مسجدجامع ورامین

صفحه 1:
4 لا مهو رجا ‎pal ۳ he 1‏ 1 

صفحه 2:
تاریخ ایلخانیان و ویژگی معماری آنها....۸ ‎ner‏ Sage Eo eae ee aN E لسن كام رباجو 0 

صفحه 3:
4 2 ‏ا‎ eS oo Gu ese 536 

صفحه 4:
حکیده مسجد جامع ورامین از بناهای چهار ایولنی دوره ایلخانیان است که تا ان میت كرا حل ‎all end)‏ مسج ‎iy [lyf‏ یی که ‎en Seige eneS ae ne ei‏ 1 ‎ome np ere Ou ONC EIN Se‏ ا ‎Fe Perr e‏ ‎Oe cee Uc ey CNC eee Cs MOL Len Neamt cerca)‏ ‎ES OL Le SO) ee‏ رلك كجبرى به شيوه آذرى است و در تزيين نقش هاى لين بنانه تنها از تعش های سار فده شوه بلکه پر ک تقوس ل م با نقوش دوران اسلامى را نيز داريم. 

صفحه 5:
دن نوشتار معمارى مسجد جامع ورامين و آرايه هاى به كاررفته در ‎ES M15 yaya Geol al‏ تاد سوال اقل ,رمس لكر امت كد معمارى اين مسجد به جه شكلى است و مربوط به جه دوره زمانى ميباشد.علت انتخاب اين موضوع دليلى بر اهميت والاى اين مسجد ميباشد . در خصوص ييشينه تحقيقاتى كه در اين خصوص صورت ال را ی رای ا ار لین نوشتار از آنها بهره برده شده. روش تحقیق در لین نوشتار بصورت کتابخانه ای بوده و نتایج حاصل از پژوهش در بخش نتیجه گیری آورده شده است. 

صفحه 6:
‎Tee TE acs‏ ان ‏هولاکودر سال ۶۵۶ ق.م بعد از قتل آخرین خلیفة عباسیان و انقراض آن سلسله در بغداد. زمينه را براى رهليى ايران از سلطة اعراب فراهم ساخت و سلسلة ايلخانيان را تأسیس کرد. از آن زمان به بعد با قدرت و تسلط حکومت مرکزی و برقراری روابط ‎Fe ee ae nS eee Ce Ce Te nC odio‏ عباس به دست ايرانيان در جين و معمارى جينى در ممالك اسلامى نفوذ ۱ دیگری استعمال رنگ آبی درکاشیکاری و پوشاندن خارج گنبدها از کاشی های كبود براق كه از دور شكل جادرها يا يورت هاى مخصوص ايلات را دارد.قبل از ا ا ا ا ا ل بیرونی گنبد هم تزیین شدکه به عقیده گروهی از پژوهشگران بر اثر عادت قوم مغول ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 7:
در ممللک اسلامی نفوذ کرد. مخصوصاً از سبک معماری چینی چیزی که بیشتر دی ان تفر کرت کی کی سار رد ال رات آبی شفاف در کاشیکاری و پوشاندن خارج گنبدها از کاشیهای کبود باق که از دور شکل چادرها پا یورتهای مخصوص ایلات را دارد. قبل از دوران اولجایتو (سلطان محمد خدابنده) از امرای قدرتمند ایلخانی کاشیکاری در داخل ا ا 00 كه به عقيدة كروهى از يزوهشكران بر اثر عادت قوم مغول و مراسم ايشان است.,چرا که لین قوم در چادرها و یورتها که جهت خانان خود تهیه میدیدند ‎os oP eS ee‏ ار ای رت رت ی از تزیینات بیارایند و پس از اقامت در شهر لین کار را ادامه دادند.در بنای ابنیه نیز همين سليقه را به كاربردند. 

صفحه 8:
ردپای عناصر شیعی را درمحتوای کتیبه های مسجد جامع ورامین میتوان ‎OSC ON I ng‏ ۱ ‎tr‏ ل ل لت 0 هاى باشكوه مساجد و آرامكاههاى اين دوره است در حقيقت ميتوان كفت كج بری در لین دوره به اوج شكوه خود رسيد.معمارى در لين دوره را دنباله رو دوره ‎Eien eI ote tet ann en‏ 1۱ خود برخوردارند و در حقيقت علاوه بربه اوج رسیدن هنر گچبری .کاشیکاری ‎TO COPL SEN‏ 1 م 1۳ نشین و صحرا گرد بودند و چون در صحرا حرکت ستارگان را دنبال میکردند يس به اين نقش ‎Fy foe Res RPS‏ 1۱ 

صفحه 9:


