سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی GIS

صفحه 1:
Go + OIG alll as ‏سیستم های اطلاعات‎ ۱ 

صفحه 2:
| طرح درس: ۰ کلیات * سیستم ‎Glo Ub! cla‏ جغرافيايى ‎BIG‏ ‏* کاربردهای سیستم های اطلاعات جغرافیایی 9168) ۶ نحوه کار با سیستم های اطلاعات جغرافیایی 216) ۱۵ 

صفحه 3:
Z Ses 3 | )9108 ‏جغر افیایی‎ ‎٠‏ 169/)عبارناستاز یکمجموعه کامپیوتروی رلی‌جمع. آوری ذخیرم و تجزیه و تحلیل‌دادم هلیی‌لستفادم می‌شود که موقعیتجغرلفیایی‌آنها یکشخصة لصلیو مهم محسوب ‏می‌شود. ‎٠‏ يك ‎BIG‏ هرريكز به تنهایی نمی تواند وجود داشته باشد بلکه نیازمند به وجود سازمان منسجمی از نیروی انسانی» تجهیزات و تسهیلات می باشد تا مسءولیت پیاده سازی و ‏نگهداری ۶169)را بعهده گیرید. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ 

صفحه 4:
رت ZL. )8/18 ‏کر دهای سیستم های اطلاعات جغرافیابی‎ فتوگرامتری کشاورزی و برنامه ریزی برای کاربری اراضی جنگلداری و مدیریت حیات وحش کاربردهای شهری مطالعات بیولوژیکی و اکولوژیکی نقشه سازی و مدیریت منابع طبیعی برنامه ریزی توسعه مطالعات محیطی و جغرافیایی ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 5:
x ‏ا" فصل اول‎ BIG asl a> ‏کلی: آشنایی با سیستم های اطلاعات‎ ‏هدفهای آموزشی و رفتاری‎ ۰ ‏آشنایی با انواع نقشه ها‎ * ‏آشنایی با ترسیم نقشه به کمک کامپیوتر و تفسیر آن‎ * ‏آشنایی با اجزای سیستم های اطلاعات جغرافیایی۶16)‎ * GYD Ge ‏آشنايى با برنامة سی‎ ٠ ‏داده های جغرافیایی‎ ۰ ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 6:
نقشه های عمومی * نقشه های توپوگرافی را می توان نقشه های عمومی نامید. زیرا برای هدف خاصی تهیه نشده اند * نقشه های موضوعی: * نقشه های که برای اهداف خاصی تهیه می گردند را نقشه های موضوعی می نامند. زیرا هر کدام از آنها دارای اطلاعات دقیقی در باره یک مورد از پوشش زمین بحث می کند. * برای فهم آسانتر این نقشه ها معمولا بر مبنای توپوگرافی ساده ترسیم می شود تا در جهت یابی به استفاده کننده کمک کند. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 7:
* اين اصطلاح به صورت گسترده و آزاد به کار می رود. * از اين اصطلاح می توان برای نشان دادن موارد خاصتر مانند راا/م‌خاک» تغییرات فشارء تغییرات درجه حرارت و شیوع اماض استفاده کرد. * موضوع مورد استفاده یا کیفی(کاربری زمین) و یا کمی(تغییرات عمق آب)است. می توان اين اطلاعات را با نقشه های هم ارز که مناطق هم ارزش را با مرزهای از هم جدا می کند نشان داد. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 8:
كل | نقشه موضوعی يا نقشه خاص ۱ ‎Or —‏ / باغات 7 3 “سر لزمین مزلوعی ‎We iy‏ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 9:
7 تجزیه و تحلیل و ترسیم نقشه با کامپیوتر ۰ در دهه ‎PO 5 OO Gla‏ گرایش های نوینی در شیوه های بکارگیری نقشه در ارزیابی منابع» ارزیابی اراضی و برنامه ریزی بوجود آمد. ‎٠‏ براى اين كار دو روش ارائه شد. ‎٠‏ روشى كه هايكينز آن را كشتالت ناميد» در اين روش سعى در يافتن واحدهاى زيست محيطى بود كه بطور طبيعى ايجاد مى شوند در دل یک چنین واحد طبیعی» مجموعه مشخص و همبسته از ویژگی های محیطی وجود دارد که وینک آنرا مجموعه همبسته نامیده است. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 10:
Z ‏گت مک ررش کنات‎ | * بزرگترین شکل استفاده از نتایج اریزیابی جامع این است که در بسیاری از موارد اين ارزیابی ها بسیار کلی هستند و بازیابی اطلاعات خاص در بارة یک ویژگی معین چشم انداز از اين گونه پژوهش ها بسیار دشوار است . * در نتیجه با پیشرفتهای اخیر و گسترش ابعاد طرحهای ارزیابی محیطی. بازاریابی تک رشته ای سنتی همچنان پررونق باقی می ماند. ao ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 11:
Z ‏نظرية ادگارام. هاروود‎ | * این نظریه توسط هووارد تی فیشر در سال 999 در زمینه استفاده از: کامپیوتر برای تهیه نقشه های ساده از راه چاپ مقادیر آماری روی یک کاغذ صاف مشبک را بکار گرفت. aa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 12:
, 7 | سى مب 06000805 * برنامه کامپیوتری که فیشر ارائه کرد» سی مپ(سیستم نقشه کشی گروهی و در یونانی به معنای گردآوری یا متفق نمودن است)نام داشت. * این برنامه شامل ابزار‌ها و دستورالعملهایی بود برای تجزیه داده ها و دستکاری آنها به منظور تهية نقشه هاى ميان يابى و جاب مجدد علايم جايكر خطى براى تهيه نقشه هاى سياه و سفيد مناسب ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 13:
دلائل قانع كنندة رَيَند جَهت استقادة از كامييوتز” براى نقشه کشی عبارتنداز: تهية سريعتر نقشه هاى موجود. تسهيل تحليل هايى كه نيازمند تولید اززآتتر تقشيه عاق موجود. بكاركيرى نقشه كشى و تحليل هاى تهیة نقشه جهت اهداف خاص. آماری است. تولید نقشه در صورت نبودن افراد کاهش بهره گیری از نقشه های چاپی ‎gala‏ به عنوان منبع. ۱ تهية نقشه هاى كه تهية آنها با دست ترسیم نقشه به صورتهای مختلف از دشوار است. داده های واحد. تسهيل تهيه نقشه و بهنگام نمودن نقشه در صورت وجود داده های رقومی . خودکار نمودن تهية نقشه که باعث صرفه جویی و بهبود کیفیت می شود. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور © 

صفحه 14:
7 , BIG subi se ‏سیستمهای اطلاعات‎ | کارتوگرافی با کیفیت بالا 0080 يا كرلفيى کامپیوتری . نقشه برداری و فتوگرامتری 4 تحلیل فضایی با استفاده از داده های رستری یا شبکه ای "سس درون یابی فن سنجش از دور ae ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 15:
1 های جغرافبایی: پدیده های جهان راقع را از چند نظر توصیف می کنند. لف) بیان موقعیت آنها نسبت به یک دستگاه مختصات ‎pers‏ ‏* ب) ویژگی های توصیفی که به موقعیت آنها ربطی ندارید. * ج) بیان روابط فضایی متقابل بین پدیده ها(مانند روابط توپولوژیک) ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎a‏ 

صفحه 16:
: 7 | از آى سيستمهاى اطلاعات جغرافيايى 0675 * اجزای سخت افزارکه عبارتنداز * کامپیوتر» مانیتور» موس میز و صفحه رقومی گر؛ اسكنرء تئودولیت الکترونیکی. ابزارهای فتوگرامترری ‎«(BPG hy‏ سامانه های تفسیر داده های سنجش از دور ‎Sule‏ رسام و محیط های ذخیره داده 6 ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 17:
x )918 ‏اجزای نرم افزاری‎ | نرم افزارهاء برنامه هاى هستند كه در يك مجموعة پردازش الکترونیکی داده. به منظور راه اندازی مجموعه و پردازش داده گردآورده می شوند. نرم افزارها شامل دو گروه هستند. * الف) برم افزار 1 استاندارد ۰ * بب) نرم شم آفزاررهای ویژه 016 پایه شامل: + نرم افزارهای که توابع پاية ۶ سامانه های عامل یک 216) در ارتباط با ۰ بانک های اطلاعاتی ارکان وظایفی آن را ارائه می دهند. * زبانهای برنامه نویسی 5 * نرم افزارهای کاربردی ۱۵ ua ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور‎ 

صفحه 18:
7 | اجزاى اصلى نرم ‎C16 6A‏ 30 ها ۱ يايكاه اطلاعات . - ورود يرسث | ۱ جفرافیایی | NN تبدیل داده نمایش و گزارش ام السلمه بابايى اسقا دانشگاه پیم نور 9 

صفحه 19:
ZL. 600006 ‏|سیستممدیریت پیگهاطلاعاتی‎ * مدیریت پایگاه داده که قلب یک سیستم اطلاعات جغرافیایی ست شامل جمع آوری داده هاء پیش پردازش آنها» فراهم آوری داده ها جهت ذخیره سازی و سپس استفاده آنها * می باشد. که مدیریت داده ها باید به نحوی داده ها را در اختیار کاربر قرار دهد که نیازی به آموزش جزئیات مربوط به خود بانک اطلاعاتی نباشد. رت ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 20:
آجزای پایگاه اطلاعات جغرآفیا ۱۵ ورودی 1 يايكاه اطلاعات داده ها بايكاه اطلاعات جغرافيايى موقعيت خصوصیات توپولوژی سیستم مدیریت | 1 بازيابى ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ورود يرسشها eo 

صفحه 21:
2 أجنية های سازمانی سیستم اطلاعات جغرافیایی * پنج برنامه فنى كوجك جكوتكى كار 15/105كرآ فرمندهی می کنند اما این سیستم ها به خودی خود استفادة بهينه از یک 10) معین را تضمین نمی کنند. * برای آنکه از 30168) بهره بهتری داشته باشیم باید آنها را در یک مجموعه سازمانی مناسب مانند شکل زير قرار دهیم ‎aL‏ اس اطلاعات لازم برای مدیریت 2 11 5 آوری داده ها 60 ام السلمه بابايى 5-5 ۱ ۲ 8 ۳ اهداف و مقاصد مديريت 

صفحه 22:
۱ ۱ BAG saul 5 Al vis) ۱ ۰ 6108 در حالحاضر در تعداد قابل‌ملاحظه لیاز رشته های دانشگاهی‌ت-دریسو مورد لستفاده قرار می‌گسیرد. ۰ 910) تولنسته لستخود را با تسکنولوژی‌جدید بسویژه شبکه جهانیلطلاعات‌هماهنگسازد. * ترکیب ‎BIG‏ با ساير سيستم ها در آينده دور از ذهن نيست. ‎٠‏ البته رشد 0/105)در كشورهاى در حال توسعه و ايران اندك ‏است. ‏* بالابودن قیمت نرم افزار و سخت افزار و عدم شناخت مدیران و تصمیم گیران در مورد این تکنولوژی و نیروهای آموزش دید كافي ...از جمله مسائل است. ی ۲ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ee ‎ ‎ ‎ 

صفحه 23:
فصل دوم: ‎Z‏ ‏هدف کلی: آشنایی با ساختار داده ها در سيستمهاى ت جغرافي رافیاییسسا ۰ هدفهای آموزشی و رفتاری ۰ آشنایی با سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(0/۳0)) ۰ آشنایی با سه مفهوم توپولوژیک نقاط خطوط و سطوط * آشنایی با تعریف نقشه * آشنایی با داده های جغرافیایی در کامپیوتر ‎٠‏ آشنایی با مفهوم ساختار پایگاه اطلاعاتی: سازماندهی داده ها در کامپیزتر ‏۰ آشنایی با سیستمهای موثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎ 

صفحه 24:
| ۱ ۱ هدفهای آموزشی و رفتاری ‎٠‏ آشنایی با مفهوم بایگانی و دسترسی به داده ها * آشنایی با مفهوم ساختار های پایگاه اطلاعاتی شامل 0 ساختار سلسله مراتبی داده 2- ساختار شبکه ای 9 ساختار رابطه ای آشنایی با مفهوم ساختارها و نمایش داده های جغرافیایی در کامپیوتر شامل ‎٠‏ روش صریح یا رستری یا سلولی *,روش ضمنی یا برداری یا وکتوری ات ام السلته بابیی استادیارآگروه جفرافیایی دانشگاه پیام تور ‎oe‏ 

صفحه 25:
7 | هدفهای آموزشی و رفتاری آشنایی با مفهوم روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه اییا کُدکذاری شامل: کدهای زنجیری کدهای رانش طولی کدهای قطعه ای کدهای چهارتایی آشنایی با سیستم کدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سره ‎Oud Independedt Dap Cuvodiery‏ ‎spstew(D1OE)‏ eo ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 26:
فصل دوم: ساختار داده ها در نقشه هاى موضوعى * ساختار داده ها در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی: داده های جغرافیایی از پیچید گی خاصی برخوردار هستند؛ زیرا این دادها باید اطلاعاتی در باره موقعیت مکانی, ارتباط توپولوژیک احتمالی و ویژگیهای ثبت شده موضوعات باشند. * جنبه های توپولوژیک و مکانی سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در طراحی و نقشه کشی. وجه تمایز این سیستمها با سیستمهای جدید اطلاعاتی که در بانکداری؛ رزرو بلیط و ..استفاده می شوند هستند. ۱۵ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 56 

صفحه 27:
Z ‏ليسم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(7۳0())‎ | * این سیستم برای کل جهان تعریف شده است. * در این سیستم نصف النهارات به طور عمود و موازی هم ۰ مدارات به طور افقی و موازی هم در نظر گرفته . می شود. * در اين سیستم کر زمین در محور ها(نصف النهارات)به )© قسمت 0 درجه ای تقسیم می شود. که 900 زون(منطقه) در نیمکره شرقی و 600 زون در نیمکرة غربی می باشد. ۰ یعنی 0-060+(9000که شماره گذاری آن از نیمکرة غربی شروع می شود. 1 م6 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 28:
Z ‏ليسم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(7۳0())‎ | * در اين سيستم كرة زمين در محور ها(مدارات)به 600 قسمت 0 درجه ای تقسیم می شود. که 000 زون(منطقه) در نیمکرة شمالی و 60 زون در نیمکرة جنوبی» از 60 درجة جنوبى تا )© درجة شمالی می باشد. ۰ يعنى (0900+6-660) * که نامگذاری آنها بر اساس حروف انگلیسی بدون دو حرف اول» دو حرف آخر و دو حرف وسط(0,1) انجام می شود. ۰ که ایران در چهار زون ۰0۰6۳0:60 "قرار دارد. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 29:
ZL. ‏مختصات شبکه جهانی مرکاتور(۳0/())‎ od * داده های جغرافیایی با تکیه بر سیستم مختصات استاندارد به مکانهای از سطح زمین مربوط هستند. * چنانچه موضوع مورد مطالعه درسطع محدود باشد سیستم مختصات محلی است. * اما اگر موضوع مورد مطالعه در سطح شبکه ملی یا بين المللی به صورت شبکه تصویری باشد از سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور((1())که مورد قبول همگان است استفاده می شود. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 30:
نقاط» خطوط و سطوح * تمام داده های جغرافیایی در اين سه مفهوم توپولوژیک خلاصه می شود. + نقطه عبارتند از : یک شیء فضایی که هیچ مساحتی ندارد مانند چاه نفت که می توان با یک جفت مختصات ‎YY‏ نشان داد. + خط عبارتند از: یک شیء فضایی است که از پیوستن نقاط متوالی بوجود می آید. مانند خطوط راه آهن که می توان با خطی شامل مختصات ۲۳ در ایتدا و مختصات 7۷ در انتها مشخص نمود. رت 280 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 31:
x ‏تقامك خطوط و سطوج‎ 1[ ‎٠‏ سطوح(يليكون يا جند ضلعى)عبارتند از: به يك مساحت بسته اطلاق می شود مانند یک دشت سیلابی که می توان مختصات ۷)را برای تمامی نقاط آن در نظر گرفت. ‏(ناحیه ای که به وسیله حلقه بسته ای از قطعه خطوط مستقیم احاطه شده باشد را پلیگون گویند. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏رت 60 ‎xX ‎Se La ee ea ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 32:
2 ۰ تقشه: مجموعه ای است از نقاط خطوط و سطوحی که بر اساس مکان آنها در فضا و یک مبنای مختصات و توصیفات غیر مکانی تعریف شده است. * نقشه: تصویری است از تمامی یا قسمتی از کره زمین روی یک سطح مسطوی که یه نسبت معینی کوچک شده باشد و عوارض و پدیده های مختلف بطور انتخابی روی آن نشان داده شده باشد. ۱۵ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 56 

صفحه 33:
| راهنمای نقشه يا لژاند ‎٠‏ کلید ارتباطی بین ویژگیهای غیر مکانی توصیفی و موجودیتهای مکانی در نقشه را راهنمای نقشه گویند. ‏* در سیستم اطلاعات جغرافیایی» اطلاعات غیر. مکانی باید بصورت کد در نظر گرفته شوند تا بتوان از آنها در تجزیه و تحلیل داده ها استفاده نمود. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 34:
Z ‏داده های جغر افیایی در کامپیوتر‎ | * ابتدا کاربر از داده ها باید درک درستی داشته باشد. * بعد نمودار ساختار پدیده در سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص گردد. ‎٠‏ سپس ساختار پایگاه اطلاعاتی سازماندهی گردد. ‎٠»‏ داده های جغرافیایی روی وسایط مغناطیسی نوشته با روش آدرس دهی خاصی ذخیره می شوند. سس هم ساختار ساختار پایگاه نمودار ساختار پدیده در درک کابر از سخت افزار اطلاعاتی سیستم اطلاعات جغرافیایی ساختار پدیده ‎oe 11111101 1 101001-77 0‏ 

صفحه 35:
7 | تاختاز پایگاه اطلاعاتی" سازماندهی داده ها در کامپیوتر ۶ خصیصه ضروری هر سیستم ذخیره داده ها در اين است که قادر باشد دسترسی به داده ها و ارجاع متقابل داده ها را بسرعت فراهم سازد. * چندین روش برای اين امر وجود دارد که بعضی موثرترند. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 36:
Z ‏سیستمهای موّثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی‎ | * برنامه هاى كامييوترى كه وربودى» خروجىء ذخيره و بازیافت داده ها را از یک پایگاه داده های رقومی کنترل می کنند را سیستمهای مزثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی می گوین * این سیستم ذخیره» سرمایه گذاری بسیار برای نیروی انسانی و نیز هزينه هاى زياد را براى تهية سیستمهای موّثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی توجیه می کند. ۱۵ هه ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 37:
| جایگانی و دستزسی به داده ها: )- فهرستهای ساده * ساده ترین شکل پایگاه اطلاعاتی است» به گونه که هر اطلاعات جدید را مى توان به آن اضافه نمود که این اطلاعات جدید در انتهای جدول اطلاعاتی قرار می گیرد. * در این سیستم اضافه نمودن اطلاعات بسیار آسان اما بازیافت آن عملی نیست. به عنوان مثال در یک نمونه (000000)تاى بايد برای خواندن آخرین نمونه یک ساعت و نیم زمان باید در نظر گرفت. )۲0(/۵ )0000000+0(/© ‏يعنى ثانيه(600000©-‎ ٠» ‎٠»‏ بهترين راه حل ایجاد یک ساختار و فراهم نمودن کلید برای ‏۰ چتین ساختاریزجییی سررچه بخشبین بربازیافت داده ها + ‎ ‎ 

صفحه 38:
7 ‎-O‏ فهرستهای پی درپی و مرتب ۶ در اين روش اطلاعات با توجه به حروف الفبا در جدول اضافه می شوند همانند فرهنگ لغات. * امتیاز این سیستم در دسترسی سریع به اطلاعات ذخیره شده است. ۰ در این ساختار از جستجوی دودویی استفاده می شود. . در جستجوی دودویی تعداد جستجو برابر(۳0)بسام * می باشد. ‎٠‏ یعنی برای جستجوی (0(0()06)))اطلاعات تنها 16۴ ثانيه زمان لازم ‏است. ‎80 ۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 39:
‎x 9‏ 7 جداول انديكس شَده فايلهاى فهرست ‎pal‏ ‎٠‏ در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی هر اطلاعات فضایی علاوه بر کلید توصیفیء دارای اطلاعات پیوسته توصیفی نیز است. مثلاً در مورد یک برش از خاک باید اطلاعاتی از زهكشىء رام و بافت خاک داشته باشیم. برای این جستجو باید از فایلهای اندیکس شده استفاده کرد. ‏رت ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 40:
| فايلهاى مستقيم 1 ۰ اگر اقلام اطلاعاتی در هر یک از فایلها بر اساس عناوین فایلها باشند» فایلها را فایلهای مستقیم گویند. تعداد جستجو برابر ۲0(/9ی)(ه,+0/)1خواهد بود. م متعدادجستجو ووب تعداد اقلام اطلاعاتی فایل معکوس ۰ اگر محل هر قلم اطلاعاتی بر اساس موضوع فایل مشخص شود را فایل معکوس گویند. رت 0 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 41:
7 | ساختار پایگاه اطلاعاتی ۰ پایگاه اطلاعاتی شامل داده هابی است که در چندین فایل ‎ol ۱‏ ایی ر چندین فای موجودند. ‎٠‏ جهت دسترسی آسان به این داده ها نیاز به نوعی سازماندهی است. عمده ترین این ساختارها عبارتند از ‏0- ساختار سلسله مراتبی داده ‏0 ساختار شبکه ای ‏0 ساختار رابطه ای ‎ea ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 42:
Z ‏ساختار سلسله مراتبی داده‎ -( | ء در اين ساختار تنها از یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی برای سازماندهی داده ها استفاده می شود. در اين ساختار ارتباط "یک به یک" "یک به چند" وجود دارد بنابراین علاوه بر ارتباط والدین به فرزند» فرزندان نیز می توانند خود دارای فرزند باشند. بنابراین ارتباط اين ساختار دارای طراحی شبیه درخت شجرة خانواده می باشد و برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر طبقه بندی گیاهان» جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد. ۱۵ we ae 

صفحه 43:
‎Sf 9‏ | )- ساختار سلسله مراتبى داده ‏۰ وقتی که داده ها دارای ارتباطی مانند ارتباط والدین با فرزند يا یک به چند باشند از اين ساختار استفاده می شود. در این ساختار تنها از یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی برای سازماندهی داده ها استفاده می شود. ‎٠‏ برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر طبقه بندی گیاهان» جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 44:
مدلی از تناختاز تتلتتله مراتبی داده معلم_| نام مدرسه_|_ شناسه کد مدرسه | نام مدرسه | شناسم عصمت ‎yey KO] og‏ عصمت شریعت ‎iV‏ ۳ ۶ | شریعت عصمت ‎of‏ ۱۵ دانش ۹ دانش 4 شریت | ۰۷ برای هر مدرسه بیش از بٍ يك رکورد (رکورد اصلی مدرسه و رکورد جزء نام معلم) تعیین شده است. در این ساختار هر رکورد اصلی به بیش از یک رکورد جزء مرتبط است یعنی ارتباط بین رکوردها یک به چند است.( رکورد يعنى رديفه مثال» ردیف ‎IS‏ مدرسه به ردیف نام معلی در مدرسه عصمت مم لمزاد» د مم و ريع لزاون ‎eh tl sn PIR‏ ور 

صفحه 45:
| محدودیتهای ساختار سلسله مراتبی داده ۱۸ Z 0 جستجو در فیلدهای توصیفی امکان پذیر نیست. 2- در اين مدل امکان ارتباط "چند- به- چند" مجاز نمی باشد. ‎-E‏ دسترسی اطلاعات در رکوردهای جزء فقط از طریق دسترسی به رکورد اصلی که به آنها متصل است امکان پذیر. است. ‏<- چون برای یک پایگاه دادة 050608 كاربرد طولانى در نظر گرفته می شود و همواره امکان گسترش آن وجود دارد؛ كه در اين ساختار پایگاه داده میسر نمی باشد. ‏ام السلمه ببایی استادیار گروه جغرآفیابی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 46:
Z ۱ 9- ساختار سیستمهای شبکه ای * زمانی که بتوان رکوردهای جزء را با بیش از. یک رکورد اصلی مرتبط نمود» ساختار شبکه ای ایجاد شده است. * مدلهای شبکه نسبت به مدل سلسله مراتبی دارای تمایل به افزونگی کمتر در ذخیره داده ها می باشند. غالباً در گرافیک از ساختار شبکه ای که دارای ساختار نشانگر حلقوی است استفاده می شود. 9 ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 47:
تطداد انش آموز | کد مدرسه | نام مدرسه | شناسه نام مدرسه | ۳ لت ‎a of ۷۳ Ta)‏ ‎yt vor‏ شریعت 1 شريعث 3 ‎yoo ww‏ دانش 4“ نام مدرسه | شناسه ‎Lu‏ ‏/ = عصمت ۰۷ شریعت ‎rt‏ 00 5 ‎cae‏ ‏ذلك دانش شریعت ۷ 1 ‎aa‏ ‏مسرت در مدل شبکه یک شیء می تواند بدون نیاز به ريشه با چند فرزند ارتباط برقرار کند. در این لتانتاز ار تباط چتج 4 چن3 ات ربهر وکوز یک امجان تيب اطلاعات وجود دازا؛ 

صفحه 48:
نقشة0) ۳ ۱ ۱ ۰ ۱ 5 Z be als sl ‏مدلی از ساختار شبکه‎ | ساختار داده سلسله مراتبی و اج ‎of el‏ 4 7 إلى« بز بلك بل لو بلك ل بلم آمآنسنگه ‎Posty aki Quai BSP fi‏ ۶ ۳ ۲ ۱۸۴ ۱۵ 

صفحه 49:
7 | معایب ساختار شبکه ای ‎٠‏ عيب اصلى اين مدل بيجيده تر بودن آن نسبت به مدل سلسله مراتبى بوده كه قابليت انعطاف يذيرى آن را نداريد. ‎٠»‏ در اين ساختار هزينه بهنكام سازى و ترميم داده ها مبلغ قابل توجهی بر هزینه های ثابت پایگاه اطلاعاتی ‏* می افزاید. ‏رت 9 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 50:
2 | 2 ساختار رابطه ای پایگاه اطلاعاتی * این ساختار نسبتاً ساده بوده» داده های توصیفی دسته بندی و در جدولهای متعددی ذخیره می شوند. هر یک از این جدولها را رابطه می نامند که تشکیل شده از تعدادی ستون برای ثبت داده های توصیفی و همچنین تعدادی ردیف برای ثبت پدیده هاء تعدادردیف ها حداکثر برابر با تعداد پدیده ها خواهند بود. * جدولها را می توان از طریق ستون های همسان به هم مرتبط نمود که این ستون ها را کلید می نامند ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 51:
سال تاسیس | تام مدرسه ]| کد مدرسه Aes ‏عصمت‎ ۱۳9۲ Mae ‏شریعت‎ ۱۳۹۰ ۱۵ grils ۱۳۷ نام رئيس مدرسه | كد مدرسه | سال تاسيس | نام مدرسه شناسه على احمدى ۱ ۱۳۵۲ ۰ حسین رضایی ‎Ww ۱۳۹۰ Vee‏ مهدی افخمی تن ۱۳۷ 4 ساختار رابطه ای پایگاه اطلاعاتی. این ساختار با استفاده از فیلد کلیدی(کد مدرسه) وت ۳ كه إرقام مشابهى دار بل تیک ea aren ‏یار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور‎ 

