صفحه 1:
صفحه 2:
برنلمه عبارت از تعیین هدف کوتاه و پیش بینی راه رسیدن‌به آن است. در ولقع برنلمه. نوعی تعهد به انجام
فعالیت های معین برای تحقق هدف‌به شمار می آید. برنامه ریزی بر سایر وظلیف مدیران. اولویت دارد و
مقدم بر آنان است. فراگرد برنامه ریزی ماهیتی پویا دارد. همچنین با توجه به ماهیت بسیار متفیر
فراگردهای محیطی. تجدید نظر مستمر در برنامه ها ضرورت می یابد.
صفحه 3:
انواع برنامه ریزی
!)برنامه ریزی راهبردی: با دوراندیشی و در جربان فراگردی نظام یافته انجام می گیرد و دارای مراحل ذیل است:
للف) تعیین ماموریت ها و اهداف دوربرد و رسالت سازمان ب)تفکیک و تجزیه اهداف بلند مدت در قالب اهداف
کمی و کیفی کوتاه مدت که‌به آن هدفگذاری می گویند. ج) تدوين و تنظيم خط مشى ها و اتخاذ سياست های
کلی د) طرح ریزی و تنظیم برنامه های عملیاتی.
۲/برنامه ریزی عملیلنی: مراحل آن عبار تند از: للف) تدهین برنامه های کوتاه مدت (تنظیم بودجه و زمان بندی).
ب) تعیین معیارهای کمی و کیفی سنجش عملکرد و ارزبلبی هزینه های اجرای عملیات
تعیین موارد انحراف عملکرد از آن ها. د) تجدید نظر در برنامه ها و تهیه برنامه های جدید.
ج) ارزیلبی برنلمه ها و
۳)برنامه ریزی تخصصی : که‌با توجه‌به ماهیت تخصصی برخی از وظلیف مدیریت انجام می شهند عبارتند از :
الف) برنامه ریزی و منترل تولید ب) برنامه ریزی نیروی انسانی. ج)برنامه ریزی مالی و تنظیم بودجه.
صفحه 4:
رهیافت های گوناگون به برنامه ریزی
!#برنلمه ریزی از "*داخلبه خارج" و برنامه ریزی از "خارج‌به داخل": در برنلمه ریزی داخلبه خارج بر کارهایی
تمرکز می شود که سازمان در حال حاضر انجام می دهد و تلاش‌حی شودتا آن ها به بهتیین صورت انجام پذيرند.
در برنلمه ریزی از خارج‌به داخل . ابتدا محیط خارجی بررسی و تحلیل حی شود و برای استفاده از فرصت ها و به
حدلقل رساندن مسائل ناشی از ن برنلمه ریزی می گردد. برنامه ریزی از خارج‌به داخل هنگلمی مفید است که
سازمان بخواهد کاری منحصربه فرد انجام دهد و هدف لین برنامه ریزی. یافتن فرصت های محیطی و استفاده
بهینه از آن هاست.
١)برنامه ریزی از "بالا از پایین" و برنامه ریزی از " پایین به بالا" : در برنامه ریزی از بالا به پایین. ابتدا مدير عالی
اهداف کلان را تعیین می کند و لین امکان را برای مدیران سطوح دیگر فراهم می آورد تا در چارچوب اهداف
کلان. برنامه های خود را تدوین کنند. در حالیکه برنامه ریزی از پایین به بالا با تدوین برنامه هایی شروع می شود
که در سطوح عملیاتی شکل می گیرد.
صفحه 5:
۳)برنامه ریزی و مدیریت بر مبنای هدف و نتیجه :
در مدیریت بر مبنای هدف, برای ترکیب اهداف فردی و سازمانی تلاش حی شود. لین روش برنلمه ریزی مبتنی بر
لین اعتقاد است که مشارکت مدیران و کارکنان در لمر تعریف اهداف سازمانی در قللب اهداف فردی. آثار مبتنی
بر روحیه و عملکرد کارکنان ایجاد می کند.
مراحل برنامه ریزی بر مبنای هدف عبارتند از :
()تعبین رسالت و ماموریت ها ۲)تعبین نتایج مورد انتظار ۳)تعریف شاخص های ارزیابی ۴)تعریف اهداف عملیاتی
هتنظیم برنامه های عملیلتی ۶)طراحی سیستم کنترل عملیات. از جمله معلیب لین روش, وقت گیری بیش از
حد و تاکید بیش از حد بر مستند سازی مکاتبات می باشد.