صفحه 10:
ات۱9۲ مسجد جامع ورامين از بناهاى جهار ايولنى دوره ايلخانيان است كه تاريخ آن بر ‎Se eee RCs CRORE ee SC we‏ کتیبه هلیی است که با انواع خطوط مختلف و نقوش هندسی و گیاهی با شیوه ‎PSS ees RCo ae eS CS Bde nti‏ آن, آرامگاه اما مزاده بحیی ورامین است که در فاصله کمی از مسجد بنا شده و دارای نقوش و خطوط بسیار زیبایی است. تاریخ این بقعه براساس کتیبه ی كجبرى .سال 7*7 د.ق ميباشد(جعفرى:7:1858) 

صفحه 11:
لین مسجد در گذر زمان از گزند حوادث روزگار مصون نبوده و بارها مرمت شده است؛ از جمله در كتيبه هاى ايوان جنوبى شرح تعميرات شاهرخ تيمورى آورده ‎cee‏ ا ا ل ‎ne CLD)‏ رت ‎eee cet as‏ ال ا ل ‎FeO ae‏ قرار ‎eee ee‏ أن محور شمالى جنوبى قدرتمندى را ايجاد كرده است كه ضمن تأكيد بر جهت قبله بیشترین آرلیه های مسجد را در لین محور میتوان دید. ایوان غربی و ایوان ا ا ا ال ل ل ركم است. در سفرنامة مادام ديولافوا به بوستة مينايى خارجى كنيد مسجد أشاره ‎eae Cane‏ 50 

صفحه 12:
آرايه هاى مسجد نقوش هندسىء كياهى و خوشنويسى است كه غللب آن با كاشى معقلى و آجر مهرى بوده ساخت مسجد در زمان اولجايتو كه ايران از قدرت سیاسی قلبل قبول و شرلیط با ثبات بهره میبرد ن رابه بنلیی حکومتی تحت تأثیر تفکرات شیعی حاکمان بود تبدیل کرد. انتخاب کتیبه ها با ‎cea‏ و ایوان جنوبی قابل توجه است(خوانساری.نقی زاده,۵۱:۱۳۹۲) ا حل ل ال سافن 

صفحه 13:
ايوان هاى مسجدجامع ورامين اين مسجد داراى جهار ايوان است:ايوان شمالىءايوان جنوبىءايوان شرقى»ايوان ‎wt‏ ايوان شمللى:در ضلع شمللى مسجد و در قسمت جنوبى مجموعه ورودىءايوان مرتفع شمللى قرار دارد. ايوان از داخل صحن داراى جهار طاق جناغى است كه هیچگونه تزیینی ندارد.درنمای داخلی بخش هلیی از دیوارها و درون سوی طاق ا ا ا 0 شیوه مهری دیده میشود.پاکار طاق ایوان و طاق های اطراف نیز دارای یک نوار گچ بری افقی کنده کاری شده. با نقوش اسلیمی مشلبه ایوان شرقی میباشند كه با طرافك و اسادى ‎Pe‏ ۱ 

صفحه 14:


صفحه 15:
ايوان غربىناين ايوان در بين ضلع غربى صحن مسجد قرار زره سا ستاهد از ل ا ا ل ا ا ا ل ‎ol‏ ‏امروزه مشاهده ميشود مربوط به بازسازى مرمتى أن استآين ايوان كاملا مشابة ايوان شرقى است. غربى هيج اطلاعى در دست نيست شايد تزيين لين بخش مشلبه تزيين بخش شرقى بود كه به مرور زمان از بين رفت. نويسنده كتاب مرلت البلدان به وجود مدرسه در اين بخش اشاره ميكند.علاوه ا ا ل | زير خاك دراين قسمت مسجد نمايان شد(همان:٠11890:4)‏ (جعفری۳۹:۱۳۹۵۰) 

صفحه 16:
ایوان شرقی:اندازه دهلنه ایوان شرقی حدود دوبرابر اندازه دهانه طاق های اطراف ل ا ا ال ا ا ال ‎OCS‏ ل ل ا ل ال ات ۱ ی رجات ری بر ی اس در ری رب ی رش سس جنوبی آلن در یکی از رواق های مسجد کتیبه ای گچی قرار 

صفحه 17:
ل ا ا ا ل ا يا ا اي طولى بناقرار دارد.ارتفاعش ازبقيه ايوانها بيشتر است.نماى خارجى ايوان متشكل ا 1۳ ازلآن جدا ميكند.درطرفين طاق نماها يك نوار تزيينى وجود دارد كه باآجرهاى تراش و قالبی به شکل هشت پر تزیین شده است.بردیوار جتوبی سه مدخل ورودی با قوس جناغی دیده میشود.در ضلع جنوبی مسجد و در پشت ایوان ۱ تسار ری که لت در نان که مرس ‎al Nai‏ کح ‎or]‏ و (جعفری»۴۷۰۱۳۹۵) 