صفحه 52:
مزایای ساختار شبکه ای داده مدل ارتباطی قابل انعطاف تر از سایر مدلها است. . هیچگونه محدودیتی برای انواع پردازشهایی که می توانند انجام شوند. به وجود نمی آورد. مدل ارتباطی دارای پایه توری دقیق در ریاضیات است. فرصت استفاده از روابط ریاضی بین ارتباط ها بعنوان پایه ای برای پردازش داده ها بجای برنامه نویسی وجود دارد. سازمان مدل ارتباطیء براي فهم ساده است و در نتيجه ابزار خوبی برای ارتباط با ايده هاى يايكاه داده هاست. پایگاه داده های ارائه شده پوسیله مدل ارتباطی نسبت به دو مدل دیگر در کل دارای افزونگی کمتری است. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 53:
| معایب ساختار شبکه ای داده * پیاده سازی و اجرای آنها سخت است. * کارآیی مدل ارتباطی نسبتاً کمتر است. * عدم وجود اتصالات فیزیکی یا اشاره گر‌ها اقتضا می نماید تا کار با داده ها بر پایه انطباق در جدولهای ارتباطی انجام پذیرد که این عمل بسیار وقت گیر است. * در نتیجه پایگاه داده های ارتباطی نسبت به سیستم های پایگاه داده سلسله مراتبی و شبکه به نحو چشمگیری کندتر است. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 54:
ساختارهای رکورد در ساختمان تمام پایگاههای اطلاعاتی؛ داده ها بصورت رکورد(ردیف) نوشته می شوند. یک رکورد را می توان بعنوان یک سطر از یک جدول فرض کرد. یک رکورد به فیلدها(ستون ها) تقسیم می گردد که هر کدام شامل یک قلم از داده هاست. ساده ترین شکل یک رکورد یک آرایه یک بعدی با طول ثابت است که به چندین قسمت مساوی تقسیم شده است. هر رکورد دارای یک سرآمد(کلید) می باشد که در آن اطلاعات توصیفی دیگری شامل اطلا ات مربوط به نوع داده ها در رکورد فرعی و میزان فضای اشغال شده توسط هر کدام بیان می گردد. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 55:
Z مدلی از یک رکورد در فایل داده | رد سرآمد ‎«ad‏ اناك ‎ad‏ ‎Ro‏ ‎Wo‏ ‎ee | | 8‏ ‎WO RE‏ ‎RO‏ ‏رکوردهای:با طول ‎call‏ احمدی احمد 99 99 9 99 0 کارمند مهندس رکورد ۱ رکورد۲ رکورد۲ رکوردهایی با طولهای نتفییر و یک سرآمد برای ضبط رطلاعات در باره خود رکورد السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 56:
رم ساختارها و نمایش داده های جغرافیایی کامپیوتر * دو روش متضاد ودر عین حال مکمل برای نمایش فضایی داده ها در کامپیوتر وجود دارد که عبارتند از: * روش صریح یا رستری یا سلولی * روش ضمنی یا برداری یا وکتوری ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 57:
Z ۱ روش صریح با رستری يا سلولی شبکه می باشند شکل گرفته است. بنابراین کامپیوتر می اند که این مجموعه نقاط نشان دهنده یک پدیده است و نه یک جدول اطلاعاتی» و به تمامی سلولها یک کُد ارزشی مثلاً )برای جاده داده می شود. ‎٠‏ در حقيقت خود حرف() نشان داده نمی شود ولی با یک ارزش عددی. یک رنگ یا درجات مختلف خاکستری نمایش داده می شود. در واقع ما این ساختار اطلاعاتی را داریم. ‎)٩ ‏توصيف جاده > نشانه یا رنگ - سلول‎ ٠ ‏رت ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 58:
۱۵ تعریف روش صریح» رستری» سلولی یا شبکه ای رستر شامل مجموعه ای از سلولهایی است که عوارض زمین را در یک شبکه منظم می پوشاند. اين مدل براساس سطح(به جای نقطه)استوار است. کوچکترین عنصر تشکیل دهنده در اين مدل پیکسل یا سلول نامیده می باشد که ارزش هر یک از آنهاء نمایانگر اطلاعات طیفی یا توصیفی عارضه زمینی است. در اين مدل باید به هر سلول یک کد یا یک مقدار ارزش اختصاص داد که در حقیقت این مقدار معرف نوع عارضه است. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 59:
7 | روش ضمنی برداری یا وکتوری * در نمایش ضمنیء مجموعه ای از. خطوط که نقاط شروع و پایان و ترکیبات اتصال آنها تعریف شده اند بکار گرفته می شوة. ‎٠‏ نقاط شروع و پایان خطوط که نشان دهنده تركيب يديده استء بردارها تعیین می کنند. شاخصهای بین خطوط اتصالات آنها را در شکل دادن به پدیده در کامپیوتر نشان می دهد. در اين روش ساختار داده ها به شکل زیر است ‏۶ توصیف جاده ->مجموعه ای از بردارها -اتصال خطوط ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 60:
x ‏تعریف روش ضمنی برداری یا وکتوری‎ (| ‎٠‏ در اين مدل موقعيت هر نقطه به طور دقیق با یک جفت مختصات(ر,<) در یک سامانه مختصات معین ارائه می گردد. ‎٠‏ در ضمن اين مدل به دلیل دقت هندسی بسیار بالا در ارائه موقعیت پدیده هاء برای تشریح موقعیت مکانی پدیده های نقطه ای» خطی و سطحی بسیار مناسب می باشد. ‎eo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 61:
۱ مدلی از روش صریح(زستری) و ضمنی(برداری) NX بيست اسكى جاده © رودخانه 1 ” نها رستورا مدل رستر مدل بردار رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 62:
| کاربرد ساختار شبکه داده ها * در ساختار شبکه ای» هر نقطه به منزله یک سلول و هر خط به منزله رشته ای از سلولها و یک سطح مجموعه ای از سلولهای بهم پیوسته است. * کاربرد ساختار شبکه ای در کامپیوتر خصوصاً با استفاده از زبانهای برنامه نویسی بسیار آسان است» چون براحتی ذخیره» دستکاری» اصلاح و نمایش داده می شود. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 63:
| توزیع بارندگی سالانه اين نقشه توزیع باران را در ایران به شکل رستری نشان می دهد ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 64:
بازندگی نز فصل تابستان سم ال ‎Sg‏ ‏کت هف 5 0 ا 22 Oi AN ‏اين نقشه توزیع باران را در ایران به شکل برداری(ضمنی) نشان می دهد.‎ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور‎ 

صفحه 65:
* دو روش اساسی در نمایش اطلاعات توپولوژیک وجود دارد که عبارتند از: * نمایش شبکه ای: مجموعه ای از سلولها با مختصات فضایی که نشانی یا آدرس هر کدام را می توان به طور مستقل از طریق ارزشهای توصیفی مشخص نمود. ۰ نمایش برداری: با استفاده از سه واحد جغرافیایی» خطء نقطه و سطح پدیده ها را نمایش می دهد. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 66:
Z ‏آروشهای فشرده ذخیره داد های شبکه ای‎ | * . نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده سازی داده ها يا کد بندی مدل های داده می نامند. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 67:
, 7 روشهای قرده ذخیره داد های شبکه ای * . نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده سازبی داده ها يا کد بندی مدل های داده می نامند. روشهای متفاوت فشرده سازی داده در فایل شبکه ای عبارتند از * کدهای زنجیری * کدهای رانش طولی ۰ کدهای قطعه ای * کدهای چهارتایی ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 68:
کدهای زنجیری * کدبندی زنجیره ای از طریق تعریف مرز عارضه به فشرده سازی داده ها می پردازد. مرز عارضه از طریق توالی واحدهای سلولی با شروع و برگشت به یک مبدا تعریف می شود. تمام سلول های داخل این محدوده به عنوان بخشی از این عارضه تلقی می شود. در اين روش برای تعیین جهات از عددگذاری(شمال-» شرق-۰۱ جنوب-۲ و غرب-۳)استفاده می شود. کدبندی زنجیره ای همچنین برای ذخیره سازی فشرده داده های مکانی مانند براوردکردن سطوح, شناسایی پیچ های تند و فرورفتگی ها بکار می رود. 9 ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 69:
Z wore a av 6 of ror i ‏شماره ۱و‎ ۰ به عنوان گرفته شده است. 1 ۳ ۳ مبدا در نظر ‎٩‏ ‏۶ ‏۷ ‏۸ ‏5 فايل كد شده عبار تند از ۴و۱ 90+ ۱۲ ۳و۳ ۴و۲ ‎SB‏ او سمت ‎te ee‏ جتكت وعد ووم يعواد پمکعالر جاک ترزق را نشان ها ‎rd 

صفحه 70:
| کدهای رانش طولی * در اين کد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور در طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اينکه برای هر سلول یک ارزش ثبت شود در قالب یک ارزش ذخیره می شوند. ۰ اين نوع کد گذاری در کاهش حجم داده های لازم برای ورود به يك بايكاه اطلاعاتى مفيد است. خصوصاً در كامييوترهاى كوجك يا جاى كه حجم داده ها بايد در يك حد معین نگاه داشته شود مناسب است. ۱۵ ۵ 7751 eee 

صفحه 71:
مدلی از کدهای رانش طولی 5 725 بازمین ۳ = کشاورزی ik نتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول: ۱۳و ۰۴و ۱۴و۰۳ عدد ۱ نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد ۳ نشان دهنده تعداد پیکسل های اشفال شده عدد صثر عدم حضور عارضه و عدد ۴ تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد. ه شده برای هر خط در ماتریس سلولی, از طریق ضبط فقط a با كم كردن اطلاعات ذخب یک عدد برای تعداد الق +امعل اهتانیاز گعه مارضاذاخمم نله یز نتراده مى شود. 

صفحه 72:
۱ کدهای قطعه ای ‎٠‏ در این کد بندی به جای جستجو در کل مجموعه قطعه ها تنها قطعه ای که عارضه مورد نظر در آن قرار دارد مورد بررسی قرار می گیرد. ‏* گدبندی قطعه ای مناسبترین روش برای اشکال بزرگ و ساده هستند ‏* و برای اشکال پیچیده کوچک که فقط چند برابر سلول اضلی هننقندء اصلاً مذاسب ثیست. ‏رت ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 73:
رت مدلى از كدهاى قطعه اى در اين روش با استفاده از فضاى دو بعدى و يك سرى بلوكهاى مربعى شكل اقدام به ذخيره سازى اطلاعات مى شود. در اين شكل در مجموع نه بلوک مورد نیاز است که عبارتند از: ام پم و ما د 007 7 ۲ € مربع تک پیکسلی 6 مربع 4 پیکسلی ‎٠‏ ویک مربع 06 پیکسلی ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 74:
7 | کدهای چهارتایی * یکی از مزیت های مدل داده های رستری آن است که هر سلول می تواند به سلول های کوچکتری با همان شکل و جهت تقسیم شود. مطلوب ترین شیوة تقسیم سلولها مدل درخت چهارگانه است. در اين کد بندی ناحیه بر اساس اصل تقسیم مکرر سلول ها در تصوير رستری به قطعات چهار قسمتی تقسیم می شود. این نقسیم تا جایی ادامه می یابد که هر سلول با وجود یا عدم وجود عارضة مکانی رده بندی می شود. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 75:
7 | کدهای چهارتایی * در کدبندی درخت چهارگانه به جای تقسیم یک ناحیه به سلول هایی با اندازه یکسان» تقسیمات ریزتری در نواحی با جزییات بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. درخت چهارگانه دارای نمایش های با قدرت تفکیک متغیر می باشد که در آنها جزییات ریز فقط وقتی نمایش داده می شود که به فضای ذخیره بیشتری برای قسمتهای دیگر که فاقد جزییات هستند نیاز نباشد. بنابراین ضریب تفکیک بالا برای نواحی با تغیبرپذیری فضایی زیاد با چندین عارضه نسبتاً کوچک بكار مى رود و ضریب تفکیک کم برای کُد گذاری نواحی بزرگ همگن استفاده می شود 6 3 ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 76:
۱۵ مدلی آز کدهای چهارتایی ام لسلمهببلی یل گراو! ‎tas Dra‏ بيام تور خالی عر. © ms. 0 

صفحه 77:
]سر های بردری داد هایبرای راحد ها" * نمایش برداری یک شکل ه منظور. نمایش هرچه دقیقتر آن صورت می گیرد. * در این روش مختصات به صورت پیوسته در نظر گرفته مى شود و اين امکان را به ما می دهد تا همه موقعیتهاء طول و ابعاد را دقیقاً تعریف کنیم. ۶ ساختار‌های برداری مورد استفاده در ۶08) برای ذخیره نقاط خطوط و سطوح بحث می شود. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 78:
| واحدهای نقطه ای * واحدهای نقطه ای را می توان شامل واحدهای جغرافیایی و گرافیکی دانست که توسط مختصات 7,67 نشان داده می شود. * برای تعیین نوع نقطه اطلاعات مربوط به آن ذخیره می شود. * بنایراین یک عارضه نقطه ای تحت یک جفت مختصات ۷,ثبت می گردد. رت ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 79:
| واحدهای خطی * واحدهای خطی را می توان شامل همه پدیده های خطی ساخته شده از پاره خطهای مستقیم که دارای دو یا چند مختصه باشند فرض نمود. * ساده ترین خط مستلزم ذخیره نقطه شروع و پایان است. ۶ یک خط تحت یک سری از مختصات ,7 اثبت می گردد. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 80:
‎Sf 7‏ | واحدهای سطحی ‏* یک ناحیه تحت یک حلقه بسته از جفت مختصاتی که مرز ناحیه را تعریف می کنند ثبت می گریدد. ‏* مساحت سطوح را می توان به روشهای مختلف در پایگاه داده ‎Gla‏ برداری نشان داد که عبارتند از: ‏۰ چند ضلعی ها ی ساده ‎٠‏ چند ضلعی های دارای فهرست نقاط ‎eo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 81:
۲ 7 | چند ضلعی ها ی ساده * ساده ترین راه نمایش یک چند ضلعی گسترش یک زنجیره است» یعنی نمایش چند ضلعی ها با استفاده از مجموعه مختصات /۷مرزی آنها, + نامها و علائم مشخصه چند ضلعی به شکل واحدهای متنی ساده نگهداری می شود. ۶ هرچند این روش ساده است معایبی هم دارد. رت 60 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 82:
Z ‏معایب چند ضلعی ها ی ساده‎ ۱ ‎٠‏ خطوط همجوار باید دوبار رقومی و ذخیره شود. ‏* در مورد همسایه کناری اطلاعی نداریم. ‏* نشان دادن جزایر فقط بصورت ساختارهای گرافیکی امکانپذیر است. ‏* راه آسانی برای بررسی اينکه آیا توپولوژی مرز درست است يا نه يا از نطر توپولوژیک دارای حلقه های غیر قابل ایجاد می کند» وجود ندارد. ‎ee ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 83:
7 | چند ضلعی های دارای فهرست نقاط ۰ در این روش تمامی مختصات به ترتیب شماره گذاری شده و از طریق فهرستی که نشان می دهد کدام نقاط مربوط به کدام چند ضلعی است به آنها رجوع می شود. ۰ در این روش مرز میان چند ضلعی ها یگانه است اما مشکل توابع همسایگی همچنان پابررجاست. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 84:
مجح های چند ضلعی و ساختارهای توپولوزیک ‎Ge‏ * تنها با دخالت دادن روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده ها می توان مشکل جزاير و همسایه ها را حل کرد. * ساختار توپولوژیک را می توان به دو روش ساخت. ۰ ایجاد پیوندهای توپولوژیک در حین وارد کردن داده ها ۰ استفاده از نرم افزار برای ایجاد توپولوژیک از یک گروه زنجیره های به هم پیوسته. * در حالت اول وظیفه ایجاد توپولوژی بر دوش کاربر است ۶ در حالیکه در روش دوم متکی بر توان محاسباتی دستگاه است. ee ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 85:
x ‏سیستم کُدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سره‎ »* اين سيستم از سال 17260 مورد استفاده قرار گرفت. ۰ این سیستم کدگذاری برای اتوماتیک کردن پردازش فرمهای سرشماری ایجاد گردید. + با توجه به این سیستم سعی می شود روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده های جغرافیایی برقرار شود. ۰ عنصر اصلی فایل 16(65()پاره خط ساده ای است که با دو نقطه انتهایی تعریف شده است. + خطوط پیچیده تر با مجموعه ای از پاره خطهای ساده تعریف شده اند. es ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 86:
, 7 أساختار شبكه آى جند ضلعى توبولوؤيق كام ‎٠‏ اين ساختار داراى مراحل زير است: ‎٠‏ مرحلة اول: ارتباط دادن زنجيره به شبكه مرزها: ‎٠‏ در اين مرحله ابتدا زنجيره ها ببحسب دامنه آنها مرتب مى شوند در نتيجه زنجيره هايى كه از نظر تويولوزيك به هم نزديكند در يروندة داده ها نزديك هم قرار مى كيرند. ‏* به اين ترتيب هنكام جستجوى زنجيره هاى همسايه در وقت صرفه جويى مى شود. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 87:
7 7 برحلة دوم: كتترل بسته بودن جند ضلعى ها * بسته بودن را می توان براحتی با اسکن نمودن رکوردهای زنجیره ای تعریف شده امتحان کرد تا دریابیم آیا هم آنها به حداقل یک زنجیرة دیگر اشاره می کند یا نه. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 88:
۲ 7 مْرلَة سوم: متصل كردن خطوط به جند صلعيها * اولین قدم برای اتصال خطوط ایجاد یک چند ضلعی فراگیر جدید از مرزهای خارجی نقشه است. * اين چند ضلعی فراگیر دارای رکوردهای زیر است. ۰ - یک شناسه منحصر به فرد ‎٠‏ - یک کد که آن را به عنوان یک چند ضلعی فراگیر بشناسد. ۰ 0 یک شاخص حلقوی <- سياهه ای از شاخصهای زنجیره محیطی مساحت آن 0.- جهت آن(حداقل و حداکثر مختصات۷)(چهارگوش محیط) ‏رت وه ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 89:
Z | مرحله چهارم: محاسبه چند ضلعیها * محاسبه چند ضلعیها با قانون ذوزنقه انجام می شود. چون در مورد داده های جغرافیایی ممکن است زنجیره های مرزی چند ضلعیها صدها مختصات داشته باشند. ‎٠‏ بنابراین مساحت رایکجا حساب می کنیم و در صورت لزوم جزایر ضمیمه را از کل کم می کنیم و مساحتها را به صورت اطلاعات توصیفی ضبط می کنیم. ‏رت وه ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 90:
مرح تج ارت ارتباط ان توصيقات غير كراقيكر) ۰ آخرین مرحله ایجاد پایگاه ‎eee‏ اتصال چند ضلعیها به توصیفاتی است که معرف آنها است. که این کار به چند روش ایجاد می شود. * رقمی کردن یک واحد متن در داخل محوطه چند ضلعی, ‎٠‏ در کامپیوتر» شناسنده منحصر به فرد را در مرکز چند ‏* خواننده در می یابد که برای ایجاد شبکة بی نقص نیاز به توان محاسباتی بالا و نرم افزارهای پیچیده هستیم ‎eo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ 

صفحه 91:
‎exe ds Gly ead ala! fle MBI IL‏ ب ‏دارای مزایای زیر است ‎٠‏ شبكة چند ضلعی کامل و بی نقص است. ‎٠‏ تمامی چند ضلعی هاء زنجیره ها و ممیزه های وابسته بخشی از یک واحد متصل هستند که همه تحلیلهای همسایگی امکان پذیر است. ‏۰ جاگذاری(,)جزایر و خشکیهای جا افتاده به طور نامحدود ممکن است ‎٠‏ صحت مکانی پایگاه اطلاعاتی فقط توسط صحت رقومی کننده و طول حروف کامپیوتر محدود می شود. ‎٠‏ ساختار. داده ها کمترین ملزومات را برای جمع آوری داده ‏...هاو ورودى دارد. ۱ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه ييام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 92:
تاختار اده ها براي نقشه عاق موه ع > انتخابى بين شبكه و بردار * قبلاً جنين تصور مى شد كه دو ساختار بردارى و شبكه اى در مدل سازى اطلاعات كاملا متفاوت هستند و غير قابل تلفيق مى باشند. ‎٠‏ اين دو روش از اين نظر تلفيق نايذيرند كه در روش شبكه اى براى ذخيره و يردازش تصاوير حاصل از ساختار بردارى حافظة قابل توجهى لازم است. ‎٠‏ اخيراً معلوم شده كه آنجه مشكلى نظرى بنظر مى رسيد در واقع مشكل فنى بود. در گذشت رسانة اصلى ذخيره داده ها كارتهاى يانج بود. مثلاً براى يك نقشه(1:©)0000000)با قدرت تفكيى (0/© ميليمتر با ©ميليون جزء تصويرى فضايى بين © تا © متر مكعب فضا لازم است. بنابراين حافظة زيادى را اشغال مى كرد. ‎Pee eee aa evens ‎ ‏هه ‎ ‎ 

صفحه 93:
۲ 7 | حل مشکل ساختار برداری و شبکه ای ۶ مشکل فضای زیاد برای ذخیره نمودن داده های شبکه ای با برخی از ساختارهای فشرده سازبی مانند کدهای رانش طولی یا چهار تایی قابل حل می باشد. ۶ اما اضافه کردن مقدار. زیادی اطلاعات توپولوژیک در یک ساختار برداری می تواند حجم اطلاعات پایگاه اطلاعاتی را افزایش دهد. ۱۵ هه ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 94:
۲ 7 | تبدیل ساختار برداری و شبکه ای ء اگر به این شناخت برسیم که هر دو روش برای نمایش داده های فضایی با ارزشند. تبدیل بردار به شبکه ساده ترین راه خواهد بود و چندین برنامه کامپیوتری برای اين تبدیل وجود دارد. و امروزه بسیاری از نمایشگرها با استفاده از ریزپردازنده ها ساختارهای برداری را به شبکه ای تبدیل مى * تبدیل بردار به شبکه یک پردازش تک مرحله و ساده است. * اما تبدیل شبکه به بردارء در بهترین حالت» یک پردازش دو مرحلة است. oe ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 95:
7 ۱ مقایسة داده های توصیفی و توپولوزیک + داده های توصیفی و توپولوژیک باید جدا از هم نگهداری شوند» ولی باید به آسانی آنها را به هم پیوند داد. ‎٠‏ داده هاى توصیفی بیان می کنند معرف چه واحدی هستند و شامل اطلاعاتی در باره دنیای حقیقی هستند. ‎٠‏ داده های توپولوژک در باره اتصالات فضایی اطلاعات می دهند. ‎es ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 96:
Z ‏مزایای مدل برداری:‎ | ساختار اطلاعاتی به شکل مطلوب نمایش داده می شود. دارای پیوستگی در اجزا است. اطلاعات با دقت بیشتری وارد سیستم می شود چون به صورت دستی و برداری وارد سیستم می گردد بازیافت و بهنگام سازی و تعمیم کلی تصاویر و صفات این فرمت فضای کمتری از حافظه را اشغال می کند. مناسب در سیستم های تصویری است. و نقشه خروجی دقیق تر تولید می شود. قابلیت تشریح توپولوژیکی به واسطه پیوندهای شبکه ای دارد. ۱۵ هه ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 97:
نواقص مدل برداری: * ساختار داده از فرمت رستری به مراتب پیچیده تر است. ۶ ترکیب چند پلی گون برداری یا پلی گون و نقشه های رستری در مرحله ترکیبی مشکلاتی را بوجود می آورد و با تصاویر ماهواره ای مطابقت ندارد. ‎٠»‏ شبیه سازی مشکل است. ۰ فن آوری آن گران است. امکان تحلیل مکانی و پالایش اطلاعات درون پلی گون وجود ندارد. ۰ اجرای عملیات همپوشی(رج!بسرم) مشکل می باشد. * کار با تصاویر رقومی و بهبود آنها در حوزه برداری نمی تواند بنحو کارا انجام شود. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ee ‏رت‎ 

صفحه 98:
کی سوک ساختارداده ها ساده است. ترکیب داده های نقشه ای یا داده های دورسنجی آسان است. شبیه سازی آسان است زیرا هر واحد مکانی اندازه و شکل ثابتی دارد. فن آوری آن ارزان و کارآیی آن بالاست و با تصاویر ماهواره ای تطابق دارد تغییر پذیری(/۱۰۷8) فضایی بطور مؤثر در اين مدل نشان داده می شود. ۱۵ مه ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 99:
7 ۱ نواقص مدل رستری: * ساختار داده ها دارای فشردگی کمتری است. * آنالیز شبکه ای مشکل است. * فضای بیشتری از. حافظه رایانه را اشغال می کند. ‎٠‏ اطلاعات با دقت کمتری وارد رایانه می شود و در مرزهاى اشيا و نقاط دقت کافی وجود ندارد. * تبدیل سیستم های تصویر. نامناسب است. رت 9 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 100:
| فصل سوم: مدل رقومی ارتفاع ۱۵ Z هدف کلی: شناخت مفهوم مدل رقومی ارتفاع هدفهای آموزشی و رفتاری: شناخت مدل رقومی ارتفاع شناخت کاربردهای مدل رقومی ارتفاع شناخت راههاى تهية مدل رقومی ارتفاع شناخت منابع داده در مدل رقومى ارتفاع آشنایی با انواع روشهای نمونه گیری آشنایی با نقشه های حاصل از مدل رقومی ارتفاع 00 ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 101:
7 ‎Ae‏ از مدل رقومی ارتفاعی یا(0080) ۰ تبیین رقومی از تغییرات پیوسته مربوط به پستی و بلندی در فضا به مدل رقومی ارتفاعی مشهور است. ۰ 200 را می‌توانی کنقشه رقومی‌دانستکه حاوون مامینقاط ‎٠‏ اين مدل با هر دو ساختار اصلى در 00109 يعنى رستر و بردار توليد مى شود. ‏۶ از واژه مدل رقومی زمین()۳/()نیز استفاده مى شود. جون وازه زمین بیانگر خواص یک چشم انداز است تا ارتفاع سطح زمين ‎aoa ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 102:
7 | 7 احل ایجاد مدل رقومی ارتفاعی یا(0026) * رقومی کردن داده های موجود تبدیل داده های برداری به رستری * درونیابی جهت ساخت شبکه یا گرید يا مدل خطی ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 103:
کاربرد مدل رقومی آرتفاعی یا(200) ۱- لقشه شیب و طبقات أن ۲- له جهت و طقات آن ۳ نقشة شکل زمین 6- پروفیل ارتفاعی 5- محاسبة خاکبرداری و خاکریزی - تصویر سه بعدی ۷- تصوير سایه و روشن پستی و بلندیها ۸- استفاده از این مدل برای تهیةٌ نقشه های موضوعی 9- ذخيره داده های مربوط به ارتفاع برای نقشه های توپوگرافی ۰- با قرار دادن هر خصیصة متغیر دیگر به جای ارتفا مدل می تواند معرف لایه های مدت مسافرت قیمت. جمعیت. اندازه آلودگی و سطح ابهای زیر زمینی باشد. woo ae ‏ارلا‎ 

