فرش ایران در دوره صفویه

صفحه 1:


صفحه 2:
فرش ایران در دوره صفویه آنچه ما هنر ایرانی میدانیم به تحقیق تحلی روح بلند ایرانی و فطرت پاکش در جهان خاکیست 

صفحه 3:
ل ا 005 فرشهايى كه انسان اوليه براى زيرانداز»رواندارزء حمل بارءيوشش مقبره هاءيوشش حيوانات وغيره از آن استفاده كرده از يوست برك درختان و يوست حيوانات بوده است زيرانداز به زمانى مى رسد كه انسان به فكر ساختن سر يناهى جهت تامين آسايش خود افتاد. بافت انواع زيرانداز نیز همزمان با پرورش دام و استفاده از پشم آن بدین منظور بوده است و انسان پس ازبهره وری از پوست حیوانات به اهمیت الیاف پشمی پی برده است بافتن فرش مانند سایر دستاوردهای بشری همواره رو به تکامل رفته واولین فرشها نیزدرایران به ثمررسیده است فرش پازیریک که ا قدیمی ترین فرشهای جهان است را به نوعی ایرانی دانسته اند .ايران در دوره صفویه. دوره اوج اعتلای فرش بوده است به طوری که مهم ترين محصول صنعتی ایران قالی و قالیچه است . فرش دوره صفویه دردوره شاه اسماعیل وشاه طهماسب وشاه عباسی رامی توان ازمهم ترین ادوار فرش صفوی و فرش ایرانی دانست. 

صفحه 4:
برخی محققین عقيده دارند که مصر گهواره بافندگی فرش است در تورات نیز اشاراتی به این دستباف شده است فصل ۵0 کتاب هجرت حضرت موسی (ع) ازچگونگی آرایش داخلی خیمه ها و استفاده از قالی سخن گفته است با کشفیات باستان شناس معروف روسی بنام« پرفسور رودنکو» لیس ریسم در نیمه اول قرن اخیر در میان توده های یخی موفق به کشف یک تخته فرش گره دار می گردد . پازیریک واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان کوههای آلتای کشف می کند اين فرش که قدمت آن به قرون 6 و6 قبل از میلاد بر می گردد به اندازه 69/6 *0 متر با 0 گره در دسمترمربع تصاویرحاشیه آسن بااشکال متداول دردوره هخامنشی ونقوش تخت جمشید مشابیمت فراوان دارند موزه آرمیتاژ لنینگراد نگهداری می شود پرفسور رودنکو معتقد است در زمان مادها و پارتی های قدیمی بافته شده است و بنا بر نظریه یکی از پژوهشگران معروف به نام «دیماند» لجیرم:0) در فرش پازیریک ترکیبی از طرح های آشوری » هخامنشی » سکانی به کار رفته است . او نیز مانند رودنکو عقیده دارد اين فرش از ایران است یکی دیگر از پژوهشگران بنام اولریخ شورمان پا را از این فراتر نهاده و عقیده دارد که این فرش در آذربایجان بافته شده است . 

صفحه 5:


صفحه 6:
8 0 یکی دیگراز فرشهای معروف این دوره فرش بهار خسرو است که در کتاب تاریخ طبری یک قالی بسیار عالی ایران موسوم به بهار خسرو در قصر تیسفون به طول 43660 قدم و عرض ‎OO‏ قدم موجود بوده است. اين قالى بدان جهت بوده است که نقش آن نمایانگر باغی آراسته باگلها وپرندگان و جویهای آب روان بوده است درمورد این فرش گرانبهادو نظریه است یکی آنکه هنگامیکه خسرو پرویز پادشاه ساسانی مغلوب هرکلیوس امپراطور روم شداین فرش به دست سپاهیان غالب افتاد و نظر دیگر این فرش همان فرش معروف « بهارستان » است که در شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی سپاهیان عرب آن را به غنیمت بردند. نقطه طلایی و نقطه اوج فرش بافی در ایران در دوره صفویه (00078-00188 ه ق )این دوره به دليل اينكه فرش بافى از روستا به شهرها تفوذ بيدا كرد وتجارت فرش كسترش یافت و همزمان دولت نيز به تشويق هنرهايى كه صرفه اقتصادی برای مردم و دولت دانست پرداخت نظیر سفالگری ۰ نساجی و قالیبافی همت گمارد. 