صفحه 18:
LY elon TC RCS od ‎Gly ees al‏ سرت سیر آلری است ال سره با رای ‎ees ep eon Se er Cone prime eee CE even) a BTC‏ كجبرى ”7استفاده ازخطوط و كتيبه هاى كجبرى مشخص ميشود. در طى اين دوره سطوح صاف داراى طر حهاى منكنه اى رواج يافت و در اواخر دوره استعمال گچ در برجسته کاری کوتاه و آنچه که می توان گچکاری خطی نامید. پیدا شد و هریک ازلین شیوه با چندین رنگ نمايانتتر مى شدانواع موتيف ها در كجبرى شامل؟ نوع هستند:١.نقوش‏ هندسى ؟.نقوش كياهى .نقوش حيوانىءانسانى ‎acc eA‏ ل ا ل 0 ‎ 

صفحه 19:
در تزيين نقش هاى لين بنا فقط از نقش هاى اسلامى استفاده شده و ‎Se See eee NU oe Re aC renee S nec oe‏ نقشهاى دوره اسلامى بكار رفتند(كاظمى.1788:١٠)‏ "شكرفترين گچبریهای لین مسجد در بالا و بدنه اطراف محراب مسجد وجود دارد. ‎eS hs Tee ee Cl Son Soon‏ ايجاد شده اند. ييجيدكى اين طرحها به قدرى است كه انسان به راحتى نميتواند باور كند كه قدرت دست يك هنرمند خالق بوده است. داخل محراب داراى كجبرى زيبايى است كه معلوم است به دست استاد هنرمندی ساخته شده است.(نصرالهی,۸۴:۱۳۹۲) 

صفحه 20:


صفحه 21:


صفحه 22:


صفحه 23:
نقوش هندسی در آرایه های مسجد جامع ورامین ۱ Seca Coe Dee ‏تركيب أجر و كاشى (معقلى) بيشتراست. ارليه هاى هندسى در مقياس درشت‎ ‏يا ريز به شكل نوارهاى باريك در ايوان و سردر يركاربرد است و درمحدودة‎ ‏محراب به حداقل ميرسند. نقش هشت ضلعى و نماد شمسه كه در ايوان جنوبى‎ ‏و سردر مسجد ورامین به وفور به کار رفته در هنر اسلامی دارای معانی مختلفی‎ ‏است و از جمله به عنوان نماد الوهيت و نور وحدانيت قابل تصور مفاهيم‎ 0 0 ee sir 1 00 ‏اال ل ا ا ا ل ل‎ 0 ‏نقش های هندسی که از ترکیب نقش های هندسی بوجود‎ 

صفحه 24:


صفحه 25:
نقوش گیاهی در آرایه های مسجد جامع ورامین در مسجد ورامین سطح کاربرد نقوش گیاهی بسیار کمتر است. تمامی محراب با 1 نمیباشد؛ علاوه بر این آجرهای مهری با نقش مايِة گیاهی در دیوارهای گنبدخلنه به شکل مورب تا زیر کتيبة سرتاسری با مضمون آیات سور جمعه تکرار شده اند. اصول انعکاس در آیینه. تکرارتراکم و ترکیب از اصول زیبایی ‎rl > omer Yih nel pepe emperor‏ ا ‎ORE Niece‏ 

صفحه 26:


صفحه 27:


صفحه 28:
1 ae Ee Td GUS os a6 ‏ان در‎ ee) eel Ss BE ‏مقرنس يك نوآورى عصر ايلخلنى محسوب مى شود كه نمونه هليى از أن را در‎ ‏مقرنسكارى ايوانهاى مجموعه بايزيد و مسجد جامع اشترجان مشاهده ميكنيم‎ ‏پینی که از اين تلفیق بوجود می آمد نقش‎ ۱۳ eee eee ‏گره هندسی زیباترین و در عين حال مشکل ترین و پیچیده ترین آنها محسوب‎ ‏می شود. نمونه درخشان لین شیوه در مسجد جامع ورامین مشاهده می شود‎ US ere SRS en aes CNC Meee RS Ne cd nee Y ‏شمسه هفت پر به زیبایی تمام مفروش شده است. البته متاسفانه اغلب این‎ OO TOSS ee Ie lass RC ey as ‏لین رای از نت‎ aes peat (5 Ad cate ‏یی‎ ‏تراش و قللبی» در دو رنگ فیروزه ای و لاجوردی است که در اجرای طرحهای‎ ‎peves yep ete,‏ را ار ل م 

