طب اسلامی – طب مسلمانان
اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2: طب اسلامی- طب مسلمانان
اسلاید 3: اختلاط اين دو مقوله در نوشتار محققان و انديشمندان « در اين مقدمه نخست اشاره مختصري به منابع پزشكي اسلامي كه طب النبي و طب ايراني و طب هندي و طب يوناني است مي كنيم...» « دانشمندان اسلامي آنچه را كه در قرآن و احاديث پيغمبر اسلام (ص) درباره حفظ صحت و سلامتي و جلوگيري از بيماري وارد شده جمع آوري كرده آن را به طب النبي يا طب النبوي موسوم ساخته اند...»
اسلاید 4: بيمارستان جندي شاپور يكي از مراكز عمده پزشكي بود كه سنت پزشكي آن پيش از اسلام به بعد از اسلام منتقل گشت... نه تنها پزشكي بلكه داروسازي نيز در ايران در مرحله اي عالي بوده و جسته گريخته اثر آن بعد از اسلام ديده مي شود مثل شاپور بن سهل كه رئيس بيمارستان جندي شاپور در شهر اهواز بوده و پيش از آنكه كتابهاي معروف داروشناسي يوناني به زبان عربي ترجمه گردد يعني در سال 255 وفات يافته است كتابي دارد به نام قرافادين في البيمارستانات...»
اسلاید 5: :« يكي از منابع مهم مسلمانان طب هندي بوده است. علي بن ربن طبري كه از قديم ترين دانشمنداني است كه در علم پزشكي كتاب تاليف كرده گفتار چهارم از كتاب خود يعني فردوس الحكمه را تحت عنوان « من جوامع الكتب الهند» آورده و در سي و شش باب آراء و اقوال پزشكان قديم هند را ذكر كرده است... و نيز كتاب چرك از منابع مهم پزشكي هندي بوده است كه مسلمانان در اختيار داشتند... نيز از منابع علي بن ربن طبري در فردوس الحكمه و محمد بن زكرياي رازي در حاوي بوده است... ابن نديم از نه دانشمند نام مي برد كه آثار نجومي و پزشكي آنان از هندي به عربي ترجمه شده است»
اسلاید 6: :« پس از آنكه پزشكان دانشگاه جندي شاپور به بغداد فراخوانده شدند و بيت الحكمه يا بقول بلعمي گنج خانه مامون در آن شهر استقرار يافت مسلمانان درصدد اين برآمدند كه ميراث علمي كه نزد ساير اقوام بود به زبان عربي ترجمه كنند و در اين قسمت سهم بزرگ از يونان بود و دو چهره درخشان پزشكي يونان يعني بقراط و جالينوس از مهمترين منابع پزشكي اسلامي به شمار مي آيند... كتاب الفصول بقراط مورد استقبال پزشكان اسلامي قرار گرفت و دانشمنداني مثل رازي و ابن ابي صادق و ابن ميمون و ديگران بر آن شرح نوشتند... در مورد جالينوس اين تاثير به مراتب بيشتر از بقراط بوده است چنانكه حنين بن اسحاق صدو بيست و نه كتاب را ذكر مي كند كه خود و يارانش به زبان عربي از او ترجمه كرده اند... گذشته از اين دو تن ده ها پزشك ديگر هستند كه نامشان در آثار رازي و طبري و مجوسي و ابن سينا آمده و نشان مي دهد كه آثار آنان در اختيار مسلمانان بوده است.»
اسلاید 7: « مهمترين منبع پزشكي اسلامي آثار دانشمندان يوناني به ويژه بقراط و جالينوس بوده است.))
اسلاید 8: «دانشمندان اسلامي، آنچه را كه در قرآن و احاديث درباره حفظ صحت و سلامتي و جلوگيري از بيماريها وارد شده بود گردآوري كردند كه از ميان مهمترين اين مجموعه ها مي توانيم «الطب في الكتاب و السنّته» عبد اللطيف بغدادي، و «الطب النبوي» ذهبي، و «الطب النبوي» ابن القيّم و «الرحمه في الطب و الحكمه» سيوطي را نام ببريم.))