صفحه 7:
خب ۱7 دوره های فرشبافی عصر صفویه قابل تقسیم به سه قسمت است : ‎od‏ دورهشاه امساعیل ال ‎-O‏ دوره شاه طهماسب اول ‏9- _ دوره شاه عباس کبیر 

صفحه 8:
صفو یه که بود ؟ از کجا آمد ؟ اصالت صفویه به کردستان بر می گردد بعد به آذرباییجان نفوذ کردند حکومتی مذهبی داشتند تاریخ نسل شافعی بودندبعد شيعه شدند.در هفت نسل ادامه پیدامیکند.بین خاندان صفویه تا شاه اسماعیل هفت حاکم حکمفرما شدند . جدشان شیخ صفی الدین اردبیلی است زمان حکومتشان درمنطقه آذرباییجان دردوره حکومتی لَق قویونلوبوده است.از دوره پدربزرگ شاه اسماعیل صفويه يعنى شيخ جنيد شيعه شده اند شيخ جنيد با خواهر اوزون حسن ازدواج کرد علاوه بر قدرت سياسىء قدرت اجتماعى هم بيدا كردند جنيد مىتواند به جایش بنشیند اورابه جنگ شیبک خان مامورمی کند ودراین جنگ كشته مىشود يسر شيخ جنید حیدر با دختر اوزون حسن ازدواج می کند. (مادر شاه اسماعیل صفوی دختر اوزون حسن بوده ) 

صفحه 9:
تسج سس و عملاً شاه اسماعیل تحت تاثیر فرهنگ ترکمنی بزرگ می شود . 

صفحه 10:
قالی بافی در عصر صفویه در دوره صفویه هنر هاي معمازري ء كاشيكاري » نقاقني:» خطاطي:» تذفيب و قالي بافي به حد کمال و درخشنش خود رسیدند طرحهاي قالي از خلاقبت و نبوغ هنرمنذان این عصر چنان بارور مي شود که پس از گذشت چند صد سال هنوز مورد تقلید بوده قالي بافان اين دوره با استفاده از این طرحهادر حدود يك هزار و پانصد تخته قالي و قالیچه از خود باقي مي گذارند این دوره قالي بافي از حالت يك پیشه روستايي و چادر نشيني به مقام يك حرفه با اهمیت در كارگاههاي شهري تغییر موضع داده و تجارت و صدور آن به كشورهاي اروپاني شروع مي شود .فرش هاي بافته شده در این دوره را بر اساس طرحهاي آن در گروههاي زیر طبقه بندي مي کنند: ترنج دار» گلداني » شکارگاه » گلدار هراتي » درخت و بوته » باغي » لهستان . 

صفحه 11:
طرح ترنج دار ‎cob‏ ترنج دار از اولین طرحهائي است که بر روي فرش هاي این دوره منعکس گردیده است.چهارتخته فرش معروف را که دراین زمان دراین سبك بافته شده اند انتخاب کرده ایم. قالي اردبیل (قالي شیخ صفي): ززیباترین فرش هايي است که در بیست سال اولیه دوره صفویه براي آرامگاه شیخ صفي الدین اردبیل جد خاندان صفویه یک جفت بافته شده است. تار و پود اين فرش ازابریشم و پرزآن ازپشم بوده و کاربافت آن درسال 00*0 هجري قمري پایان گرفته است. نام بافنده آن (مقصود كاشاني) همراه با مطلع يكي از اشعارحافظ : جز آستان توام در جهان پناهي نیست سر مرا بجز این در حواله گاهي نیست این قالي نفیس را شرکت (زیگلر)که ازسال 90 ميلادي در ايران درزمینه تولید و تجارت فرش فعالیت مي نمود ازایران خارج نموده واین کمپانی فرش را با قیمت بسیار 

