مسکن و تراکم

صفحه 1:
‎il a‏ از رد ‎ 

صفحه 2:


صفحه 3:
ضرورت بیان مسئله :گسترش شهری ومسئله تراکم شهری رشد سریع وگسترش افقی شهرها در دهه های اخیر تقریبا تمامی کشورهای جهان »اعم از توسعه یافته و در حال توسعه را با مشکلات جدی مواجه ساخته است.مسائل اين پدیده نه تنها سیاست های شهرسازی را به طور وسیعی تحت الشعاع قرار داده »بلکه تبعات حاصل از آن در تشدید مسائل اقتصادی »اجتماعی .سیاسی ۰ مدیریتی ومحیط زیستی جوامع نقش اساسی داشته است.دغدغه ها ونگرانی های ناشی از اين پدیده موجب گردید تا کشورهای توسعه يافته » بویژه پس از جنگ جهانی دوم اقدام به اتخاذ تمهیداتی جهت حل با مهار این بحران کنند. زمینه های اصلی اين تمهیدات شامل سیاست های بلند مرتبه سازی انبوه سازی .تغییر قوانین مالیاتی ءوضع قوانین زمین برای استفاده بهینه از آن.بهسازی ونوسازی بافت های قدیمی ومراکز شهرهاء‌طرح آماده سازی اراضی نقاط جدید شهرهای جدید ودر راس آن ها سیاست افزایش نراکم جمعیتی و ساختمانی شهرها بوده است.مسئله رشد سریم وگسترش افقی شهرها در کشور ما شاید حادتر از 

صفحه 4:
بسیاری از کشورهای در حال توسعه توسعه یافته باشد.اين مسئله در دوران پس از انقلاب اسلامی پیچیده تر گردیده است. دلایل وعوامل عمده ی این شهرهای ایران را می توان در قالب موارد ذیل دسته بندی کرد: - فقدان مبانی آمایش سرزمین در ایران »نظام شهری شهر را نا بسامان نموده است.نرخ رشد جمعیت شهری.سلسله مراتب شهری و تعداد شهرها تابع معیار برنامه ریزی شده ای نبوده و جایگاه و ظرفیت شهرهای کشور در توسعه اقتصادی واجتماعی مملکت تبیین نشده است. - رشد جمعیت شهر نشین کشور در دهه های اخیر روند صعودی داشته است. اين در حالی است که رشد کلی جمعیت کشور نیز ارقام بسیار بالایی را در مقیاس جهانی داشته است.نیاز مسکن حاصل از اين روند موجبات گسترش کالبدی شهرها را فراهم آورده است . - قوانین زمین شهری در دوران پس از انقلاب اسلامی شاید یکی از موثرترین عوامل در جهت گسترش کالبدی شهرها بوده است ,تملک و واگذاری زمین در 

صفحه 5:
- مقیاس کلان و تولید مسکن در مقیاس وسیع؛بویژه در دهه اول انقلاب قابل تامل است.گواه این مسئله را باید در نسبت تولید مسکن و رشد جمعیت در دهه های 9669 ذکر کرد.در حالی که رشد جمعیت در کشور 6/9 درصد بودهءتولید مسکن به 9/4در صد رسیده است. - در قالب مورد فوق .سیاست های واگذاری زمین وآماده سازی زمین نیز مزید بر جریان گسترش کالبدی شهرها گردیده است.طرحهای واگذاری زمین در اوایل انقلاب ونیز طرحهای اولیه آماده سازی زمین در دهه 0600 عمدتا از نوع طرحهای شهری با تراکم کم بوده اند و يا اينکه تراکم جمعیتی شهر موجود را بسیار تقلیل داده اند. وجود عوامل فوق باعث گردید تا گسترش سریع شهری در ایران به پدیده ای تبدیل گردیده که تبعات آن در ابعاد مختلف اقتصادی؛اجتماعیءسیاسی »زیست به طور خاص از جمله موضوعات پیچیده شهرسازی باشدءتا جایی که تعریف تراکم جمعیتی مناسب به عنوان معضل در موضوع برنامه ریزی شهری رخ نموده است.جشم انداز آينده نيز حاكى از ادامه همين مسئله است.متولدين سالهاى اوليه انقلاب به زودى به جمع نيازمندان مسكن خواهند ييوست وايجاد 