صفحه 104:
OEOL 0 روشهای ریاضی: الف: جهانی ب: موضعی 0- روشهای تصویری: روشهای ریاضی, به توابع سه بعدی پیوسته بستگی دارند که بتوانند شکلهای پیچیده را با هموارسازی بسیار زیاد نشان دهند. در روشهای موضعی یک سطح کامل به سلولهای مربع شکل و قطعه های نامنظم با مساحت نسبتاً مساوی تقسیم می شوند. اعمال ریاضی با بکارگیری روش تقریبی قطعه ای در کارتوگرافی طرفداران کمی دارد. اما در طراحی کامپیوتری استفاده می شود. aoe ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 105:
| توشهای تصریری حبارسه ار متلهای حطی مک مدلهای نقطه ای ۰ متداولترین مدل خطی زمین استفاده از دسته ای از خطوط تراز است که منحنیهای میزان را تشریح می کنند. ۰ اولین قدم برای تهية مدل با استفاده از خطوط منحنی میزان» تبدیل اطلاعات کاغذی به شکل رقومی است که به دو شکل رقومی و اسکن کردن انجام می شود. ۶ سپس برای تکمیل ‎OBO‏ داده هاى ارتفاعى اوليه با روشهای ویژة درونیابی به تمامی سطح منطفه تعمیم داده مى شوند و یک شبکه ارتفاعی منظم از نقاط ایجاد ۶ می شود. aos ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 106:
x ‏مدل ارتفاعی کراز(مدل سرزمینی کریز)‎ ۰ مدل ارتفاعی گرازماتریس ارتفاعی را در چندین مرحله تولید می ‎soa Naa eel ۰‏ ور رقومی منحنی های میزان ایجاد می کند. سلولهای که روی خط تراز قرار دارند ارزش آن خط تراز را تعیین می کنند. سایر سلولها دارای ارزش 1- هستند. ‏۰ 0 سلولهای دیگر ارزش ارتفاعی خود را از طریق درونیابی بدست می آورند. ‎٠‏ 0- درون یابی با محاسبه تتدترین شیب محلي برای پنجره صورت مى كيرد که برای هر پنجره شیبها در چهار گروه دسته بندی می شود. ‏رت وه ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 107:
مدلهای نقطه ای * الف) ماتریس های ارتفاعی: متداولترین مدل رقومی عبارتنداز * ماتریس ارتفاع یا شبکة منظم چهار گوشی که از اندازه گیریهای کمی روی عکسهای هوایی که بوسیله استریوسکوپ بدست می آیند. ‎٠‏ ماتریس ارتفاعی که از طریق درونیابی روی نقاط آمار دار بدست آمده اند. ‏* با اينكه اين مدل برای محاسبة خطوط تراز» زاوية شیب...کاربرد دارد اما معایبی هم دارد که عبارتند از. ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 108:
7 معایب سیستم شبکه منظم * ایجاد داده های زائد در سرزمینهای یکدست. * عدم توانایی در تعدیل پیچیدگی پستی و بلندی. بدون تغییر اندازه شبکه ‎٠‏ تاكيد اغراق آمیز بر امتداد محورهای شبکه برای انواع خاصی از محاسبه. oo ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 109:
ZL. (P10) g2 She ‏ب) شبکه نامنظم‎ | * این روش توسط پیوکر و همکارانش جهت مدلسازی ارتفاع پیشنهاد شده است. ‎٠‏ 1۳160 مدل‌دادم توپولوژی برداریستکه برلونمایش عوارض زمین‌ب کار می‌رود. در لین‌مدل‌عوارض‌سطح زمین مانند مجموعه لیاز سطوح متلثیی هم پیوسته نمایش‌می دهد. برلی‌ه سه رآس‌متلنمقادیر مختصاترور(موقعیت جغرافیایی) و مقدار مختصاتی(ارتفاع) کد گزاریمی گردد. ‎oo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 110:
ZL. (P10) g2 She ‏ب) شبکه نامنظم‎ | * با استفاده از مدل 160 پارامترهای عوارض زمین مانند شیب و منظر شیب برای هر سطح محاسبه گردیده و به عنوان توصیفات آن سطح مطابیق روش ذخیره توصیفات در پلیگونها ذخیره می گرددند. سپس این مقادیر را می توان با استفاده از عملیلت مشابه پایگاه داده مورد پرسش قرار داده داده های سطح زیمین به شکل رقومی معمولاً در مجموعه داده های رستری ارائه می گردند. aa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 111:
7 ۰ (PD) sa Se CELE RS Ue | * یکی از مزایای 1۳16 آن است که اطلاعات اضافی برای نواحی با عوارض پیچیده کد گذاری می شود بدون آنکه نیازی به جمع آوری داده ها با حجم زیاد برای نواحی با عوارض ساده باشد. aaa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 112:
7 ۰ (PD) sa Se ‏معایب شبکه تامنظم‎ ۲ * عیب ۳۵ اینست که به پردازش عمده ای برای ایجاد خود فایل ۳160 نیاز دارد اما به محض آنکه فایل(10» توليد شدء نمايش فشرده تر داده ها را می تواند بطور مؤثر پردازش نماید. ae ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 113:
x ۳ rere ‏مدل ارتفاع ژئود تیک ناهمواریهای‎ | (GEDPR), see ‏این مدل توسط داتون پیشنهاد شده» که بر ياية موزانیک‎ ۶ ‏هشت وجهى يا بيست وجهی منظم و تقسیم آنها به متلث‎ ‏های متساوی الاضلاع. ناهمواریهای را در مقیاس جهانی‎ ‏مدلسازی کرده است.‎ ‏در اين مدل کل سطح زمین در یک سیستم جمع آوری شده‎ * است. ao ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 114:
| منابع داده در مدل های رقومی ارتفاع * تبدیل منحنی های میزان به 0090) * استفاده از عکس هوایی * روشهای اتوماتیک مانند اسکن فضایی و سیستم ماهواره ای تعيين ‎(BPE) Ales Cd se‏ اانا ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور “ 

صفحه 115:
Z id é ‏روش های نموته کیزی در مدل های رقومی‎ | ارتفاع ۶ شامل: * نمونه برداری انتخابی * نمونه برداری تطبیقی * نمونه برداری تصاعدی ‎٠‏ نمونه برداری هدفمند ‎as ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 116:
, 7 ۱ نمونه برداری انتخابی و تطبیقی * نمونه برداری انتخابی» برای زمانی که نقاط نمونه قبل يا در ضمن عمل نمونه برداری انتخاب می شوند صورت * می‌گیرد. ‎٠‏ نمونه برداری تطبیقی» زیمانی انجام می شود که نقاط نمونه زايد را بتوان در ضمن عمل نمونه برداری بر روی زمینهای که اطلاعات کمی دارند کنار گذاشت. ‎wo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 117:
2 | نمونه برداری تصاعدی وهدفمند ‎٠‏ زمانی از نمونه برداری تصاعدی استفاده می شود که نمونه برداری و تجزیه و تحلیل داده ها با همدیگر انجام شوند و نتایج آزمایشها» چگونگی انجام نمونه برداری را نشان دهند. ‏* نمونه برداری هدفمند با رقومی نمودن خطوط تراز» خطوط شكلء نیمرخها و خطوط مورفولوژیک انجام می شود. ‎ae ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 118:
Z ‏ثبت داده ها و کدگذاری زمین‎ | * مختصاتی که از عکس های هوایی سه بعدی بدست می آید منطبق بر هیچ سیستم مختصاتی نیست و باید خطاهای ناشی از تغیرا ارتفاع کجی هواپیما و ... را اصلاح کرد. * برای این اصلاح باید داده ها را در یک سیستم مختصات عمومی وارد کرد تا بتوان این اصلاح را انجام داد. * برای مناطق کوچک از شبکة منظم مربعی می توان استفاده نمود و برای مناطق بزرگ از 000)استفاده شود. ao ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 119:
Z * نتایج مختلفی را می توان از مدل ارتفاعی رقومی هم به شكل ماتریس ارتفاع و هم به شکل مجموعه نقاط نامنظم پا به صورت شبکه های مثلث بندی شده بدست آورد که عبارتند از: * نمودارهای قطعه ای» نیمرخها و افقها * برآورد حجم به وسیله انتگرال گیری عددی قشه های خطوط تراز ۰ نقشه های خط دید * نقشه های شییهاء برآمدگیهاه گودیها و جهت شیبها ۶ نقشه های ارتفاعی سایه دار #.تثبخيص حوضه آبخيز و شبكه آبراهه ها ۳ ‎ees‏ ام السلمه بابایی آستادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎“we‏ 

صفحه 120:
7 | نمودارهای قطعه ای» نیمرخها و افقها * نمودارهای قطعه ای یکی از آشناترین مدل های ارتفاعی رقومی هستند چون نشان دهنده تغیبرات ارزشهای یک متغییر کمّی بر روی ناحیه بوده که براحتی با چشم قابل رویت است. ۶ امروزه برای کار با مجموعه داده های,,یر منظم و نامنظم بصورت سه بعدی و دو بعدی برنامه های استاندارد زیادی ۰ مثل» سیموو 97)0060)(لابراتور گرافیک کامپیوتر) و اسپکس ()3)۳))(تجزیه و تحلیل مکانی) در دسترس است. © نمودارهای قطعه ای را می توان به عنوان پایه طراحی چشم انداز» شبیه سازی پهنه های جنگلی و طبقه بندی داده های دورسنجی استفاده کرد. ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور deo ۱۵ 

صفحه 121:
7 |( برآورد حجم در خاکبرداریها و خاکریزیها ,توا اين حجم را حساب کرد. در بسیاری از مسائل مهندسى شهرى تهية مدل شكل زمين لازم است تا بتوان از روى آن حجم خاكبردارى و خاكريزى مشخص كردد. تا برآوردى صحيحى از هزينه ها صورت كيرد. جهت اين كارء ابتدا مدل رقومى ارتفاع از طريق نقشه بردارى ايجاد مى شود سيس يك مدل رقومى ارتفاع اصلاح شده كه تغييرا ت دلخواه را در بر دارد ايجاد مى شود. از تفاضل اين دو مدل يك مدلى ايجاد مى شود كه معادل حجم خاکبرداری و خاکریزی است و با انتگرال گیری عددی می 6۹ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 122:
, 7 | نقشة خطوط تراز * نقشة خطوط تراز را می توان از ماتریس ارتفاع توسط طبقه بندی سلولها به طبقات مناسب و چاپ این طبقات با رنگهای مختلف بدست آورد. ۰ اگر داده های اولیه نامنظم بودند می توان خطوط تراز را با درون یابی فواصل به منظور ریزتر کردن شبکه انجام داد. * از ساختار داده های ثانوی که شامل تیغه ها و آبراها ها هستند نيز می توان به عنوان راهنمای آغاز نقاط هر خط تراز استفاده نمود. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 123:
۱ 1 ۱ نقشه های خط دید ۰ با استفاده از تابع قابلیت دید و یک مدل ارتفاعی رقومی ۰ می توان مناطقی را که از یک یا چند نقطه معین قابل رویت هستند. مشخص نمود. این چنین نقشه ها را می توان در طراحی منظر و پارک؛ تعيين محل مناسب برجهای دیده بانی و همچنین تقویت کننده های تلفن همراه استفاده نمود. ۱۵ wee ae 

صفحه 124:
ZL. ‏تقشه هاى شيبهاء برآمدگیهاء گودبها و جهت‎ | * قبل از. ظهور مدلهای ارتفاعی رقومی» ژئومورفولوژیستها انواع و اقسام فنون کمی و کیفی را بربای توصیف و مقايسة سرزمین ها بکار می بردند. که اين کار کمی مشکل بود. چون جمع آوری داده ها کاری سنگین بود. * اما اگر داده های ارتفاعی جمع آوری شود و بصورت ماتریس ارتفاعی یا (۳10/دررآید با استفاده از انواع پردازشها می توان نقشه شیب و نقشة دیگر مناظر را تهیه ‎US‏ ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 125:
7 | تعریف شیب و مولفه های آن * شیب عبارتست از زاویة صفحه مماس بر مدل رقومی ارتفاعی در هر نقطه دلخواه. ۶ شیب دو مولفه دارد: ‎٠‏ خیز. یعنی حداکثر میزان تغییر ارتفاع که با درصد بیان می ‏شود. ‏* وجه یعنی» زاویه آن را از شمال جغرافیایی معین می کند. که با درجه بیان می شود. وجه. جهت جغرافیایی راستایی که دارای حداکثر تغییر ارتفاع است بیان می کند. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 126:
Z ‏فشه های آرتقاعی ساب دار و گربردهای آن‎ * با شبیه سازی یک موقعیت دلخواه برای خورشید در فضا از طریق تعیین دو زاوية ارتفاعی و آزیموت برای آن؛ * می توان تصویر سایه و روشن پستی و بلندیها را تهیه نمود. * و بعد از این تصاویر به عنوان زمینة نقشه های موضوعی در تهیه نقشه های خروجی استفاده نمود. ‎٠‏ اين تصاوير برای تهیة, تصاویر سه بعدی از اجرام منظومة شمسی و تحلیل کمی لند فرمها کاربرد دارند. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎ ‎ 

صفحه 127:
۰ 7 تشخیص حوضه آبخیز و شبکه آبراهه ها * با استفاده از توابع 9/169) و تعیین یک نقطه روى مدل رقومی ارتفاعی می توان محدودة حوزة آبخیز. منتهی به آن نقطه را به طور خودکار مشخص نمود. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 128:
| فصل جهارم: وارد كردن داده ها ۱۵ Z هدف کلی: شناخت روند ورود داده در کامپیوتر هدفهای آموزشی و رفتاری شناخت ورود انواع داده ها در سیستم اطلاعات جغرافیایی شناخت راههای عملی ورود داده در سیستم برداری و شبکه ای آشنایی با روشهای کدگذاری داده در هر دو سیستم آشنایی با مراحل رقومی سازی آشنایی با اسکن کردن و انواع اسکنر آشنایی با نحوة تبدیل داده از بردار به شبکه dee ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 129:
وارد کردن داده ها: * ورود داده ها عبارتند از روند کدگذاری داده ها به یک شکل خوانا توسط کامپیوتر و نوشتن داده ها در پایگاه اطلاعاتی 9109) وارد کردن داده ها در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی را تحت سه عنوان زير می توان به بهترین وجه توضیح داد. * الف) وارد کردن داده های فضایی از طریق رقومی سازی * ب) وارد كردن داده هاى غير فضایی و توصیف های مربوط ۰ ج)ارتباط داده هاى فضايى به داده هاى غير فضايى رت 09 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 130:
: 7 | وارد كردن داده هاى فضايى * برای وارد کردن داده های فضایی به سیستم اطلاعات جغرافیایی روش منحصر به فردی وجود ندارد. * انتخاب روش ورود به کاربرد داده هاء میزان بودجه موجود و نوع داده های که قرار است وارد شود بستگی دارد. * انواع داده های موجود: + نقشه های صحرایی» عکسهای هواییء داده های سنجش از دور و داده ها ی حاصل از بررسیهای بدست آمده می باشد. don ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 131:
Z | روش عملی وارد کردن داده ها * روش عملی وارد کردن داده ها به ساختار پایگاه اطلاعاتی سیستم جغر,افیایی بستگی دارد. ‎٠‏ داده ها یا برداری هستند یا شبکه ای. ‏* در یک سیستم ایدءال کاربر نباید نگران نوع داده باشد ‎٠‏ حال در مورد ورود هر دو نوع داده بحث می شود. ‏رت 060 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 132:
2 | 0- ورود داده های در یک سیستم برداری: ۰ در سیستم برداری منبع داده به صورت نقطه» خط و سطح می باشد. ‎٠‏ ابتدا مختصات این داده ها از یک شبکه مرجع موجود در نقشه» یا با مراجعه به یک شبکه شطرنجی(صفحه های رقومی ساز) بدست می آید. سپس داده ها در یک فایل یا یک برنامه وارد شده و ذخیره می شوند. ‏رت 09 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 133:
, 7 | - ورود داده های در یک سیستم شبکه ای: ۰ در سیستم شبکه ای تمام نقاط خطوط و سطوح به صورت مجموعه ای از سلولها در نظر گرفته می شوند. * ساده ترین (وقت گیر بودن)روش اين است که ابتدا اندازه سلول شبکه ای انتخاب می شود. سپس یک شبکه شفاف به همان اندازه روی نقشه قرار داده می شود. آنگاه ارزش هر داده توصیفی برای هر سلول نوشته شده و در یک فایل متن در کامپیوتر تایپ می شود. aoa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 134:
7 | روش ورود کدهای رانش طولی ‎٠‏ در این روش ضبط فقط یک عدد برای تعداد سلول های اشغال شده از یک نوع عارضه. به جاى ضبط مقدار عددی برای هر سلول» به طور جداگانه» اقدام به تهیه فایل داده مى شود. در اين کُد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور در طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اينکه برای هر سلول یک ارزش ثبت شود. در قالب یک ارزش ذخیره می شوند. ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 135:
مدلی از کدهای رانش طولی 5 725 بازمین ۳ = کشاورزی ik نتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول: ۱۳و ۰۴و ۱۴و۰۳ عدد ۱ نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد ۳ نشان دهنده تعداد پیکسل های اشفال شده عدد صثر عدم حضور عارضه و عدد ۴ تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد. ه شده برای هر خط در ماتریس سلولی, از طریق ضبط فقط 33 با كم كردن اطلاعات ذخب یک عدد برای تعداد الق +امعل اهتانیاز گعه مارضاذاخمم نله یز نتراده مى شود. 

صفحه 136:
: 7 | تتيجه آز مدل رانش طولی ‎٠‏ زمان قابل توجهى در ثبت داده ها و همجنين فضاى اشغال شده صرفه جويى مى شود. ‏© در اين مدل ‎HPD LH‏ نقشه شبکه بندی کدگذاری ‎٠‏ مى شود. ‎٠‏ زمانى كه داده ها به شكل رانش طولى وارد مى شوند» مى توان آنها را مستقيماً وارد پایگاه اطلاعاتى كرد. ‎٠‏ اين برنامه مى تواند كار برريسى اشتباههاى ساده را نيز انجام دهد. ‏رت ‏هم ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه ييام نور ‎ ‎ 

صفحه 137:
7 ۱ 2 رقومی کردن بعنی چه" * عمل تبدیل داده آنالوگ به داه قابل ورود به کامپیوتر را رقومی کردن گویند. * داده های آنالوگی(غیر رقومی)» معمولاً به شکل کاغذ از قبیل نقشه های کاغذی» جداول آماری و عکس های هوایی در دسترس هستند. تمام اين داده ها باید قبل از استفاده در 8ب شکل رقومی تبدیل شوند. ‎٠‏ تعریف رقومی ساز: ‏۰ رقومی سا از, یک صفحه مختاطیسی حساس تشکیل شذه و دارای مکان نمایی به شکل قلم و ‎(puck) SL‏ )4 ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 138:
, 7 | رقومی سازى يا كسب غير مستقيم داده * منظور از کسب غیر مستقیم داده» رقومی سازی داده هایی است که به روشهای گوناگون از. پیش تهیه شده و معمولاً به صورت نقشه ای کاغذی و آمار در دسترس می باشند. بررسی کیفیت داده های موجود و رقومی سازی آنها بسیار متداول و نقش بزرگی را در 916 بازی می کند. روشهای رقومی سازبی عبارتند از: رت 00 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 139:
‎L |‏ 5 2 رقومى كر ۰ این سخت آفزار که به صورتهای میز و صفحه و در آندازه های 60 تا 200) در اختیار می ‎adh‏ به عنوان وسیله ای استاندارد جهت تبدیل نقشه ای کاغذی به فرمت رقومی با ساختار بزدازع شتاكته شده الست ‎٠‏ ماوس رقومى كر ‎٠‏ مى تواند تا © دكمه قابل تعريف داشته باشد. ‎٠‏ رقومى كرها داراى اندازة تفكيكى تا یک هزارم اینج(96/)0() میلی متر) هستند. * مفهوم اندازة تفکیک عبارت از کمترین تغییر, مختصاتی است که رقومی گر قادر به ثبت آن می باشد. ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام تور ‏رت ©0066 ‎ ‎ 

صفحه 140:
‎ks Uh Saas‏ كامييزتر توسطة ‏رقومی ساز ‏* تعریف رقومی ساز: ‏* رقومی ساز از یک صفحه مغناطیسی حساس تشکیل شده و دارای مکان نمایی به شکل قلم و پاک (سم) است. ‏۰ هنگام استفاده از رقومی ساز» کاربر با قرار دادن مکان نمای(پاک) دستگاه روی نقطّه ای در صفحه رقومی ساز باعث مى شود تأ مختصات أن نقطه به صورت ۷,۷ به کامپیوتر وارد شود. ‎٠‏ به اين شكلٍ كاربر مى تواند شكلهاى بيجيده و متنوع را روى صفحه دستگاه قرار دهد و با حرکت دادن مکان نمای دستگاه بر روی شکل, باعث شود تا تمام شکل به صورت مختصات نقطه های آن وارد حافطه کامپیوتر شود. ‏رت 0 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 141:
2 | مراحل رقومی کردن * نقشه ای که قرار است رقومی شود از طرف بالای میز رقومی گر با نوار چسب به طور محکم باید روی میز رقومی گر ثابت گردد تا امکان خطا و جابجای کمتر شود. بهتر است قبل از رقومی سازی عوارض مهم و مورد نظو بر روی یک کاغذ کالک کشیده شود تا تنها عوارض مورد نیاز رقومی گردد و نقشه اصلی نیز بدون دست خوردكى كنار گذاشته شود. aka Vesey ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 

صفحه 142:
ZL. ‏رقومی سازی یک نقشه کاغدی:‎ | * رقومی سازی یک نقشه عبارت است از ثبت مختصات ۷ نقاط و کمانها در داخل یک پرونده رایانه ای. * بنابراین هدف اصلی یک رقومی ساز وارد کردن سریع و صحیح مختصات نقاط و خطوط محدود کننده است. ۰ اولین قدم در رقومي سازی انتخاب نقاط کنترل(مه) درب چهار گوشه برگ نقشه و در وسط تقاطع های شبکه تعیین مى باشد. در انتخاب اين نقاط بايد دقت كرد كه: ‎٠‏ بطور مناسب و يكنواخت در منطقه مورد نظر روى نقشه انتخاب شوند. ثانيأء هيجكاه اين نقاط در يك جهت نباشند. ‎age ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 143:
| رقومی سازی یک نقشه کاغدی: ۱۵ Z تعداد نقاط کنترل حداقل کمتر از. ۵۳ نقطه نباشد. برای نقشه های که سطح ناهموار داریند تعداد نقاط افزایش یابد تا میزان خطا کمتر شود. سعی شود نقاط کنترل روی شبکه مختصات موجود در نقشه قرار گیرد تا قرائت آنها راحتر و سریعتر انجام شود. قرائت نقاط کنترل در سیستمی صورت گیرد که نقشه در آن سیستم تصویر ترسیم شده است. wo Cee ee ee 

صفحه 144:
دو روش رقومی سازی خطوط عبارتند از: رشته ای و نقطه ای ‎٠‏ در روش نقطه ای ‎٠‏ موقعیت ‎Ula‏ منفرد بر روی نقشه را می توان با قرار دادن نشانه بر روی هر موقعیت و فشار دادن دکمه به کامپیوتر وارد کرد. ‏* در روش رشته ای ‎٠‏ برای وارد نمودن پاره خط های راست به کامپیوتر» می توان هدف یاب را در ابتدای پاره خط مورد نظر قرار داده و پس از فشار دادن دکمة آن» آن را به انتهای دیگر پاره خط حرکت داده و دوباره دکمة آن را فشار داد. سیستم به طور خود کار اين دو نقطة انتهایی را به یک بردار مناسب تبدیل می کند. ‏رت 0 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 145:
۲ 7 ‎Chas |‏ داده بردار به شبکه * امروزه روشهای پیشرفتة زیادی جهت تبدیل داده های رستری به بردار و بالعکس وجود دارند» اما اين تبديل همواره با کاهش دقت مکانی پدیده ها همراه است. بعلاوه صحت موضوعی در محل حاشیه سلولهای پدیده نیز کاسته می شود. ‎٠‏ هر جند مى توان اين عدم صحت را با کاهش اندازه سلول تا حد بسیار زیادی کم کرد؛ اما اين كار منجرٍ به افزبايش حجم داده ها مى شود. ‏رت 9 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 146:
0 اسكن كردن خودکار ۰ یک نقنته زا می توان به طوّز خودکاز و بدون تیاز به اپراتور با استفاده از: اسکنر رقومی نمود. * حاصل این فرایند نقشة خواهد بود با ساختار شبکه که مجموعه است از. سلولها و بدون توپولوژی و هر گونه ارتباط با سلولهای مجاور و ساختار پدیده ای. ‎٠‏ اندازة سلول یا به بیانی دیگر تعداد سلول در واحد طول یا سطح را می توان به هنگام انجام عمل اسکن تعیین نمود. ‎Z 7 | ‎ago ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 147:
| از اع ا ۳۹ 2 ۱ اسکنرهای شبکه ای * اسکنرهای شبکه ای با این اصل ساده کار می کنند که یک نقطه در هر قسمت از یک نقشه می تواند یک یا دو رنگ سفید یا سیاه داشته باشد. ‎٠‏ اين اسكنر یک منبع نور را به یک دوربین تلویزیونی با عدسیهای با قدرت تفکیک بالا ملحق می کند. ‎٠‏ اين دوربین ممکن به یک سنجنده به نام تزویج بار مجهز باشد. ‎we ۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 148:
۰ ۰ ۱۵ انواع اسکنرهای شبکه ای اسکتر شبکه ای مسطح: در اين اسكنر نقشه روی یک پایه جاروب کنندة مسطح قرار داده می شود که روی آن ردیاب در جهات ‎xy‏ حرکت کند. اسکنر شبکه ای غلطکی یا استوانه ای: در این اسکنر نقشه روی یک طبله استوانه ای سوار می شود و در حالیکه استوانه در حال چرخش است ردیاب به صورت افقی در سراسر استوانه حرکت می کند. حرکت سنجنده در سراسر استوانه. حرکت در جهت > را فراهم می کند. و دوران استوانه حرکت در جهت ,را مهیا می کند. 26 ae 

صفحه 149:
* دستگاه تزویج بار» دستگاه نیمه هادی است که قادر فوتونهای نوری که بر روی سطحش در بین الکترونها ۰ می افتد برگرداند. ‎٠‏ اين دستكاه اندازة حدود (000*00ميليمتر با قدرت تفكيك 00هزار جزء تصویری است. ‏* این دستگاه می تواند برای ایجاد یک وسیله تجمع نور بسیار حساس به سیستمهای عدسی نرمال مجهز شود. ‏رت 9 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ 

صفحه 150:
7 | تبدیل شبکه به بردار * خروجی اسکنر شامل مجموعة از اجزای تصویری است که وجود یک تصوير یا نبود تصویر را ثبت می کند. * برای تبدیل به بردار خط باید به وسیله گروهی از اجزای تصویر. با استفاده از الگوریتمهای که نازک نمای نامیده می شوند دندانه دار گردد. ۰ خطوط نازک شده احتمالاً از حد بیشتر هستند که می توان با استفاده از روشهای وجین کردن جدا نمود. aso ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 151:
7 | اسکنرهای برداری برای تبدیل شبکه به بردار ۰ جهت اسکن کردن مستقیم تصاویر خطی می توان از لیزر اسکن که ترکیبی است از اسکنرها و رسامها استفاده نمود. * این سیستم این مزیت عمده را دارد که در آن اسکن کردن خط نقریباً فوری است و داده های اسکن شده در یک فرمت برداری با مقیاس صحیح قرار می گیرند. * بزرگترین عیب این سیستم این است که برای هدایت لیزر در نقاط اتصالء به دقت زیاد اپراتور نیاز است و دیگر اينكه نسخه شفاف نقشه اولیه تهیه شود. aca ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 152:
2 ۳ ۲ =i peo ine oe 5315-6 | شبکه ای ۶ سیستم های ماهواره ای داده های قابل دسترسی عمومی برای تمام سطح زمین با قدرتهای تفکیک بالا در حد ده متر تولید می کنند» که معادل عکسبرداری از ارتفاع بالا است * چون تصاویر ایجاد شده بوسیله این سیستم های سنجنده به شکل رقومی است. داده های مربوط به یک طول موج یا حاصل از ترکیب چند طول موج را می توان برای تولید مستقیم اطلاعات جغرافیایی مورد پردازش کامپیوتری قرارداد. ‎٠‏ اطلاعات تولید شده بوسیله سیستم های ماهواره ای» نهايتاً اطلاعات جغرافیایی هستند. ‎eee aa sevens‏ دانشگاه پم تور ‎ ‎ 

صفحه 153:
2 | 2- منابع ديكر داده های مکانی رقومی * کاده های دزون یابی شده: ۰ روند یافتن مقادیر و اندازه ها در مکانهای ‎Ad gai AS‏ برداری و مشاهدات نداشته به كمك اندازه گیریها و مشاهدات در نقاط پیرامون را درون یابی گویند. ‎٠‏ برآورد مقدار يك خاصه در يك نقطه بدون آمار در محدوده را درون یابی گویند. * درون یابی را می توان بر طبق روشهای موجود انجام داد و نتایج را به صورت ماتریس يا سلولهای شبکه ای که دارای ارزشهایی با خاصیت مجهول هستند» یا بهو صورت مجموعه ای از خطوط تراز يا مرزها به دست آورد. ارلا ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 154:
| ب) وارد کردن توصیفات غیر مکانی مربوط ۱۵ Z توصیفات غیر مکانی مربوط به آن دسته از يديده ‎et‏ 55 أن نوع داده هاى مكانى نمى باشند اما بايد آنها را سيستم اطلاعات جغرافیایی در نظر گرفت. مثال در مورد جاده» یک جاده را می توان بصورت مجموعه ای از اجزای تصویری پیوسته رقومی کرد. اما داده های در مورد نوع جاده» عرض جاده و ترافیک...به واحد مکانی مربوط است و می توان آنها را ذخیره کرد و پردازش نمود. اين اطلاعات از نوع توصيفات غير مكانى مى باشند. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎«or‏ 

صفحه 155:
Z ‏ج)ارتباط داده های قصایی به داده های غیر‎ ‏فضایی‎ ‎٠‏ داده های مکانی مربوط به مساحتها؛ خطوط و نقاط که قبلاً رقومی شده اند را می توان با استفاده از یک برنامه ویژه به یکدیگر ربط داد ‎٠‏ در نتيجه هم مختصات و هم توصیفات در پایگاه اطلاعاتی ذخیره می شود. ‏* در مورد نقشه های اسکن شده نمی توان به طور خودکار توصیفات را نسبت داد» بلکه باید با دست و با نمایش نقشه اسکن شده روی یک کارگاه تعاملی و به کمک قلم نوری این کار انجام شود. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎ ‎ 

صفحه 156:
Z ۱ | داده های صحرایو ۲ شناسه های منحصر داده های مکانی ۰۰ شناسه های منحصر_ توصيفات غير مکانی کرد به قرد مرتبط شده ثبت رقومی ‎oe‏ دستی و 1 رقومی کردن ورودی به فایل متنی بررسی بردارى كردن چشمی اصلاح ۳ و تقاطع ها حذف مختصات اضافی اتصال داده های مکانی و غير مكانى به يكديكر اصلاح مقیا خی جنر اصلاح برداری پایگاه داده های چند ساختن چند ضلعیها ضلعیها از نظر مکان شناسی ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 157:
| بازبینی» اصلاح و دخيره داده ها اشکالات بوجود آمده دز خلال ورود داده های مکانی و غیرمکانی عبارتند از: داده های مکانی ناقص یا تکراری هستند. مکانیابی داده های مکانی اشتباه باشد. مقیاس داده های مکانی غلط باشد. داده های مکانی پیچیده باشند. داده های مکانی به داده های غیر مکانی نامربوط پیوند داشته باشند. داده های غیر مکانی ناقص باشند. ,نادم ها عبرت تسار ی تیف ناشن 5 ام | بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیأم تور 