صفحه 12:
8 ‎OO)‏ لیره استرلینگ انگلستان ) ازمتولی بقعه شیخ صفی خریداری می کند به مبلغ 00 لیره به موزه ویکتوریا وآلبرت لندن فروخته شده است . درهر مترمربع اين قالي 0000 گره از نوع سنه بکار رفته است. اين فرش که مدت سه سال و نيم كار بافت آن به طول کشیده است (66) سانتیمتر طول و 706 سانتیمتر عرض دارد. فرش دوم راموزه کونتی درلس آنجلس آمریکا خریداری کرد. موزه ویکتوریا آلبرت فرش دوم را نیزخرید. و حاشیه فرش اول را به فرش دوم دوخته و فرش کاملی به دست آمد. جالب است دروسط آن ترنج زیبایی قراردارد که شانزده کلاله دورآنرااحاطه نموده است زمینه ‏فرش به رنگ آسبي سیراست ورجشمارش حدود 0گره در مسانت است.نقل قول ازشخصي بنام (جاکسون) که درسال 060ميلادي با کارکنان شرکت (زیگلر )درمورد سوابق تاريخي این قالي مذاكراتي داشته است مینویسد : با وجود آنکه این فرش درتبریز ‏خريداري شده .معهذا ازمجموعه فرش هاي متعلق به آستان حضرت رضا(ع) بوده است. ‎ 

صفحه 13:


صفحه 14:
قالی موج دریا قالي معروف موج دریا که در موزه (وین) نگهداري مي شود از نظر طرح و نقشه قسمت هاي بالا و پانین ترنج بسیار بزرگ آن تصاویر كشتي و دریانورد بافته شده است به اندازه هاي /2/0/0*0 متر با تار و پود پشمي و پانصد هزار گره در متر مربع به احتمال زیاد توسط هنرمندان كرماني بافته شده است هشت تخته از آنها شناخته شده است بازرگانان پرتغالي که در این دوره در بنادر جنوب ایران مخصوصا بندر عباس دررفت و آمد بوده اند باقته شده اند برخي از محققین فرض آنها را درگروه فرش هاي پرتغالي طبقه بندي نموده اند . 

صفحه 15:


صفحه 16:
فرش چلسی توسط يكي از تجار خیابان کینگز در چلسي واقع در لندن خريداري شده و به اين جهت بدین نام معروفیت یافته است ودر مجموعه فرش هاي موزه ویکتوریا و آلبرت لندن جاي دارد .تار و پود آسن از ابریشم و پرز آسن از پشم و به اندازه هاي 500*660 سانتیمتر و گره هاي آنن از نوع فارسي و تعداد آنن 20062 گره در دسیمتر مربع شمارش شده است این فرش داراي دو ترنج کامل با کلاله هاي جانبي و دو نیم ترنج متصل به حاشیه و لچكهايي به نقش يك چهارم ترنج است. در زمینه لاكي رنگ آن حیواناتی مانند آهو و گوزن و شیر و پلنگ و همچنین جانوران افسانه اي مانند آژدها در میان درختان و شاخسارهاي گلدار دیده مي شوند . 

صفحه 17:


صفحه 18:
فرش ترنجدار منظره حیوانات موزه میلان فرش است در زمینه قرمز رنگ بدون لچك که فقط ترنج مياني دارد. نقش پرازحیوان این قالي با آن مشابهتي مطابق با فرش چلسي مي دهد. تار و پود این فرش از ابریشم و پرز از پشم مي باشد اندازه هاي آن 2000*0600 سانتیمتر و گره هاي آن از نوع سنه و تعداد آن 600600 ‎a‏ در متر مربع شماره شده است. 

صفحه 19:
طرح کلدانی در طرح زيباي گلداني متن قالي غالبا با شاخه هاي اسليمي خطوط هندسي مساحتهاي لوزي و يا مربع به طريقي تقسیم شده است که زمین فرش مشبك و توري مانند و به نظر مي رسد و در داخل هر يك از اين مساحتهاي کوچك شکل گلداني مملو از گل و یا نقش دسته گلي دیده مي شود آرتور پوپ عقیده دارد که اصل این طرح ازجوشقان است نمونه هايي از فرش‌هاي بافته شده با این طرح امروزه زینت بخش موزه هاي بزرگ دنیا در شهرهاي نیویورك؛ هامبورگ پاریس » میلان » لندن و تهران مي باشند . 

صفحه 20:


صفحه 21:
طرح شکارگاه فرش هاي بافته شده در این سبك معمولا مجسم کننده صحنه هايي از شکار و طبیعت مي باشند. تعداد فرش ها هجده تخته مي رسند. از میان تخته فرش هاي بزرگ اندازه این گروه قالي معروف صحنه شکارگاه موزه وین قالي صحنه شکارگاه از نظر زيبايي و ظرافت بافت شاهكاري از فن قالي بافي جهان است. تار و پود و پرز این فرش گرانبها از ابریشم واندازه هاي آنن 0000 سانتیمتر طول و2©)00سانتيمتر عرض ميباشد . بافت اين قالی در کاشان صورت گرفته است. 

