لرستان

صفحه 1:


صفحه 2:
3 3 از نشانه های 

صفحه 3:
A SB ‏و نام‎ CE ee, ee ‏ون هن‎ ‏رآموز:‎ ‏میم سرییه مصور‎ Are ‏دوم‎ Se ۹۲ ‏رت ماه‎ 

صفحه 4:
استان لرستان یکی از استان‌های غربی ایران است. اين استان ۲۸,۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت و بیش از یک میلیون و هفتصد و پنجاه و چهار هزار نفر جمعیت دارد. این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت می‌باشد و یکی از استان‌های پرجمعیت ایران به شمار می‌رود.خرم آباد مرکز استان است. طبق آمار سال 1385, خرم آباد بیستمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود, سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده‌است. 

صفحه 5:
برابر با جدیدترین تغییرات در تقسیمات کشوری, استان لرستان ۱۰ شهرستان,25 شهر, ۲۷ بخش و ۴ دهستان و 3297 روستا دارد. شهرستانهای اين استان عبارت‌اند از: ازنا الیگودرز بروجرد پل‌دختز خرم‌آباد دورود دوره دلفان (تور آباد) سلسله (الشتر) کوهدشت رومشگان 

صفحه 6:
استان لرستان یکی از استانهای کوهستانی در غرب ایران است. بیشتر مناطق اين استان را کوههای زاگرس پوشانده‌است. آب و هوای این استان متنوع است و تنوع آب و هوا در آن از شمال شرق به جنوب غرب کاملا مشهود است. لرستان از شمال با استان‌های همدان و مرکزی, از شرق با استان اصفهان, از جنوب با خوزستان و از غرب با استان‌های کرمانشاه و ایلام همسایه‌است. همچنین اين استان از طریق باریکه‌ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کوتاهی با استان چهارمحال و يكتيارى است: 

صفحه 7:
لرستان به لحاظ اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل است و دارای آب وهوای متنوعی ‎cul‏ این تنوع از شمال به جنوب و از شرق به غرب کاملا محسوس است.زمستان هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد قسمتهای جنوبی آن دارای هوایی مطبوع و بارانی است. اختلاف ثبت شده در شهرهای استان لرستان بین حداکثر و حداقل مطلق دما بیش از ۸۰ درجه سانتیگراد است. حداکثر دمای ثبت شده ۴۷/۴ وحداقل دمای مطلق ثبت شده ۳۵- است. استان لرستان با بارش میانگین سالانه ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلی متر بعد از استانهای گیلان و مازندران سومین, استان از نظر بارندگی در کشور است. بطور کلی در استان لرستان سه ناحیه مشخص آب و هوایی دیده می‌شود: *سرد کوهستانی *متعدل مرکزی "گرم جنوبی 

صفحه 8:
2-0000 در استان لرستان لرستان به جهت قرار كرفتن در زاكرس ميانى ودارا بودن شرايط اقليمى, نزولات جوی مناسب,دارای مراتع ويوشش كياهى وجتكلى مطلوبى است.همين دليل باعث رواج زندكى در ادوار باستاتى و استقرار تمدنهاى درخشان در اين ديار شده است. بررسى ها نشان ميدهد كاسى هاكه در لرستان استقرار داشته اند يرورش دهندكان اسب بوده اند. همچنین وجود آب وهوای مناسب, رطوبت كافى و دشتهاى حاصلخيز بسترمناسبى را جهت انجام فعاليتهاى کشاورزی و دامداری در اين استان به وجود آورده است.به رغم مساحت کم, استان دارای آب وهوایی سرد کوهستانی, معتدل کوهستانی وگرم و مرطوب است. اطلاعات آماری محصولات کشت غلات: 455806 هکتار کشت حبوبات: 170628 هکتار کشت سبزیجات و جالیز: 26680 هکتار کشت علوفه: 23236 هکتار سایر محصولات:6963 هکتار اراضی دیم: 579950 هکتار اراضی آبی: 200000 هکتار سطح زیر کشت گندم: 296802 هکتار سایر محصولات کشاورزی: بونجه واسپرس,گوجه فرنگی, محصولات جالیزی,جو, چفندر قند. حبوبات و سبزیجات سطح زیر کشت باغات: 3/28777 هکتار شامل: انگور,سیب. زردآلو, ‎gle Ul‏ گلابی دشتهای مهم کشاورزی استان: سیلاخور, کوهدشت, رومشکان, الشتر, ازنا(چاپلق), خاوه, جایدر 