اسلاید 9: چهار منبع براي پزشكي اسلامي (طب اسلامي) 1. قرآن و احاديث پيامبر اسلام (ص) 2. طب ايراني قبل از اسلام 3. طب هندي 4. طب يوناني. از ميان اين چهار منبع ايشان مهمترين منبع پزشكي اسلامي را آثار دانشمندان يوناني به ويژه بقراط و جالينوس مي دانند.
اسلاید 10: مراجعه به سايتهاي اينترنتي كه در مورد طب اسلامي است طب اسلامي، طب النبي، طب الحديث، طب عربي و طب سنتي به جاي يكديگر به كار رفته است
اسلاید 11: Islamic medicine طب سنتي ايران و مباحث مربوط به آثار رازي، بوعلي و اهوازيطب عربي نقش ابن رشد در تشريح، كتاب رازي در سرخك و آبله، زيبايي در كتاب ابن سينا، درمان شكستگي در طب اسلامي، زهراوي و جرجاني، مسئوليت طبي در طب قديمي اسلامي عربي و طب مدرن، بيماريهای دستگاه تناسلي از ديدگاه علي بن عباس مجوسي و...
اسلاید 12: آبشخور اصلي طب در بين دانشمندان مسلمان علي بن عباس اهوازي :« فاما الفاضل البقراط الذي كان امام هذه الصناعه...» «و اما جالينوس المقدم المفضل في هذه الصناعه...» «و قد وضع اريبا سيوس كتباً و فولس الاجبيطي كتابا...» در مجلد اول كتاب وي توسط مؤسسه احياء طب طبيعي چاپ شده است 27 بار از جالينوس و 47 بار از بقراط نام برده است.
اسلاید 13: رازي نيز در الحاوي همين روش را داشته و مثلاً در باب ادويه مفرده عموماً به ديسقوريدوس، جالينوس، بولس، ابن ماسويه، حنين و... ارجاع مي دهند براي نمونه مراجعه كنيد به مجلد بيست و بيست و يكم ترجمه الحاوي كه فرهنگستان علوم پزشكي منتشر كرده است.
اسلاید 14: علي بن سهل بن ربن طبري در فردوس الحكمه ((يافته هاي خود را با خواندن نوشته هاي حكيمان به ويژه وجيزه هاي به جاي مانده از مردم سوريه و ديگر كشورها كه تنها به يكي از رشته هاي متعدد طب پرداخته بود به كار گرفته در نهايت كتابي را نهادم كه دانش پيشينيان و معاصران را در بر گرفته است.)) وي بخشهاي مختلفي از كتاب خود را به نقل مستقيم مطالب از بقراط و جالينوس و... اختصاص داده است. مثلاً بخش هفتم از گفتار دوم از گونه چهارم كتاب را، گفته هاي بقراط درباره مغز و در بخش بيست و چهارم از گفتار دهم گونه چهارم به «بخشهايي از كتاب بقراط در ضرورت شناخت» اختصاص يافته است.
اسلاید 15: «نگرش جالينوس و ارساجانس و ديگران به نبض))«فرازهايي از گفته هاي جالینوس حكيم))
اسلاید 16: ابن سينا در قانون 49 بار به بقراط ارجاع داده استدر موارد بسيار معدودي به سخن پيامبر اسلام (ص) اشاره كرده است به عنوان مثال در انتخاب مرضعه مي گويد كه مرضعه نبايد مجنون باشد و بعد به سخني از پيامبر اكرم (ص) در اين زمينه اشاره مي كند. کاسنی
اسلاید 17: بيروني نيز در كتاب الصيدنهبيش از همه به جالينوس، بقراط و دیسقوريدوس ارجاع مي دهد
اسلاید 18: بنابراين همانطور كه مشاهده مي شود از چهار منبع ذكر شده بيش از همه طب يوناني مطرح بوده و از آيات قرآن و روايات نبوي يا استفاده اي نشده و يا صرفاً در حدي است كه به يك روايت اشاره اي شده است، نه آنكه اين معارف مصدر و آبشخور مكتب طبي ايشان باشد.