صفحه 22:


صفحه 23:
طرح درخت و بوته در قرن شانزدهم ميلادي با استفاده از قفش ترتج و تصوير حيوانات و اشکال درختان و بوته ها طرح جديدي در هنر نقاشي قالي ابداع شده که بنام طرح درخت وبوته معروف گردید. بهترین نمونه اي که از اين سبك مربوط به این دوره وجود دارد فرشي است که در موزه فیلادلفیا نگهداري مي شود که بافت آن درکردستان صورت گرفته است نمونه ديگري از اين سبك نیز در موزه متروپولیتن وجود دارد که در آن ترنج پر گل و شاخه هاي گلدار جابجا دیده مي شوند طرح فرش اخیردو جهته است درحالي که فرش موزه فیلادلفیا از نوع یکسویه بوده و اشکال آن بر اساس طرحهاي گلداني بافته شده است. 

صفحه 24:


صفحه 25:
کارشناسان فن عقيده دارند تمام فرش هاي بافته شده در اين سبك كه داراي طرح یکسویه مي باشند. در قرون شانزده و هفده و هجدهم ميلادي در شمال غربي ایران و کردستان بافته شده اند . رنگ اغلب این فرشها آبي و سرمه اي بوده و اشکال آنها در رديفهاي افقي بافته شده اند و هر ردیف بر دو تا سه ترنج کامل و دو نیم ترنج در مجاورت حاشیه ها مشتمل مي باشد. از گوشه هاي هر ترنج چهار ترکه و یا جهار درخت كوجك به خارج امتداد بيدا کرده و به صورت سپری محفظ در اطراف ترنجها به چشم می خورند. نمونه هاي ظریف و زيبايي از اینگونه قالیها امروزه در موزه هاي فیلادلفیا و متروپولیتن نیویورك نگهداري مي شوند . 

صفحه 26:
طرح گلدار هراتی طرح قاليهاي گلدار هراتي منسوب به شهر هرات است که در روزگاران پیشین در خراسان و امروزه درافغانستان قراردارد.کارشناسان هنرقاليبافي شهرهرات پایتخت دربار تیموریان اولین مرکز باقت فرشهاي طرحهاي گنداردرایران بوده است حاشیه فرش هاي هراتي غلیا نقوش قوري چاي و يا سماور موتیف اصلي و غالب طرح را تشکیل مي دهد يك جفت فرش معروف بنام امپراطور که هدیه پطرکبیر امپراطورروسیه به لنوپولد اول امپراطور اطریش بوده است امروزه يك تخته ازاين فرش ها درموزه متروپولیتن نیویورك موزه وین نگهداري مي شود. درزمینه قرمزاین قالی ها نقش حبوانات درردیف های افقی وعمودی بافته شده است درحد فاصل این نقوش, گلها و برگهاي پيچك داردیده مي شود. فرشهاي هراتي که داراي نقش حیوان هستند مربوط به اواخر قرن شانزدهم واوایل قرن هفدهم باشند تا قرن هجدهم ميلادي نیز ادامه داشته است . 

صفحه 27:


صفحه 28:
تاثیر طرحهای هرآنی با برگهای نیم دایره ای و حاشیه زیبا و اختصاصی آنَ مراکز مختلف قالي بافي ایران از جمله آذربایجان»کردستان»همدان واستانهاي مركزي ایران انکارناپذیراست در برخي ازكشورهاي اروپاي شرقي وهندوستان وپاکستان فرشهاي زيبايي دراین سبک بافته مي شود. طرح باغی در طرح باغي متن فرش مطابق نقشه كلاسيك باغهاي ايراني بوسیله جويهاي آب به چهار قسمت مساوی تقسیم می شوند. جوی های لب در سر راه التقای خود به استخر میانی باغ که در حکم ترنج فرش است از میان حوضچه های به فاصله های مساوی از یکدیگر می گذرند.درزمینه های چهارگانه فرش شاخه هایی از گل ودرختان که بر شاخسارهای آنها پرندگان به نقمه سرایی مشغولند. تاريخ بافت اين فرشها را به قرون هفده وهجدهم میلادی منتسب نموده و اصل آن را از کرمان می دانند. 