صفحه 9:
خُمآباد بیست و دومین شهر پرجمعیت ایران و مرکز استان لرستان است. شهر در ارتفاع ۱۱۴۷۸۸ متری از سطح دربا و در میان دره‌های زاگرس قرار دارد. دره خرم آباد به طول ۱۵و عرض ۱۲کیلومتر با ارتقاع ۱۱۷۰ متر از سطح دریا در طول جغرافیایی ۴۸ ۲۱ و عرض جغرافيايى ‎"١‏ ۲۲ در مرکز استان لرستان واقع شده است.دره خرم ‎al‏ دارای چشمه های آب و هوای دلپذیر می باشد و موقعيث طبیعی ممتاز و مواهب خدادادی در اين دره سیب سکونت انسان های اولیه در غارهاى يتج كانه بيش از تاريخ شده است . فاصله خرم‌آباد تا تهران ۳۹۰ کیلومتر است و به دلیل قرار گرفتن در مسیر تهران - جنوب دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است.همچنین چشمه ها, سراب های فراوان, دریاچه دل انگیز کیو در مرکز شهر و موقعیت ارتباطی آن در گذشته به عنوان راه مواصلاتی غرب به جتوب, این شهر را در زمره یکی از شهرهای توریستی و زیبای ایران قرار داده است. آزادراه شماره پنج ایران از اين شهر عبور می‌کند . خایدالو نام یاستانی خرم‌آیاد بوده و شهر شاپورخواست به دستور شاپور اول ساساتی بر خرایه‌های آن و در حدود محل کنونی شهر خرم‌آباد ساخته شده است. آثار به جای مانده تشان می‌دهد خرم‌آباد یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده است. فلک‌الاقلاک یا دژشاپورخواست از آثار به جای مانده دوره ساسانیان نماد اين شهر است . خرم‌آباد همچنین یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است. 

صفحه 10:
شهری که امروزه به نام خرم‌آباد نام برده شده است از نخستین سکونت گاه‌های مردم ایران به شمار می‌رود. غارهای مسکونی دره خرم‌آباد که از آن جمله می‌توان به غارهای کنجی, یافته, پاسنگر, گراجنه و اشکفت قمری نام برد که حاوی آثار زندگی انسان غار نشین در دوره‌های موسترین, بارادوستی و زارزی بوده است. بنابر تاریخ گذاری‌هایی از راه آزمایش رادیو کربن در غارکنجی واقع در دره خرم آباد قدمت آثار آن متجاوز از ۴۰ تا ۵۰ هزار سال پیش است. 

صفحه 11:
محققان بسیاری بر اين عقیده‌اند که خایدالو نام باستانی شهر خرم‌آباد کنونی است و شاپورخواست به دستور شاپور ساسانی بر خرابه‌های آن شهر ساخته شده است. پس از ساسانیان و در دوران حکومت آل حسنویه خرم‌آباد به عنوان پایتخت این سلسله در نظر گرفته شد و در دوران ملوک الطوایفی نیز اين شهر یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان بود . شهر خرم‌آباد چندین بار مورد هجوم دشمنان غیر ایرانی قرار گرفته است که از مهمترین آنها می‌توان به حمله اعراب به ایران , حمله مغول به ایران و حمله عثمانیان به ایران اشاره کرد. حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هچری قمری درباره خرم‌آباد می‌نویسد 