اسلاید 19: دانشمندان اسلامي احاديث و روايات طبي منقول از پيغمبر اكرم را جمع آوري كرده اند كه از ميان آنان مي توان ابن جماعه و ذهبي و ابن القيم و سيوطي را نام برد كه هريك كتابي جداگانه تحت عنوان طب النبي به رشته تحرير درآورده اند. از ميان دانشمندان تاريخ پزشكي اسلامي سيريل الگود مقاله اي تحت عنوان طب النبي نوشته كه در مجله ازيريس سال 1962م. چاپ شده است»
اسلاید 20: كتاب شناسي طب اسلامي نشريه حوزه و پژوهش در شماره 17 و 18 خود كه مربوط به بهار و تابستان 1383 الطب النبوي، الطب في القرآن، الطب في الكتاب و السنّه، القران الكريم و الطب الحديث، طب الائمه، طب الامام الصادق، طب الامام الكاظم، طب الامام علي، طب الرضا، الطب الوقايي في الاسلام، الطب الوقايي النبوي و...
اسلاید 21: علماء اهل سنت و علماء تشيع محسن عقيل، علامه شبّر، طارق طنطاوي، شيخ حر عامليدانشنامه احاديث پزشكي (حجه الاسلام ري شهري )
اسلاید 22: جوامع حديثيعلامه مجلسي در چند مجلد از بحار اختصاصاً به روايات طبي پرداخته است
اسلاید 23: نقش مسيحيان و غير مسلمانان در طب:« چون مترجمان و ناقلان يوناني بيشتر مسيحي بودند و حتي پزشكي در خانواده هاي خاصي از غير مسلمانان همچون خانواده بختيشوع و حنين بن اسحاق و ثابت بن قره موروثي گرديده بود، مسلمانان مجال تبرز و تبحر در اين علم را نمي يافتند و به انزوا كشانده مي شدند... در قرن سوم هجري يكصد و سي پزشك مسيحي و سه پزشك يهودي و سه پزشك مشرك وجود داشته و پزشك مسلمان فقط پنج تن بوده اند.
اسلاید 24: در ادب فارسي از كلمه «ترسا» كه به معني مسيحي است پزشك اراده شده استترا يزدان همي گويد كه در دنيا مخور باده ترا «ترسا» همي گويد كه در صفرا مخور حلوا ز بهر دين نبگذاري حرام از حرمت يزدان وليك از بهر تن ماني حلال از گفته«ترسا»
اسلاید 25: موضع ائمه (ع) نسبت به سه منبع ديگر « عن الربيع صاحب المنصور قال حضر ابوعبدالله جعفر بن محمد بن الصادق (ع) مجلس المنصور يوماً و عنده رجل من الهند يقرأ كتب الطب فجعل ابوعبدالله الصادق جعفر بن محمد (ع) ينصت لقرائته فلما فرغ الهندي قال له يا اباعبدالله اتريد مما معي شيئا قال لا فانّ ما معي خير مما معك... فقال الصادق (ع) افتراني عن كتب الطب اخذت قال نعم قال لا والله ما اخذت الا عن الله سبحانه»
اسلاید 26: امام رضا (ع) با طبقه مترجمان طبيمأمون در نيشابور بود و در مجلس او امام رضا و جماعتي از متطببين و فلاسفه مثل يوحنا ابن ماسويه و جبرئيل بن بختيشوع و صالح بن سلهمه الهندي حضور داشتند و بحث در مورد طب جريان يافتحضرت در نامه اي اصول حفظ سلامتي را نگاشتند و در پايان ان تضمين كردند كه هركس به آنچه در اين رساله گفته شده است عمل كند به اذن خداوند متعال از هر دردي ايمن خواهد ماند و جسمش سالم خواهد ماند.مأمون پس از دريافت نامه دستور مي دهد اين رساله را با آب طلا بنويسند فلذا در تاريخ به عنوان رساله المذهبه يا رساله ذهبيه مشهور است.