صفحه 6:
۴)برنامه ریزی و مدیریت بر مبنای استثناء: در این روش برنامه ریزی مدیران عالی فقط هنگامی در کارها دخالت
عى کنند که کهن انحراف عملکردییک واحد از برنامه های پیش بینی شده . از حد معینی تجاوز کند. برخی از
بزارهای مورد استفاده در لین روش برای کنترل و نظارت بر عملکرد واحدها عبارتند از : بودجه . هزینههای
استاندارد شده و حسابداری مدیریت.
۵)برنامه ریزی اضطراری: بر اساس لین روش .حوادث و شرلیط جدید پیش بینی می گردند و عکس العمل ها و
پاسخ های مناسب برای آن ها در نظر گرفته می شوند.
۶برنامه ریزی اقتضلیی: در این نوع برنامه ریزی "گزینه های گوناگون قابل اجرا"شناسایی می شوند و در صورتی
که اعتبار برنامه اصلیبه دلیل تغیبرات محیطی, بیش از حد کاهش یلید. یکی از ن گزینه ها قلبل اجرا خواهند
بود.
رمز موفقیت برنامه ریزی اقتضایی در "شناسایی تغییر جهت های احتمالی در رخدادهای آتی" است که می تواند
برنامه های جاری اثرگذار باشد.
صفحه 7:
از اقدام به برنامه ریزی است.)
اهداف کوتاه مدت
۳) کسب اطلاعات کامل درباره فعالیت های ضروری برای تحقق اهداف
۴ طبقه بندی و تحلیل اطلاعات
) ارائه فرضيه هامى بزاتیتای پیش gy وصعيت آيتدة
۶ جستجوی بدیل ها و برنامه های جایگزین
۷ ارزیابی بدیل های گوناگون
44۸ انتخاب بدیل مناسب
(A تدوین برنامه های فرعی و پشتیبانی
۰ تنظیم توالی فعالیت ها و جداول زمان بندی
۱) بیان کردن برنامه ها در قالب ارقام بودجه و برنامه تخصیص منابع مالی
۲ پیگیری پیشرفت کار
صفحه 8:
اثربخشی و محدودیت های برنامه ریزی:
برنلمه ریزی موثر مستلزم در نظر گرفتن تقدم زملنی فعالیت هاء هماهنگی و ارتباطات.
سازی شرایط برای اجرای برنامه می باشد.
از جمله محدویت های برنامه ريزى ابن مى باشد که : برنامه ریزی مستلزم هزینه و وقت است ولی تضمین کننده
اهداف برنامه ریزی شده نیست. و سازمان های کوچک نمیتوانند.به نحو مطلوب برنلمه ریزی کنند. زیرا
فاقد توان مالی و فرصت کافی برای صرف هزینه و وقت آنند.
تشریک مساعی, و آماده
انواع سلسله مراتب برنامه هاء
برنامه ها را می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد: برنامه های راهبردی و برنامه های عملیاتی.
نامه های راهبردی عبار تند از برنامه هلیی که برای کسب اهداف جامع سازمان طراحی حی شوندبه طوری که
متضمن اجرای ماموریت باشند.
و برنلمه های عملیلتی و تاکتیکی جزئیات نحوه اجرای برنلمه های استراتژیک و راهبردی را نشان می دهند که به
دودسته برنامه های یکبار مصرف و برنامه های دائمی تقسیم می شوند.
صفحه 9:
تقسیم بندی برنامه ها :
ماموییت ها و اهداف بلند مدت سازمان. علل اصلی ایجاد سازمان ها می باشند. و اهداف کوتاه مدت هر سازمان
بر مبنای ماموییت ها و اهداف بلند مدت آن تدوین می شوند که باید تعیین کننده نتیجه مورد انتظار. نحوه انجام
کار, محدوده زمانی انجام کار. هزینه و بودجه مورد نیاز برای انجام کار باشند.
Gar gal ply گذاری عبارت است از تجزیه ماموریت ها و اهداف بلند مدت در قللب اهداف کمی و کیفی کوتاه
مدت.