صفحه 12:
ام شاپورخواست در کتاب‌های قدیمی تا سال ۶۲۲ هجری (اوایل قرن هقتم) قابل رویت است اما پس از قرن هشتم تنها می‌توان نام خرم‌آباد را مشاهده کرد احتمالا در اواخر قرن هفتم هجری شهر شاپورخواست به کلی ویران و خالی از سکنه شده و مردم ‎Ul‏ به قسمت غربی قلعه فلک الافلاک که از لحاظ داشتن آب فراوان و موقعیت مناسب تر و همچنین امنیت, برتری داشت نقل مکان کردند. در حقیقت فلک الافلاک در اين زمان هسته اصلی شهر خرم‌آباد فعلی را تشکیل داد و موجب شکل گیری آن در اين منطقه شده است. البته به نظر می‌رسد که آب شهر شاپورخواست از طریق نهری که از قسمت شرقی شهر می‌آمده تأمين می‌شده‌است که شاید خشک شدن اين نهر عامل ترک اين منطقه شده‌است.عوامل متعددی دیگری چون موقعیت سیاسی, ارتباطی و جفراقیایی در شکل‌گیری شهر خرم‌آباد دخیل بوده است. از آثار قدیمی اين بخش از شهر می‌توان به قبرستان قدیمی آن اشاره کرد که مقبره زین این علی در آن واقع شده‌است كه بنابر متون تاريخى زين ابن على دركزينى در سال ۵۳۷ وزیر طغرل دوم سلجوقی بوده و در شاپورخواست به دار آويخته شده‌است. همچنین آرامگاه باباطاهر که برخی آن را مقبره باباطاهر عريان ذكر مىكتند.اين قبر يراساس شواهد باستان‌شناسی متعلق به دوره سلجوقی می‌باشد که در دوره‌های بعد مورد مرمت و بازسازى قرار كرفتهاست .در اين دوره قلعه هسته توسعه شهر بوده که براساس ساختار طراحی محدوده شهر از طرف قلعه با محله‌های کوچک و خیابان‌های متحنی شکل در حال توسعه در مسیر شمال غربی بوده‌است. نکته قابل توجه دیگر در اين دوره دروازه‌های قدیمی شهر خرم‌آباد است که عبارنند از: *درواژه خوز بر سر راه کاروان رو به سوی دزفول. *دروازه گرداب بر سر راه کاروان رو به سوی کرمانشاه. *پلی قدیمی که محل رفت و آمد عابرین بوده و بر سر راه بروچرد قرار داشته است 

صفحه 13:
تاریخ خرم آباد پس از اسلام نام شایورخواست در کتاب‌های قدیمی تا سال ۶۲۲ هجری (اوایل قرن هفتم) قابل رویت است اما پس از قرن هشتم تنها می‌توان نام خرم‌آباد را مشاهده کرد. احتمالا در اواخر قرن هفتم هجری شهر شاپورخواست به کلی ویران و خالی از سکنه شده و مردم آن به قسمت غربی قلعه فلک الافلاک که از لحاظ داشتن آب فراوان و موقعیت مناسب تر و همچنین امنیت, برتری داشت نقل مکان کردند. در حقیقت فلک الافلاک در اين زمان هسته اصلی شهر خرم‌آباد فعلی را تشکیل داد و موجب شکل گیری آن در اين منطقه شده است. البته به نظر می‌رسد که آب شهر شاپورخواست از طریق نهری که از قسمت شرقی شهر می‌آمده تأمین می‌شده‌است که شاید خشک شدن این نهر عامل ترک این منطقه شده‌است. عوامل متعددی دیگری چون موقعیت سیاسی, ارتباطی و جغرافیایی در شکل‌گیری شهر خرم‌آباد دخیل بوده‌است. از آثار قدیمی این بخش از شهر می‌توان به قبرستان قدیمی آن اشاره کرد که مقبره زین اين علی در آن واقع شده‌است که بنابر متون تاریخی زین ابن علی درگزینی در سال ۵۲۷ وزیر طغرل دوم سلجوقی بوده و در شاپورخواست به دار آویخته شده‌است. همچنین آرامگاه باباطاهر که برخی آن را مقبره باباطاهر عریان ذکر می‌کنند. اين قبر براساس شواهد باستان‌شناسی متعلق به دوره سلجوقی می‌باشد که در دوره‌های بعد مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌است. در اين دوره قلعه هسته توسعه شهر بوده که براساس ساختار طراحی محدوده شهر از طرف قلعه با محله‌های کوچک: و خبابان‌های متحنی: شگلدز: حال توسعه در ‎janis‏ شمال غرین بوده‌است: حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری قمری درباره خرم‌آباد می‌نویسد: خرم‌آباد شهری نیک بوده, اکنون خراب است. در دوران حکومت آل حسنویه خرم‌آباد به عنوان پایتخت این سلسله در نظر گرفته شد و در دوران ملوک الطوایفی نیز اين شهر یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان بود. 