اسلاید 27: جبرئیل بن بختيشوع بن جور جيس نوه جور جيس بن جبرئيل، برجسته ترين عضو خانواده بختيشوع استجور جيس را نخستين كسي مي دانند كه به ترجمه آثار پزشكي يوناني به عربي پرداخت. جبرئيل پزشك جعفر برمكي وزير مشهور بود و در دربار هارون الرشيد و مامون نيز خدمت مي كرد. او در گرداوري دست نويس هاي يوناني در پزشكي و دست نويس هاي ترجمه آنها شركت داشت.
اسلاید 28: يوحنابن ماسويه در دوره خدمت هارون الرشيد تا متوكل پزشك دربار عباسيان بود. در اين زمان در بغداد بيت الحكمه تاسيس شده بود هارون الرشيد ترتيب كار ترجمه آثار يوناني را به ماسويه سپرد.
اسلاید 29: رازي، اهوازي و بوعلي به چهار منبع مهم براي دستيابي به علم طب دسترس داشته اند. 1. طب ايراني 2. طب هندي 3. طب يوناني 4. طب قرآني و حديثي از اين ميان طب يوناني كه توسط مترجماني چون ابن ماسويه و حنين بن اسحاق به عربي ترجمه شده بود نظر ايشان را بيشتر جلب نموده و مورد استفاده قرار گرفته است.
اسلاید 30: قرآن و حديث هيچگاه به عنوان يك مرجع براي حل مشكلات طبي يا پي ريزي مباني يك مكتب طبي مورد استفاده ايشان قرار نگرفته است. علت اين غفلت براي ما روشن نيست
اسلاید 31: شایدحجم وسيع كتب ترجمه شده يوناني ناشي از نهضت ترجمه طراحي شده از سوي حكومت عباسيان عرصه را بر حضور قرآن و حديث در وادي طب تنگ نموده بود
اسلاید 32: انفکاک طب و اسلام اتفاقي كه در مسيحيت نيافتاده و همواره طب و دين با هم آميخته بود تا انجا كه بسياري از اطباء بزرگ ايشان از راهبان و عالمان ديني ايشان بوده اند. اين اتحاد تا همين اواخر هم ديده مي شود مثلاً مندل كه قوانين ژنتيك وي را همه اهل فن به خوبي مي شناسند يك كشيش بوده است و پرستاران بيمارستانها از راهبه ها بوده و يا از بيماران در ديرها پرستاري مي شده است.
اسلاید 33: دانشمندان بزرگ مسلمان چون رازي،اهوازي، بوعلي و... در دامان اسلام رشد كرده اند و توصيه هاي اكيد دين در مورد علم اندوزي و ارزش علم طب قطعاً در رشد ايشان مؤثر بوده استايشان مقلد متقدمين خويش نبوده و در بسياري از موارد به نقد يا رد نظرات گذشته از جمله نظرات بقراط و جالينوس نيز مي پرداخته اند.الشكوك الي جالينوس رازي
اسلاید 34: نقايص آنها را برطرف كردند و به آنها نظم و ترتيب بخشيده، آنها را مدون نمودند. ايشان به تجربه و آزمون باليني نيز ارزش فراواني قائل شدند و در نوشته هاي خود مكرراً به آن اشاره كرده اند
اسلاید 35: اهوازي در مقدمه كامل الصناعه مي گويد« و اذكر من امر المداواه و العلاج و التدبير بالاغذيه و الادويه ما قد وقعت التجارب عليه و اختاره القدماء و ما صحت منفعته و امتحانه
اسلاید 36: در هر حال قصد ما ايراد، توهين و تحقير طب سنتي ايران نيست كه مولف خود از دانشجويان و مروجين و درمانگران اين طب است، بلكه قصد ما ايجاد تفكيك و اصلاح در كاربرد واژگان و اصطلاحات مهم است.