صفحه 158:
Z ‏اصلاح داده های مکانی‎ | ‎٠‏ بهترین راه برای اينکه بفهمیم داده های مکانی درست رقومی شده اند یا خیر؟ آن است که از کامپیوتر بخواهیم دوباره آنها را با همان مقیاس اولیه روی کاغذ شفاف ترسیم کند. سپس هر دو نقشه را روی میز لامپ دار بر. هم منطبق کرده و بطور منظم از چپ به راست و از بالا به پایین آنها را مقایسه می کنیم. ‏۰ داده های جا افتاده» اشتباهات مکانی و سایر اشتباهات بوضوح در نسخه چاپ شده با یک قلم سیاه علامت زده می ‏شود. ‎ase ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 159:
7 | اصلاح داده های غیر مکانی ‎٠‏ برای بررسی داده های غیر مکانی می توان پرونده آنها را چاپ کرد و سپس مقادیر ستونهای پرونده را با چشم کنترل کرد. ‏* در مورد خطاهای بزرگ بهتر است از برنامه های کامپیوتری استفاده شود. ‎٠‏ باحوصله و استفاده از عقل می توان تمام اشتباهات اصلی را براحتی پیدا کرد. ‎aso ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 160:
Z ‏ویرایش داده ها‎ | * ویرايش داده های جغرافیایی بسیار وقت گیر و تعاملی(دو طرفه) است. که به اندازه خود وارد کردن داده ها زمان می برد. * ویرایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه شبکه ای با تغییر ارزش سلولهای غلط اصلاح می شود. * ویرایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه برداری را می توان با جایگزین کردن داده های جدید که موقعیت آنها را در صفحه رقومی کننده نشان می دهد پا با استفاده از دستورهای حرکت» چرخش, پاک کردن ...اصلاح ‎AUS‏ تن ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎“oo‏ 

صفحه 161:
Z ‏بهنگام كردن داده ها‎ | * بسیاری از داده های مکانی جغرافیایی ثابت نبوده و در معرض تغییر, هستند. بعضی از این تغییررات نظم دارند و می توان بطور. خودکار بهنگام کرد مانند مریزهای سیاسی * بهنگام سازیی مفهومی فراتر از نو کردن پایگاههای قدیمی دارد و به معنای اندازه گیریهای تازه و پردازش اطلاعات جدید است. ‎٠‏ بهنگام کردن داده های غیر مکانی در مقام مقایسه با داده های مکانی آسان است؛» به شرطی که پیوند یک به یک ميان داده هاى مكانى و غير مکانی ثابت بماند. ‏ااا ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام تور 0 ‎ ‎ ‎ 

صفحه 162:
دخیره و نسخه پشنیبان داده ها ۰ ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی رقومی فرایندی پرهزینه و وقت گیر است و ضروری است که اطلاعات از حافظه موقت به یک حافظه ثابت منتفل شود. ۰ در مورد پایگاههای اطلاعات رقومی برای نقشه کشی» نقشه بردارى... عمر مفيد بايد بين يك تا 060 سال باشد. ‎٠‏ جهت ذخيره داده ها معمولاً از نوارهاى مغناطيسى استفاده مى شود. ‏* نحواستفاده از نوارها بسیار متنوع است. ‎٠‏ نوارهای مغناطیسی درمقابل تابش هسته ای حساسیت زیادی ندارند. ‏»* بزرگترین خطر برای ذخیره نوارهای مغناطیسی آتش است چون بر خواص فیزیکی پلاستیک نوارها اثر می گذارند. ‎We Ete Le ‏5ب‎ “ene ‎aoe ‎ ‎ 

صفحه 163:
7 7 ۱ خروج داده ها * نمایش داده ها به گونة که برای کاربر قابل فهم باشد را خروجی داده ها گویند. ‎٠‏ خروجی های قابل درک برای انسان عبارتند از نقشه. نمودار و جدول ‏* خروجی های قابل فهم برای کامپیوتر بصورت نوارهای مغناطیسی داده های الکترونیکی و یا بصورت خطوط تلفن ‏و رادیویی هستند. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 164:
Z ‏دستگاهها ی خروجی سخت افزاری‎ | * سخت افزارهای خروجی به دو دسته تقسیم می شوند: ‎٠‏ دستگاههای برداری و شبکه ای ‎٠‏ رايج ترين نوع تجهیزات برداری پلاتر يا رسام قلمی است. ‏* اين دستگاه یک دستگاه ترسیم مکانیکی است. ‎٠‏ اولين و ساده ترین رسام رستری چاپگر خطی است که بعداً چاپگر‌های ماتریسی معرفی شد. ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 165:
Z ‏دستگاههای نمایش برداری‎ | ۰ الف) رسام های قلم دار: رسام های قلم دارنقشه کش های ماشینی هستند» دارای صفحه مسطح که کاغذ روی آنها قرار مى كيرد و قلم آزادانه در راستاى محورر,»رحركت ‎SpA‏ * در رسام های استوانه ای بجای صفحه صاف یک استوانه وجود دارد که می تواند آزادانه در راستای محور,رپچرخد. ۱۵ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور 

صفحه 166:
ف | ب) يرده هاى بردارى يا نمايش ذخيره ها * پرده های برداری شبیه رسام های قلمی کار می کنند با این تفاوت عمده که به جای قلم» پرتوی از الکترونها و به جای کاغذ» یک پرده فسفری سبز رنگ جایگزین شده است. * وقتی تصویری روی پرده ترسیم شد تا زمانی که کل صفحه را پاک نکنیم روی پرده می ماند. * بنابراین روی پرده های برداری نمی توان حرکت را نمایش داد aoa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 167:
x bad * | ۱ الف) رسامهای شبکه ای * ساده ترین نوع این رسام ها چاپگرهای خطی هستند. سیستم های قدیمی نقشه کشی کامپیوتری با توجه به استفاده از این دستگاه طرراحی شده بودند. ‎٠‏ بزرگترین عیب این دستگاه اين بود كه كاراكترها مستطيل بودند و سلولها مربعىء در نتيجه اعوجاج ايجاد مى شدء تکنیک های جهت اصلاح اين اعوجاج و برای تولید تصاویر با تن خاکستری با استفاده از چاپ مضاعف توسط برنامه نویسان ابداع شد. ‏* و این مشکل با معرفی چاپگرهای ماتریسی که با بکاربردن یک نوک چاپ شامل سوزنهای که می توانند مستقلا پرتاب ‏شُوتد حل شله السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎oe‏ ‎ 

صفحه 168:
Z ‏ب) پرده ای نمايش شبکه ای‎ ۱ ‎٠‏ ساده ترین نوع اين دستگاهها از همان فنون تلویزیون بهره می برند با این تفاوت که در اين دستگاهها شدت پرتوالکترونی اسکن کننده با سیگنالهای قیاسی که تغییرات آنها پیوسته است کنترل نمی شود بلکه با یک الگوی بیتی که در بخش مخصوصی از حافظه کامپیوتر به نام ضربه كير تصوير كنترل مى شود. ‎٠‏ ضربه كير تصوير ماتريس بزركى است كه در آن اريزش هر يك از سلولها صفر يا يك است كه نشان دهندة خاموش بودن يا روشن بودن يرتوالكترونيكى است. ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 169:
‎E 1‏ 9 فی؟ ‎f.‏ ‏جر مر من 2 گارگاه کرافیک تعاملی ‏۰ این کارگاهها مجموعه سخت افزارهای هستند که سیستم طراحی و نقشه کشی کامپیوتر را کنترل می کنند. ‏۰ اين کارگاه برای طراحی تعاملی» ویرایش جزئیات و جك كردن نقشه ها قبل از ارسال به چاپگر ساخته شده اند. ‏۰ این کارگاه دارای اجزاء صفحه کلید. واحد نمایش بصری» یک رقومی ساز و دو نمایشگر برداری و شبکه ا ی با قدرت تفکیک بالا است. ‏۰ علت استفاده از دو نمایشگر آن است که یکی از آنها کل نقشه و دیگری جزئی از نقشه را نمایش دهد. ‏رت 066 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ 

صفحه 170:
Z ۱ نرم افزارهای گرافیکی جهت خروجی: * قبلاً نرم افزارهای ترسیمی تابعی از نوع سخت افزبار بود یعنی اگر سخت افزار تغییر می کرد نرم افزبار هم باید تغيير مى كرد که اين هزينة زیادی را ایجاد می کرد. * بعداً برم افزبارهای ترسیمی طراحی شد که بطور مستقل عمل نمايد از جمله سیستم ترسیم کرنل aro ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 171:
7 1 (Braphic (ercelds ‏سیستم ترسیمی‎ ۰ این سیستم ترسیم نتيجة تلاش موّسسه استاندارد آلمان برای ایجاد یک استاندارد نرم افزار گرافیک جهانی بود. * سیستم کرنل زیر برنامه ای از واحدهای ترسیمات دو بعدی در اختیار می گذارد که از طریق محیط های زبانهای سطح بالا مانند فرترن قابل دستیابی است. * واحدهای ترسیم اصلی برداری» واحدهای چند خطی و نشانگذاران چند کاره و متن می باشند. * در مدل شبکه ای» سیستم کرنل گرافیکی واحدهای پایه ای سلولی و تکمیلی را پشتیبانی می کنند. ara ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 172:
( | (BK) BS aes cas Shas 1 * مهمترین ویژگی سیستم ترسیمی کرنل آن است که تمام خروجی هایی که از برنامه به نمایشگر ارسال می شوند از برنامه ای به نام دستگاه رابط واقعی OS euitd device toterPace(O1) * * دستگاه رابط واقعی(60/1())یک دستگاه مشخص است اما عملکرد آن مانند سایر دستگاهها» ایجاد خروجی ‎SAIS‏ ‏معینی است. * بنابراین مى توان با۶06)/ 2601 )نرم افزارهای ترسیمی گرانقیمت را بدون نیاز به تجدید نظر در نرم افزارهای » pagans Steam an alent he eyo 

صفحه 173:
ec ts satrait! | اغلب کسانی که از 3/10)استفاده می کنند انتظار دارند خروجی ترسیمی اين سیستم به نقشه های سنتی نزدیک باشد. رعایت استانداردهای کارتوگرافی دستی در تهية خطوط تراز و نقشه های پهنه بندی ضروری می باشد. * تمام نقشه های تهیه شده بوسیله کامپیوتر باید بصورت منظم و اصولی طراحی شده باشند. بايد دارای راهنمای قابل فهم» شاخص جهت یابی و یک .عقيس عدعو و ‎it aan SE Rar‏ 

صفحه 174:
| برنامهٌ دات- مپ 690(-0/۳()دانون» ۶ 9۶9 ‎٠‏ اين برينامه امکانات جالبی برای تجزیه انواع مختلف سایه زنی و خطوط معمولی و مبهم دارد. ‏+ ایتون(9606۴) مجموعه ای از روشها برای ترسیم خطوط تراز شبکه ای با استفاده از یک رسام الکترواستاتیک با فدرت تفکیک بالا ارائه کرده است. ‏ء که انواع مختلفی از. امکانات نمایشی شامل دید سه بعدی را مقدور می سازد. ‏* از ترکیب توان فنون ترسیمات کامپیوتری امروزی با روشهای پردازش اطلاعات جغرافیایی می توان امکانات فوق العاده زیادی بدست آورد. ‎sevens‏ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ane ‎ ‎ 

صفحه 175:
1 ۹ و | نقش كاربر (ot AS ate Us| otis cla ol: Gla BIG ala + ‏توانند عملیات گوناگونی را انجام دهند.‎ * برای کاربر مشکل است که برای وارد کردن داده ها یک سیستم پیچیده را اجر. کند. * در نتیجه در سیستم های جدید که طراحی مناسبی دارند یکی دو راه سنتی و محاوره ای برای وارد کردن فرامین وجود دارد. که عبارتند از la gia © ‎٠‏ بيش فرضها ‏2 ‏تن ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 176:
Z 2 1 ‏منوهازقهرستها)‎ ‎٠‏ ساده ترين راه انتقال فرامين استفاده از منوها است. ‎٠‏ منو روى يايانه ظاهر مى شود و كاربر با توجه به نوع كار یک عدد» یک حرف يا یک کلید کنترل مکان نما(>) را فشار می دهد. ‏* منوها بصورت سلسله مراتبی چیده می شوند و می توان آنها ریا جایجا کرد.س ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 177:
eterperter(CL1) ۶ برای کسانی که نمی خواهند تمام عملکردهای منوها را بخاطر بسپارند از منوهای سلسله مراتبی استفاده می کنند. | مفسر های زبان فرمانجممم‌مورا ‎Coward‏ * مفسرهای زبان فرمان» خدمات بهتری به کاربران ماهر ارائه می کنند. ‎٠‏ اصل زیربنای اين روش آن است که می خواهیم فراخوانی» اجرا و اصلاح برنامه ها را به زبان انگلیسی یا هر زبان دیگر را بگونة بنویسیم که هم برای کاربر و هم برای ماشین قابل درک باشد. ‏* این زبانهای سطح بالا بايد دارای قواعد دقیق دستوری و نحوی ‏باشند تا از ابهامات پرهیز شود. ‏ا ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ave‏ ‎ ‎ 

صفحه 178:
| مولفه های مفسرهای زبان فرمان * افعال: به اعمالی مربوط می شود که سیستم باید انجام دهد» مثل وارد کردن» حرکت دادن... * اسامی: به انواع عناصر پایگاه اطلاعاتی مربوط می شود که قرار است بر روی آن فعلی انجام شود. مثل داده های گرافیکی شامل خط نقطه... * متممها: چگونگی عملی که باید روی اسم انجام گیرد را شخص می کنند. + وارد کردن(فل) ‏ خطی(اسم) .- افقی(متمم) are ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 179:
2 ۰ چون تعداد گزیته ها زیاد است کاربر ممکن است در مورد انتخاب شناسه ها دچار سردرگمی شود. * بنابراین سیستم باید طوربی طراحی شود که اگر کاربر آنچه لازم است» مشخص نکرد مقادیر پیش فرض مناسبی وجود داشته باشد. * چون بسته به نوع کار پیش فرض ها متفاوت است کاربر باید پیش فرضهای لازم را مشخص کند. * پیش فرضها باید در فایل کنترل که مستقیماً در دسترس سیستم است تعریف شوند. اين فایل کنترل باید در اختیار co ae a ln JS Se ate en 

صفحه 180:
| تسهيلات كمكى 1 * حتی مجرب ترین کاربران همه چیز را در مورد یک سیستم پیچیده نمی دانند. همه سیستمها باید حاوی توضیحات کافی باشند. ‎٠‏ اغلب كاربران از اينكه جهت ياسخ يك سوال بايد كا كتابجه راهنمايى نرم افزار را زيرورو كنند راضى نيستند. ‎٠‏ امروزه سيستمها داراى يرونده هاى كمكى هستند كه در هر مرحله به خواست كاربر فعال مى شوند. ‎٠‏ متاسفانه اين يرونده های کمکی فضای زیادی از. دیسک را ‏پر می کنند و در سیستم های کوچک مزاحمت ایجاد می ‏كنند ‎deo ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 181:
۵ پنجره ها دز سیستمهای گرافیکی محاوزه ای که دز 10) به کار می رود» واحد نمایش نمی تواند تمام جرئیات بصری یک پایگاه را با تمام دقت نمایش دهد. بیشتر سیستمهای گرافیکی امکان زوم کردن را می دهندی اين زوم كردن مى تواند با ساير عملیات مانند جدا كردن...تركيب شود. سيستم به كاربر اين امكان را مى دهد كه از بيش از يك ينجره استفاده كند. بريخى سيستمها براى اين تعامل از دو نمايشكر استفاده مى کنند. یکی ‎ee‏ نمايش كل تصوير و دومى براى نمايش م,تجبویر بزرگ ea سس 

صفحه 182:
نتیجه گیری + ارتباط آسان و خوب میان کاربر و 9/19) مستلزم وجود مفسرهای زبان فرمان يا منوهای سنجیده یا هر دوی آنهاست. * اخیراً کار کاربر آسانتر شده است . ۰ وجود حافظه های بزرگ این امر را ممکن کرده است. ‎٠‏ وقتی کامپیوتر حافظه کافی برای ذخیره برنامه و الگوریتم داشته باشد توجه چندانی به محاوره با کاربر نیست. ‏۰ امروزه برنامه هایی که برای ارتباط با کاربر لازمند بخش بزرگی از برنامه های کامپیوتری را تشکیل می دهند. ‏رت وم ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 183:
Z ‏نهم: انتخاب یک سیستم اطلاعات جغرافیایی‎ st ۱۵ هدف کلی: شناخت یک سیستم اطلاعات جغرافیایی هدفهای آموزشی و رفتاری: آشنایی با انتخاب یک سبستم اطلاعات جغرافیایی شناخت موارد استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی شناخت روش بر پا نمودن سیستم اطلاعات جغرافیایی آشنایی با موارد استفاده از سیستم برداری آشنایی با مشکلات سیستم اطلاعات جغرافیایی آشنایی با قیمت اجزای سیستم اطلاعات جغرافیایی آشنایی با کامپیوترهای میزبان ام لسلمه بابایی استادیار گروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور aoa 

صفحه 184:
7 , | آنتخاب یک سیستم اطلاعات جغرآفیایی ‎Vy!‏ سیستمی را انتخاب کنیم که جوابگوی احتیاجات فنی ما باشند ‏» ثانپأه با توجه به هزبنه بر بودن نیروی انسانی در اين سیستم مدیران را مجاب کنیم تا افرباد مجرب و متخصص ريا استخدام کنند. ‏ثالثء قبل از خرید سیستم جنبه های مدیریتی و مشکلات آن را با دقت بررسی کنیم. ‎aoe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 185:
| ۱ تعیین موارد نیاز به سیستم اطلاعات جغرافیایی 0- نوع کاربر و احتیاجات کاربر 2 دامنة کاربرد 9- انتخاب فنی: برداری یا شبکه ای <- منابع مالی قابل دسترس ©- دسترسى به افراد 0 جنبه های سازمانی 2- قیمت اجزای سیستم اطلاعات جغرافیایی و ملزومات استخدامی aos ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 186:
| 0 نوع کاربر و احتیاجات کاربر ۰ کاربران سیستم اطلاعات جغرافیایی را با توجه به ویژگی آنها به چند گروه تفسیم می شوند. ]+ کابرانی که کاملاً وظیفه آنها تعریف شده اند و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای خودکار نمودن کارهای موجود آنها بکار می رود(مانند سازمانهای نقشه کشی...). ©- بخشی از وظایف کاربر مشخص شده است‌(مثال» سازمانهای 2 هیچ قسمت .كار : تعریف نشده است(شامل گروههای پژوهش و مدرسین دانشگاهها. ‎A.‏ aoa ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 187:
. 7 ۱ 2 دامنة کاربرد * سیستم اطلاعات جغرافیایی که برای طرحهای کوتاه مدت به کار می رود لازم نیست داده های جمع آوری شده» تجزیه و تحلیل آنها به همان اندازه یک سیستم اطلاعات جغرافیایی باشد که برای طرحهای بلند مدت بکار مى رود. * اگر سیستم اطلاعات جغرافیایی برای استفاده بلند مدت بيش بینی می شود باید داده های زیادی را براحتی نگهداری کند و بكار كيرد. aor ‏رت‎ ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 188:
. 7 ۱ 2 دامنة کاربرد ‎٠‏ مشکل مهم در ایجاد یک سیستم اطلاعات جغرافیایی با کارآیی طولانی» کهنه و قدیمی شدن سخت افزار و نرم افزار آن است. ‏* هر سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای ساختار داده های مخصوص خود است که با نرم افزار کنترل می شود که اگر نرم افزار عوض شود ساختار داده نیز باید عوض شود. ‏۰ در مورد اسناد آرشیو ملی این کار به قیمت گستردة تبدیل داده ها تمام می شود. ‏رت 00 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 189:
x ‏انتخاب فنی: برداری يا شبکه آی؟‎ 2 * سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای دو جهت پیشرفت کرده اند برداری(نقطه. خط و سطح) و شبکه ای(سلولی). راه سوم استفاده از توابع ریاضی جهت تشریح تغییرات فضایی است. ‎٠‏ آيا لازم است هنگام استفاده از یک سیستم اطلاعات جغرافیایی برداشت برداری یا شبکه ای داشته باشیم یا نه؟ ‏فت فعلی برنامه نویسی و نیز توانایبهای سخت افزار و امکانات ذخيره سازىء اين دو حالت بايد در هر سيستم اطلاعات جغرافيايى بصورت مكمل يكديكر وجود داشته باشد. ‎٠‏ اما تكيه بر كدام بستكى به كاربرد سيستم اطلاعات جغرافيايى دارد. ‏* با توجه به ‎ ‏رت 00 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 190:
موارد استفاده از مدل برداری ۰ - جهت بایگانی کردن داده های با ساختار پدیده شناختی( نقشه های کاربری زمین) استفاده شود. ۰ 2 از روش بردار جهت تحلیل شبکه مانند شبکه تلفن استفاده شود. ۰ 9- از روش بردار جهت تهیه های با کیفیت بالا استفاده شود. ۰ - از بردار جهت تهیه مدل ارتفاعی استفاده شود. ‎٠‏ ©- از روش برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی استفاده کنید. ‏۰ 0- در سیستمهای نمایش می توان از روش بردار استفاده کرد. ‎ ‎dow ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 191:
: 7 | موارد استفاده از مدل شبكه اى ‎٠‏ - از روش شبکه ای می توان برای تولید نقشه های سریع و ارزان قیمت. تحلیل و ترکیب فضایی استفاده کرد. ‎٠‏ ©- از روش شبكه می توان برای مدلسازی و شبیه سازی استفاده کرد. ‏۰ 0 از روش شبکه می توان برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی همراه با رنگ آمیزی استفاده کرد ‏۰ 8 در سیستمهای نمایش می توان از روش شبکه ای استفاده کرد. ‎oa ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 192:
۱۵ 7 ۱ ۴ منابع مالی قابل دسترس همه کاربران سیستم اطلاعات جغرافیایی یه طور مساوی به منابع مالی دسترسی ندارند» از نظر دسترسی به منایع مالی کاربران به دسته تقسیم می شوند. 0- از نظر سرمایه گذاری هیچ محدودیتی ندارند(سازمانهای نظامی). - جهت تامین منابع مالی باید دلایل موجه و قابل دفاع داشته باشند(قبلاً اکثر کاربران در اين ردیف بودند). 2- تامين مالى خيلى محدود است كه در زمان خريد سيستم مشكلات جدى بوجود مى آيد. ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 193:
۰ 7 | 0 دسترسی به افراد * مانند سایر تکنولوژیهای جدید و پیچیده» سیستم اطلاعات جغرافیایی را باید کارکنان ورزیده و ماهر ‎ol‏ اندازی کنند. ‎٠‏ در مورد کارکنان ورزیده جهت کار با سیستم در کشور های مختلف اختلاف وجود دارد. ‏* در مورد کارکنان غیر ورزیده باید گفته شود افرادی هستند که تنها نگران ادامه کار سیستم هستند. ‏رت 09 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 194:
| کارکنان ورزیده به چهار دسته هستند. رت Z مدیران» رابطان» کارکنان فنی و کارکنان علمی مدیران» به اداره ریوزانه سیستم و ارتباط بین سیستم و بقیه قسمتها می پردارند. رابطان» به برقراری ارتباط صحیح بین کاربران می پردازند. کارکنان فنی طرز کار سیستم را کنترل می کنند. کارکنان علمی شامل محقیقین و دانشمندانی هستند که برای رفع مشکلات ازسیستم استفاده می کنند. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام تور 

صفحه 195:
7 | 3- جنبه های سازمانی ۶ تجهیزات عمدة سیستم اطلاعات جغرافیایی(91)9)) را نباید بدون توجه به تأ ثير متيل آن بر سایر اجزای سازمان تهیه کرد. * تنها صرف خريد يك كامييوتر» رقم كرء مانيتور و تعدادى نرم افزار و قرار دادن ان در كوشة نمى توان توقع نتيجة أنى از أن داشت.بلكه يايبند شدن جدى به سيستم تاثير مهمى بر كل سازمان خواهد داشت ‎٠»‏ تهية ابزار 9010)به معنای خذف دستی بعضی کارهای سنتی است(مانند رنگ آمیزی نقشه). ‎aos ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 196:
| 0- جنبه های سازمانی * واحدهای سازمانی و کارمندان جدید باید وارد کار شوند. * بایستی کارمندانی که از لحاظ فنی سیستم را پشتیبانی می کنند استخدام شوند. * بایستی از فروشنده تضمین تعمیر گرفته شود. ‎٠‏ دیگر جنبه های سازمانی عبارتند از سرمایه گذاری واقع گرایانه و حمایت های سیاسی و قانونی مناسب ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎aoa ‎ ‎ ‎ 

صفحه 197:
4 مشكلات سيستم اطلاعات جغرافيايى ‎٠‏ 5108)نسبتبه سلفخود(روشهاوسنتي) در كوتام مددتخيلى ‎٠‏ هر سازمان بايد براى ادامه حيات خود در تكنولوزى جديد سرمايه كذارى كند. ‎٠‏ بايد بيشترين قدرت و انعطاف يذيرى را براى حل مشكلات موجود با کمترین سرمایه گذاری فراهم کند. ‏* که با وجود امکان انتخابهای متنوع و پیچیده در خرید سخت افزار و نرم افزار اين کار به آسانی امکان پذیر نیست. ‎wr ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 198:
7 7 | 8 قیمت اجزای ‎BIG‏ 5 نیازهای استخدامی * از نظر قیمت» اجزای لازم برای برپایی یک سیستم _ اطلاعات جغرافیایی با توجه به اندازه و کاربردهای آن متفاوت است. * چون این سیستم یک سیستم پیچیده است» لازم است قسمتهای گوناگون آن و عملکرد آن تقسیم بندی گردد. رت 00 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 199:
قیمت ورودی داده ها ۰ زمانی که با رقومی کننده ها داده ها را وارد کامپیوتر می کنیم» عمليات زياد كرانى نيست. ‎٠‏ استفاده از اسكنرها زمانى كه حجم اطلاعات زياد باشد صرف مى كند. ‎٠‏ براى توصيفات غير كرافيكى از فايلهاى متنى يا وازه يردازها استفاده شود. ‏۰ داده های جمع آوری شده به بهترین نحو در یک پایگاه اطلاعاتى بایگانی شود تا در صورت نیاز مورد استفاده قرار گیرد. ‏+ با توجه به مواد بالا می توان قیمت ورودی را پایین نگه داشت. ‏رت 60 ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 200:
| قیمت خروجی داده ها ‎٠‏ قیمت خروجی ها به کیفیت خروجی بستگی دارد. * خروجی یک نمودار شاید نیاز به کاربر ورزیده نداشته ‏باشد. ‎٠‏ اما نمودارهای با کیفیت بالا حتماً باید بوسیله کاربر. آزموده کشیده شود. ‏* اگر خروجی با کیفیت خوب ضرورتی نداده ست کم در مرحله شروع در صورت امکان از امکانات کم هزینه تر استفاده شود. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ ‎e0o 

صفحه 201:
7 7 | قیمت نرم افزارهای تحلیل داده ها ی جهت جستجوی داده ها می توان از جستجوگرهای(ماکرو) پرنامه نویسی شده استفاده کرد و به وسیله کاربران غیر ورزیده اين جستجو را انجام داد. * جهت ذخیره بازیابی و ویرایش می توان از پایگاههای اطلاعات جغرافیایی استفاده کرد. * اگر برنامه نویسان آموزش دیده در دسترس داریم. بهتر است از کتابخانه نرم افزارها جهت ساختن بسته های لازم استفاده کنیم. رت ۵00 ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور 

صفحه 202:
| برنامه ریزی و مدیریت * برنامه ریزی و مدیریت سیستم اطلاعات جغرافیایی باید در همه سطوح بدرستی اجرا شود. ‎٠‏ مدیران موظف هستندکار‌های روزمره و عقد قراردادها را انجام دهد. ‏* کارکنان علمی باید کاری که انجام شود برنامه ریزی کنند. ‏* کارکنان ورابطان باید نقش سیستم را بروشنی مشخص کنند. و از. بودجه لازم بربای تامین نیروی انسانی اطمینان ‏حاصل كنند. ‎ewe ‏رت‎ ‏ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور ‎ ‎ 