صفحه 29:


صفحه 30:
معروفترین روایات دوره شاه اسماعیل صفوی در مورد فرش و فرشبافی شاه اسماعيل در ©)زوئن 00260)میلادی فرمانی صادرمی کند مبنی برپایی صنعت تساجی و فرش و فرشبافی ایران دستور می دهد مجدداً کارگاههای ابریشم بافی و ابریشم کشی فعالیتشان را آغاز کنند. در اين دوره از پنج منطقه به عنوان مهم ترین مراکز تولید فرش نام برده اند که عبارتند از: نبریز » کاشان » همدان ۰ شوشتر ۰ هرات ( پنج شهر بزرگ تولید فرش ایران ) فرشهایی که در دربار صفوی(شاه اسماعیل) استفاده می شد توسط قاسم علی طراحی شده و تگارگر معروف دوره شاه اننماعیل قاسم علی چهره گشا بوده است . 

صفحه 31:
دوره دوم فرش و فرشبافی در دوره شاه طهماسب صفوی : شاه طهماسب صفی بر خلاف يدرش شاه اسماعيل هترمند يود و از كودكى نزد كمال الدين بهزاد طراحی می کرد دوره ی زندگیش به عنوان یکی از پادشاهان که بزرگترین و طولانى ترين دوران سلطنتی را داشته ( 06 سال ) به دو دوره مهم تقسیم می شود در 0 سال اول دوستان و رفقایش هنرمندان بودند که اوج هنر آن دوره را شکل می دهد . در دوره 000 ساله دوم فردی مذهبی » سوفی مسلک می شود تصویرگری» مجسمه سازی و هنر را حرام اعلام کرده و کتابخانه سلطنتی را تعطیل می 

صفحه 32:


صفحه 33:
ازنظرهنری این دوره به دو مکتب تقسیم میشود: - مکتب قزوین 0- مکتب مشهد زیر پایتخت از تبریز به قزوين منتقل می شود زمانیکه ازهنرمندان روی برمیگرداند هنرمندان پراکنده شده وبه هند رفتند دردربارابراهیم میرزا برادرشاه اسماعیل درمشهد مکتب مشهد شكل مى كيرد . روايتهاى قالى بافى در دوره شاه طهماسب صفوى شاه طهماسب دستور مى دهد فرشى ببافند تا تمام مسجد سلمانيه را بيوشاند سفير مجارستان در ايران روايت مى كند اين فرش را جندين شتر از همدان سمت جد سلمانيه حمل شد . در زمان همايون شاه در هندوستان بابريان به محكوميت رسيده و حكومت را در دست گرفتند بعد از مركش همايون بابل به قدرت مى رسيد . در نتيجه برادرش با شير شاه شور حاكم افغانستان همدست شده و علیه همایون برمی خیزند.همایون فرار کرده و پنج سال دردربار شاه طهماسب می ماند بعد برمی گردد و شیر شاه نو را می کشد و به حکومت می رسد . 

صفحه 34:
موقع برگشتن تعدادی از اين هنرمندان بخصوص فرشبانان را به هندوستان می برد و عملاً تاریخ فرشبافی هندوستان را رقم می زند . آخرین و مهم ترین روایت به دستور شاه طهماسب صفوی فرشی برای مقبره جدش شیخ صفی الدین اردبیلی بافته می شود . دستور می دهد مقبره را بازسازی کنند و با فرشهای زیبا و نفیس مفروش کنند. فرشهای دوره شاه طهماسب معروفترین فرش در این دوره فرش شیخ صفی الدین اردبیلی است. بافت این قالی به 0 شهر نسبت داده شده است: 

صفحه 35:
مقبویز:در زمان شاه طهماسب دوبار به تصرف در می آید و دو بار آزاد می شود و امنیت کاملی نداشته به همین دلیل شاه طهماسب پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل می کند . قزوین :با توجه به اينکه پایتخت قزوین بوده بافت فرش را به این شهر نسبت داده اند اما خیلی ها اين را رد می کنند زیرا تاریخ 000 هبق در کتیبه فرش ده 40 سال قبل از تاسیس کارگاههای فرشبافی سلطنتی در پایتخت آن زمان ( قزوین ) بوده است . اردبیل ؛ نوع پشم و نوع رنگ بندی منطبق با نوع رنگ بندی و نوع پشمی است که دراین منطقه استفاده می شوداما تکنیک بافت اين فرش بابافت فرش اردبیل مشابهت ندارد بنابراین احتمال اینکه اين فرش در اردبیل بافته شده باشد بسیار کم است . 