اسلاید 37: نقاط افتراق طب سنتي و طب اسلامي 1. تفاوت در مصادر2. تفاوت در روش: قياس عقلاني به همراه تجربه در طب اسلامي با توجه به اينكه مصدر و منبع قرآن و حديث است بايستي روش همان روش اصولي و اجتهادي حوزوي باشد كه در استنباط احكام فقهي رايج است. در كنار اين اجتهاد اصولي، تجربه نيز حتماً بكار مي آيد لكن تجربه به عنوان تعيين صحت آيات و روايات نيست بلكه صحت موضوع روشن است و تجربه جهت كاربردي كردن موضوع و فهم حكمت خبر وارده است
اسلاید 38: به عبارت ديگر بر خلاف تجربيات رايج كه در آن آزمون و خطا مي كنيم و صحت و سقم يك فرضيه را بررسي مي كنيم. در برخورد با آيات و روايات صحت و دلالت با روش هاي اجتهادي تعيين شده است و ما فرضيه اي را امتحان نمي كنيم بلكه درصدد فهم و بهره برداري از گفته هايي هستيم كه صحت و درستي آن بر ما كاملاً روشن است.
اسلاید 39: 3. تفاوت در تعامل با احكام شرع: در كتب مشاهير آن مصرف خمر هم براي حفظ صحت و هم براي درمان بيماران توصيه شده است. خوردن استخوان انسان، قضيب حمار و جند بيدستر و...در طب اسلامي يك قاعده مهم وجود دارد و آن قاعده اين است كه در حرام شفا نيست
اسلاید 40: قال رسول الله (ص): من تداوي بحرام، لم يجعل الله فيه شفاءقال الامام الصادق (ع): انّ لله لم يجعل في شيء ممّا حرّم شفاءً و لا دواءً
اسلاید 41: به نظر مي رسد استفاده از شراب در طب سنتي به علت سيطره علمي مسيحيان در قرون اوليه بوده است چراكه ايشان نخستين مترجمان و مولفان كتب طبي در قرون 3 و 2 بوده اند.
اسلاید 42: فنون مختلف طب در آيات و روايات 1. قواعد طب علمي و عملي: شامل امور طبيعيه (اركان، امزجه، اخلاط، ارواح، قوي، اعضا و افعال) ، احوال بدن انسان(صحت و مرض) ، علم به اسباب(اسباب صحت و بيماري) ، علم به دلايل(نشانه شناسي بيماري) 2.ادويه و اغذيه مفرده و مركبه 3. امراض مختص به هر عضو (و اسباب و علائم و معالجات آنها) 4. در امراضي كه به عضو خاصي اختصاص ندارد (و اسباب علائم و معالجات آنها) مانند تبها
اسلاید 43: آيات و رواياتي كه درباب خلقت انسان و ساير موجودات است، همچنين رواياتي كه در باب «ما به قوام بدن الانسان و تشريح اعضائه» در جلد 61 بحار آمده است، عمدتاً در مورد اركان مزاجها و طبايع، اخلاط، اعضا و افعال است. همچنين در همين مجلد بحثهاي مفصلي راجع به ارواح و قوي مشاهده مي شود.
اسلاید 44: در مجلد 62 بحار به فوايد ادويه مفرده مانند كاسني، سنا، بنفشه، شونیز، عناب، حلبه، اسفند، كندر، سعد، هليله، بليله و آمله و... و همچنين ادويه مركبه مثل دواء جامع اشاره شده است. همچنين در قرآن به برخي مفردات چون انجير، زيتون، عسل و... عنايت شده است.
اسلاید 45: در همين مجلد معالجات بيماري هاي عمومي مثل تب آمده است و همچنين معالجات بيماريهاي اعضاء خاص مثل صداع، بيماريهاي چشم و گوش، جنون، صرع، بيماريهاي دهان و دندان، كبد، درد مفاصل، بواسير و... آمده است.