صفحه 14:
خرم‌آباد پایتخت اتابکان لر کوچک اتابکان لر کوچک سلسله کوچکی از اتابکان لرستان هستند که در فاصلة سال‌های ۵۸۰ تا 0(۱۰۰۶.ق) در قسمت‌های شمالی و غربی لرستان ناحیه لر کوچک حکومت می‌کرده‌اند. امرای اين سلسله از اعتاب شچا‌الدین‌خورشید. مسس سلطنت لر کوچک بوده‌اند و آخرین حاکم لر کوچک به دست شاه عباس يكم صفوی کشته و سلسله اتابکان لر منقرض گردید. 

صفحه 15:
خرم‌آباد در زمان حکومت صفوبان و پس از انقراض سلسله اتابکان لرستان اهمیت خود را حفظ کرد, صفویان در دوره حکومت خود به آبادانی خرم‌آباد اهمیت دادند. از جمله اقدامات مهم می‌توان به احداث پلی مهم در خرم‌آباد اشاره کرد که به نام پل صفوی مشهور است, پل صفوی ‎a‏ شماره ۲۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در دوره حکومت صفویان مسجد جامع خرم‌آیاد نیز ساخته شد, این مسجد در سال ۹۷۰ هجری 15303 و به دستور شاه تهماسب یکم ساخته شد و در سال ۱۱۱۰ قمری به دستور شاه سلطان حسين و در دوره کریم خان زند مرمت شد. این مسجد جامع پس از سال ۱۳۲۲ به حوزه علمیه تبدیل شد. در دوران صفوی خرم‌آباد مرکز حکومتی والی لرستان فیلی شد. پس از این دوره و در اثر حمله سپاه عثمانی به غرب ایران شهر خرم‌آباد تقریباً وبران شد. 

صفحه 16:
شهر خرم‌آباد در دوره قاجار به محله‌های اطراف قلعه فلک‌الافلاک محدود بوده است. محله‌هایی مانند. پشت بازار, درب دلاکان و درب باباطاهر از جمله معروف‌ترین محلات شهر در زمان قاجار موب می‌شدند. بازار اصل در محله بازار واقع بوده و شهر از لحاظ رشد و رونق در کسب و کار وضعیت نسبتاً خوبی داشته‌است. این دوره را می‌توان آغاز مهاجرت از شهرهای کوچک استان لرستان و روستاهای اطراف شهر به خرم‌آباد دانست. مهاجرت‌ها علاوه بر بالابردن جمعیت شهر باعث به وجود آمدن محله‌های جدید و توسعه محله‌های قدیمی شد. بارون دوید یکی از ماموران روسیه تزاری که در سال ۱۸۴۵ میلادی از خرم‌آباد دیدار کرده, شهر را دارای ۴ مسجد, ۸ گرمابه و ۱ محله بهودی نشین توصیف گرده‌است: 

صفحه 17:
خایدالو خایدالو یکی از شهرهای مهم تمدن عیلام و نام باستانی شهر خرم‌آباد بوده و گفته می‌شود شهر شاپورخواست به دستور شاپور اول ساسانی بر خرابه‌های آن ساخته شده‌است. از شهرهای بزرگ عبلام باستان می‌توان به خایدالو, سیمره و شوش اشاره کرد. اعتقاد اکثر صاحب نظران این است, که هسته اولیه شهر خرم‌آباد. شهر باستانی خایدالو بوده‌است. بسیاری از خاورشناسان معتقدند که اين مکان با توضیحاتی که در متون مربوط به آشوریان باستان درباره شهر خایدالو آمده. مطابقت بسیاری دارد. در سال ۶۴۰ قبل از میلاد مسیح, آشور بانیپال پادشاه آشور, عبلام و شهر خایدالو را تصرف و دولت عبلام را نايود كرد. تمدن ديرينه عيلام و شهر خايدالو. يس از هزاران سال مقاومت در برابر اقوام نيرومندى چون سومری‌ها, آگدی‌هاء بابلی‌ها و آشوری‌ها از دشمن خود آشور شکست خورد و از صفحه روزگار ناپدید dial 