صفحه 6:
سکونت گاههای جدید شهری در مقیاس کلان وانبوه در اینده نزدیک قابل پیش بینی است» به گونه ای که لازم است تا سال ‎ROD‏ به اندازه شهرهای موجود؛ کانون های زیستی جدید سازمان داده شوند.تجزیه وتحلیل اين دگرگونی کمی ومسایل گسترش و توسعه شهری پرداختن فوری به مسئله تراکم شهری را در دستور کار قرار میدهد .در حالی که تراکم پایین امروزه به عنوان موثرترین عامل در تشدید مسائل گسترش کالبدی شهرها مطرح می گردد »کنترل آن می تواند موثرترین عامل در مهار وحل مشکلات این گسترش نیز باشد. 

صفحه 7:
تعریف تراکم تراکم را می توان به عنوان یک سیستم اندازه گیری تعریف کرد .سیستم اندازه گیری مزبور ما را قادر می سازد تا به یک شکل ریاضی و ساده تعداد افراد در سطح معینی از زمین را به عنوان "تراکم جمعیتی "یا مقدار زیر بنای واقع در سطح معينى از زمين را به عنوان "تراکم ساختمانی " محاسبه وتعریف نماییم. تعریف و طبقه بندی انواع تراکم بستگی مستقیم با کاربرد و هدف مورد نظر دارد . به طور کلی برخی از صاحب نظران بر اين عقیده اند که ءسه گونه تعبیر مختلف می توان از پژوهش های مرتبط با مفهوم تراکم ارائه کرد : ),تراکم صرفا به منزله تعداد افراد.یا تعداد واحدهای مسکونی موجود در یک محل تعبیر گردد. .تراکم به مثابه شاخص و میزان تفاوت و شکاف فرهنگی طبقات فقیر و غنی و به منزله سدی که مانع تحرک اجتماعی طبقات محروم جامعه می شود تعبیر می گردد. 

صفحه 8:
ترلكم ار ديدكام عدم تسوجه و بسی‌تسفاوتی‌ملییسه بسکسئله مهم و لساسی3 .(فقدلنسياستملىرشد شهرها و توزيع جمعيت)مورد تفسير قرار كيرد از اين رو شيوه هاى طبقه بندى متفاوتى را مى توان در ارتباط با انواع تراكم ها بيشنهاد نمودء از جمله : طبقه بندى برحسب واحد اندازه كيرى تراكم »بر حسب شدت و اندازه تراکم » بر حسب قلمرو فضايى تراكم و در نهايت طبقه بندى بر .حسب كاربرد خاص در برنامه ريزى و طراحى شهرى 

صفحه 9:
جایگاه تراکم در ادبیات شهر سازی اهمیت محاسبه تراکم به عنوان یک ابزار برنامه ریزی و طراحی شهری ناشی از اين حقیقت است که شاخص مزبور تا درجه معینی منعکس کننده بسیاری از مشخصات مهم طرح ها می باشد. تراکم نشان دهنده ی ازدحام جمعیت و ساختمان ها بر روی سطح زمین و بیانگر میزان فضای باز قابل استفاده می باشد.بطور مثال با تعیین درصد زمین اشغال شده توسط ساختمان ها ءدر نتیجه میزان فضای باز قابل استفاده خانواده ها برای باغچه سازی » بازی بچه ها » زندگی و روابط اجتماعی در فضای خارجی و ... را معین می سازد. بر اساس تحقیقات موجود. تراکم مطلوب و متغیرهای کنترل کننده آن می تواند تامین کننده و نشان دهنده موارد زیرباشد. 0 نور ۰ آفتاب و هوای کافی و فضاهای باز جهت استفاده کلیه واحدهای معسکاکی» 

