محتوی علمی است .اگربه ایجاد تعادل بین محتوا و روش توجه
کافی نشود ممکن است حیطه های با ارزشی از یادگیری نادیده گرفته شود.
همچنین ایجاد تعادل بین حیطه های یادگیری نیز بلید مورد توجه قرار گیرد (مانند زندگی و فرایندهای زیستی . موارد و کاربرد
آن ها .
صفحه 15:
رویکرد زمينه محور
در رویکرد زمینه محور یا تماتیک. آموزش مفاهیم علمی در زمینه زندگی روزمره فراكيران اصل قرار مى كيرد و
با همین راهبرد است که یادگیری جذاب نر حی شود. لین روبکرد از لین بلبت تماتیک نامیده حی شود که تم ها
یا موضوع های مربوطبه زندگی را اصل قرار می دهد و مفاهیم علمی را درارتباطبا لین موضوع ها طرح می
کند.در لین فر آیند فراگیران با موضوع احساس نزدیکی کرده و انگیزه بیشتری برای یادگیری پیدا می کنند.
چون موضوع ها و زمینه های بادگیری از بطن زندگی روزمره آنان اخذ شده است. دلنش آموزان در فرآیند
یادگیری در علمبا موضوع درگیر می شهند و در لین ارتباط موضوعات علمی رابه کارهی گيرند. لین شیوه به
کارگیری و ارلئه علم و موضوعات و مفاهیم علمی موقعیت و مکان های آشناو مناسب یادگیری را برای دانش
آموز معنادار و ملموس حی کند.در لین رویکرد تجربه های یادگیری از تعلمل فراگیربا محیط یادگیریبه دست
می آید. به عبارتی بادگیری, متأثر از تعامل فرد با محیط و تجربه های قبلی اوست.
ویژگی عمده رویکرد زمینه محور این است که می تواند بسیاری از حوزه های برنامه درسی رابه هم بيوند زند و
آ نها را یکپارچه کند. ویژگی دیگر لین است که بستر خوبی را برای پیشرفت تدریجی سواد علمی دانش آموزان
همرامباافزلیش توانلیی خواندن و نوشتن آ نهابه همراه دارد و موجب می شود تا یادگیری لذت بخش و جذاب
شود. در لین رویکرد (زمینه محور) معلمبه محیط های متنوع یادگیری کلاس. آزمایشگاه. خلنه. مزرعه و ... نیاز
دارد تا بتولند بین آموخته های دلنش آموزان با نیازهای روزمره زندگی پیهند برقرار نماید. در رویکرد زمینه
محور فعالیت ها بلید.با زندگی روزمره دلنش آموزان ارتباط داشته و قلبل تجربه وآزملیش باشند و علاوه بر
کاربرد دارای قابلیت کار گروهی و تعمیم به زندگی روزمره را داشته باشد.
صفحه 16:
بررسی ها نشان داده است که در یک کلاس درس واقعی. بیشتر معلمان ترکیبی از چند رویکرد را به کار
می گيرند. هیچ یک از رویکردهای ذکر شده به تنهایی به کار گرفته نمی شود و هیچ مرزمشخصی هم بين
آنها وجود ندارد.
رویکردهای انتخاب شده در سازمان دهی محتوای علوم دلنش آموزان کم توان
تعاملی. کاوشگری و زمینه محور می باشد که از یک سو بر اساس نیازها و
آموزان و از سوی دیگر بر اساس رعایت الزامات برنامه درسی تدوین شده است.
ذهنی تلفیقی از رویکردهای
انليى هاى لين كروه از دانش
بدیهی است لین رویکردها تلاش داردتا نیازهای فردی و اجتماعی دلنش آموزان کم توان ذهنی رابرآورده
سازد و ضمن برقراری ارتباط میْثر و سازندهبا زندگی روزمره دلنش آموزان گام های مفیدی,در جهت ارتقای
سطح سواد آنان در زمینه علم و فن آوری بردارد.
پایان