اسلاید 46: يكي از مباحث مهم در طب سنتي ايران در باب اسباب، اسباب حفظ سلامتي يا همان سته ضروريه معروف است. در اين بخش در روايات دستورات فراواني يافت مي شود كه كاملترين آنها رساله ذهبيه امام رضا عليه السلام است.
اسلاید 47: اعتبار علمي روايات طبي « براي دانشمندان از دير زمان اين مسئله مطرح بوده كه آنچه پيغمبر اسلام درباره امر پزشكي فرموده است تا چه اندازه به وحي مربوط است حجيت علمي دارد جاحظ مي گويد پيغمبر فرموده است كه:« انا فيما لا يوحي الّي كاحدكم»
اسلاید 48: ابن خلدون نيز هنگام ذكر طب اهل باديه مي گويد كه اين طب بر اساس منقولات مشايخ و عجايز است و بر اساس قانون طبيعي و موافقت مزاج نيست. او سپس مي گويد طبي كه در شرعيات نقل شده است از اين قبيل است و ارتباطي با وحي ندارد زيرا پيغمبر اسلام از جانب خداوند مبعوث گرديد تا ما را شرايع بياموزد نه اينكه پزشكي و ساير امور عادي را براي ما معرفي نمايد و حتي او وقتي در مورد تلقيح نخل نظر خود را اظهار داشت فرمود:« من نظر خود را مي گويم و شما خود داناتر به امور دنياي خود هستيد»
اسلاید 49: خداوند متعال به پيامبر خود مي گويد كه ذكر را بر تو نازل كرديم تا براي مردم آنچه را برايشان نازل شده تبيين كني (نحل/4) همچنين خداوند، اسلام را در سيره پيامبرش مجسم فرمود و مردم را به پيروي از او فرمان داد: لقد كان لكم فی رسول الله اسوه حسنه (احزاب/21) ما اتاكم الرسول فخذوه و ما نهاكم عنه فانتهوا (حشر/7)و ما ينطق عن الهوي ان هوالا وحي يوحي (نجم/3)
اسلاید 50: بنابراين دو نوع وحي به پيامبر مي شده، وحي قرآني كه مفهوم و لفظ از جانب خدا بوده است و وحي غير قرآني كه مفهوم از جانب خدا بوده اما پيامبر با لفظ و عبارات خود آن را براي مردم شرح مي داده است.
اسلاید 51: در امت اسلام تحريف مانند ساير امتهاي پيشين اتفاق افتاد لكن اين تحريف بر خلاف ساير امتها در كتاب آسماني صورت نگرفته بلكه در حديث پيغمبر و تفسير قرآن صورت گرفته است.
اسلاید 52: از جمله تحريفهايي كه برخي از زمامداران پس از پيامبر در حديث پيغمبر صورت دادند شكستن شخصيت پيامبر بوسيله احاديث جعلي بود.در اين احاديث جعلی پيامبر مردم را بي مورد مورد لعنت قرار مي دهد و بعد از خدا مي خواهد كه هركس را لعنت مي كند اين لعنت كفاره گناه او باشد شيطان در وحي بر پيامبر مداخله كرده و آيات شيطاني بر زبان او جاري مي شود، پيامبر قرآن را فراموش مي كند و شخص ديگري بايد قرآن را به او يادآوري كند، پيامبر از گوش كردن به غنا نمي پرهيزد و با زنان بيگانه همنشين مي شود و از گوشت قرباني بتها مي خورد.
اسلاید 53: اينها نمونه هاي كوچكي از احاديث دروغيني است كه براي پايين آوردن اعتبار سخنان پيامبر ساخته شده است تا اگر مسلماني شنيد كه پيامبر در غدير گفته « من كنت مولاه فهذا علي مولاه» اين حرف براي او خيلي اعتباري نداشته باشد و آن را جدي نگيرد و يا اگر كساني چون معاويه مورد لعن پيامبر قرار گرفته اند براي او نقطه ضعفي محسوب نشود.