صفحه 18:
مرکز استان شدن خرم‌آباد زمانی که دردوره محمدرضا شاه تصمیم بر اين شد که در لرستان شهری را به عنوان مرکز استان (فرمانداری کل) انتخاب نمایند, اختلاف و درگیری زیادی میان نمایندگان و بزرگان خرم‌آباد و بروجرد در گرفت که عمده اختلافات مردم این دو شهر از همان نیم قرن پیش به وقوع پیوست که تا کنون نیز ادامه داشته است و تا قبل از اين مردم اين دو شهر با هم خوب بودند! به هر صورت تلاش‌های فخر طباطبائی نماینده‌ی وقت مردم بروجرد در مجلس ره به جایی نبرد و با سوء قصدى كه به محمدرضا پهلوی در هنگام سفر بروجرد و در مسجد جامع شد. سرانجام خرم‌آباد بم عنوان مرکز استان لرستان انتخاب گردید و از جهتی دیگٍ غار پاسنگر خرم‌آباد در نزدیکی محله‌ی پشت بازار قرار دارد . با توجه به ساختار و قرائن آن می‌توان ادعا کرد این غار و مناطق اطیاف کوه پشت بازاراسفیدکوه). از زمان پیدایش بشر تا کنون از محل‌های مورد سکونت بشر بوده و به جرأت می‌توان گفت که اين منطقه هنوز به طور کامل کاووش و بیرسی نشده است و به ماتند غار کلماکره که حدود 20 سال قبل در منطقه پلدختر کشف شد. در نتیجه ‎wo‏ توان با جرات گفت که خرم آباد شایسته مرکز استان بودن را داشته و همچنان نیز دارد. 

صفحه 19:
در سالهاي 1930-28 م تعداد بيشماري اشیاء برنزي معروق به برنزهاي لرستان وارد بازار عتیقه کشورهاي مختلف گردید اين امر سبب شد تا زمینه مساعدي براي مطالعه این اشیاء فراهم گردد. همچنین بررسي و پژوهش هاي باستان شناسي در نواحي غرب ایران بویژه استانهاي لرستان, ایلام. کرمانشاه, آغاز شد. دانشمندان مختلف, با مطالعه اين آثار نظرات متقاوتي را ایراد نموده و تاريخهاي گوناگوني را براي, آنها اعلام داشتند. برخي ساخت اين اشیاء را به اقوام كاسي که در کوهپایه هاي دامنه زاگرس زندگي مي کردند. نسبت مي دهند. واين آثار را متعلق به هزاره سوم تا هزاره اول ق.م. مي دانند مجموعه موجود در بخش لرستان موزه ایران باستان به دلیل کثرت و تنوع این گونه اشیاء , يكي از کاملترین و ارزشمندترین مجموعه هاي دنیا محسوب مي گردد. اکثر اين اشیاء از طریق حقریات غيرعلمي , تعدادي حاصل کاوش هاي علمي از محوطه هاي باستاني چون ورکبود. ولي در استان ایلام , سرخدم, کفترلان, چغاسیز, دم آویزه و... در لرستان و مناطق از استان کرمانشاهان بدست آمده و یا ازطریق خريداري یا اهداء به اين بخش راه ياقته اند. اشیاء مفرغي این مجموعه اغلب شامل ادوات جنگي: خنجر, شمشیر, سرگرز و... ادوات و ساز و برگ اسب ( انواع لگام. آویزها و..) زیورآلات ( گوشواره, انگشتر, گردن بند و ...) مجسمه هاي کوچک انسان و حبوان. انواع طلسم ها , علم ها و ظروف مفرغي است. در بین اين اشیاء ظروف سفالي متتوعي نیز وجود دارد. از جمله اشیاء مقرغي ارزشمند اين بخش مي توان از مجسمه مقرغي معروف به جنگجوي لرستان با کتیبه اي ميخي بابلي جدید از پشتکوه لرستان ( 900-500 ق.م.) , پیاله کوچک مقرغي با نقش دژ ( قلعه) و انسان بالدار از ورکبود ( 1000 ‎ed‏ نام برد. 