در تعیین اهداف کوتاه مدت می بایست اطلاعلتی در مورد وضعیت موجود و وضعیت مطلوب جمع آوری گردد. و
هنگام جمع آوری اطلاعات و پیمایش در زمینه های مذکور باید موارد ذیل را مد نظر قرارداد:
)بررسی میزان بازده کارهای عادی. بدیین معنا که مشخص شود چه نوع محصولات و خدملتی, به چه میزان قابل
عرضه لند و سپس معیارهای مورد نیاز برای اندازه گیری بازده معین عی شوندتابه وسیله آنها تعداد واحد کالا و
خدمات قابل ارائه در زمان پیش بینی شده معین گردد و سپس اهداف تعیین می شوند.
۲)بررسی امکان بهبود بازده کارهای عادی. بدین معنا که‌با توجه‌به وضعیت موجود محصولات و خدمات. زمینه
هلیی که در آن ها بهبود و توسعه ضرورت دارد. مشخص شوند و سپس قابلیت و امکان ایجاد بهبود در آن زمينه
ابی گردد و مشخص شود که چه میزان توسعه و بهبود ق اد است.
صفحه 10:
راهبردها (استراتژی ها) :
راهبرد عبارتست از برنامه جامع. منسجم. و کاملی که برای تحقق اهداف اساسی سازمان تدوین می گردد
بنابراین راهبرد. نوعی برنامه است که برای نیل به مقاصد و اهداف اصلی سازمان تدوین می شود.
خط مشی هاء
خط مشی مشخص کننده محدوده ای است تصميم هاى لتى. بلید در اخل آن اتخاذ شوند. و دارای ویژگی های
فیل حی باشند: ۱) صراحت و وضوح ۲) قابلیت اجرا ۳) انعطاف پذیری ۴) جامعیت ۵) هماهنگی ۶) مستدل بودن
۷) متمایز بودن از قوانین و ۸) کتبی بودن.
خط مشی ها راحی توان‌به سه دسته تقسیم کرد : خط مشی های اساسی. خط مشی های کلی, و خط مشی های
خرد.
خط مشی های خرد ییا خط مشی های خاص واحدها بر مبنای خط مشی های کلی شکل می گیرند و خط
مشی های کلی نیز بر مبنای خط مشی های اساسی تنظیم حی شوند. برای مثال . اگر خط مشی اساسی سازمان
که توسط رئیس ن معین می شود بر ضرورت رشد و توسعه فعالیت سازمان تاکید داشته باشد. معاون تولید با
5 های بازاریلبی و تولیدی. خط مشى كلى را وضع حی کند و مدیر کارخلنه للف‌با اهتمام به بهبود
مشی خاص واحدٍ
صفحه 11:
رویه ها و مقررات:
رویه ها مشخص کننده شیوه عملیات و نحوه انجام کار هستند. و روش ها نحوه اجرای جدول زمانبندی رویه ها
را معین می کنند. در حالیکه مقررات بدون ذکر قاطع و تفاوت زملنی انجام امور. اعمال و فعالیت ها را هدلیت
می کنند. در واقع هر رویه مبتنی بر مجموعه ای از مقررات است.
برنامه های عملیاتی و بودجه:
برنامه های عملیاتی در مورد فعالیت های تکراری و غیر تکراری در قالب برنامه های دائمی و یکبار مصرف تنظیم
می شوند. بودجه یکی از برنامه های مهم کنترل است که در قللب اعداد و ارقام ارلئه می شود در ولقع بودجه
برنامه ای است که نشان دهنده تعهدات آینده سازمان است.
صفحه 12:
مدیریت و برنامه ریزی پروژه
هر پرویه مشتمل بر مجموعه کارهلیی است که برای نیلبه یک هدف کوتاه مدت و تک موردی انجام انجام
می شوند و زمان آغاز و پایان مشخصی دارند.
برخی از ابزار و فنون برنامه عبارتند از : نمودار میله ای (گلنت). نمودار شبکه .غن ارزشیلبی و تجدید نظر در
برنامه. روش مسیر بحرانی.
نمودار میله ای بر روی دو محور ترسیم می شود:
محور افقی نشان دهنده زمان شروع و پایان هر فعالیت است و محور عمودی نشان دهنده مراحل انجام برنامه
هر میله افقی نیز نشلنه مدت پیش بینی شده برای هر فعالیت مورد نظر است‌به طوری که طول آن مدت زمان
بیش بینی شده را بر حسب مقیاس مورد استفاده در مودار نشان می دهد.