اسلاید 54: اما جاعلان اصلي با اين روايات كوشيده اند تا شخصيت پيامبر را از يك انسان عادي هم پايين تر بیاورند تا اولا سخن او كه بيان اسلام است از اعتبار ساقط شود و ثانيا خلفاي بعد با او قابل قياس، بلكه برتر باشند، و بدين وسيله مقام خلافت ارزش و اعتبار لازم را به دست آورد»
اسلاید 55: به راستي چگونه مي توان پذيرفت پيامبري كه مي گويد« انا مدينه العلم و علي بابها» از يك مسئله ساده كه گرده افشاني نخلهاست بي اطلاع باشد. كسي كه او را به معراج برده اند و قرآن گواهي مي دهد كه آيات بزرگ پروردگار را در معراج مشاهده كرده است از مسائل پيش پا افتاده بي اطلاع باشد.
اسلاید 56: عبدالله بن عمروعاص: « يا رسول الله اكتب كل ما اسمع؟ قال نعم. « في الرضا و الغضب» :« نعم، فاني، لا اقول في ذلك كله الا الحق»
اسلاید 57: جابر از امام باقر(ع) روايتي نقل مي كند كه به شرح ذيل است:« همانا در انبياء و اوصياء، پنج روح است: روح القدس، روح الايمان، روح الحيوه، روح القوه و روح الشهوه. آنگاه فرمودند: به روح القدس مي شناسيم زير عرش را تا زير ثري (همه هستي) سپس فرمودند جز روح القدس بقيه ارواح پذيراي حوادث روزگار مي باشند (احتمال خطا و اشتباه و معصيت در انها مي باشد) ولي روح القدس لهو و لعب بر آن نيست»
اسلاید 58: اعتبار سند روايات طبي مرحوم علامه عسگري (ره) در اين باب چنين مي گويد« امامان اهل البيت براي شناخت حديث صحيح از باطل قواعدي وضع كردند و فقيهان مكتب آنان در طي قرون، اين قواعد را ميزاني براي شناخت حديث گرفتند. برخي از علما مانند شيخ حر عاملي اين قواعد را در فايده نهم و دهم پايان وسائل الشيعه و ميرزا حسين نوري در فائده چهارم مستدرك الوسائل جمع و تدوين كرده اند.
اسلاید 59: در اواخر قرن هفتم هجري قاعده نويني در شناخت حديث رايج شد كه كشف آن به ابن طاوس احمد بن موسي حلي متوفاي 673 هجري و علامه حسن بن يوسف حلي متوفاي 726 هجري نسبت داده شده است. چون از زمان آن دو نفر بود كه حديث با توجه به راوي آن به چهار نوع تقسيم شد: 1. حديث صحيح... 2. حديث حسن... 3. حديث موثق يا قوي... 4. حديث ضعيف... قاعده مذكور از دوران علامه حلي به بعد شهرت يافت و برخي از علما بيش از حد لازم بر آن تكيه كردند و اخبار و احاديث را بر مبناي آن ارزيابي نمودند. مثلاً بخشي از احاديث سيره را كه نه محتوايش صحيح است و نه در خارج امكان وقوع دارد بر مبناي اين قاعده صحيح شمردند. چنانكه همين گروه از پذيرش احاديث صحيحي كه اين قاعده صحيح نمي داند ناتوان شدند
اسلاید 60: . از سوي ديگر جماعتي از اخباريان به مقابله با اين گروه برخاستند و بر آن شدند تا هرچه در مجموعه هاي حديثي چهارگانه (=كافي و من لا يحضر و تهذيب و استبصار) و مشابه به آنها آمده، همه را صحيح انگارند و اين گروه در پراكنده گوئي عجيبي گرفتار آمدند. و البته هر دو گروه از راه صحيح شناخت حديث دور شدند. به گونه اي كه بحث و بررسي عميق آن مجال ديگري مي طلبد
اسلاید 61: حاصل آنكه بررسي احاديث طبي نيز مانند احاديث فقهي نياز به كار اجتهادي داشته و صرفاً توجه به سند نه چيزي را اثبات و نه چيزي را رد مي كند در اين زمينه يك همكاري نزديك ميان حوزويان و پزشكاني كه با مباني طب اخلاطي آشنايي داشته باشند مي تواند بسيار راهگشا باشد.