صفحه 203:
x ‏کامپیوترهای میزبان‎ ( | 50 ‏تواند یک کامپیوتر‎ OIG See SS ts Aa * ‏بیت» ©تا كمكابايت حافظه داخلی» حافظه سخت‎ YLIBOO ‏(10()0)مگابایت با دیسک گردان‎ (0 ‏برای بسیاری از کارهای طراحی و پرداش و تحلیل تصویر‎ ‏کافی باشد.‎ * در این سیستم دسترسی به پایگاه اطلاعات و همچنین نكهدارى اين اطلاعات و به روز كردن مهمتر از سرعت يردازش است. ‎٠‏ *امادر حال حاضر با توجه به ييشرفت نرم افزاريها سرعت تحلیل و پردازش مهمتر از موارد دیگر است 

صفحه 204:
7 BIG Sa casi ly iy | 0- تهيه فهرست دقیق از موقعیتهای کاری جهت شروع 2 از ابتدا فرد باید روند پردازش داده ها را بداند تا نه تنها نیاز حال را رفع کند بلکه جهت رشد سیستم را نیز مشخص كند. 2- يك مشاور با دانش وسيع در مورد اين سيستم انتخاب كردد. “6 با تهیه کنند گان نرم افزارها رابطه برقرار گردد و با توجه به نیاز» این بسته های نرم افزباری تهیه گردد. 6 بعد از تعیین دامنه نرم افزاری و هدفهای کاربر سخت ...افزيارهاى لازم تهيه كردد. ام السلمه بابايى استاديار كروه جغرافيايى دانشكاه بيام نور eor 

صفحه 205:
7 7 |سیستمهایآمه به کار با و ركه * سیستم مبهورو یسیو ترکیبی است از سخت افزار و نرم افزار که سازنده به منظور رفع یک نیا ویژه و مشخص ایجاد کرده است. ‎٠‏ جهت سنجش از دور تحلیل تصویرء طراحی کامپیوتری و نقشه كشى سيستم بمج ورج رای مختلفی درست شده ‏است. ‎۱۵ ‏ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه بيام نور ‎ ‎ ‎ 

صفحه 206:
Z | آزمون نقطة نشان ‎bearkarak test‏ ۰ مدلى استت از نوج كارى كة سازمان حَقَ العمل كارى مى خواهد انجام دهد و آنرا به فروشندگان بالقوه عرضه کند. ۰ در اين مدل ان فروشندگان در خواست می شود کاربی را که در آزمون مشخص شده است انجام دهند. * پس از انجام آزمون؛ انتخاب یک سیستم با توجه به قیمت و کارایی آن صورت گیرد. * استخدام کارمند و آموزش کارمندان باید به نحوی صورت كيرد كه يس از دريافت سيستم ها در اسرع وقت از تمام توان آن استفاده شود. ‎٠‏ امكان دارد يى سيستم © تا ©0 ماه طول بكشد تا به طور ‎ely aber‏ ای 4 777772570779900 ممه ‎ ‎ 