صفحه 20:
SL Oar Sere nore Speen eee هاى باستانى لرستان خرم آباد سرزمين قبور و گورستان های قدیمی لرستان دارای سنگ نوشته و علامت های خاصی است که هرکدام معرف ویژگی ها و شرایط محل و شخصیت فرد متوفی و دفن شده در گورستان بشمار می آید در دوران گذشته هر فردی که قوت می شد , علامت خاصی را بر روی سنگ قبر وی حک می کردند و نمادهای ویژه ای با سنگ , چوب و خشت در کنار قبر می گذاشتند که معرف و نشانه ای از خصوصیات فردی , اخلاقی و اجتماعی متوقیپ بود حجاری کردن سنگ با نقوشی نظیر "پیکر قردی با تير و کمان" , "اسب و یراق" , "شانه سر مخصوص زنان" و یا حجاری "مهر و تسبیه" روی سنگ قبر از جمله علامت هایی است که در بیشتر قبور گروستان های قدیمی لرستان به چشم می خورد . پیکر تراشیده افراد سرشناس , شیر سنگی و ساخت میله های سنگی و احداث بناهایی معروف به چهار طاقی . از دیگر ویژگی .های بارز و مشخص گورستانهای قدیمی استان لرستان است یکی از این یادبودها , "میل خسرو آباد" معروف به "میل صید صفریگ" در گورستان قدیمی روستای خسورآباد در شهرستان کوهدشت است که بعد از سالها همچنان محکم و استوار در گورستان قدیمی این منطقه خودنمایی مي کند . بلندای اين ميل , حدود شش متر و 60 سانتیمتر و قطر پایه حدود دو متر و دارای ظاهری با نماي منحنی است که به شکل هرمی شش وجهی با استفاده از قلوه سنگ و گج ساخته شده است . کارشناسان میراث فرهنگی و تاریخی استان لرستان معتقدند , اين ميل يكى از قديمى ترين و منحصریفردترین بناها و سازه ها در نوع خود در لرستان است که برای نشان گور بکار رفته است. پراساس شواهد و مستندات تاریخی بنای این میل به احتمال زیاد متعلق به دوره زندیه است. 

صفحه 21:
۱ ۱ =o 1 ۴ 5 34 

صفحه 22:


صفحه 23:
موزه مردم شناسی لرستان در قلعه فلک الاقلاک شهر خرم آباد واقع شده است. این موزه به همت سازمان میراث فرهتگی و گردشگری استان لرستان در سال 1380 تأسیس گردید. بخش های مختلف قلعه فلک الافلاک پس از لینکه از سپاه پاسداران در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت, برای بازدید همگانی مرمت و آماده سازی شد. سپس بخش عمده ای از اتاق های قلعه جهت تأسیس موزه مردم شناسی اختصاص یافت. این موزه دارای بخش های گوناگونی است که در عین پیوستگی به هم, در فضاهای مختلف از یکدیگر تفکیک شده اند. 

صفحه 24:
بخش های این موزه عبارت اند از: * - باورها و اعتقادات * - مراسم عروسی سای [ بهارتتهای ]امدزچن - مراسم سوگواری * - سنگ قبر های قدیمی * - بخش نمایش عکس و فیلم * - ریسندگی و بافندگی * - گلیم, جاجیم و فرش بافی © -سیاه چاذر بافي - موسیقی لری * - شکار - انواع روش های تهیه آرد و پخت نان 

صفحه 25:
در انتهای موزه مردم شناسی, بخش کوچکی تحت عنوان موزه باستان شناسی قرار دارد. برخی از یافته های باستانی که در استان لرستان کشف شده اند. در این بخش به معرض نمایش گذاشته شده اند. اين آثار عمدتاً کشفیات غار کلمان کره از توابع پلدختر واقع در جنوب استان و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ( دوره عیلام نو ) می باشند. دقت و ظرافتی که در ساخت این یافته ها به چشم می خورد, باعث شگفتی می گردد. موزه مردم شناسی خرم آباد متاسفانه فاقد المان های مردم شناسی زمان حال است. به شرح حال بزرگان لرستان کمتر توجه شده است. و در یک کلام می توان گفت: هرچند موزه مردم شناسی موزه ای دلپذیر است اما قابلیت اين را دارد که با کیفیت بسیار بالاتر و پرمحتواتر در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گیرد. 