صفحه 10:
0-فضای کافی برای کلیه خدمات و تسهیلات لازم شهری و محله ای» 9- ایجاد احساس گشودگی و تامین عرصه های خصوصی برای ساكنان. تراکم بر هر سه بعد محیط مصنوع یعنی عملکرد» فرم و معنى آن نقش و کار زیاد دارد.اين اثرگذار از طریق تعیین شدت کاربری ها در بعد عملکردی و تکتیک های کنتری حجم و ارتفاع و ‎eal‏ ابنيه > و در بعد فرم .از طریق ترکیب ابعاد عملکرد و در بعد معنایی و مصنوع صورت می پذیرد.بنایراین تراکم همواره به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم در آدبیات معماری و شهر سازی و در تصمیم گیری های حرفه ای مطرح می باشد. ao 

صفحه 11:
aoe nels oo) ‏پرنه زار ی »منطقه بندى(تراكمء:‎ ers she « os (a) | ‏تراکم روش های‎ ‏عدم‎ © a. ‏ادبیات طرا‎ ‏کترل ظراحی شیری‎ | Mae 8 bie ached Lice) 

صفحه 12:
جایگاه تراکم در ادبیات برنامه ریزی شهری به طور کلی مفهوم "تراکم"در ادبیات تخصصی رشته "برنامه ریزی شهری "در چارچوب مبحث "برنامه ریزی کاربری زمین"وتحت عنوان یکی از مقولات اساسی "آیین نامه منطقه بندی مورد بحث قرار مى كيرد. و دامنه برنامه ریزی شهری به طور مداوم در حال تغییر بوده است.با این حال چارچوب کلی آن را به مثابه ی" موضوعی که با توزیع فضایی عناصر عملکردها و فعالیت ها در نواحی شهری سر و کار دارداتمی توان نسبتا ثابت تلقی نموده و به اين ترئیب برنامهریزی شهری را به عنوان "تعیین توزیع فضایی فعالیت های انسانی و شرایط دست یافتنی به اهداف از بيش تعيين شده "تعریف کرد. تعریا در این چارچوب ؛ عوامل زمین:نیروی انسانی و سرمایه همواره با مقوله "برنامه ریزی كاربرى زمين ” سر و كار دارند. بهدنبال رویارویی شهرها در كشورهاى مغرب زمين با مسئله توسعه هرز و بى رويه شهرىء نتايج تحقيقات متعدد انجام شده در اين ارتباط نشان ميدهد كه رابطه مستقيمى بين كاهش تراكم و افزايش هزينه هاى تامين زيرساخت ها و خدمات همكانى وجود دارد. ae 

صفحه 13:
از این رو مبحث " برنامه ریزی کاربری زمین" به مثابه ابزاری جهت کاستن از هزینه های "توسعه بی رویه شهری در چارچوب رشته برنامه ریزی شهری 7 مطرح گردید جهت حصول اهداف در برنامه ریزی کاربری زمین » از مجموعه مقرراتی موسوم به "آیین نامه منطقه بندی" استفاده می کر ند طبق قانونی که در دهه 0000 به عنوان قانون " الگوی آیین نامه های منطقه ی" در ایالات متحده تدوین گردیده » عناصر آن متشکل از دو عنصر "نقشه" و "متن" معرفی شد. "متن" مربوط می بایست منطقه ها را از نظر کاربری ها ی "مجاز" و "مشروط" طبقه بندی کند و "نقشه" می بایست "موقعیت محلی و محدود" هر یک از زون ها را نشان دهد. "امروزه بیشتر آیین نامه های منطقه بندی مدرن چهار مقوله اساسی مقررات را ‎ne‏ می دهند: تراکم »کاربری » ارتفاع و حجم؛.مجموعه این مباحث چهارگانه از طریق ابزارهایی موسوم به تروش های کنترل تراکم" و یا به طور مشخص تر توسط "روش شدت استفاده از زمین" ‎ee‏ تشن اقا همین سرفصل ها در ادبیات شهرسازی مورد بحث قرار می گی 06 