سیستم های اطالعات جغرافیاییGIS ١٤٤٦/٠٩/١٦ 1 طرح درس: • • • • کلیات سیستم های اطالعات جغر%افیایی GIS کار%بر%دهای سیستم های اطالعات جغر%افیایی GIS نحوۀ کار با سیستم های اطالعات جغر%افیایی GIS ١٤٤٦/٠٩/١٦ 2 تعریف سیستم های اطالعات جغرافیاییGIS • GISعبار%تا%ستاز ی%%کمجموعه %ک%%%امپیوتریب%%%را%یجمع% ی ذخیره %و ت%%%جزیه %و ت%%%حلیلداده %هاییا%ستفاده %میش%%ود آور ، ک%%%ه %موقعیتجغ%را%فیاییآ%نه%ا ی%%کمشخصۀ ا%صلیو مهم %محسوب میش%%ود. • یک GISهر%گز %به تنهایی نمی تواند وجود داشته باشد بلکه نیاز%مند به وجود سازمان منسجمی از نیروی انسانی، تجهیزات و تسهیالت می باشد تا مسءولیت پیاده ساز%ی و نگهداری GISرا بعهده گیر%د. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 3 کابردهای سیستم های اطالعات جغرافیاییGIS • • • • • • • • فتوگرامتری کشاورزی و برنامه ریزی برای کاربری اراضی جنگلداری و مدیریت حیات وحش کاربردهای شهری مطالعات بیولوژیکی و اکولوژیکی نقشه سازی و مدیریت منابع طبیعی برنامه ریزی توسعه مطالعات محیطی و جغرافیایی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 4 فصل اول: هدف کلی :آشنایی با سیستم های اطالعات جغرافیاییGIS • هدفهای آموزشی و رفتاری • آشنایی با انواع نقشه ها • آشنایی با ترسیم نقشه به کمک کامپیوتر %و تفسیر آن • آشنایی با اجزای سیستم های اطالعات جغر%افیاییGIS • آشنایی با برنامۀ سی مپ SYMAP • داده های جغر%افیایی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 5 نقشه های عمومی • نقشه های توپوگرافی را می توان نقشه های عمومی نامید ،زیرا برای هدف خاصی تهیه نشده اند • نقشه های موضوعی: • نقشه های که برای اهداف خاصی تهیه می گردند را نقشه های موضوعی می نامند ،زیرا هر کدام از آنها دارای اطالعات دقیقی در باره یک مورد از پوشش زمین بحث می کند. • برای فهم آسانتر این نقشه ها معموالً بر مبنای توپوگرافی ساده ترسیم می شود تا در جهت یابی به استفاده کننده کمک کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 6 نقشه موضوعی • این اصطالح به صورت گسترده و آزاد به کار %می ر%ود. • از این اصطالح می توان بر%ای نشان دادن موارد خاصتر مانند pHخاک ،تغییرات فشار ،تغییر%ات در%جه حرارت و شیوع اماض استفاده کر%د. • موضوع مورد استفاده یا کیفی(کار%بری زمین) و یا کمی(تغییرات عمق آب)است .می توان این اطالعات را با نقشه های هم ارز که مناطق هم ارزش را با مرزهای از هم جدا می کند نشان داد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 7 نقشه موضوعی یا نقشه خاص 20 مسکونی 40 جنگل باغات زمین بازی زمین بایر زمین مزروعی نقشه کاربری زمین ١٤٤٦/٠٩/١٦ 60 نقشه منحنی میزان ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 8 تجزیه و تحلیل و ترسیم نقشه با کامپیوتر • در دهه های 60و 70گرایش های نوینی در شیوه های بکارگیری نقشه در ارزیابی منابع ،ارزیابی اراضی و برنامه ریزی بوجود آمد. • برای این کار دو روش ارائه شد. • روشی که هاپکینز آن را گشتالت نامید ،در این روش سعی در یافتن واحدهای زیست محیطی بود که بطور طبیعی ایجاد می شوند در دل یک چنین واحد طبیعی ،مجموعۀ مشخص و همبستۀ از ویژگی های محیطی وجود دارد که وینک آنرا مجموعۀ همبسته نامیده است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 9 بزرگترین مشکل روش گشتالت • بزرگتر%ین شکل استفاده از %نتایج ار%زیابی جامع این است که در %بسیاری از موارد این ار%زیابی ها بسیار کلی هستند و باز%یابی اطالعات خاص در بارۀ یک ویژگی معین چشم انداز از این گونه پژوهش ها بسیار دشوار %است . • در نتیجه با پیشرفتهای اخیر و گسترش ابعاد طرحهای ارزیابی محیطی ،بازاریابی تک ر%شته ای سنتی همچنان پر%رونق باقی می ماند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 10 نظریۀ ادگارام.هاروود • این نظریه توسط هووارد تی فیشر در سال 1963در% زمینۀ استفاده از %کامپیوتر برای تهیۀ نقشه های ساده از راه چاپ مقادیر آمار%ی روی یک کاغذ صاف %مشبک ر%ا بکار گرفت. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 11 سی مپ SYMAP • برنامه کامپیوتری که فیشر ارائه کرد ،سی مپ(سیستم نقشه کشی گروهی و در یونانی به معنای گردآوری یا متفق نمودن است)نام داشت. • این بر%نامه شامل ابزار%ها و دستورالعملهایی بود برای تجز%یه داده ها و دستکاری آنها به منظور تهیۀ نقشه های میان یابی و چاپ مجدد عالیم چاپگر %خطی برای تهیه نقشه های سیاه و سفید مناسب ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 12 دالئل قانع کننده ریند جهت استفاده از کامپیوتر برای نقشه کشی عبارتنداز: تهیۀ سریعتر نقشه های موجود. تولید ارزانتر نقشه های موجود. تهیۀ نقشه جهت اهداف خاص. تولید نقشه در صورت نبودن افراد ماهر. ترسیم نقشه به صورتهای مختلف از داده های واحد. تسهیل تهیه نقشه و بهنگام نمودن نقشه در صورت وجود داده های رقومی . ١٤٤٦/٠٩/١٦ تسهیل تحلیل هایی که نیازمند بکارگیری نقشه کشی و تحلیل های آماری است. کاهش بهره گیری از نقشه های چاپی به عنوان منبع. تهیۀ نقشه های که تهیۀ آنها با دست دشوار است. خودکار نمودن تهیۀ نقشه که باعث صرفه جویی و بهبود کیفیت می شود. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 13 سیستمهای اطالعات جغرافیاییGIS کارتوگرافی با کیفیت باال CADی00ا گ00را0ف0یک ک00ام0پیوتری نقشه برداری و فتوگرامتری ‏GI ‏S تحلیل فضایی با استفاده از داده های رستری یا شبکه ای درون یابی فن سنجش از دور ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 14 داده های جغرافیایی ،پدیده های جهان واقع را از چند نظر توصیف می کنند. • الف) بیان موقعیت آنها نسبت به یک دستگاه مختصات مشخص • ب) ویژگی های توصیفی که به موقعیت آنها ربطی ندار%د. • ج) بیان روابط فضایی متقابل بین پدیده ها(مانند روابط توپولوژیک) ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 15 اجزای سیستمهای اطالعات جغرافیاییGIS • اجزای سخت افز%ارکه عبارتنداز • کامپیوتر ،مانیتور ،موس ،میز و صفحه رقومی گر، اسکنر ،تئودولیت الکترونیکی ،ابزارهای فتوگرامتر%ی ر%قومی ،GPS،سامانه های تفسیر داده های سنجش از دور ،چاپگر ،رسام و محیط های ذخیره داده ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 16 اجزای نرم افزاری GIS نرم افزارها ،برنامه های هستند که در یک مجموعۀ پردازش الکترونیکی داده ،به منظور راه اندازی مجموعه و پردازش داده گردآورده می شوند. نرم افزارها شامل دو گروه هستند. • ب) نرم افزارهای ویژۀ GIS • الف) برم افزارهای استاندارد پایه شامل: • نرم افزارهای که توابع پایۀ یک GISدر ارتباط با • سامانه های عامل ارکان وظایفی آن را ارائه می • بانک های اطالعاتی دهند. • زبانهای برنامه نویسی • نرم افزارهای کاربردی تخصصی. 17 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور اجزای اصلی نرم افزاری GIS ورودی داده ها پایگاه اطالعات ورود پرسشها جغرافیایی تبدیل داده ها ١٤٤٦/٠٩/١٦ نمایش و گزارش ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 18 سیستم مدیریت پایگاه اطالعاتیDBMS • مدیریت پایگاه داده که قلب یک سیستم اطالعات جغر%افیایی است شامل جمع آوری داده ها ،پیش پردازش آنها ،فراهم آوری داده ها جهت ذخیر%ه سازی و سپس استفاده آنها • می باشد .که مدیریت داده ها باید به نحوی داده ها ر%ا در اختیار کاربر قر%ار %دهد که نیازی به آموزش جزئیات مربوط به خود بانک اطالعاتی نباشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 19 اجزای پایگاه اطالعات جغرافیایی ورودی پایگاه اطالعات داده ها پایگاه اطالعات جغرافیایی ورود موقعیت پرسشها توپولوژی خصوصیات تغییرات سیستم مدیریت بازیابی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 20 جنبه های سازمانی سیستم اطالعات جغرافیایی • پنج برنامه فنی کوچک چگونگی کار GISرا فرمندهی می کنند اما این سیستم ها به خودی خود استفادۀ بهینه از% یک GISمعین را تضمین نمی کنند. • بر%ای آنکه از GISبهره بهتری داشته باشیم باید آنها ر%ا در یک مجموعۀ سازمانی مناسب مانند شکل زیر قر%ار% مدیریت دهیم. اهداف و مقاصد مدیریت اطالعات الزم برای مدیریت ‏GIS ١٤٤٦/٠٩/١٦ جمع آوری داده ها ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 21 روند آتی و آیندۀ GIS • GISدر ح%ا%%لح%اضر در ت%%%ع%داد ق%%ابلمالحظه %ا%یاز رشته %های دا%نشگاهیت%%%دریسو مورد ا%ستف%اده %ق%%رار میگ%%%یرد. • GISت%%%وا%نسته %ا%ستخ%ود را ب%%%ا ت%%%کنولوژیج%دید ب%%%ویژه %ش%%بکۀ جه%انیا%طالعاتهماهنگس%%ازد. • ترکیب GISبا سایر سیستم ها در آینده دور از ذهن نیست. • البته رشد GISدر کشورهای در حال توسعه و ایران اندک است. • باالبودن قیمت نرم افزار و سخت افزار و عدم شناخت مدیران و تصمیم گیران در مورد این تکنولوژی و نیروهای آموزش دیدۀ کافی ...از جمله مسائل است. 22 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور فصل دوم: هدف کلی :آشنایی با ساختار داده ها در سیستمهای اطالعات جغرافیایی • • • • • • • هدفهای آموزشی و رفتاری آشنایی با سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور()UTM آشنایی با سه مفهوم توپولوژیک نقاط ،خطوط و سطوط آشنایی با تعریف نقشه آشنایی با داده های جغرافیایی در کامپیوتر آشنایی با مفهوم ساختار پایگاه اطالعاتی :سازماندهی داده ها در کامپیوتر آشنایی با سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطالعاتی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 23 هدفهای آموزشی و رفتاری • آشنایی با مفهوم بایگانی و دسترسی به داده ها • آشنایی با مفهوم ساختار های پایگاه اطالعاتی شامل -1ساختار سلسله مر%اتبی داده -2ساختار شبکه ای -3ساختار رابطه ای آشنایی با مفهوم ساختار%ها و نمایش داده های جغرافیایی در کامپیوتر شامل • روش صریح یا رستری یا سلولی • روش ضمنی یا برداری یا وکتوری ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 24 هدفهای آموزشی و رفتاری • • • • • • آشنایی با مفهوم روشهای فشر%ده ذخیره داده های شبکه اییا ُکدکذاری شامل: کدهای زنجیری کدهای رانش طولی کدهای قطعه ای کدهای چهار%تایی آشنایی با سیستم ُکدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سر%ه ‏Dual Independent Map Encoding )system(DIME ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 25 فصل دوم: ساختار داده ها در نقشه های موضوعی • ساختار داده ها در سیستمهای اطالعات جغرافیایی: داده های جغرافیایی از پیچیدگی خاصی برخوردار هستند؛ • زیرا این دادها باید اطالعاتی در باره موقعیت مکانی ،ارتباط توپولوژیک احتمالی و ویژگیهای ثبت شده موضوعات باشند. • جنبه های توپولوژیک و مکانی سیستمهای اطالعات جغرافیایی در طراحی و نقشه کشی ،وجه تمایز این سیستمها با سیستمهای جدید اطالعاتی که در بانکداری ،رزرو بلیط و ...استفاده می شوند هستند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 26 سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور()UTM • • • • • این سیستم برای کل جهان تعریف شده است. در این سیستم نصف النهارات به طور عمود و موازی هم، می شود. مدارات به طور افقی و موازی هم در نظر گرفته در این سیستم کرۀ زمین در محور Xها(نصف النهارات)به 60 قسمت 6درجه ای تقسیم می شود .که 30زون(منطقه) در نیمکرۀ شرقی و 30زون در نیمکرۀ غربی می باشد. یعنی 360÷6=60که شماره گذاری آن از نیمکرۀ غربی شروع می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 27 سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور()UTM • • • • در این سیستم کرۀ زمین در محور Yها(مدارات)به 20 قسمت 8درجه ای تقسیم می شود .که 10زون(منطقه) در نیمکرۀ شمالی و 10زون در نیمکرۀ جنوبی ،از 80درجۀ جنوبی تا 80درجۀ شمالی می باشد. یعنی 160÷8=20 که نامگذاری آنها بر اساس حروف انگلیسی بدون دو حرف اول ،دو حرف آخر و دو حرف وسط( )O,Iانجام می شود. که ایران در چهار زون 38،39،40،41قرار دارد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 28 سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور()UTM • داده های جغرافیایی با تکیه بر سیستم مختصات استاندارد به مکانهای از سطح زمین مربوط هستند. • چنانچه موضوع مورد مطالعه درسطع محدود باشد سیستم مختصات محلی است. • اما اگر %موضوع مور%د مطالعه در %سطح شبکه ملی یا بین المللی به صورت شبکه تصویری باشد از سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور)UTM(%که مورد قبول همگان است استفاده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 29 نقاط ،خطوط و سطوح • تمام داده های جغرافیایی در این سه مفهوم توپولوژیک خالصه می شود. • نقطه عبارتند از :یک شیء فضایی که هیچ مساحتی ندارد مانند چاه نفت که می توان با یک جفت مختصات XYنشان داد. • خط عبارتند از :یک شیء فضایی است که از پیوستن نقاط متوالی بوجود می آید .مانند خطوط راه آهن که می توان با خطی شامل مختصات XYدر ایتدا و مختصات XYدر انتها مشخص نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 30 نقاط ،خطوط و سطوح • محور Y • • • سطوح(پلیگون یا چند ضلعی)عبارتند از :به یک مساحت بسته اطالق می شود مانند یک دشت سیالبی که می توان مختصات ‏XYرا برای تمامی نقاط آن در نظر گرفت. (ناحیه ای که به وسیله حلقه پلیگون بسته ای از قطعه خطوط مستقیم خط احاطه شده باشد را پلیگون گویند). نقطه ١٤٤٦/٠٩/١٦ محور X ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 31 تعریف نقشه • نقشه :مجموعه ای است از نقاط ،خطوط و سطوحی که بر اساس مکان آنها در %فضا و یک مبنای مختصات و توصیفات غیر مکانی تعریف شده است. • نقشه :تصویری است از تمامی یا قسمتی از %کره زمین ر%وی یک سطح مسطوی که یه نسبت معینی کوچک شده باشد و عوارض و پدیده های مختلف %بطور انتخابی روی آن نشان داده شده باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 32 راهنمای نقشه یا لژاند • کلید ارتباطی بین ویژگیهای غیر مکانی توصیفی و موجودیتهای مکانی در نقشه را راهنمای نقشه گویند. • در سیستم اطالعات جغرافیایی ،اطالعات غیر %مکانی باید بصورت ُکد در نظر گرفته شوند تا بتوان از آنها در تجزیه و تحلیل داده ها استفاده نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 33 داده های جغرافیایی در کامپیوتر • • • • ابتدا کاربر از داده ها باید درک درستی داشته باشد. بعد نمودار ساختار پدیده در سیستم اطالعات جغر%افیایی مشخص گردد. سپس ساختار %پایگاه اطالعاتی سازماندهی گردد. داده های جغرافیایی روی وسایط مغناطیسی نوشته با ر%وش آدرس دهی خاصی ذخیره می شوند. ‏D ساختار سخت افزار ١٤٤٦/٠٩/١٦ ‏C ساختار پایگاه اطالعاتی ‏B نمودار ساختار پدیده در سیستم اطالعات جغرافیایی ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ‏A درک کابر از ساختار پدیده 34 ساختار پایگاه اطالعاتی :سازماندهی داده ها در کامپیوتر • خصیصه ضروری هر سیستم ذخیره داده ها در %این است که قادر باشد دسترسی به داده ها و ارجاع متقابل داده ها را بسرعت فراهم سازد. • چندین ر%وش برای این امر وجود دارد که بعضی مؤثر%ترند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 35 سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطالعاتی • برنامه های کامپیوتری که ور%ودی ،خر%وجی ،ذخیر%ه و باز%یافت داده ها را از یک پایگاه داده های رقومی کنتر%ل می کنند را سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطالعاتی می گویند. • این سیستم ذخیره ،سر%مایه گذاری بسیار برای نیروی انسانی و نیز %هزینه های ز%یاد را برای تهیۀ سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطالعاتی توجیه می کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 36 بایگانی و دسترسی به داده ها: -1فهرستهای ساده • ساده ترین شکل پایگاه اطالعاتی است ،به گونۀ که هر اطالعات جدید را می توان به آن اضافه نمود که این اطالعات جدید در انتهای جدول اطالعاتی قرار می گیرد. • در این سیستم اضافه نمودن اط%العات بسیار آسان اما بازیافت% آن عملی نیست .به عنوان مثال در یک نمونه 10000تای باید برای خواندن آخرین نمونه یک ساعت و نیم زمان باید در نظ%ر گرفت. • یعنی ثانیه)n+1(/2 )10000+1(/2 =5000 • بهترین راه حل ایجاد یک %ساختار و فراهم نمودن کلید برای 37 ١٤٤٦/٠٩/١٦ بازیافت داده ها جغرافیایی در سرعتگروهبخشیدن السلمهجهت ساختاری چنین دانشگاه پیام نور بابایی استادیار ام  -2فهرستهای پی درپی و مرتب • • • • در این روش اطالعات با توجه به حروف الفبا در جدول اضافه می شوند همانند فرهنگ لغات. امتیاز این سیستم در دسترسی سریع به اطالعات ذخیره شده است. در این ساختار از جستجوی دودویی استفاده می شود. در جستجوی دودویی تعداد جستجو برابر(2log)n+1 • می باشد. • یعنی برای جستجوی 10000اطالعات تنها 14ثانیه زمان الزم است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 38  -3جداول اندیکس شده فایلهای فهرست شده • در سیستمهای اطالعات جغرافیایی هر %اطالعات فضایی عالوه بر کلید توصیفی ،دارای اطالعات پیوسته توصیفی نیز است .مثالً در مورد یک برش از خاک باید اطالعاتی از زهکشی pH ،و بافت خاک داشته باشیم .برای این جستجو باید از فایلهای اندیکس شده استفاده کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 39 فایلهای مستقیم • اگر اقالم اطالعاتی در هر یک از فایلها بر اساس عناوین فایلها باشند ،فایلها را فایلهای مستقیم گویند .تعداد جستجو برابر2/(1+1n))2n+1(/2خواهد بودn 1 .تعدادجستجو و 2nتعداد اقالم اطالعاتی فایل معکوس • اگر محل هر قلم اطالعاتی بر اساس موضوع فایل مشخص شود ،را فایل معکوس گویند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 40 ساختار پایگاه اطالعاتی • پایگاه اطالعاتی شامل داده هایی است که در چندین فایل موجودند. • جهت دستر%سی آسان به این داده ها نیاز %به نوعی سازماندهی است .عمده ترین این ساختارها عبار%تند از:% -1ساختار سلسله مراتبی داده -2ساختار شبکه ای -3ساختار رابطه ای ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 41  -1ساختار سلسله مراتبی داده • در این ساختار تنها از %یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی برای ساز%ماندهی داده ها استفاده می شود .در این ساختار %ارتباط "یک به یک" "%یک به چند" وجود دارد بنابر%این عالوه بر ارتباط والدین به فرزند ،فرزندان نیز می توانند خود دار%ای فرز%ند باشند .بنابراین ارتباط این ساختار دارای طراحی شبیه درخت شجرۀ خانواده می باشد و برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر طبقه بندی گیاهان ،جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 42  -1ساختار سلسله مراتبی داده • وقتی که داده ها دارای ارتباطی مانند ارتباط والدین با فرزند یا یک به چند باشند از %این ساختار استفاده می شود. در %این ساختار تنها از یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی بر%ای سازماندهی داده ها استفاده می شود. • برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر %طبقه بندی گیاهان، جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 43 مدلی از ساختار سلسله مراتبی داده نام معلم علیزاده خادمی زارعی محسنی سلیمی نام مدرسه عصمت شریعت عصمت دانش شریعت شناسه 04 07 04 09 07 کد مدرسه نام مدرسه شناسه 101 عصمت 04 104 شریعت 07 105 دانش 09 برای هر مدرسه بیش از یک رکورد (رکورد اصلی مدرسه و رکورد جزء نام معلم) تعیین شده است .در این ساختار هر رکورد اصلی به بیش از یک رکورد جزء مرتبط است یعنی ارتباط بین رکوردها یک به چند است (.رکورد یعنی ردیف ،مثال ،ردیف کد مدرسه به ردیف نام معلم ،در مدرسه عصمت علیزاده و هم زارعی تدریس دارند. هم 44 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور محدودیتهای ساختار سلسله مراتبی داده • • • • -1جستجو در فیلدهای توصیفی امکان پذیر نیست. -2در این مدل امکان ارتباط "چند -به -چند" مجاز %نمی باشد. -3دستر%سی اطالعات در رکوردهای جزء فقط از طریق دسترسی به رکورد اصلی که به آنها متصل است امکان پذیر %است. -4چون برای یک پایگاه دادۀ GISکاربرد طوالنی در% نظر %گرفته می شود و همواره امکان گسترش آن وجود دار%د ،که در این ساختار پایگاه داده میسر نمی باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 45  -2ساختار سیستمهای شبکه ای • زمانی که بتوان رکور%دهای جزء را با بیش از %یک رکورد اصلی مرتبط نمود ،ساختار شبکه ای ایجاد شده است. • مدلهای شبکه نسبت به مدل سلسله مراتبی دار%ای تمایل به افزونگی کمتر در ذخیره داده ها می باشند .غالبا ً در گرافیک از ساختار شبکه ای که دارای ساختار نشانگر حلقوی است استفاده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 46 مدلی از ساختار شبکه ای داده تعداد دانش آموز کد مدرسه نام مدرسه شناسه نام مدرسه شناسه 400 101 عصمت 04 عصمت 04 750 104 شریعت 07 شریعت 07 611 105 دانش 09 دانش 09 نام مدرسه شناسه نام معلم شناسه عصمت 04 علیزاده عصمت شریعت 07 خادمی شریعت عصمت 04 زارعی عصمت دانش 09 محسنی دانش شریعت 07 سلیمی شریعت در مدل شبکه یک شیء می تواند بدون نیاز به ریشه با چند فرزند ارتباط برقرار کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ارتباط چند به چند است و با هر رکوردی امکان دسترسی به اطالعات وجود 47 دارد. در این ساختار ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور مدلی از ساختار شبکه ای داده نقشۀM ‏f ‏M 2 ‏g ‏f 6 ‏e 5 ‏b ‏e ‏c 2 1 چند ضلعی 1 gو 2 1 ‏d ‏c ‏b ‏a 4 3 2 1 ‏e ‏f اتصاالت شبکه 2 ‏a ‏d ‏b ‏c ‏c ‏g ‏a 1 ‏d ‏M ساختار داده سلسله مراتبی ‏g ١٤٤٦/٠٩/١٦ ‏f ‏e ‏c ‏d ‏c ‏b ‏a 5 5 6 6 4 1 48 پیام نور2 2 3 3 4 استادیار 3گروه3 4 1 دانشگاه 4 جغرافیایی ام السلمه بابایی معایب ساختار شبکه ای • عیب اصلی این مدل پیچیده تر %بودن آن نسبت به مدل سلسله مراتبی بوده که قابلیت انعطاف پذیری آن را ندار%د. • در این ساختار هزینه بهنگام سازی و ترمیم داده ها مبلغ قابل توجهی بر %هز%ینه های ثابت پایگاه اطالعاتی • می افزاید. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 49  -3ساختار رابطه ای پایگاه اطالعاتی • این ساختار نسبتا ٌ ساده بوده ،داده های توصیفی دسته بندی و در جدولهای متعددی ذخیره می شوند .هر یک از این جدولها را ر%ابطه می نامند که تشکیل شده از تعدادی ستون برای ثبت داده های توصیفی و همچنین تعدادی ردیف بر%ای ثبت پدیده ها ،تعدادردیف ها حداکثر برابر %با تعداد پدیده ها خواهند بود. • جدولها را می توان از طریق ستون های همسان به هم مرتبط نمود که این ستون ها ر%ا کلید می نامند ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 50 مدلی از ساختار رابطه ای پایگاه اطالعاتی نام رئیس مدرسه تعداد دانش آموز کد مدرسه علی احمدی 400 حسین رضایی 750 مهدی افخمی 611 سال تاسیس نام مدرسه کد مدرسه 101 104 1352 عصمت 101 1360 شریعت 104 105 1374 دانش 105 نام رئیس مدرسه کد مدرسه سال تاسیس نام مدرسه شناسه علی احمدی 101 1352 عصمت 04 حسین رضایی 104 1360 شریعت 07 مهدی افخمی 105 1374 دانش 09 ساختار رابطه ای پایگاه اطالعاتی .این ساختار با استفاده از فیلد کلیدی(کد مدرسه) ١٤٤٦/٠٩/١٦مشابهی دارند قابل ترکیب هستند. که ارقام 51 ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور مزایای ساختار شبکه ای داده • • • • مدل ارتباطی قابل انعطاف تر از سایر مدلها است .هیچگونه محدودیتی برای انواع پردازشهایی که می توانند انجام شوند ،به وجود نمی آورد. مدل ارتباطی دارای پایه تئوری دقیق در ریاضیات است .فرصت استفاده از روابط ریاضی بین ارتباط ها بعنوان پایه ای برای پردازش داده ها بجای برنامه نویسی وجود دارد. سازمان مدل ارتباطی ،برای فهم ساده است و در نتیجه ابزار خوبی برای ارتباط با ایده های پایگاه داده هاست. پایگاه داده های ارائه شده بوسیله مدل ارتباطی نسبت به دو مدل دیگر در کل دارای افزونگی کمتری است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 52 معایب ساختار شبکه ای داده • • • • پیاده سازی و اجرای آنها سخت است. کارآیی مدل ار%تباطی نسبتا ً کمتر است. عدم وجود اتصاالت فیزیکی یا اشار%ه گر%ها اقتضا می نماید تا کار %با داده ها بر %پایه انطباق در %جدولهای ارتباطی انجام پذیر%د که این عمل بسیار %وقت گیر %است. در نتیجه پایگاه داده های ارتباطی نسبت به سیستم های پایگاه داده سلسله مراتبی و شبکه به نحو چشمگیر%ی کندتر است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 53 ساختارهای رکورد • • • • • در ساختمان تمام پایگاههای اطالعاتی ،داده ها بصورت رکورد(ردیف) نوشته می شوند. یک رکورد را می توان بعنوان یک سطر از یک جدول فرض کرد. یک رکورد به فیلدها(ستون ها) تقسیم می گردد که هر کدام شامل یک قلم از داده هاست. ساده ترین شکل یک رکورد یک آرایه یک بعدی با طول ثابت است که به چندین قسمت مساوی تقسیم شده است. هر رکورد دارای یک سرآمد(کلید) می باشد که در آن اطالعات توصیفی دیگری شامل اطالعات مربوط به نوع داده ها در رکورد فرعی و میزان فضای اشغال شده توسط هر کدام بیان می گردد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 54 مدلی از یک رکورد در فایل داده رکورد سرآمد ‏R1 ‏R2 ‏R3 ‏R4 فیلد4 ‏H1 احمدی فیلد3 احمد ‏R1 ‏H2 ‏R2 ‏H3 ‏R3 ١٤٤٦/٠٩/١٦با طول ثابت رکوردهای فیلد 2فیلد1 135پزشک 8 رکورد1 محمدی محمد 135کارمند 9 رکورد2 136مهندس 0 رکورد3 حسینی حسین رکوردهایی با طولهای نتغییر و یک سرآمد برای ضبط رطالعات در باره خود رکورد ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 55 مفهوم ساختارها و نمایش داده های جغرافیایی در کامپیوتر • دو ر%وش متضاد ودر عین حال مکمل برای نمایش فضایی داده ها در کامپیوتر وجود دار%د که عبار%تند از:% • روش صریح یا رستری یا سلولی • روش ضمنی یا برداری یا وکتوری ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 56 روش صریح یا رستری یا سلولی • در روش رستری هر پدیده از مجموعه نقاطی که در درون شبکه می باشند شکل گرفته است .بنابراین کامپیوتر می داند که این مجموعه نقاط نشان دهنده یک پدیده است و نه یک جدول اطالعاتی ،و به تمامی سلولها یک ُکد ارزشی مثالً Rبرای جاده داده می شود. • در حقیقت خود حرف Rنشان داده نمی شود ،ولی با یک ارزش عددی ،یک رنگ یا درجات مختلف %خاکستری نمایش داده می شود .در واقع ما این ساختار اطالعاتی را داریم. • توصیف جاده ← نشانه یا رنگ ← سلول R ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 57 • • • • • • تعریف روش صریح ،رستری ،سلولی یا شبکه ای رستر شامل مجموعه ای از سلولهایی است که عوارض زمین را در یک شبکه منظم می پوشاند. این مدل براساس سطح(به جای نقطه)استوار است. کوچکترین عنصر تشکیل دهنده در این مدل ،پیکسل یا سلول نامیده می باشد که ارزش هر یک از آنها ،نمایانگر اطالعات طیفی یا توصیفی عارضه زمینی است. در این مدل باید به هر سلول یک کد یا یک مقدار ارزش اختصاص داد که در حقیقت این مقدار معرف نوع عارضه است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 58 روش ضمنی ،برداری یا وکتوری • در %نمایش ضمنی ،مجموعه ای از %خطوط که نقاط شروع و پایان و ترکیبات اتصال آنها تعریف شده اند بکار گرفته می شود. • نقاط شر%وع و پایان خطوط که نشان دهنده ترکیب پدیده است ،بردارها تعیین می کنند .شاخصهای بین خطوط، اتصاالت آنها ر%ا در شکل دادن به پدیده در %کامپیوتر نشان می دهد .در این روش ساختار %داده ها به شکل زیر است • توصیف جاده ←مجموعه ای از بردارها ←اتصال خطوط ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 59 تع%ریف روش ضمنی ،برداری یا وکتوری • در %این مدل موقعیت هر نقطه به طور دقیق با یک جفت مختصات( )x,yدر یک سامانه مختصات معین ار%ائه می گردد. • در ضمن این مدل به دلیل دقت هندسی بسیار باال در ارائه موقعیت پدیده ها ،برای تشریح موقعیت مکانی پدیده های نقطه ای ،خطی و سطحی بسیار مناسب می باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 60 مدلی از روش صریح(رستری) و ضمنی(برداری) پیست اسکی جاده ● رودخانه ● ● رستورانها ● ● ● ●جنگل ● ● ● ● ● ● مدل رستر ١٤٤٦/٠٩/١٦ مدل بردار ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 61 کاربرد ساختار شبکه داده ها • در ساختار شبکه ای ،هر نقطه به منزله یک سلول و هر خط به منزله رشته ای از سلولها و یک سطح مجموعه ای از سلولهای بهم پیوسته است. • کاربرد ساختار شبکه ای در کامپیوتر خصوصا ً با استفاده از زبانهای برنامه نویسی بسیار آسان است ،چون براحتی ذخیره ،دستکاری ،اصالح و نمایش داده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 62 توزیع بارندگی ساالنه این نقشه توزیع باران را در ایران به شکل رستری نشان می دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 63 توزیع بارندگی در فصل تابستان 300 200 100 5 25 15 20 30 5 5 10 5 20 50 10 20 این نقشه توزیع باران را در ایران به شکل برداری(ضمنی) نشان می دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 64 نتیجه گیری • دو ر%وش اساسی در %نمایش اطالعات توپولوژیک وجود دارد که عبارتند از: • نمایش شبکه ای :مجموعه ای از سلولها با مختصات فضایی که نشانی یا آدرس هر کدام ر%ا می توان به طور مستقل از طریق ارز%شهای توصیفی مشخص نمود. • نمایش بردار%ی :با استفاده از سه واحد جغر%افیایی ،خط، نقطه و سطح پدیده ها را نمایش می دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 65 روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه ای • .نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده سازی داده ها یا ُکد بندی مدل های داده می نامند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 66 روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه ای • • • • • .نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده ساز%ی داده ها یا ُکد بندی مدل های داده می نامند. روشهای متفاوت فشرده سازی داده در فایل شبکه ای عبار%تند از:% کدهای زنجیری کدهای رانش طولی کدهای قطعه ای کدهای چهارتایی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 67 کدهای زنجیری • کّدبندی زنجیره ای از طریق تعریف مرز عارضه به فشرده سازی داده ها می پردازد .مرز عارضه از طریق توالی واحدهای سلولی با شروع و برگشت به یک مبدإ تعریف می شود .تمام سلول های داخل این محدوده به عنوان بخشی از این عارضه تلقی می شود .در این روش برای تعیین جهات از عددگذاری(شمال= ،0شرق=،1 جنوب= 2و غرب=)3استفاده می شود .کدبندی زنجیره ای همچنین برای ذخیره سازی فشرده داده های مکانی مانند برآوردکردن سطوح ،شناسایی پیچ های تند و فرورفتگی ها بکار می رود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 68 مدلی از کدهای زنجیرۀ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 11 14 13 1 پیکسل شماره 1و 10به عنوان مبدأ در نظر گرفته شده است. فایل کد شده عبارتند از 4و5 1و0 3و4 3و2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 69 مرزی را نشان می دوم تعداد حرکت و ١٤٤٦/٠٩/١٦سمت چپام جهت عدد اول هاینور پیکسل پیام جغرافیایی دانشگاه عددگروه استادیار السلمه بابایی کدهای رانش طولی • در این ُکد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور %در %طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اینکه بر%ای هر سلول یک ارزش ثبت شود ،در قالب یک ارزش ذخیره می شوند. • این نوع ُکد گذار%ی در کاهش حجم داده های الزم برای ورود به یک پایگاه اطالعاتی مفید است .خصوصا ً در کامپیوتر%های کوچک یا جای که حجم داده ها باید در یک حد معین نگاه داشته شود مناسب است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 70 مدلی از کدهای رانش طولی زمین کشاورزی زمین کشاورزی نتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول13 :و 04و 14و 03 عدد 1نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد 3نشان دهنده تعداد پیکسل های اشغال شده است. عدد صفر عدم حضور عارضه و عدد 4تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد. بنابراین با کم کردن اطالعات ذخیره شده برای هر خط در ماتریس سلولی ،از طریق ضبط فقط ١٤٤٦/٠٩/١٦ فایلنور تهیه پیام دانشگاه جغرافیایی استادیار سلولهای بابایی یک عدد برای تعداد ام السلمه داده می شود. اقدام به گروهعارضه از یک اشغال شده 71 کدهای قطعه ای • در %این ُکد بندی به جای جستجو در کل مجموعۀ قطعه ها تنها قطعه ای که عارضه مورد نظر در آن قرار دارد مورد بررسی قرار می گیرد. • ّکدبندی قطعه ای مناسبترین روش برای اشکال بزرگ و ساده هستند • و برای اشکال پیچیده کوچک که فقط چند برابر سلول اصلی هستند ،اصالً مناسب نیست. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 72 مدلی از کدهای قطعه ای • • • • • • • • • • 1 2 در این روش با 2 استفاده از فضای دو 3 بعدی و یک سری 4 5 بلوکهای مربعی شکل 6 اقدام به ذخیره سازی 7 اطالعات می شود. 8 9 در این شکل در مجموع 10 نه بلوک مورد نیاز است 6مربع تک پیکسلی که عبارتند از: و یک مربع 25پیکسلی ١٤٤٦/٠٩/١٦ 3 4 5 6 7 8 9 1 2مربع 4پیکسلی ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 73 10 کدهای چهارتایی • یکی از مز%یت های مدل داده های رستری آن است که هر سلول می تواند به سلول های کوچکتری با همان شکل و جهت تقسیم شود .مطلوب ترین شیوۀ تقسیم سلولها مدل درخت چهارگانه است .