صفحه 13:
نمودار شبکه ای دارای مزایلیی چون تکمیل شدن طرح اولوبت بندی مراحل و مشخص شدن نحوه اجرای برنامه
قبل از شروع به اجرای آن, تسریع در انتقال اطلاعات در مورد تغییرات برنلمه و استفاده ان به منزله یک منبع
موثق اطلاعاتی. و معین شدن زمان مطلوب برای شروع و پایان هر فعالیت برنامه ریزی شده می باشد.
علائم مورد استفاده در نمودار شبکه عبارتند از :
)١ كره-كه دايره يا مربعی است که نشان دهنده شروع یا خاتمه فعالیت ها است.
۲) خط فعالیت- مجموعه وظایفی که برای یک فعالیت معین شده اند. با یک خط فعالیت نشان داده می شود.
۲) نشانگر فعالیت- حروف یا نام هایی که روی خط فعالیت نوشته می شوند.
۴) نشانگر مدت- اعدادی که زیر هر خط فعالیت نوشته می شوند.
۵) نشانگر گره- هر گره با یک شماره که نشان دهنده آغاز یا پایان یک کار یا فعالیت است. مشخص می شود.
صفحه 14:
قواعد ترسیم نمودار شبکه عبارتند از :
۱- هر فعالیت را بوسیله یک خط و دو گروه در دو طرف آن مشخص می کنند.
۲-هیچ فعالیتی قبل از اتمام کلیه فعالیت ها و رویدادهای قبلی شروع نمی شود.
۳- همه فعالیت ها و رویدادهابه
فعالیت "ما بعد " داشته باشند.
۴-پس از وقوع هر فعالیتیا رویداد. فعالیتیا رویداد دیگری آغاز می شود.تا مرحله ای که شبکه به پایان
این شکل شبکه همواره یک طرفه است.
۵- تعداد بردارهلیی که به بیک دایره ختم ی شهند نشان دهنده تعداد فعالیت هلیی است که‌با تکمیل آن
ها امکان شروع فعالیت بعدی به وجود می آید.
تن
صفحه 15:
فن ارزشیابی و بازنگری برنامه و روش مسیر بحرانی:
در غن ارزش یلبی و تجدید نظر در برنامه یا پرت.با استفاده از نمودار شبکه. برای‌به حدلقل رساندن تاخیر,
وقفه و ناهماهنگی در تولید یک کالایا انجام یک پروژه. برنامه ریزی عی شودبه طوری که بر مبنای آن بتوان
فعالیت ها را به طور منظم
«به مسیری که اتمام آن بیشتر از سایر مسیرها طول عی کشد و اگر کمترین تاخیر یا توقفی در آن روی دهد.
زمان اتمام پروژه به همان میزان به تاخیر خواهد افتاد مسیر بحرانی می گویند.»
روش مسیر بحرلنی برای برنامه ریزی فراگردهای تکراری که در آنها کارها در محدوده زملنی معین انجام
عی شوند و زمان پایان آن ها مشخص است‌به کار حی رود در حالی که غن ارزشیابی و بازنگری برای فراگردهای
غير تکراری که در آن ها طول مدت انجام و زمان خاتمه کارها مشخص نیست و فقطبه طور تقریب قابل بر آورد
است. کاربرد دارد.
استفاده از لين دو فن دارای محدومیت هایی نیز مى باشد. مثلا هزینه ایجاد سیستم های مناسب برای اتخاذ این
روش ها در مقیاس کلان‌سبه وییٌمبا توجه‌به زملنی که صرف ایجاد آن هاحی شود. بلید در نظر گرفته شود. و اين
بن نمی توانند همه مسایل مدیران را حل
صفحه 16:
ابعاد و جنبه های برنامه ریزی
هنگام برنامه ریزی در سازمان ها توجه به عوامل ذیل ضرورت دارد:
۱)موضوع برنامه ریزی
۲)عوامل موثر بر برنامه ریزی
۳)طول دوره برنامه ریزی
۴)سطح برنامه ریزی در سازمان é
_-
۵)ویژگی های خاص برنامه (مثل جامع و کلی يا جزتی و خاص بودن)
۸