صفحه 14:
جایگاه تراکم در ادبیات طراحی در دو دهه اخیر با رواج یافتن مباحث طراحی شهری .مفهوم "تراکم"از بعد کیفی و زیبایی شناختی نیز مورد توجه بوده است . اهمیت موضوع"تراکم"»بویژه در الگوی "طراحی شهری نا خودآگاه" و در چارچوب تدوین ضوابط "کنترل طراحی شهری "مورد تایید قرار گرفته است. دو الگوی "طراحی شهری خوداگاه"و "طراحی شهری ناخودآگاه" توسط "جان لنگ" بر اساس ایده اولیه کریستوفر الکساندر از یکدیگر تمیز داده شده و معرفی شده اند ."طراحی شهری خودآگاه"متعلق به شهرهایی است كه طرح كامل سه بعدى كالبد آنها توسط فرد يا كروهى از طراحان تصميم كيرى شده و به صورت يكباره به اجزا گذارده می شوند . متقابلا " طراحی شهری نا خودآگاه " مربوط به شهرهایی است که بتدریج و تحت تاثیر فرایندها و مقررات اقتصادی ؛ نهادی» مقررات و ضوابط قانونی شکل می گیرند که مقررات و ضوابط کنترل شهرسازی بخشی از فرایند مزبور را تشکیل می دهد. ae 

صفحه 15:
بیشتر شهرها در جهان امروز » بویژه در کشورهای توسعه یافته سرمایه داری دارای الگوهای طراحی ناخودآگاه بوده و فرم شهر تحت تاثیر فرایندهای متعدد و پیچیده و از طریق ضوابط کنترل طراحی شهری مشروط و تعیین گردد. در تدوین"ضوابط کنترل طراحی شهری" که به صورت بخش مهمی از حرفه طراحی شهری در آمده است» مبحث "تراکم" جایگاه ویژه ای دارد. طبق مدارک موجود مفهوم "تراکم" از جمله عناوین مهمی است که در بیش از 06720 مجموعه های راهنمای طراحی را شامل می شود. 

صفحه 16:
جایگاه تراکم در طرح های توسعه شهری به دنبال گسترش کالبدی شهرها و مسائل ناشی از آنپرداختن به پدیده تراکم که از یک سو به عنوان عاملی موثر در گسترشهای شهری عمل نموده است و از سوی دیگر می تواند به عنوان محور راهکارهای حل مسائل گسترش و توسعه شهری باشد. در دستور کار برنامه ریزی شهری قرار می گیرد . در اینجا کنترل تراکم به عنوان ابزاری موثر در جهت مهار مسائل ناشی از گسترشهای شهری مطرح می شود . مسئله تراکم در طرحهای آماده سازی زمین و طرحهای جامعه مورد بررسی قرار گرفته است. 

صفحه 17:
انواع استاندارد های مسکن استانداردهای مسکن را می توان به دو نوع تقسیم نمود : _ استانداردهای آرمانی که درپیشرفتهای آینده حاصل می شود _ استانداردهای واقع گرایانه که نشان دهنده برخی دستاوردهای تجربی جاری برنامه ریزی است . a 

صفحه 18:
هدف از تدوین استانداردهای مسکن 0- افزايش کارآیی و تامین حداکثر انعطاف و آزادی برای طراحان مسکن در انتخاب مصالح » روشهای ساختمانی » ابعاد و اشکال 0 کاهش بیش از حد جمعیت 9- از بین بردن شرایط بهداشتی نامناسب <- ارتقا کیفیت موجودی مسکن يا تضمین شرایط قابل قبول زیست برای اکثریت خانواده ‎-<G‏ جلوگیری از اتلاف سرمایه های عظیم ملی خصوصا توسط خانوارهای کم درآمد در ساخت مساکن نامناسب و کم دوام ‎06 

صفحه 19:
9 بالا بردن ایمنی ساختمانها در برابر حوادث و بلایای طبیعی عوامل متشکله مسکن و محیط مسکونی که در بحث استاندارد ها باید مورد توجه باشند این عوامل شامل موارد ذیل می باشد : )- وسعت قطعه زمين ©- زیر بنا یا نسبت بین سطح زير بناى باز از كل مساحت قطعه ©- مصالح ساختمانی - استاندارد های بهداشتی 0 استانداردهای تراکم تسهیلات و خدمات عمومی > استانداردهای ظر آعی انجز ای درونی بو قبای بیوونن ‎(Kaw‏ 06 