در %این ُکد بندی ناحیه بر اساس اصل تقسیم مکرر سلول ها در %تصویر رستری به قطعات چهار قسمتی تقسیم می شود .این تقسیم تا جایی ادامه می یابد که هر سلول با وجود یا عدم وجود عارضۀ مکانی رده بندی می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 74 کدهای چهارتایی • در ُکدبندی درخت چهارگانه به جای تقسیم یک ناحیه به سلول هایی با اندازه یکسان ،تقسیمات ریزتری در نواحی با جزییات بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .درخت چهارگانه دارای نمایش های با قدرت تفکیک متغیر می باشد که در آنها جزییات ریز فقط وقتی نمایش داده می شود که به فضای ذخیره بیشتری برای قسمتهای دیگر که فاقد جزییات هستند نیاز نباشد .بنابراین ضریب تفکیک باال برای نواحی با تغییرپذیری فضایی زیاد با چندین عارضه نسبتا ً کوچک بکار می رود و ضریب تفکیک کم برای ُکد گذاری نواحی بزرگ همگن استفاده می شود ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 75 مدلی از کدهای چهارتایی 1 2 3 5 4 6 7 1 1 3 4 5 310 311 6 312 313 8 2 1 2 7 8 1 3 4 5 6 3 3 0 1 0 2 3 4 5 30 6 2 3 2 7 8 2 ١٤٤٦/٠٩/١٦ 1 33 32 313 310 311 312 0 گره خالی 30 ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور پر 76 7 8 ساختارهای برداری داده های برای واحد های جغرافیایی • نمایش بردار%ی یک شکل ه منظور %نمایش هرچه دقیقتر آن صورت می گیرد. • در این روش مختصات به صورت پیوسته در نظر گرفته می شود و این امکان ر%ا به ما می دهد تا همه موقعیتها، طول و ابعاد را دقیقا ً تعریف کنیم. • ساختار%های برداری مورد استفاده در GISبر%ای ذخیره نقاط ،خطوط و سطوح بحث می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 77 واحدهای نقطه ای • واحدهای نقطه ای را می توان شامل واحدهای جغر%افیایی و گرافیکی دانست که توسط مختصات X,Yنشان داده می شود. • برای تعیین نوع نقطه اطالعات مر%بوط به آن ذخیره می شود. • بنایراین یک عارضه نقطه ای تحت یک جفت مختصات ‏X,Yثبت می گردد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 78 واحدهای خطی • واحدهای خطی را می توان شامل همه پدیده های خطی ساخته شده از پاره خطهای مستقیم که دار%ای دو یا چند مختصه باشند فرض نمود. • ساده تر%ین خط مستلزم ذخیره نقطه شر%وع و پایان است. • یک خط تحت یک سری از مختصات Y,Xثبت می گردد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 79 واحدهای سطحی • • • • یک ناحیه تحت یک حلقه بسته از %جفت مختصاتی که مرز ناحیه را تعریف می کنند ثبت می گر%دد. مساحت سطوح را می توان به روشهای مختلف در %پایگاه داده های بردار%ی نشان داد که عبارتند از: چند ضلعی ها ی ساده چند ضلعی های دارای فهرست نقاط ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 80 چند ضلعی ها ی ساده • ساده ترین راه نمایش یک چند ضلعی گسترش یک زنجیره است ،یعنی نمایش چند ضلعی ها با استفاده از مجموعه مختصات XYمرزی آنها. • نامها و عالئم مشخصۀ چند ضلعی به شکل واحدهای متنی ساده نگهداری می شود. • هرچند این روش ساده است معایبی هم دارد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 81 معایب چند ضلعی ها ی ساده • • • • خطوط همجوار باید دوبار %ر%قومی و ذخیره شود. در %مور%د همسایه کناری اطالعی ندار%یم. نشان دادن جز%ایر فقط بصورت ساختارهای گرافیکی امکانپذیر است. ر%اه آسانی برای بررسی اینکه آیا توپولوژ%ی مر%ز درست است یا نه یا از نطر توپولوژیک دارای حلقه های غیر قابل ایجاد می کند ،وجود ندارد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 82 چند ضلعی های دارای فهرست نقاط • در این روش تمامی مختصات به ترتیب شماره گذاری شده و از %طر%یق فهر%ستی که نشان می دهد کدام نقاط مربوط به کدام چند ضلعی است به آنها رجوع می شود. • در این روش مرز میان چند ضلعی ها یگانه است اما مشکل توابع همسایگی همچنان پابرجاست. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 83 سیستم های چند ضلعی و ساختارهای توپولوژیک صریح • • • • • • تنها با دخالت دادن روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده ها می توان مشکل جزایر و همسایه ها را حل کرد. ساختار توپولوژیک را می توان به دو روش ساخت. ایجاد پیوندهای توپولوژیک در حین وارد کردن داده ها استفاده از نرم افزار برای ایجاد توپولوژیک از یک گروه زنجیره های به هم پیوسته. در حالت اول وظیفه ایجاد توپولوژی بر دوش کاربر است در حالیکه در روش دوم متکی بر توان محاسباتی دستگاه است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 84 سیستم ُکدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سره )Dual Independent Map Encoding system(DIME • • • • • این سیستم از سال 1970مورد استفاده قرار گرفت. این سیستم ُکدگذاری برای اتوماتیک کردن پردازش فرمهای سرشماری ایجاد گردید. با توجه به این سیستم سعی می شود روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده های جغرافیایی برقرار شود. عنصر اصلی فایل DIMEپاره خط ساده ای است که با دو نقطه انتهایی تعریف شده است. خطوط پیچیده تر با مجموعه ای از پاره خطهای ساده تعریف شده اند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 85 ساختار شبکه ای چند ضلعی توپولوژیک کامل • • • • این ساختار دارای مراحل زیر است: مرحلۀ اول :ارتباط دادن ز%نجیره به شبکه مر%زها: در %این مرحله ابتدا زنجیر%ه ها بر%حسب دامنه آنها مرتب می شوند در نتیجه ز%نجیره هایی که از نظر توپولوژیک به هم نز%دیکند در پروندۀ داده ها نزدیک هم قرار %می گیرند. به این ترتیب هنگام جستجوی زنجیره های همسایه در وقت صر%فه جویی می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 86 مرحلۀ دوم :کنترل بسته بودن چند ضلعی ها • بسته بودن را می توان براحتی با اسکن نمودن رکوردهای ز%نجیره ای تعریف شده امتحان کرد تا در%یابیم آیا همۀ آنها به حداقل یک زنجیرۀ دیگر اشاره می کند یا نه. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 87 مرحلۀ سوم :متصل کردن خطوط به چند ضلعیها • • • • • اولین قدم برای اتصال خطوط ایجاد یک چند ضلع%ی فراگیر جدید از مرزهای خارجی نقشه است. این چند ضلعی فراگیر دارای رکوردهای زیر است. -1یک شناسه منحصر به فرد -2یک کد که آن را به عنوان یک چند ضلعی فراگیر بشناسد. -3یک شاخص حلقوی -4سیاهه ای از شاخصهای -4مساحت آن -6جهت آن(حداقل زنجیره محیطی و حداکثر مختصاتXYچهارگوش محیط) ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 88 مرحلۀ چهارم :محاسبه چند ضلعیها • محاسبه چند ضلعیها با قانون ذوزنقه انجام می شود ،چون در مورد داده های جغرافیایی ممکن است زنجیره های مرزی چند ضلعیها صدها مختصات داشته باشند. • بنابراین مساحت را یکجا حساب می کنیم و در صورت لزوم جزایر %ضمیمه ر%ا از کل کم می کنیم و مساحتها ر%ا به صورت اطالعات توصیفی ضبط می کنیم. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 89 مرحلۀ پنجم :ارتباط دادن توصیفات غیر گرافیکی به چند ضلعیها • • • • آخرین مرحله ایجاد پایگاه اطالعاتی ،اتصال چند ضلعیها به توصیفاتی است که معرف آنها است .که این کار به چند روش ایجاد می شود. رقمی کر%دن یک واحد متن در داخل محوطه چند ضلعی. در %کامپیوتر ،%شناسنده منحصر به فرد را در مرکز چند ضلعی بنویسیم. خواننده در می یابد که برای ایجاد شبکۀ بی نقص نیاز به توان محاسباتی باال و نرم افز%ار%های پیچیده هستیم ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 90 پایگاه اطالعاتی ایجاد شده برای چند ضلعی دارای مزایای زیر است. • شبکۀ چند ضلعی کامل و بی نقص است. • تمامی چند ضلعی ها ،زنجیره ها و ممیزه های وابسته بخشی از یک واحد متصل هستند که همه تحلیلهای همسایگی امکان پذیر است. • جاگذار%ی()layoutجزایر و خشکیهای جا افتاده به طور نامحدود ممکن است • صحت مکانی پایگاه اطالعاتی فقط توسط صحت رقومی کننده و طول حر%وف کامپیوتر محدود می شود. • ساختار %داده ها کمترین ملزومات را بر%ای جمع آور%ی داده ١٤٤٦/٠٩/١٦و ور%ودی دارد. ها 91 ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ساختار داده ها برای نقشه های موضوعی: انتخابی بین شبکه و بردار • قبالً چنین تصور می شد که دو ساختار برداری و شبکه ای در مدل سازی اطالعات کامالً متفاوت هستند و غیر قابل تلفیق می باشند. • این دو روش از این نظر تلفیق ناپذیرند که در روش شبکه ای برای ذخیره و پردازش تصاویر حاصل از ساختار برداری حافظۀ قابل توجهی الزم است. • اخیراً معلوم شده که آنچه مشکلی نظری بنظر می رسید در واقع مشکل فنی بود .در گذشته رسانۀ اصلی ذخیره داده ها کارتهای پانچ بود .مثالً برای یک نقشه1:50000با قدرت تفکیک 2/0 میلیمتر با 5میلیون جزء تصویری فضایی بین 2تا 3متر مکعب فضا الزم است .بنابراین حافظۀ زیادی را اشغال می کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 92 حل مشکل ساختار برداری و شبکه ای • مشکل فضای زیاد برای ذخیره نمودن داده های شبکه ای با بر%خی از ساختارهای فشرده ساز%ی مانند کدهای رانش طولی یا چهار تایی قابل حل می باشد. • اما اضافه کر%دن مقدار %ز%یادی اطالعات توپولوژیک در یک ساختار برداری می تواند حجم اطالعات پایگاه اطالعاتی ر%ا افزایش دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 93 تبدیل ساختار برداری و شبکه ای • اگر به این شناخت برسیم که هر دو روش برای نمایش داده های فضایی با ارزشند .تبدیل بردار به شبکه ساده ترین %راه خواهد بود و چندین برنامه کامپیوتری برای این تبدیل وجود دارد .و امروزه بسیاری از نمایشگرها با استفاده از ریزپردازنده ها ساختارهای برداری را به شبکه ای تبدیل می کنند. • تبدیل بردار به شبکه یک پردازش تک مرحلۀ و ساده است. • اما تبدیل شبکه به بردار ،در بهترین حالت ،یک پردازش دو مرحلۀ است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 94 مقایسۀ داده های توصیفی و توپولوژیک • داده های توصیفی و توپولوژیک باید جدا از هم نگهدار%ی شوند ،ولی باید به آسانی آنها را به هم پیوند داد. • داده های توصیفی بیان می کنند معرف چه واحدی هستند و شامل اطالعاتی در باره دنیای حقیقی هستند. • داده های توپولوژ%ک در باره اتصاالت فضایی اطالعات می دهند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 95 مزایای مدل برداری: ساختار اطالعاتی به شکل مطلوب نمایش داده می شود. دارای پیوستگی در اجزا است. اطالعات با دقت بیشتری وارد سیستم می شود چون به صورت دستی و برداری وارد سیستم می گردد بازیافت و بهنگام سازی و تعمیم کلی تصاویر و صفات این فرمت فضای کمتری از حافظه را اشغال می کند. مناسب در سیستم های تصویری است. و نقشه خروجی دقیق تر تولید می شود. قابلیت تشریح توپولوژیکی به واسطه پیوندهای شبکه ای دارد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 96 نواقص مدل برداری: • ساختار داده از فرمت رستری به مراتب پیچیده تر است. • ترکیب چند پلی گون برداری ،یا پلی گون و نقشه های رستری در مرحله ترکیبی مشکالتی را بوجود می آورد و با تصاویر ماهواره ای مطابقت ندارد. • شبیه سازی مشکل است. • فن آوری آن گران است .امکان تحلیل مکانی و پاالیش اطالعات درون پلی گون وجود ندارد. • اجرای عملیات همپوشی( )overlayمشکل می باشد. • کار با تصاویر رقومی و بهبود آنها در حوزه برداری نمی تواند بنحو کارا انجام شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 97 مزایای مدل رستری: ساختارداده ها ساده است. ترکیب داده های نقشه ای یا داده های دورسنجی آسان است. شبیه سازی آسان است زیرا هر واحد مکانی اندازه و شکل ثابتی دارد. فن آوری آن ارزان و کارآیی آن باالست و با تصاویر ماهواره ای تطابق دارد موثر در این تغییر پذیری( )variabilityفضایی بطور ٌ مدل نشان داده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 98 نواقص مدل رستری: • • • • • ساختار داده ها دارای فشردگی کمتری است. آنالیز شبکه ای مشکل است. فضای بیشتر%ی از %حافظه رایانه را اشغال می کند. اطالعات با دقت کمتری وارد رایانه می شود و در مرز%های اشیا و نقاط دقت کافی وجود ندارد. تبدیل سیستم های تصویر %نامناسب است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 99 فصل سوم :مدل رقومی ارتفاع • هدف کلی :شناخت مفهوم مدل رقومی ارتفاع • هدفهای آموزشی و رفتاری:% • • • • • • شناخت مدل رقومی ارتفاع شناخت کاربردهای مدل رقومی ارتفاع شناخت راههای تهیۀ مدل رقومی ارتفاع شناخت منابع داده در مدل رقومی ارتفاع آشنایی با انواع روشهای نمونه گیری آشنایی با نقشه های حاصل از مدل رقومی ارتفاع ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 100 تعاریفی از مدل رقومی ارتفاعی یاDEM • • • • تبیین رقومی از تغییرات پیوسته مربوط به پستی و بلندی در فضا به مدل رقومی ارتفاعی مشهور است. ی%%ک%%قشه %رقومیدا%نستک%%%ه %ح%اویت%%%مامین%%قاط DEMرا میت%%%وا%ن ن %ست منطقۀ ت%%%حتپ%%%وششخ%ود ا . این مدل با هر دو ساختار اصلی در GISیعنی رستر و بردار تولید می شود. از واژه مدل رقومی زمینDTMنیز استفاده می شود .چون واژه زمین بیانگر خواص یک چشم انداز است تا ارتفاع سطح زمین ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 101 مراحل ایجاد مدل رقومی ارتفاعی یاDEM • • • • رقومی کردن داده های موجود تبدیل داده های برداری به رستری درونیابی جهت ساخت شبکه یا گرید یا مدل خطی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 102 کاربرد مدل رقومی ارتفاعی یاDEM -2نقشۀ جهت و طبقات آن -1نقشۀ شیب و طبقات آن -4پروفیل ارتفاعی -3نقشۀ شکل زمین -5محاسبۀ خاکبرداری و خاکریزی -6تصویر سه بعدی -7تصویر سایه و روشن پستی و بلندیها -8استفاده از این مدل برای تهیۀ نقشه های موضوعی -9ذخیره داده های مربوط به ارتفاع برای نقشه های توپوگرافی -10با قرار دادن هر خصیصۀ متغیر دیگر به جای ارتفاع ،مدل می تواند معرف الیه های مدت مسافرت ،قیمت ،جمعیت ،اندازه آلودگی و سطح آبهای زیر زمینی باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 103 روشهای ارائه مدل رقومی ارتفاعی یاDEM -1روشهای ریاضی :الف :جهانی ب :موضعی -2روشهای تصویری: روشهای ریاضی ،به توابع سه بعدی پیوسته بستگی دارند که بتوانند شکلهای پیچیده را با هموارسازی بسیار زیاد نشان دهند. در روشهای موضعی یک سطح کامل به سلولهای مربع شکل و قطعه های نامنظم با مساحت نسبتا ً مساوی تقسیم می شوند. اعمال ریاضی با بکارگیری روش تقریبی قطعه ای در کارتوگرافی طرفداران کمی دارد .اما در طراحی کامپیوتری استفاده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 104 روشهای تصویری عبارتند از :مدلهای خطی، مدلهای نقطه ای • • • • متداولترین مدل خطی زمین استفاده از دسته ای از خطوط تراز است که منحنیهای میزان را تشریح می کنند. اولین قدم برای تهیۀ مدل با استفاده از خطوط منحنی میزان، تبدیل اطالعات کاغذی به شکل رقومی است که به دو شکل رقومی و اسکن کردن انجام می شود. سپس برای تکمیل DEMداده های ارتفاعی اولیه با روشهای ویژۀ درونیابی به تمامی سطح منطقه تعمیم داده می شوند و یک شبکه ارتفاعی منظم از نقاط ایجاد می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 105 مدل ارتفاعی گراز(مدل سرزمینی گریز) • • • • مدل ارتفاعی گرازماتریس ارتفاعی را در چندین مرحله تولید می کند. -1شبکۀ متناسب با اندازه سلول(پیکسل) بر روی تصویر رقومی منحنی های میزان ایجاد می کند .سلولهای که روی خط تراز قرار دارند ارزش آن خط تراز را تعیین می کنند .سایر سلولها دارای ارزش -1هستند. -2سلولهای دیگر ارزش ارتفاعی خود را از طریق درونیابی بدست می آورند. -3درون یابی با محاسبه تندترین شیب محلی برای پنجره صورت می گیرد که برای هر پنجره شیبها در چهار گروه دسته بندی می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 106 مدلهای نقطه ای • • • • الف) ماتریس های ارتفاعی :متداولترین مدل رقومی عبارتنداز ماتریس ارتفاع یا شبکۀ منظم چهار گوشی که از اندازه گیریهای کمی روی عکسهای هوایی که بوسیله استریوسکوپ بدست می آیند. ماتریس ارتفاعی که از طریق درونیابی روی نقاط آمار دار بدست آمده اند. با اینکه این مدل برای محاسبۀ خطوط تراز ،زاویۀ شیب...کاربرد دارد اما معایبی هم دارد که عبارتند از. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 107 معایب سیستم شبکۀ منظم • ایجاد داده های زائد در سرزمینهای یکدست. • عدم توانایی در تعدیل پیچیدگی پستی و بلندی .بدون تغییر اندازه شبکه • تاکید اغراق آمیز بر امتداد محورهای شبکه برای انواع خاصی از محاسبه. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 108 ب) شبکۀ نامنظم مثلث بندی()TIN • این روش توسط پیوکر و همکارانش جهت مدلسازی ارتفاع پیشنهاد شده است. ی ب%%%رداریستک%%%ه %ب%%%را%ین%%مایش • TINمدلداده %ت%%%وپولوژ ، ع%وارضزمینب%%%کار میرود .در ا%ینمدلع%وارضس%%طح %زمین مانند مجموعه %ا%یاز س%%طوح مثلثیب%%%هم %پ%%%یوسته %ن%%مایشمی دهد .ب%%%را%یهر س %ه %رآ%سمثلثمقادیر مختصات(xyموقعیت مختصات(ارتفاع) ک%%%د گ%%%ز%اریمی ‏z ی و مق%دار جغ%ر%ا%فیای ) گ%%%ردد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 109 ب) شبکۀ نامنظم مثلث بندی()TIN • با استفاده از مدل TINپارامترهای عوارض زمین مانند شیب و منظر شیب برای هر سطح محاسبه گر%دیده و به عنوان توصیفات آن سطح مطابق روش ذخیره توصیفات در پلیگونها ذخیره می گر%ددند .سپس این مقادیر را می توان با استفاده از عملیلت مشابه پایگاه داده مورد پرسش قرار %داده داده های سطح ز%مین به شکل رقومی معموال ٌ در مجموعه داده های رستری ار%ائه می گر%دند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 110 مزایای شبکۀ نامنظم مثلث بندی()TIN • یکی از مزایای TINآن است که اطالعات اضافی برای نواحی با عوارض پیچیده کد گذاری می شود بدون آنکه نیازی به جمع آوری داده ها با حجم زیاد برای نواحی با عوارض ساده باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 111 معایب شبکۀ نامنظم مثلث بندی()TIN • عیب TINاینست که به پر%دازش عمده ای برای ایجاد خود فایل TINنیاز دارد اما به محض آنکه فایلTIN تولید شد ،نمایش فشرده تر داده ها ر%ا می تواند بطورٌ % موثر پردازش نماید. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 112 مدل ارتفاع ژئودتیک ناهمواریهای جهانی()GENPR • این مدل توسط داتون پیشنهاد شده ،که بر %پایۀ موزائیک هشت وجهی یا بیست وجهی منظم و تقسیم آنها به مثلث های متساوی االضالع ،ناهمواریهای را در مقیاس جهانی مدلسازی کرده است. • در %این مدل کل سطح زمین در یک سیستم جمع آوری شده است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 113 منابع داده در مدل های رقومی ارتفاع • تبدیل منحنی های میزان به DEM • استفاده از عکس هوایی • روشهای اتوماتیک مانند اسکن فضایی و سیستم ماهواره ای تعیین موقعیت جهانی()GPS ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 114 روش های نمونه گیری در مدل های رقومی ارتفاع • • • • • شامل: نمونه بر%داری انتخابی نمونه برداری تطبیقی نمونه برداری تصاعدی نمونه برداری هدفمند ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 115 نمونه برداری انتخابی و تطبیقی • نمونه برداری انتخابی ،برای زمانی که نقاط نمونه قبل یا در ضمن عمل نمونه بر%داری انتخاب می شوند صور%ت • می گیر%د. • نمونه برداری تطبیقی ،ز%مانی انجام می شود که نقاط نمونه زاید را بتوان در %ضمن عمل نمونه برداری بر روی زمینهای که اطالعات کمی دارند کنار گذاشت. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 116 نمونه برداری تصاعدی وهدفمند • زمانی از %نمونه برداری تصاعدی استفاده می شود که نمونه برداری و تجزیه و تحلیل داده ها با همدیگر انجام شوند و نتایج آزمایشها ،چگونگی انجام نمونه برداری را نشان دهند. • نمونه برداری هدفمند با رقومی نمودن خطوط تراز ،خطوط شکل ،نیمرخها و خطوط مورفولوژیک انجام می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 117 ثبت داده ها و کدگذاری زمین • مختصاتی که از عکس های هوایی سه بعدی بدست می آید منطبق بر هیچ سیستم مختصاتی نیست و باید خطاهای ناشی از تغییرا ارتفاع ،کجی هواپیما و ...ر%ا اصالح کر%د. • برای این اصالح باید داده ها را در یک سیستم مختصات عمومی وارد کرد تا بتوان این اصالح ر%ا انجام داد. • بر%ای مناطق کوچک از شبکۀ منظم مربعی می توان استفاده نمود و برای مناطق بزرگ از UTMاستفاده شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 118 نتایج حاص%ل از یک مدل ارتفاعی رقومی • نتایج مختلفی را می توان از مدل ارتفاعی رقومی هم به شکل ماتریس ارتفاع و هم به شکل مجموعه نقاط نامنظم یا به صورت شبکه های مثلث بندی شده بدست آورد که عبارتند از: • نمودارهای قطعه ای ،نیمرخها و افقها • برآورد حجم به وسیله انتگرال گیری عددی • نقشه های خطوط تراز • نقشه های خط دید • نقشه های شیبها ،برآمدگیها ،گودیها و جهت شیبها • نقشه های ارتفاعی سایه دار • تشخیص حوضه آبخیز و شبکه آبراهه ها ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 119 نمودارهای قطعه ای ،نیمرخها و افقها • نمودارهای قطعه ای یکی از آشناترین مدل های ارتفاعی رقومی هستند چون نشان دهنده تغییرات ارزشهای یک متغییر کمّی بر روی ناحیه بوده که براحتی با چشم قابل رویت است. • امروزه برای کار با مجموعه داده های z,x,y%منظم و نامنظم بصورت سه بعدی و دو بعدی برنامه های استاندارد زیادی • مثل ،سیموو (SYMVUالبراتور گرافیک کامپیوتر) و اسپکس (ASPEXتجزیه و تحلیل مکانی) در دسترس است. • نمودارهای %قطعه ای را می توان به عنوان پایه طراحی چشم انداز ،شبیه سازی پهنه های جنگلی و طبقه بندی %داده های دورسنجی استفاده کرد. 120 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور برآورد حجم در خاکبرداریها و خاکریزیها • در بسیاری %از مسائل مهندسی شهری تهیۀ مدل شکل زمین الزم است تا بتوان از روی آن حجم خاکبرداری و خاکریزی مشخص گردد .تا برآوردی صحیحی از هزینه ها صورت گیرد. • جهت این کار ،ابتدا مدل رقومی ارتفاع از طریق نقشه برداری ایجاد می شود سپس یک مدل رقومی ارتفاع اصالح شده که تغییرا ت دلخواه را در بر دارد ایجاد • می شود. • از تفاضل این دو مدل یک مدلی ایجاد می شود که معادل حجم خاکبرداری و خاکریزی است و با انتگرال گیری عددی می توان این حجم را حساب کرد. 121 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور نقشۀ خطوط تراز • نقشۀ خطوط تراز را می توان از ماتریس ارتفاع توسط طبقه بندی سلولها به طبقات مناسب و چاپ این طبقات با رنگهای مختلف %بدست آورد. • اگر داده های اولیه نامنظم بودند می توان خطوط تراز %ر%ا با درون یابی فواصل به منظور ریزتر کردن شبکه انجام داد. • از ساختار %داده های ثانوی که شامل تیغه ها و آبراها ها هستند نیز %می توان به عنوان راهنمای آغاز %نقاط هر %خط تراز استفاده نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 122 نقشه های خط دید • با استفاده از تابع قابلیت دید و یک مدل ار%تفاعی رقومی • می توان مناطقی را که از یک یا چند نقطه معین قابل ر%ؤیت هستند ،مشخص نمود .این چنین نقشه ها را می توان در %طر%احی منظر و پارک ،تعیین محل مناسب برجهای دیده بانی و همچنین تقویت کننده های تلفن همراه استفاده نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 123 نقشه های شیبها ،برآمدگیها ،گودیها و جهت • قبل از %ظهور مدلهای ار%تفاعی رقومی ،ژئومورفولوژ%یستها انواع و اقسام فنون کمی و کیفی ر%ا بر%ای توصیف و مقایسۀ سرزمین ها بکار می بردند .که این کار %کمی مشکل بود. چون جمع آوری داده ها کاری سنگین بود. • اما اگر %داده های ارتفاعی جمع آوری شود و بصورت ماتریس ارتفاعی یا TINدرآید با استفاده از انواع پر%دازشها می توان نقشه شیب و نقشۀ دیگر مناظر را تهیه کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 124 تعریف شیب و مؤلفه های آن • • • • شیب عبار%تست از زاویۀ صفحۀ مماس بر مدل رقومی ارتفاعی در هر نقطه دلخواه. شیب دو مؤلفه دار%د: خیز %یعنی حداکثر میزان تغییر ارتفاع که با درصد بیان می شود. وجه یعنی ،زاویه آن را از شمال جغرافیایی معین می کند. که با درجه بیان می شود .وجه ،جهت جغر%افیایی راستایی که دارای حداکثر تغییر ارتفاع است بیان می کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 125 نقشه های ارتفاعی سایه دار و کاربردهای آن • • • • با شبیه سازی یک موقعیت دلخواه برای خورشید در فضا از طریق تعیین دو ز%اویۀ ارتفاعی و آزیموت برای آن، می توان تصویر %سایه و روشن پستی و بلندیها ر%ا تهیه نمود. و بعد از این تصاویر به عنوان زمینۀ نقشه های موضوعی در %تهیه نقشه های خروجی استفاده نمود. این تصاویر برای تهیۀ ,تصاویر سه بعدی از اجرام منظومۀ شمسی و تحلیل کمی لند فرمها کاربرد دار%ند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 126 تشخیص حوضه آبخیز و شبکه آبراهه ها • با استفاده از توابع GISو تعیین یک نقطه روی مدل رقومی ار%تفاعی می توان محدودۀ حوزۀ آبخیز %منتهی به آن نقطه ر%ا به طور خودکار مشخص نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 127 فصل چهارم :وارد کردن داده ها • هدف کلی :شناخت روند ورود داده در کامپیوتر • هدفهای آموزشی و رفتاری • • • • • • • شناخت ورود انواع داده ها در سیستم اطالعات جغرافیایی شناخت ر%اههای عملی ورود داده در سیستم بر%دار%ی و شبکه ای آشنایی با روشهای کدگذاری داده در %هر %دو سیستم آشنایی با مراحل رقومی سازی آشنایی با اسکن کر%دن و انواع اسکنر آشنایی با نحوۀ تبدیل داده از %بر%دار به شبکه ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 128 وارد کردن داده ها: • • • • ورود داده ها عبارتند از روند کدگذاری داده ها به یک شکل خوانا توسط کامپیوتر و نوشتن داده ها در پایگاه اطالعاتی GISوارد کردن داده ها در یک سیستم اطالعات جغرافیایی را تحت سه عنوان زیر می توان به بهترین وجه توضیح داد. الف) وارد کردن داده های فضایی از طریق رقومی سازی ب) وارد کردن داده های غیر فضایی و توصیف های مربوط ج)ارتباط داده های فضایی به داده های غیر فضایی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 129 وارد کردن داده های فضایی • • • • برای وارد کردن داده های فضایی به سیستم اطالعات جغرافیایی روش منحصر به فردی وجود ندارد. انتخاب روش ورود به کاربرد داده ها ،میزان بودجه موجود و نوع داده های که قرار است وارد شود بستگی دارد. انواع داده های موجود: نقشه های صحرایی ،عکسهای هوایی ،داده های سنجش از دور و داده ها ی حاصل از بررسیهای بدست آمده می باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 130 روش عملی وارد کردن داده ها • • • • روش عملی وارد کردن داده ها به ساختار پایگاه اطالعاتی سیستم جغر%افیایی بستگی دارد. داده ها یا برداری هستند یا شبکه ای. در %یک سیستم ایدءال کار%بر نباید نگران نوع داده باشد حال در مورد ورود هر دو نوع داده بحث می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 131  -1ورود داده های در یک سیستم برداری: • در سیستم برداری منبع داده به صورت نقطه ،خط و سطح می باشد. • ابتدا مختصات این داده ها از یک شبکه مرجع موجود در نقشه ،یا با مراجعه به یک شبکه شطرنجی(صفحه های ر%قومی ساز )%بدست می آید. سپس داده ها در %یک فایل یا یک برنامه وارد شده و ذخیره می شوند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 132  -2ورود داده های در یک سیستم شبکه ای: • در سیستم شبکه ای تمام نقاط ،خطوط و سطوح به صورت مجموعه ای از سلولها در نظر گرفته می شوند. • ساده تر%ین (وقت گیر بودن)روش این است که ابتدا انداز%ه سلول شبکه ای انتخاب می شود .سپس یک شبکه شفاف %به همان اندازه روی نقشه قرار داده می شود .آنگاه ارز%ش هر داده توصیفی برای هر سلول نوشته شده و در یک فایل متن در کامپیوتر تایپ می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 133 روش ورود کدهای رانش طولی • در این روش ضبط فقط یک عدد برای تعداد سلول های اشغال شده از یک نوع عارضه ،به جای ضبط مقدار %عددی برای هر سلول ،به طور جداگانه ،اقدام به تهیه فایل داده می شود .در این ُکد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور در %طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اینکه برای هر سلول یک ارز%ش ثبت شود ،در قالب یک ارزش ذخیره می شوند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 134 مدلی از کدهای رانش طولی زمین کشاورزی زمین کشاورزی نتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول13 :و 04و 14و 03 عدد 1نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد 3نشان دهنده تعداد پیکسل های اشغال شده است. عدد صفر عدم حضور عارضه و عدد 4تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد. بنابراین با کم کردن اطالعات ذخیره شده برای هر خط در ماتریس سلولی ،از طریق ضبط فقط ١٤٤٦/٠٩/١٦ فایلنور تهیه پیام دانشگاه جغرافیایی استادیار سلولهای بابایی یک عدد برای تعداد ام السلمه داده می شود. اقدام به گروهعارضه از یک اشغال شده 135 نتیجه از مدل رانش طولی • • • • • زمان قابل توجهی در ثبت داده ها و همچنین فضای اشغال شده صر%فه جویی می شود. در این مدل فقط ، %40نقشه شبکه بندی ُکدگذاری می شود. زمانی که داده ها به شکل رانش طولی وارد می شوند ،می توان آنها را مستقیما ً وار%د پایگاه اطالعاتی کرد. این برنامه می تواند کار برر%سی اشتباههای ساده را نیز انجام دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 136  -3رقومی کردن یعنی چه: • • • • عمل تبدیل داده آنالوگ به داه قابل ورود به کامپیوتر را رقومی کردن گویند. داده های آنالوگی(غیر رقومی) ،معموالً به شکل کاغذ از قبیل نقشه های کاغذی ،جداول آمار%ی و عکس های هوایی در دسترس هستند .تمام این داده ها باید قبل از استفاده در ‏GISبه شکل رقومی تبدیل شوند. تعریف %رقومی ساز: رقومی ساز از %یک صفحه مغناطیسی حساس تشکیل شده و دارای مکان نمایی به شکل قلم و پاک ( )puckاست. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 137 رقومی سازی یا کسب غیر مستقیم داده • منظور از کسب غیر مستقیم داده ،رقومی سازی داده هایی است که به روشهای گوناگون از %پیش تهیه شده و معموالً به صورت نقشه ای کاغذی و آمار در دسترس می باشند. بررسی کیفیت داده های موجود و ر%قومی سازی آنها بسیار متداول و نقش بزرگی را در GIS %بازی می کند. روشهای رقومی ساز%ی عبارتند از: ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 138 رقومی گر • این سخت افزار که به صورتهای میز و صفحه و در اندازه های 4Aتا 0Aدر اختیار %می باشد ،به عنوان وسیله ای استاندارد جهت تبدیل نقشه ای کاغذی به فرمت رقومی با ساختار بردار%ی شناخته شده است. • ماوس رقومی گر • می تواند تا 16دکمه قابل تعر%یف داشته باشد. • رقومی گرها دارای اندازۀ تفکیکی تا یک هز%ار%م اینچ( 025/0میلی متر) هستند، • مفهوم اندازۀ تفکیک عبارت از کمترین تغییر %مختصاتی است که رقومی گر قادر به ثبت آن می باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 139 نحوۀ ورود یک نقطه یا خط ...به کامپیوتر توسط رقومی ساز • • • • تعریف رقومی ساز: رقومی ساز از یک صفحه مغناطیسی حساس تشکیل شده و دارای مکان نمایی به شکل قلم و پاک ( )puckاست. هنگام استفاده از رقومی ساز ،کاربر با قرار دادن مکان نمای(پاک) دستگاه روی نقطه ای در صفحه رقومی ساز باعث می شود تا مختصات آن نقطه به صورت X,Yبه کامپیوتر وارد شود. به این شکل کاربر می تواند شکلهای پیچیده و متنوع را روی صفحه دستگاه قرار دهد و با حرکت دادن مکان نمای دستگاه بر روی %شکل ،باعث شود تا تمام شکل به صورت مختصات نقطه های آن وارد حافطه کامپیوتر شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 140 مراحل رقومی کردن • نقشه ای که قرار است رقومی شود از طرف باالی میز رقومی گر با نوار چسب به طور محکم باید روی میز رقومی گر ثابت گردد تا امکان خطا و جابجای کمتر شود. • بهتر است قبل از رقومی سازی عوارض مهم و مورد نظر uبر روی یک کاغذ کالک کشیده شود تا تنها عوارض مورد نیاز رقومی گردد و نقشه اصلی نیز بدون دست خوردگی کنار گذاشته شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 141 رقومی سازی یک نقشه کاغذی: • • • • ر%قومی سازی یک نقشه عبارت است از ثبت مختصات Y,Xنقاط و کمانها در %داخل یک پرونده رایانه ای. بنابراین هدف %اصلی یک رقومی ساز وارد کردن سریع و صحیح مختصات نقاط و خطوط محدود کننده است. اولین قدم در رقومی سازی انتخاب نقاط کنترل( )ticدر% چهار گوشه برگ نقشه و در وسط تقاطع های شبکه تعیین می باشد .در %انتخاب این نقاط باید دقت کرد که: بطور %مناسب و یکنواخت در منطقه مورد نظر روی نقشه انتخاب شوند .ثانیاً ،هیچگاه این نقاط در یک جهت نباشند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 142 رقومی سازی یک نقشه کاغذی: • • • • تعداد نقاط کنترل حداقل کمتر %از 4 %نقطه نباشد. برای نقشه های که سطح ناهموار دار%ند تعداد نقاط افزایش یابد تا میزان خطا کمتر %شود. سعی شود نقاط کنترل روی شبکه مختصات موجود در نقشه قرار گیرد تا قرائت آنها ر%احتر و سریعتر انجام شود. قرائت نقاط کنترل در سیستمی صور%ت گیر%د که نقشه در %آن سیستم تصویر ترسیم شده است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 143 دو روش رقومی سازی خطوط عبارتند از: رشته ای و نقطه ای • • • • در روش نقطه ای موقعیت های منفرد بر روی نقشه را می توان با قرار دادن نشانه بر روی هر موقعیت و فشار دادن دکمه به کامپیوتر وارد کرد. در روش رشته ای برای وارد نمودن پاره خط های راست به کامپیوتر ،می توان هدف یاب را در ابتدای پاره خط مورد نظر قرار داده و پس از فشار دادن دکمۀ آن ،آن را به انتهای دیگر پاره خط حرکت داده و دوباره دکمۀ آن را فشار داد .