صفحه 36:
اصفهان: بسیاری این فرضیه راهم رد می کنند زیرافرشهای گسترده دراصفهان تقریباً 0 سال بعداز 000 درزمان شاه طهماسب انجام می شد بنابراین این احتمال هم ضعیف است . کاشان ؛ در دوره شاه اسماعیل اين کارگاهها در کاشان فعال بوده . امنیت خوبی هم ذاشته است . تکنیک بافت هم با همان تکنیک بافت همخوانی دارد وهمچنین نام مقصود کاشانی در کتیبه آن آمده است معلوم نیست طراح » بافنده یا تولید کننده فرش باشد و همچنین عده ای اعتقلد دارند این فرش برای بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بافته نشده بلکه برای مکان دیگری مثل حرم مطهر امام رضا (ع) بافته شده بعد از مدتی استفاده به این بقعه برده شده است که این هم حدس است . 

صفحه 37:
قالی با صحنه شکار گاهی : از قالی های دوره شاه طهماسب با نقوش بسیار زیبایی جانوری می باشد . قالی امپراطور : به این جهت به این نام معرف است که تزار روسیه ( پطر کبیر ) هنگام تاجگذاری امپراطوری اطریش ( لئوپولداول ) این قالی را به او هدیه می کندنکته جالب فرش حاشیه اش باریک است در اين حاشیه یک غزل در مدح شاه طهماسب آمده است نقوش جانوری این قالی یعنی اساطیری هستند مثل : اژدها و بعضی حقیقی مثل : شیر » گاو ؛ پلنگ 

صفحه 38:
قالی با نقوش جانوری شاه طهماسب : در اين قالی نقش شکارگاهی بصورت منقارن بکار رفته است یعنی 0/0است . بعد از فرش اردبیل معروفترین فرش دوره شاه طهماسب فرش چلسی می باشد این فرش قدیمی تر از قالی اردبیل است . انواع طرحهای دوران شاه طهماسب : ترنج دار - شکارگاهی - محرابی مراکز مهم فرشبافی در دوره شاه طهماسب : تبریز - هرات - کاشان - در دوره دوم قزوین و کرمان نیز از مهم ترین مراکز قالی بافی به حساب می آمدند . دوره سوم یزد نیز عنوان شده است . یزد در پارچه بافی هم معروف بوده. 

صفحه 39:
SS فرشبافی در دوره شاه عباس و گسترش هنر فرشبافی شاه عباس در سال 16002 «بق از قزوین به اصفهان آمد و اصفهان را به عنوان پایتخت ایران انتخاب کرد. شاه عباس مانند شاه اسماعیل وشاه طهماسب که موجب به وجودآمدن مکتب تبریز شدند پایه گذار مکتب اصفهان شد ,خواستگاه مکتب اصفهان ناشی از دو مکتب قبل از خود است.(مکتب تبریز زمان شاه اسماعیل وشاه طهماسب صفوی و مکتب تیموریان در زمان تیموریان ) شاه عباس با تاسیس کارگاههای قالی بافی در اصفهان وکاشان قالی باقی را به عنوان یک هنر ملی ارائه داد در زمان وی قالی هایی از ابریشم و طلا در کاشان بافته شد. در اصفهان نه تنها فرش های گرانبهای سفارشی شاه بلکه فرش های سفارشی اشخاصی دیگر نیز به دست استادان کاشان بافته شد. فرشهای زربافت که حاصل بافت با نخ های طلا و نقره بود بنا به سفارش دربار لهستان بر رونق این شهر افزود اين فرشها که بعداً به فرشهای لهستانی پولوژ معروف شد یادگار های معروف اين دوران هستند. 

صفحه 40:
شارون در سفرنامه خود به این کارگاهها اشاره کرده است و محل آنها را در شهر اصفهان واقع در جنوب کاخ عالی قاپو پشت میدان بزرگ نقش جهان می داند.فرشبافی از زشته هاى مهم اقتصادى براى مزدم شد و به دستور شاه عباس در استر آباد- شيروان - قره باغ - كاشان - كيلان و مشهد كاركاههايى داير شد . 