اسلاید 62: احاديث طبي موردي يا عمومي اگر اين قاعده كلي را بپذيريم كه سخن پيامبر يا امام مربوط به حوزه جغرافياي خاص يا زمان خاص باشد اصولاً تمام دستورات ديني را زير سؤال برده ايم مثلاً آيا مي توان گفت غسل و وضو بدليل عدم وجود نظافت در آن زمان بوده و امروزه كه مردم مرتب به حمام مي روند نيازي به آنها نيست و... معلوم است كه اين تفكر در اعتقادات اسلامي و بصورت استدلالي مردود شمرده شده است.
اسلاید 63: رساله ذهبيه امام رضا كه در پايان آن فرموده اند ((هركس ))به محتوات آن عمل كند سالم مي ماند بنابراين مربوط به اقليم يا زمان خاصي نيست بعلاوه همين روايت در ايران صادر شده است نه در حجاز. وقتي امام صادق مي فرمايد من سرد را با گرم و گرم را با سرد درمان مي كنم اين يك قاعده كلي است.
اسلاید 64: بايد از كساني كه دستورات طبي معصومين را مربوط به جغرافياي خاص مي دانند پرسید كه چگونه است كه كتب طبي كه بر مبناي تحقيقات بر روي مردم امريكا نوشته مي شود مانند هاريسون مبناي طبابت در ايران قرار مي گيرد و كسي از جغرافيا و شرايط بومي خاص سخن نمي گويد؟
اسلاید 65: نتيجه گيري1- ماخذ و منبع طب سنتي ايران بيشتر كتب يونانيان و سپس ايرانيان و هنديان بوده است و آيات و روايات به عنوان منبع علم طب مورد مراجعه دانشمندان بزرگ مسلمان چون رازي،اهوازي و بوعلي نبوده است.2- طب اسلامي مكتبي است كه با مراجعه به آيات قرآن و روايات و سيره پيامبر (ص) و اهل بيت (ع) شكل گيرد.
اسلاید 66: 3-طب سنتي ايران و طب اسلامي دو مكتب طبي مستقل هستند كه نقاط افتراق مهمي از جهت منابع و متدولوژي و نسبت آنها با احكام الهي دارند گرچه نقاط مشترك زيادي دارند از جمله عباراتي چون طبايع اربعه كه در هر دو مكتب بكار مي رود. اين نقاط مشترك قاعدتاً ناشي از آن است كه طب يوناني، ايراني و هندي نيز به گونه اي از تعاليم انبياء سلف بهره برده اند اما گذر زمان خلوص آن را كاسته و تغييرات حاصل از انديشه دانشمنداني كه بسياري از ايشان مسيحي، يهودي يا مشرك و ملحد بوده اند، آن را مشوب ساخته و نتيجه آن شده كه نقاط افتراق مهمي با طب اسلامي پيدا كرده است
اسلاید 67: 4- پيامبران و ائمه خزانه علم الهي هستند و صاحب همه علوم و اعلم همه مردم مي باشند. لذا واجد علم طب نیز هستند و آن را در جامعه نشر داده و درمان دردمندان و يا آموزش راههاي حفظ سلامتي را در كنار هدايت مردم كه وظيفه اصلي ايشان بوده است به انجام رسانيده اند
اسلاید 68: 5- آيات قرآن و احاديث فراوان معصومين در موضوع علم طب تا كنون مورد مراجعه جدي براي ساخت يك مكتب طبي نبوده است و امروز اين وظيفه احساس مي شود كه با همكاري حوزه و دانشگاه با بررسي و كاربرد عقلاني و اصولي آنها مكتبي جامع، پويا و پاسخگو به نيازهاي مردم ايجاد گردد.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.