صفحه 29:
۱ مسجد جامع ورامين از بناهاى جهار ايولنى دوره ايلخانيان است كه تاريخ آن بر اساس کتیبه گنبد مربوط به ۷۲۲ ۰ ق است. دیوارهای وسیع مسجد يوشيده از كتيبه هايى است كه با انواع خطوط مختلف و نقوش هندسى و ا ا ا ا ل ل ا | ‎See Yor Vl Roee|‏ ا ا 2 ا ‎fol] ear‏ ‎RG Se nC neers eS US Cee A We Le ase‏ ۱ ایران از قدرت سیاسی قلبل قبول و شرلیط با ثبات بهره میبرد ن رابه بنایی حکومتی که تحت تأثیر تفکرات شیعی حاکمان بود تبدیل کرد. انس سس رای ار رای اتستدران ی ان جنران ریت 

صفحه 30:
‎a eg eae ea UL |‏ ورودىءايوان مرتفع شمللى قرار دارد. ايوان از داخل صحن داراى جهار ‎ene eC‏ ا ات ا ا ل ‎NES IC‏ ضلع غربی صحن مسجد قرار دارد و متاسفانه از وضعیت معماری این قسمت متعلق به دوره مغول چیزی باقی نمانده و آنچه امروزه مشاهده ميشود مربوط به بازسازى مرمتى لن است.اين ايوان كاملا ل اد ای ار در اندازه دهلنه طاق هاى اطراف و برابر اندازه دهلنه ايوان ورودى مسجد ميباشد.نماى شرقى روبه صحن مسجد در طرفين ايوان داراى جهار طاق جناغى است و فضاى داخلى طاق ها بصورت رواق است. ايوان ‎eee CLL‏ ل ا ال ل ل ا ا ا ‎eo OO Rep‏ ‏وان متشکل از دوطای نطا در دوطیقه ارت 

صفحه 31:
eee eM eRe Ree RCS Ey eee ase Mec Serre ‏رات در ی‎ Obi yey Sexe ‏بو له او‎ ‏ری ان ول که سای کجیری مفصی سرد‎ ‏شگرفترین گچبریهای این مسجد در بالا و بدنه اطراف محراب مسجد‎ ‏وجود دارد. این نقش ها به لحاظ نوع به چند بخش تقسیم میشوند:‎ ‏للف)شكل هاى اصلى هندسى ب)كره ها و شمسه ها و نقش هاى‎ ‏هندسی که از ترکیب نقش های هندسی بوجود میآیند. درلین مسجد‎ ‏سطح کاربرد نقوش گیاهی بسیار کمتر است. و محتوای کتیبه ها تنها‎ ‏تست رانک دعر تکار طا ای ان‎ Nippon gees hon alll ‏محمد (ص). على (ع) در ايوان جنوبى به خط بنايى ساده با آجر يا‎ ‏كاشى معرق در مقياس درشت و خولنا و به صورت نوارهاى باريك‎ cL Le ‏ا ا‎ re 

صفحه 32:
منايع 8 ا ل 5 هاى مسجد جامع ورامى و امام زاده يحيىءيايان نامه كارشناسى ارشدءدانشكده هنر دانشگاه سمنان.صفحات ۷۰-۱۰۰-۸۵-۴۷-۱۴-۱۰-۲ م ل ا ل ا ‎sony Wipe‏ ال 2 ايران با معمارى ايران دوره اسلامى(مطالعه موردى مسجد جامع ورامين)»يايان تامه کارشناسی ارشد.دانشکده هنر دانشگاه سمنان,صفحات ۷۷-۷۲۳ ۳)حسینی.سیدهاشم( ۰۱۳۹۲ پایان نامه بررسی جنبه های نمادین معماری و ‎eo EF pees ean eres Ey‏ كار ناس رشن :ا شكده شام دانشگاه محقق اردبیلی.صفحات ‎٩۳-۸۴‏ Res Pea W] nga Son PT OIRO D UE STEN Mein Rear gl mel Pes OF ‏ال‎ py earpen Far Obs Pac ge On, IEA 

صفحه 33:
ف)كاظمىءسامره.(14/4١»نقش‏ هاى تزيينى مسجد جامع ورامینرشدآموزش هنر‌شماره ۴.دوره ششم.ص۰ ۲ مر و و ۷)حسینی»هاشم(/۱۱۹)سیک شناسی و ساحصه های ریات ‎rp Ieee Pep pre‏ ۱