صفحه 26:
گویش مردم خرم‌آبادی و روستاهای اطراف آن لری خرم‌آبادی است. از ویژگی‌های اين گویش توانایی آن در ساخت اشعار , سرودها و موسیقی است . مردم خرم‌آباد علاوه بر زبان فارسی به دو گویش لری و لکی با یکدیگر گفتگو می‌کنند. ساکنین اغلب مناطق خرم‌آباد با گویش لری صحبت می‌کنند .در سال‌های بعد از انقلاب ۵۷ به علت مهاجرت بالای روستائیان و عشایر به شهر خرم‌آباد , هم اکنون به ندرت عده‌ای از مردم شهر که بیشتر در مناطق شمالی غرم‌باد:زندگی میکنتد:با بان لکن:محاوره می‌نمایند: 

صفحه 27:
1 res دریاچه ی کیو(خرم آباد) دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم‌آباد قرار گرفته‌است . مساحت دریاچه هفت هکتار و عمق آن بين سه تا هفت متر است. اين درياجه از ارزشهاى توريستى درون شهرى برخوردار بوده و همجنين زيستكاهى مناسب براى جانوران آبزى و يرندكان يومى و مهاجر است. كيو در كويش لرى مردمان خرمآباد به معنى كبود رنك و آبى است و دليل استفاده آن آب زلال و عميق اين درياجهاست كه به رنگ آبى و نيلى ديده مىشود. اين درياجه به شهر خرمآباد جلوه خاصى داده و در كنار جاذبههاى تاريخى فراوان در دره خرم‌آباد و چشمه‌های پر آب شهر را در ردیف یکی از شهرهای زیبا و توریستی قرار داده‌است. آب دریاچه از چشمه تامین می‌شود و به لحاظ ویژگی‌های خاص خود می‌تواند به عنوان یکی از مراکز جذب توریست تبدیل شود. در کنار اين دریاچه امکانات تفریحی, شهربازی و چشم انداز زیبایی وجود دارد. کیو یک دریاچه فصلی است و همچنین در سال‌های اخیر با توجه به شدت گرفتن خشکسالی‌ها در کشور و در استان لرستان اين دریاچه زیبا, تقریبا در حال خشک شدن است و تا حدی زیبای‌های آبی رنگش را از دست داده‌است. در پائیز سال ۱۳۸۹ اين دریاچه کاملا خشک شد و مدتی کوتاه پس از آن در ابتدای دی ماه لایروبی آن آغاز گردید. پیش از آن, اندک ماهی‌های باقیمانده در آن توسط عده‌ای از مردم محلی گرفته شدند . در سال‌های اخبر اقداماتی در جهت حفاظت از منایع تامين کننده آب دریاچه و همچنین چراغ گذاری و ترمیم نرده‌های اطراف دریاچه صورت گرفته‌است همچنین طرح‌هایی برای ایجاد فواره و آب نما در دریاچه در دست بررسی است. 

صفحه 28:
Sep en ne ees دریاچه ی کیو(خرم آباد) 

صفحه 29:
پل شکسته پل شکسته یا پل شاپوری یا به گویش لری طاق پیل اشکِسّه یکی از شاهکارهای معماری دوره ساسانیان بب می‌شود و در ضلع جنوبی قلعه فلک افلاک در جنوب شهر خرم‌آباد در استان لرستان واقع شده‌است. پل شاپوری عامل ارتباط غرب استان لرستان (طرهان) با شرق و از آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده‌است.اين پل هم اکنون ویرانه‌ای بیش نیست که در جنوب غربی خرم‌آباد قراردارد اين پل در زمان خود از شاه کارهای معماری به حساب می‌آمده و دارای ۲۸ طاق یا دهانه بوده‌است اما امروز تنها ۶ طاق آن به جای مانده‌است.پل شاپوری در راستای غربی -شرقی با ارتفاع ۱۶ متر ساخته شده‌است و در دهانه پرطاق موج شکنهایی لوزی شکل برای کاهش تخریب سیل تعبیه شده است. 