سیستم به طور خود کار این دو نقطۀ انتهایی را به یک بردار مناسب تبدیل می کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 144 تبدیل داده بردار به شبکه • امروزه ر%وشهای پیشرفتۀ زیادی جهت تبدیل داده های رستری به بر%دار و بالعکس وجود دارند ،اما این تبدیل همواره با کاهش دقت مکانی پدیده ها همر%اه است .بعالوه صحت موضوعی در محل حاشیه سلولهای پدیده نیز کاسته می شود. • هر چند می توان این عدم صحت ر%ا با کاهش اندازه سلول تا حد بسیار زیادی کم کرد ،اما این کار منجر %به افز%ایش حجم داده ها می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 145  -4اسکن کردن خودکار • یک نقشه را می توان به طور %خودکار و بدون نیاز به اپراتور با استفاده از %اسکنر رقومی نمود. • حاصل این فرایند نقشۀ خواهد بود با ساختار شبکۀ که مجموعۀ است از %سلولها و بدون توپولوژی و هر %گونه ارتباط با سلولهای مجاور و ساختار پدیده ای. • اندازۀ سلول ،یا به بیانی دیگر تعداد سلول در %واحد طول یا سطح را می توان به هنگام انجام عمل اسکن تعیین نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 146 انواع اسکنر: اسکنرهای شبکه ای • اسکنرهای شبکه ای با این اصل ساده کار می کنند که یک نقطه در هر قسمت از یک نقشه می تواند یک یا دو ر%نگ سفید یا سیاه داشته باشد. • این اسکنر یک منبع نور ر%ا به یک دوربین تلویزیونی با عدسیهای با قدرت تفکیک باال ملحق می کند. • این دوربین ممکن به یک سنجنده به نام تزویج بار مجهز باشد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 147 انواع اسکنرهای شبکه ای • • • • • • • اسکنر شبکه ای مسطح: در این اسکنر نقشه روی یک %پایه جاروب کنندۀ مسطح قرار داده می شود که روی آن ردیاب در جهات xyحرکت کند. اسکنر شبکه ای غلطکی یا استوانه ای: در این اسکنر نقشه روی یک %طبله استوانه ای سوار می شود و در حالیکه استوانه در حال چرخش است ردیاب به صورت افقی در سراسر استو%انه حرکت می کند. حرکت سنجنده در سراسر استوانه ،حرکت در جهت xرا فراهم می کند .و دوران استوانه حرکت در جهت yرا مهیا می کند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 148 دستگاه تزویج بار(charge-coupeled ))devices(CCD • • • • دستگاه تزویج بار ،دستگاه نیمه هادی است که قادر فوتونهای نوری که بر روی سطحش در بین الکترونها می افتد بر%گر%داند. این دستگاه اندازۀ حدود 10*10میلیمتر با قدرت تفکیک 250هزار جزء تصویری است. این دستگاه می تواند برای ایجاد یک وسیله تجمع نور بسیار حساس به سیستمهای عدسی نرمال مجهز شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 149 تبدیل شبکه به بردار • خروجی اسکنر %شامل مجموعۀ از اجزای تصویری است که وجود یک تصویر یا نبود تصویر را ثبت می کند. • برای تبدیل به بردار خط باید به وسیله گروهی از اجزای تصویر ،با استفاده از الگور%یتمهای که نازک نمای نامیده می شوند دندانه دار %گردد. • خطوط ناز%ک شده احتماالً از حد بیشتر هستند که می توان با استفاده از روشهای وجین کر%دن جدا نمود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 150 اسکنرهای برداری برای تبدیل شبکه به بردار • جهت اسکن کردن مستقیم تصاویر خطی ،می توان از لیزر اسکن که ترکیبی است از اسکنرها و ر%سامها استفاده نمود. • این سیستم این مز%یت عمده را دارد که در آن اسکن کردن خط تقریبا ً فوری است و داده های اسکن شده در %یک فرمت برداری با مقیاس صحیح قرار %می گیر%ند. • بزرگترین عیب این سیستم این است که برای هدایت لیزر در نقاط اتصال ،به دقت زیاد اپراتور نیاز است و دیگر اینکه نسخه شفاف نقشه اولیه تهیه شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 151  -5داده های فضایی موجود به شکل رقومی شبکه ای • سیستم های ماهواره ای ،داده های قابل دسترسی عمومی برای تمام سطح زمین با قدرتهای تفکیک باال در %حد ده متر تولید می کنند ،که معادل عکسبرداری از ارتفاع باال است • چون تصاویر ایجاد شده بوسیله این سیستم های سنجنده به شکل رقومی است ،داده های مربوط به یک طول موج یا حاصل از ترکیب چند طول موج ر%ا می توان بر%ای تولید مستقیم اطالعات جغرافیایی مورد پردازش کامپیوتری قرارداد. • اطالعات تولید شده بوسیله سیستم های ماهواره ای ،نهایتا ً اطالعات جغر%افیایی هستند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 152  -6منابع دیگر داده های مکانی رقومی • داده های درون یابی شده: • روند يافتن مقادير %و اندازه ها در مكانهای كه نمونه برداری و مشاهدات نداشته به كمك اندازه گيريها و مشاهدات در %نقاط پيرامون ر%ا در%ون یابی گويند. • برآورد مقدار يك خاصه در يك نقطۀ بدون آمار در محدودۀ را در%ون یابی گويند. • درون یابی ر%ا می توان بر %طبق روشهای موجود انجام داد و نتایج ر%ا به صور%ت ماتریس یا سلولهای شبکه ای که دارای ار%زشهایی با خاصیت مجهول هستند ،یا به صورت مجموعه ای از خطوط تر%از یا مرزها به دست آورد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 153 ب) وارد کردن توصیفات غیر مکانی مربوط • • • • توصیفات غیر مکانی مربوط به آن دسته از پدیده های مکانی گفته می شود که از نوع داده های مکانی نمی باشند اما باید آنها را سیستم اطالعات جغرافیایی در نظر گرفت. مثال در مورد جاده ،یک جاده را می توان بصورت مجموعه ای از اجزای تصویری پیوسته رقومی کرد. اما داده های در مورد نوع جاده ،عرض جاده و ترافیک...به واحد مکانی مربوط است و می توان آنها را ذخیره کرد و پردازش نمود. این اطالعات از نوع توصیفات غیر مکانی می باشند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 154 ج)ارتباط داده های فضایی به داده های غیر فضایی • داده های مکانی مربوط به مساحتها ،خطوط و نقاط که قبالً رقومی شده اند را می توان با استفاده از یک برنامه ویژه به یکدیگر ربط داد. • در نتیجه هم مختصات و هم توصیفات در پایگاه اطالعاتی ذخیره می شود. • در مورد نقشه های اسکن شده نمی توان به طور خودکار توصیفات را نسبت داد ،بلکه باید با دست و با نمایش نقشه اسکن شده روی یک کارگاه تعاملی و به کمک قلم نوری این کار انجام شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 155 داده های صحرایی داده های مکانی شناسه های منحصر توصیفات غیر مکانی به فرد مرتبط شده اسکن کردن ثبت رقومی کردن دستی رقومی کردن اسکن و بررسی برداری کردن چشمی اصالح خطوط و تقاطع ها حذف مختصات اضافی ورودی به فایل متنی اتصال داده های مکانی و غیر مکانی به یکدیگر اصالح مقیاس ساختن چند ضلعیها اصالح برداری پایگاه داده های چند ضلعیها از نظر مکان شناسی مراحل ایجاد یک پایگاه اطالعاتی برداری که از صحت توپولوژی برخوردار است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 156 بازبینی ،اصالح و ذخیرۀ داده ها • اشکاالت بوجود آمده در خالل ورود داده های مکانی و غیرمکانی عبار%تند از:% • داده های مکانی ناقص یا تکراری هستند. • مکانیابی داده های مکانی اشتباه باشد. • مقیاس داده های مکانی غلط باشد. • داده های مکانی پیچیده باشند. • داده های مکانی به داده های غیر مکانی نامر%بوط پیوند داشته باشند. • داده های غیر %مکانی ناقص باشند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ها بصورت تکر%اری تعریف شده باشند. • داده ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 157 اصالح داده های مکانی • بهترین راه برای اینکه بفهمیم داده های مکانی درست رقومی شده اند یا خیر؟ آن است که از کامپیوتر بخواهیم دوبار%ه آنها را با همان مقیاس اولیه روی کاغذ شفاف %ترسیم کند .سپس هر دو نقشه ر%ا روی میز المپ دار %بر %هم منطبق کرده و بطور %منظم از چپ به راست و از باال به پایین آنها را مقایسه می کنیم. • داده های جا افتاده ،اشتباهات مکانی و سایر %اشتباهات بوضوح در نسخه چاپ شده با یک قلم سیاه عالمت زده می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 158 اصالح داده های غیر مکانی • بر%ای بررسی داده های غیر مکانی می توان پروندۀ آنها را چاپ کرد و سپس مقادیر ستونهای پرونده ر%ا با چشم کنترل کرد. • در مور%د خطاهای بزرگ بهتر است از برنامه های کامپیوتری استفاده شود. • باحوصله و استفاده از %عقل می توان تمام اشتباهات اصلی را براحتی پیدا کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 159 ویرایش داده ها • ویرایش داده های جغرافیایی بسیار وقت گیر و تعاملی(دو طرفه) است .که به اندازه خود وارد کردن داده ها ز%مان می برد. • ویرایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه شبکه ای با تغییر ار%زش سلولهای غلط اصالح می شود. • ویر%ایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه برداری ر%ا می توان با جایگزین کر%دن داده های جدید که موقعیت آنها را در صفحه رقومی کننده نشان می دهد یا با استفاده از %دستورهای حرکت ،چر%خش ،پاک کردن ...اصالح کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 160 بهنگام کردن داده ها • بسیاری از داده های مکانی جغرافیایی ثابت نبوده و در معرض تغییر %هستند .بعضی از این تغییر%ات نظم دارند و می توان بطور %خودکار بهنگام کر%د مانند مر%زهای سیاسی • بهنگام ساز%ی مفهومی فراتر از نو کردن پایگاههای قدیمی دارد و به معنای اندازه گیریهای تازه و پردازش اطالعات جدید است. • بهنگام کردن داده های غیر مکانی در مقام مقایسه با داده های مکانی آسان است ،به شرطی که پیوند یک به یک میان داده های مکانی و غیر %مکانی ثابت بماند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 161 ذخیره و نسخۀ پشتیبان داده ها • ایجاد یک پایگاه اطالعاتی رقومی فرایندی پرهزینه و وقت گیر است و ضروری است که اطالعات از حافظه موقت به یک حافظه ثابت منتقل شود. • در مورد پایگاههای اطالعات رقومی برای نقشه کشی ،نقشه برداری ...عمر مفید باید بین یک تا 25سال باشد. • جهت ذخیره داده ها معموالً از نوارهای مغناطیسی استفاده می شود. • نحواستفاده از نوارها بسیار متنوع است. • نوارهای مغناطیسی درمقابل تابش هسته ای حساسیت زیادی ندارند. • بزرگترین خطر برای ذخیره نوارهای مغناطیسی آتش است چون بر گذارند. می اثر نوارها پالستیک فیزیکی خواص 162 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور خروج داده ها • نمایش داده ها به گونۀ که برای کاربر %قابل فهم باشد را خروجی داده ها گویند. • خروجی های قابل درک برای انسان عبارتند از نقشه، نمودار %و جدول • خروجی های قابل فهم برای کامپیوتر بصورت نوارهای مغناطیسی ،داده های الکترونیکی و یا بصور%ت خطوط تلفن و رادیویی هستند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 163 دستگاهها ی خروجی سخت افزاری • • • • • سخت افزارهای خر%وجی به دو دسته تقسیم می شوند: دستگاههای برداری و شبکه ای رایج ترین نوع تجهیزات برداری پالتر یا رسام قلمی است. این دستگاه یک دستگاه ترسیم مکانیکی است. اولین و ساده ترین رسام رستری چاپگر خطی است که بعداً چاپگر%های ماتریسی معرفی شد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 164 دستگاههای نمایش برداری • الف) رسام های قلم دار :رسام های قلم دار%نقشه کش های ماشینی هستند ،دارای صفحه مسطح که کاغذ روی آنها قرار می گیرد و قلم آزادانه در راستای محورx,yحرکت می کند. • در رسام های استوانه ای بجای صفحه صاف یک استوانه وجود دارد که می تواند آزادانه در راستای محورyبچر%خد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 165 ب) پرده های برداری یا نمایش ذخیره ها • پرده های برداری شبیه رسام های قلمی کار می کنند با این تفاوت عمده که به جای قلم ،پرتوی از الکترونها و به جای کاغذ ،یک پر%ده فسفری سبز %ر%نگ جایگزین شده است. • وقتی تصویری روی پرده ترسیم شد تا زمانی که کل صفحه را پاک نکنیم روی پر%ده می ماند. • بنابراین روی پرده های برداری نمی توان حرکت ر%ا نمایش داد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 166 دستگاههای نمایش شبکه ای الف) رسامهای شبکه ای • ساده ترین نوع این ر%سام ها چاپگرهای خطی هستند .سیستم های قدیمی نقشه کشی کامپیوتری با توجه به استفاده از این دستگاه طر%احی شده بودند. • بزرگتر%ین عیب این دستگاه این بود که کار%اکترها مستطیل بودند و سلولها مربعی ،در نتیجه اعوجاج ایجاد می شد، تکنیک های جهت اصالح این اعوجاج و بر%ای تولید تصاویر با تن خاکستری با استفاده از چاپ مضاعف توسط برنامه نویسان ابداع شد. • و این مشکل با معرفی چاپگرهای ماتریسی که با بکاربردن یک نوک چاپ شامل سوزنهای که می توانند مستقالً پرتاب 167 ١٤٤٦/٠٩/١٦ شد.السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور شوند حل ام ب) پرده ای نمایش شبکه ای • ساده تر%ین نوع این دستگاهها از همان فنون تلویزیون بهره می برند با این تفاوت که در این دستگاهها شدت پرتوالکترونی اسکن کننده با سیگنالهای قیاسی که تغییرات آنها پیوسته است ،کنتر%ل نمی شود بلکه با یک الگوی بیتی که در بخش مخصوصی از حافظه کامپیوتر به نام ضربه گیر تصویر کنترل می شود. • ضربه گیر تصویر ماتریس بزرگی است که در آن ار%زش هر %یک از سلولها صفر یا یک است که نشان دهندۀ خاموش بودن یا روشن بودن پرتوالکتر%ونیکی است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 168 کارگاه گرافیک محاوره ای یا گارگاه گرافیک تعاملی • • • • این کارگاهها مجموعه سخت افزارهای هستند که سیستم طراحی و نقشه کشی کامپیوتر را کنترل می کنند. این کارگاه برای طراحی تعاملی ،ویرایش جزئیات و چک کردن نقشه ها قبل از ارسال به چاپگر ساخته شده اند. این کارگاه دارای اجزاء صفحه کلید ،واحد نمایش بصری ،یک رقومی ساز و دو نمایشگر برداری و شبکه ا ی با قدرت تفکیک باال است. علت استفاده از دو نمایشگر آن است که یکی از آنها کل نقشه و دیگری جزئی از نقشه را نمایش دهد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 169 نرم افزارهای گرافیکی جهت خروجی: • قبالً نرم افزار%های ترسیمی تابعی از نوع سخت افز%ار %بود یعنی اگر سخت افزار تغییر می کرد نرم افز%ار هم باید تغییر می کرد که این هزینۀ زیادی را ایجاد می کر%د. • بعداً برم افز%ارهای ترسیمی طراحی شد که بطور مستقل عمل نماید از جمله سیستم ترسیم کرنل ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 170 سیستم ترسیمی کرنلGraphic Kernel )system(GKS • • • • این سیستم ترسیم نتیجۀ تالش مؤسسه استاندارد آلمان برای ایجاد یک استاندارد نرم افزار گرافیک جهانی بود. سیستم کرنل زیر برنامه ای از واحدهای ترسیمات دو بعدی در اختیار می گذارد که از طریق محیط های زبانهای سطح باال مانند فرترن قابل دستیابی است. واحدهای ترسیم اصلی برداری ،واحدهای چند خطی و نشانگذاران چند کاره و متن می باشند. در مدل شبکه ای ،سیستم کرنل گرافیکی واحدهای پایه ای سلولی و تکمیلی را پشتیبانی می کنند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 171 مهمترین ویژگی سیستم ترسیمی کرنل ()GKS • مهمترین ویژ%گی سیستم تر%سیمی کر%نل آن است که تمام خروجی هایی که از برنامه به نمایشگر ار%سال می شوند از بر%نامه ای به نام دستگاه رابط واقعی • )virtual device interface(VDIمیگ%%%ذارد. • دستگاه رابط واقعی()VDIیک دستگاه مشخص است اما عملکرد آن مانند سایر %دستگاهها ،ایجاد خروجی گرافیکی معینی است. • بنابراین می توان باVDI /GKSنر%م افزارهای ترسیمی گرانقیمت را بدون نیاز به تجدید نظر در نرم افزارهای 172 ١٤٤٦/٠٩/١٦ همراه دستگاههای خروجی بکار %گرفت. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور ارائه داده ها • اغلب کسانی که از GISاستفاده می کنند انتظار دارند خروجی ترسیمی این سیستم به نقشه های سنتی نزدیک باشد. • رعایت استانداردهای کارتوگرافی دستی در تهیۀ خطوط تراز و نقشه های پهنه بندی ضروری می باشد. • تمام نقشه های تهیه شده بوسیله کامپیوتر باید بصورت منظم و اصولی طراحی شده باشند. • باید دارای راهنمای قابل فهم ،شاخص جهت یابی و یک باشند. خطی و عددی مقیاس 173 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور برنامۀ دات -مپ DOT-MAPداتون، 1978 • • • • این بر%نامه امکانات جالبی برای تجزیه انواع مختلف سایه زنی و خطوط معمولی و مبهم دارد. ایتون( )1984مجموعه ای از روشها برای ترسیم خطوط تراز شبکه ای با استفاده از یک رسام الکترواستاتیک با قدرت تفکیک باال ارائه کرده است. که انواع مختلفی از %امکانات نمایشی شامل دید سه بعدی را مقدور می ساز%د. از %تر%کیب توان فنون تر%سیمات کامپیوتری امروز%ی با روشهای پر%دازش اطالعات جغرافیایی می توان امکانات فوق العاده زیادی بدست آور%د. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 174 نقش کاربر • تمام GISدارای برنامه های پیچیده ای هستند که می توانند عملیات گوناگونی را انجام دهند. • برای کاربر مشکل است که برای وارد کردن داده ها یک سیستم پیچیده ر%ا اجر %کند. • در %نتیجه در سیستم های جدید که طراحی مناسبی دارند یکی دو راه سنتی و محاوره ای برای وارد کردن فرامین وجود دارد .که عبارتند از • منوها • فرضها پیش 175 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور منوها(فهرستها) • ساده ترین راه انتقال فرامین استفاده از منوها است. • منو روی پایانه ظاهر می شود و کار%بر %با توجه به نوع کار یک عدد ،یک حرف یا یک کلید کنترل مکان نما(←↑) را فشار می دهد. • منوها بصورت سلسله مراتبی چیده می شوند و می توان آنها ر%ا جابجا کرد.س ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 176 مفسرهای زبان فرمانCommand Language )Interperter(CLI • برای کسانی که نمی خواهند تمام عملکردهای منوها را بخاطر بسپارند از منوهای سلسله مراتبی استفاده می کنند. • مفسرهای زبان فرمان ،خدمات بهتری به کاربران ماهر ارائه می کنند. • اصل زیربنای این روش آن است که می خواهیم فراخوانی، اجرا و اصالح برنامه ها را به زبان انگلیسی یا هر زبان دیگر را بگونۀ بنویسیم که هم برای کاربر و هم برای ماشین قابل درک باشد. • این زبانهای سطح باال باید دارای قواعد دقیق دستوری و نحوی باشند تا از ابهامات پرهیز شود. 177 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور م%ؤلفه های مفسرهای زبان فرمان • • • • افعال :به اعمالی مر%بوط می شود که سیستم باید انجام دهد، مثل وارد کردن ،حرکت دادن... اسامی :به انواع عناصر پایگاه اطالعاتی مربوط می شود که قرار است بر روی آن فعلی انجام شود .مثل داده های گرافیکی شامل خط ،نقطه... متممها :چگونگی عملی که باید روی اسم انجام گیر%د ر%ا مشخص می کنند. افقی(متمم) وارد کردن(فعل) خطی(اسم) ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 178 پیش فرضها()defaults • چون تعداد گزینه ها زیاد است کاربر ممکن است در مورد انتخاب شناسه ها دچار سردرگمی شود. • بنابراین سیستم باید طور%ی طراحی شود که اگر کاربر آنچه الزم است ،مشخص نکرد مقادیر پیش فرض مناسبی وجود داشته باشد. • چون بسته به نوع کار %پیش فرض ها متفاوت است کاربر باید پیش فرضهای الزم را مشخص کند. • پیش فر%ضها باید در فایل کنترل که مستقیما ً در دسترس سیستم است تعریف شوند .این فایل کنترل باید در اختیار 179 ١٤٤٦/٠٩/١٦ مدیر سیستم جهت کارهای موردنظر باشد. ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور تسهیالت کمکی • • • • حتی مجرب ترین کار%بران همه چیز را در مورد یک سیستم پیچیده نمی دانند .همه سیستمها باید حاوی توضیحات کافی باشند. اغلب کاربران از اینکه جهت پاسخ یک سوال باید کا کتابچه راهنمایی نرم افز%ار را ز%یرورو کنند راضی نیستند. امروزه سیستمها دارای پرونده های کمکی هستند که در هر مرحله به خواست کار%بر فعال می شوند. متاسفانه این پرونده های کمکی فضای زیادی از %دیسک را پر %می کنند و در سیستم های کوچک مزاحمت ایجاد می کنند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 180 پنجره ها • در سیستمهای گر%افیکی محاوره ای که در GISبه کار می ر%ود ،واحد نمایش نمی تواند تمام جر%ئیات بصری یک پایگاه را با تمام دقت نمایش دهد. • بیشتر سیستمهای گرافیکی امکان زوم کردن را می دهندئ این زوم کردن می تواند با سایر %عملیات مانند جدا کردن...ترکیب شود. • سیستم به کاربر این امکان را می دهد که از بیش از یک پنجره استفاده کند. • بر%خی سیستمها برای این تعامل از دو نمایشگر %استفاده می کنند .یکی برای نمایش کل تصویر و دومی برای نمایش تصویر بزرگ شده. 181 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور نتیجه گیری • • • • • ارتباط آسان و خوب میان کاربر و GISمستلزم وجود مفسرهای زبان فرمان یا منوهای سنجیده یا هر دوی آنهاست. اخیراً کار کاربر آسانتر شده است . وجود حافظه های بزرگ این امر را ممکن کرده است. وقتی کامپیوتر حافظه کافی برای ذخیره برنامه و الگوریتم داشته باشد توجه چندانی به محاوره با کاربر نیست. امروزه برنامه هایی که برای ارتباط با کاربر الزمند بخش بزرگی از برنامه های کامپیوتری را تشکیل می دهند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 182 فصل نهم :انتخاب یک سیستم اطالعات جغرافیایی • هدف کلی :شناخت یک سیستم اطالعات جغرافیایی • • • • • • • • هدفهای آموزشی و رفتاری:% آشنایی با انتخاب یک سیستم اطالعات جغرافیایی شناخت موارد استفاده از سیستم اطالعات جغرافیایی شناخت روش بر پا نمودن سیستم اطالعات جغرافیایی آشنایی با موارد استفاده از سیستم برداری آشنایی با مشکالت سیستم اطالعات جغرافیایی آشنایی با قیمت اجزای سیستم اطالعات جغرافیایی آشنایی با کامپیوترهای میزبان ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 183 انتخاب یک سیستم اطالعات جغرافیایی • اوالً ،سیستمی را انتخاب کنیم که جوابگوی احتیاجات فنی ما باشند • ثانیاً ،با توجه به هزبنه بر بودن نیروی انسانی در این سیستم مدیران را مجاب کنیم تا افر%اد مجرب و متخصص ر%ا استخدام کنند. • ثالثاً ،قبل از خرید سیستم جنبه های مدیریتی و مشکالت آن را با دقت بررسی کنیم. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 184 تعیین موارد نیاز به سیستم اطالعات جغرافیایی -1نوع کاربر و احتیاجات کاربر -2دامنۀ کاربرد -3انتخاب فنی :برداری یا شبکه ای -4منابع مالی قابل دسترس -5دسترسی به افراد -6جنبه های سازمانی - 7قیمت اجزای سیستم اطالعات جغرافیایی و ملزومات استخدامی ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 185  -1نوع کاربر و احتیاجات کاربر • کاربران سیستم اطالعات جغرافیایی را با توجه به ویژگی آنها به چند گروه تقسیم می شوند. -1کابرانی که کامالً وظیفه آنها تعریف شده اند و سیستم اطالعات جغرافیایی برای خودکار نمودن کارهای موجود آنها بکار می رود(مانند سازمانهای نقشه کشی.)... -2بخشی از وظایف کاربر مشخص شده است(مثال ،سازمانهای تحقیقاتی محیط زیست.)... -3هیچ قسمت کار تعریف نشده است(شامل گروههای پژوهش و مدرسین دانشگاهها.)... ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 186  -2دامنۀ کاربرد • سیستم اطالعات جغرافیایی که برای طرحهای کوتاه مدت به کار می رود الز%م نیست داده های جمع آور%ی شده، تجزیه و تحلیل آنها به همان اندازه یک سیستم اطالعات جغرافیایی باشد که برای طرحهای بلند مدت بکار %می رود. • اگر سیستم اطالعات جغرافیایی برای استفاده بلند مدت پیش بینی می شود باید داده های زیادی را براحتی نگهداری کند و بکار %گیرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 187  -2دامنۀ کاربرد • مشکل مهم در ایجاد یک سیستم اطالعات جغرافیایی با کارآیی طوالنی ،کهنه و قدیمی شدن سخت افزار و نرم افزار آن است. • هر سیستم اطالعات جغرافیایی دارای ساختار داده های مخصوص خود است که با نرم افزار کنترل %می شود که اگر نرم افزار عوض شود ساختار داده نیز باید عوض شود. • در مورد اسناد آرشیو ملی این کار به قیمت گستردۀ تبدیل داده ها تمام می شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 188  -3انتخاب فنی :برداری یا شبکه ای؟ • • • • • سیستم اطالعات جغرافیایی دارای دو جه%ت پیشرفت ک%رده اند برداری(نقطه ،خط و سطح) و شبکه ای(سلولی). راه سوم استفاده از توابع ریاضی جهت تشریح تغییرات فضایی است. آیا الزم است هنگام استفاده از یک %سیستم اطالعات جغرافیایی برداشت برداری یا شبکه ای داشته باشیم یا نه؟ با توجه به پیشرفت فع%لی برنام%ه نویسی و نیز تواناییهای سخت افزار و امکانات ذخیره سازی ،این دو حالت باید در هر سیستم اطالعات جغ%رافیایی بصورت م%کمل یکدیگر وجود داشته باشد. اما تکیه بر کدام بستگی به کاربرد سیستم اطالعات جغ%رافیایی دارد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 189 موارد استفاده از مدل برداری • • • • • • -1جهت بایگانی کردن داده های با ساختار پدیده شناختی( نقشه های کاربری زمین) استفاده شود. -2از روش بردار جهت تحلیل شبکه مانند شبکه تلفن استفاده شود. -3از روش بردار جهت تهیه نقشه های با کیفیت باال استفاده شود. -4از بردار جهت تهیه مدل ارتفاعی استفاده شود. -5از روش برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی استفاده کنید. -6در سیستمهای نمایش می توان از روش بردار استفاده کرد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 190 موارد استفاده از مدل شبکه ای • • • • -1از روش شبکه ای می توان بر%ای تولید نقشه های سریع و ار%زان قیمت ،تحلیل و ترکیب فضایی استفاده کر%د. -2از روش شبکه می توان برای مدلسازی و شبیه سازی استفاده کر%د. -3از روش شبکه می توان برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی همراه با رنگ آمیزی استفاده کرد -4در سیستمهای نمایش می توان از روش شبکه ای استفاده کر%د. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 191  -4منابع مالی قابل دسترس • • • • • همه کاربران سیستم اطالعات جغرافیایی یه طور مساوی به منابع مالی دسترسی ندارند، از نظر دسترسی به منایع مالی کاربران به دسته تقسیم می شوند. -1از نظر سرمایه گذاری %هیچ محدودیتی ندارند(سازمانهای نظامی). -2جهت تامین منابع مالی باید دالیل موجه و قابل دفاع داشته باشند(قبالً اکثر کاربران در این ردیف بودند). -3تامین مالی خیلی محدود است که در زمان خرید سیستم مشکالت جدی بوجود می آید. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 192  -5دسترسی به افراد • مانند سایر تکنولوژیهای جدید و پیچیده ،سیستم اطالعات جغرافیایی را باید کارکنان ور%زیده و ماهر %راه اندازی کنند. • در %مورد کار%کنان ورزیده جهت کار با سیستم در کشورهای مختلف %اختالف %وجود دار%د. • در مورد کارکنان غیر ورزیده باید گفته شود افرادی هستند که تنها نگران ادامه کار %سیستم هستند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 193 کارکنان ورزیده به چهار دسته هستند. • • • • • مدیران ،رابطان ،کار%کنان فنی و کارکنان علمی مدیران ،به ادار%ه ر%وزانه سیستم و ارتباط بین سیستم و بقیه قسمتها می پر%دار%ند. رابطان ،به برقرار%ی ارتباط صحیح بین کاربران می پردازند. کارکنان فنی طر%ز کار سیستم را کنتر%ل می کنند. کارکنان علمی شامل محقیقین و دانشمندانی هستند که برای رفع مشکالت ازسیستم استفاده می کنند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 194  -6جنبه های سازمانی • تجهیزات عمدۀ سیستم اطالعات جغرافیایی( )GISرا نباید بدون توجه به تأ ثیر متقابل آن بر سایر اجزای %سازمان تهیه کرد. • تنها صرف خرید یک کامپیوتر ،رقم گر ،مانیتور و تعدادی نرم افزار و قرار دادن آن در گوشۀ نمی توان توقع نتیجۀ آنی از آن داشت.بلکه پایبند شدن جدی به سیستم تاثیر مهمی بر کل سازمان خواهد داشت. • تهیۀ ابزار GISبه معنای خذف دستی بعضی کارهای سنتی است(مانند رنگ آمیزی نقشه). ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 195  -6جنبه های سازمانی • • • • واحدهای سازمانی و کارمندان جدید باید وارد کار شوند. بایستی کارمندانی که از لحاظ فنی سیستم را پشتیبانی می کنند استخدام شوند. بایستی از فر%وشنده تضمین تعمیر گرفته شود. دیگر جنبه های ساز%مانی عبارتند از سرمایه گذاری واقع گرایانه و حمایت های سیاسی و قانونی مناسب ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 196 مشکالت سیستم اطالعات جغرافیایی • • • • ی در ک%%%وتاه %مدتخیلی ‏GISن%%سبتب%%%ه %س%%لفخ%ود(روشه%ایس%%نت ) %ست گ%%%را%نتر ا . هر سازمان باید برای ادامه حیات خود در تکنولوژی جدید سرمایه گذاری کند. باید بیشترین قدرت و انعطاف پذیری را برای حل مشکالت موجود با کمترین سرمایه گذاری فراهم کند. که با وجود امکان انتخابهای متنوع و پیچیده در خرید سخت افزار و نرم افزار این کار به آسانی امکان پذیر نیست. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 197  -7قیمت اجزای GISو نیازهای استخدامی • از نظر قیمت ،اجزای الزم برای برپایی یک سیستم اطالعات جغر%افیایی با توجه به اندازه و کاربردهای آن متفاوت است. • چون این سیستم یک سیستم پیچیده است ،الزم است قسمتهای گوناگون آن و عملکرد آن تقسیم بندی گر%دد. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 198 قیمت ورودی داده ها • • • • • زمانی که با رقومی کننده ها داده ها را وارد کامپیوتر می کنیم، عملیات زیاد گرانی نیست. استفاده از اسکنرها زمانی که حجم اطالعات زیاد باشد صرف می کند. برای توصیفات غیر گرافیکی از فایلهای متنی یا واژه پردازها استفاده شود. داده های جمع آوری شده به بهترین نحو در یک پایگاه اطالعاتی بایگانی شود تا در صورت نیاز مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به مواد باال می توان قیمت ورودی را پایین نگه داشت. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 199 قیمت خروجی داده ها • • • • قیمت خروجی ها به کیفیت خروجی بستگی دار%د. خروجی یک نمودار شاید نیاز %به کاربر ورزیده نداشته باشد. اما نمودار%های با کیفیت باال حتما ً باید بوسیله کاربر %آزموده کشیده شود. اگر خر%وجی با کیفیت خوب ضرورتی نداد ،ست کم در مرحله شروع در %صور%ت امکان از امکانات کم هز%ینه تر استفاده شود. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 200 قیمت نرم افزارهای تحلیل داده ها • جهت جستجوی داده ها می توان از جستجوگرهای(ماکرو) برنامه نویسی شده استفاده کرد و به وسیله کاربران غیر ورزیده این جستجو را انجام داد. • جهت ذخیره ،بازیابی و ویرایش می توان از پایگاههای اطالعات جغرافیایی استفاده کرد. • اگر برuنامه نویسان آموزش دیده در دسترس داریم ،بهتر است از کتابخانه نرم افزارها جهت ساختن بسته های الزم استفاده کنیم. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 201 برنامه ریزی و مدیریت • • • • بر%نامه ر%یزی و مدیر%یت سیستم اطالعات جغرافیایی باید در همه سطوح بدرستی اجر%ا شود. مدیران موظف هستندکار%های روزمره و عقد قراردادها ر%ا انجام دهد. کارکنان علمی باید کاری که انجام شود بر%نامه ریزی کنند. کارکنان ورابطان باید نقش سیستم ر%ا بر%وشنی مشخص کنند .و از %بودجه الز%م بر%ای تامین نیر%وی انسانی اطمینان حاصل کنند. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 202 ک%امپیوترهای میزبان • سیستم مورد نیاز جهت GISمی تواند یک کامپیوتر 32 بیت6 ،تا5مگابایت حافظه داخلی ،حافظه سخت 300تا1000مگابایت با دیسک گردان 1600بایت، برای بسیار%ی از کارهای طراحی و پرداش و تحلیل تصویر کافی باشد. • در این سیستم دسترسی به پایگاه اطالعات و همچنین نگهدار%ی این اطالعات و به روز کردن مهمتر از سرعت پردازش است. • *اما در حال حاضر %با توجه به پیشرفت نرم افزار%ها سر%عت تحلیل و پر%داز%ش مهمتر %از موارد دیگر است یابد. بنابراین باید قدرت کامپیوتر %افزایش 203 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور روش برپا نمودن یک GIS -1تهیه فهر%ست دقیق از موقعیتهای کار%ی جهت شروع -2از ابتدا فرد باید ر%وند پر%دازش داده ها را بداند تا نه تنها نیاز حال را رفع کند بلکه جهت رشد سیستم را نیز مشخص کند. -3یک مشاور %با دانش وسیع در مورد این سیستم انتخاب گردد. -4با تهیه کنند گان نرم افزارها رابطه بر%قرار گردد و با توجه به نیاز ،این بسته های نرم افز%ار%ی تهیه گردد. -5بعد از تعیین دامنه نر%م افزاری و هدفهای کاربر سخت %ارهای الزم تهیه گردد. افز 204 ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور سیستمهای آماده به کار یا turn-key system • سیستم turn-key systemتر%کیبی است از سخت افزار و نرم افزار که ساز%نده به منظور %رفع یک نیاز %ویژ%ه و مشخص ایجاد کر%ده است. • جهت سنجش از دور ،تحلیل تصویر ،طراحی کامپیوتری و نقشه کشی سیستم turn-key systemمختلفی درست شده است. ١٤٤٦/٠٩/١٦ ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور 205 آزمون نقطۀ نشان benchmark test • مدلی است از نوع کار%ی که سازمان حق العمل کاری می خواهد انجام دهد و آنرا به فروشندگان بالقوه عرضه کند. • در این مدل از %فروشندگان در خواست می شود کار%ی را که در آزمون مشخص شده است انجام دهند. • پس از انجام آزمون ،انتخاب یک سیستم با توجه به قیمت و کارایی آن صورت گیر%د. • استخدام کارمند و آموزش کار%مندان باید به نحوی صور%ت گیرد که پس از دریافت سیستم ها در اسر%ع وقت از تمام توان آن استفاده شود. • امکان دارد یک سیستم 6تا 12ماه طول بکشد تا به طور% 206 ١٤٤٦/٠٩/١٦ شود. انداز%ی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور السلمه بابایی کامل ر%اه ام