صفحه 41:
روایات فرشبافی دوره شاه عباس فرشهای پلوتری یا لهستانی : پادشاه لهستان تصمیم می گیرد یکی از قصرهایی را با فرشهای ایرانی تزئین کند مباشر پادشاه را مامور خرید فرشهای ایرانی می کند تا تشان آرم سلطنتی لهستان راروی آنن فرشها درج کنند. مباشرش کاشان و اصفهان فرشهایی خریداری می کند و تحویل مرمت کاران این شهرها می دهد . تا نشان سلطنتی لهستان را داخل فرشها در آورند. این نشان که یک عقاب بوده باید سر عقاب به سمت راست می بوده ولی مرمت کاران سر را به سمت چپ در می آوردند از این حرکت ناراحت شده *تخته این فرشها درموزه حضرت امیرالمزمنین نگهداری می شود. وسالمترین آنها درموزه کلیون لندن نگهداری می شود اين فرشها هم قالی بودند و همچنین كليم هم داشتند. 

صفحه 42:


صفحه 43:
یکی از ثروتمندان انگلستان که کار تولید منسوجات بوده برای تحقیق در مورد رنگرزی نخهای فرش ایرانی به ایران می فرستد تا بداند چرا زمانیکه روی اين فرشها مواد اسیدی و شراب ريخته می شود رنگ اين فرشها تغییر نمی کند . یکی از کارهای شاه عباس تجارت ابریشم بوده با وارد کردن ابریشم به ایران بافت فرشهای ابریشمی رونق می گیرد . تجارت را به ارامنه تحویل می دهد ارامنه اصفهان را برای زندگی انتخاب می کنند و از ارمنستان کوچ می کنند. ازمعروفترین تجارارمنی در اصفهان خواجه نظر بوده است . قالی های سانگوسکو : 9-00 تخته قالی متعلق به ارتشبد انگلیسی بنام سانکوسکو نقش این قالی ها شکارگاهی بوده. تعدادی در کرمان ۰ تعدادی در کاشان و تعدادی هم در اصفهان بافته شده است . 

صفحه 44:
قالی به نام موج دریا با برتغالى : کشتی ها وملوانانی که در لنجها بافته شد لباسهای ملوانان مشابه به فرم لباسهای ملوانان پرتغالی است که درخلیج فارس می پوشیدند .رجشمارش 06 وتار و پودش پنبه و پرز پشمی است .عملاً دراین دوره تاریخی حرفی برای گفتن درزمینه فرش نداریم . اما درانتهای دوره صفویه افغانها به ایران حمله کرده و عملاً شیراز» اقتصادى ايران از بين می رود و قالی و بافی را نابود می کند در دوره صفویه کار مهمی که انجام كرفت اين بود که فرش را ازحالت روستایی بافی به شهربافی تبدیل کرد با حمله افغانها شهرها که سقوط کردند فرش شهری بافت ایران هم از بین رفت و طراحان و نقاشان یا پراکنده شدند . يا از بين رفتند. 

صفحه 45:
نتیجه گیری : تاريخ هنر قالى بافى در ايران زمين از كهن ترين هنرهاى ايران است و اوج اين هنر زيبا در دوره صفويه بروز كرده است . عوامل بسيار زيادى در اوج اين هنر دخالت داشته اند كه يكى از اين عوامل اوج انديشه هاى يادشاهان اين دوره مى باشد . خصوصاً شاه عباس كه به اعتلاى اين هنر اصيل و سنتى كوششى بسيار كرد همين كوشش باعث سرمايه كذارى بر روى قالى شد يادشاهان صفوى علاقه بسيار زيادى به اين هنر داشتند و شاید اولین بار بود که قالی از خانه های کوچک کارگاههای بزرگ راه یافت با چنین تشکیلاتی فرشهایی در خور کاخ های سلطنتی و از ابریشم ورشته های زر و سیم بافته با نقوش زیبا و اسلیمی و شاخهها و باغ ها و شکارگاه ها بافته شد و شرکتهای انگلیسی پرتغالی - هلندی خریداران اين فرشها بوده اند و بدین ترتیب آنچه که امروزه به نام صادرات فرش می بینیم در واقعه واگذاری نسلی از نسلهای گذشته بوده است . 

صفحه 46:
با تشکر از توجه شما PRN OR ean oe nee ‏نسرین خوش صفات‎ ٩۳ ‏بهار‎