صفحه 30:
مقبره باباطاهر مقبره باباطاهر خرم‌آباد یکی از بناهای تاریخی و فرهنگی شهر خرم‌آباد است. باباطاهر شاعر معروف ایرانی به اعتقاد مردم خرم‌آباد , لر و از اهالی خرم‌آباد بوده است. باباطاهر را در گویش لری باوطاهر تلفظ می کنند . در آثار و دوبیتی های اين شاعر ایرانی از کلمات و اصطلاحات لری استفاده شده است و اين دلیلی است که مردم لرستان این شاعز را اهل استان خود می دانند. 

صفحه 31:


صفحه 32:
آسیاب گبری اين بنا در سطح شهر خرم اباد ( قسمت جنوب شهر ) در محله حسین آباد واقع شده است .این اثر ازجمله بناهای عام المنفعه و قدیمی شهر خرم آباد می باشد.که دارای پلان مستطیل ‎aig‏ ‏شکل مکعب به طول 26 متر , عرض 6 متر و ارتفاع 5/11 متر و با استفاده از سنگهای تيشه خورده, قلوه سنگ همراه با ملات ساروج ساخته شده است این اثر احتمالاً متعلق به شهر شاپورخواست (ساسانی ) بوده تا دوره قاجاریه عملکرد داشته و مورد بهره برداری قرار گرفته است . اثر مذکور به شماره 3639 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

صفحه 33:
0 آسياب كبرى 3” 

صفحه 34:
گرداب سنگی در غرب شهر خرم آباد درکنار میدان تختی بنایی مدور متشکل از يك دیواره عظیم سنگی که بصورت مدور دور تا دو چشمه ای فصلی احداث گردیده است . قطر اين بنا 18 متر با محبط 256 متر مریع با پهنای 3 متر و بلندی آن تا کلف چشمه 1۸متر است . این بنا دارای دریچه ای به ابعاد 0 برای هدایت آب آشامیدنی و توزیع آن در سطح شهر شاپورخواست ۰ مشروب نمودن اراضی و بهره برداری از آسیابهای آبی بوده است. مواد و مصالح آن از سنگهای لاشه همراه ملات ساروج ( آهك و كج و . . . ) می باشد که در ساختمان پل شاپوری وخرابه های شهر شاپورخواست مشاهده شده است. اين پنا به شماره 1274 در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده است . 

صفحه 35:


صفحه 36:
سنگ نبشته سنگ نبشته که خط کوفی بر روی آن حک شده‌است در قسمت شرفی شهر خرم آباد قراردارد این سنگ بصورت یک مریع تراشیده است و در روی آن راجع به سند مالکبت چرای دامهای موجود در آن زمان حک شده‌است. اين سنگ نبشنه به گونه‌ای ساخته شده‌است که چهار وجه آن به سوی آثار باستانی :یل شکسته , مناره آجری , قلعه فلک الافلاک , حوض موسی نشانه رفته‌است این سنگ ريشه در کوه دارد و در چند سال اخیر به علت توسعه جاده پرش داده و جایجا شده‌است . در مرکز شهر خرم آباد ( ضلع شرفی - خیابان شریعتی) و در مسیر قدیمی شاپور خواست به خوزستان سنگ نوشته ای به شکل مکعب که بصورت یکپارچه متصل به صحره ای طبیعی بوده است, قراردارد . ارتفاع متون کتبیه دار با احتساب دوپله در چهار ضلع سنگ نوشته 344 سانتیمتر است اين كتيبه به خط كوفى و زبان فارسى دور تا دورستون سنگی تحریر شده است در گذشته به بردنوشته معروف بوده است . كتيبه با بسم الله شروع شده و موضوع آن مربوط به حکم امیر اسفهسا لار كبير ظهيرالدين و الدوله معین الا سلام طغرل لتکین ابوسعید پرسق در خصوص بخشش علفجر در چراگاه های شاپور خواست و ممنوعیت برخي سنتهایی تاپسند در عهد سلطنت ملکشاه سلجوقى به تاريخ 513 هجری قمری است . اين یادمان فرهنگی مربوط به دوره سلجوفی وبه شماره 398 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است 

صفحه 37:
0 

صفحه 38:
0 

صفحه 39:


صفحه 40:
0 

صفحه 41:
رض اکوششی سال دوم رشت, کامپیوم رت ماد ‎٩6‏