صفحه 20:
برای تدوین استانداردها لازم است مطالعات دقیق و کارشناسانه انجام شود و عوامل موثر در تدوین استاندارد مورد نظر قرار گیرد . به عنوان مثال عوامل موثر در تعیین استانداردهای تراکم را می توان چنین خلاصه کرد: - پیشنهادات طرح جامع و تفضیلی - خصوصیات ناحیه مورد مطالعه و نواحی مجاور - خصوصیات اجتماعی » اقتصادی و فرهنگی ساکنان آینده - خصوصیات طبیعی محل مورد طراحی - دسترسی به خدمات و تاسیسات زیر بنایی eo 

صفحه 21:
عوامل تاثیر گذار بر تراکم موضوع تراکم از ابعاد مختلف قابل بررسی است و می توان گفت که تراکم از زوایای اجتماعی ۰ اقتصادی ۰ زیست محیطی و کالبدی می تواند مورد تجزیه و . تحليل قرار كيرد : الف) رابطه تراكم و عوامل اقتصادى بعد اقتصادى تراكم شايد مهمترين بعد آن باشد . جون اقتصاد ملی » اقتصاد محلى و اقتصاد خانوار به گونه ی بی واسطه ای موثر بر تراکم شهری هستند . در تحقق تراکم های پیش بینی شده در طرح های توسعه شهری قیمت زمین ۰ هزینه های مسکن ‏ هزینه های تامین زیر ساخت های شهری و آماده سازی زمین » همچنین توان مالی دولت در کمک به برنامه های مسکن » توان مالی مردم در تامین هزینه .های زمین و مسکن و نیز خدمات شهری نقش اساسی دارد eq 

صفحه 22:
یکی از مهمترین مباحث » رابطه تراکم با هزینه زیر ساخت های شهری است . هر چه تراکم ساختمانی بیشتر شود » هزینه تامين زیر ساختهای شهری و آماده سازی زمین کمتر می شود .در وضع موجود شهرها با توجه به وجود زیر ساختها در حد تراکم پیش بینی شده » هزینه زیر ساختها به صورت تصاعدی بالا خواهد رفت درنتیجه آستانه جمعیت پذیری شهر برای هزینه زیر ساختها اهميت بيدا مى کند . ب) رابطه تراكم و موضوعات اجتماعى رشد جمعیت. تغییر و دگرگونی در ساختار و بعد خانوار » مهاجرت و حركتهاى جمعیتی داخل شهرها » تمايلات فرهنكى تغيير در الكوهاى سكونتى از جمله عوامل مهم و موثر بر تراكم هستند . ee 

صفحه 23:
ج) رابطه تراکم و عوامل کالبدی : عوامل کالبدی » کاربری زمین و روش تعیین سطح و سرانه کاربری های مختلف نقش موثری در وضعیت تراکم دارند . حضور کاربری های عمده نظیر مراکز صنعتی و نظامی که ارتباط مستقیم با زندگی شهری ندارند از عوامل موثر در کاهش و یا افزایش میزان تراکم شهری هستند . د) رابطه تراکم و مسائل زیست محیطی : ارتباط میان تراکم و مسائل زیست محیطی یک ارتباط دو سویه است . از یک سوعوامل زیست محیطی ۰ موجب شکل گیری و توسعه شهرها شده و از سوی دیگر توسعه شهرها » محیط زیست را تحت تاثیر می دهد . امکانات و محدودیت های زمین » توپوگرافی » عناصر اقلیمی » چگونگی ساخت و ساز » زیر ساخت های شهری . آلودگی » سیمای شهری ‏ دید و منظر .نمای شهری » اراضی کشاورزی » فضای سبز و فضای باز از جمله عوامل زیست محیطی موثر بز نحوه شکل گیری تراکم هستند . 9 

صفحه 24:
علاوه بر موارد فوق ۰ مسائل دیگری که در تعیین حد تراکم ساختمانی موثرند عبارتند از : - لزوم تابش خورشید به بدنه جنوبی ابنیه . به طور متوسط فاصله مناسب دو بنا برای کسب تابش خورشیدی در زمستان 6/0 برابر ارتفاع بنا خواهد بود . - لزوم رعایت فاصله مناسب بین ابنیه .فاصله مناسب بین ابنیه به طور متوسط 0 برابر ارتفاع بنای بلندتر است . - لزوم رعایت حداقل فضای باز برای هر ساکن - اثر عرض معبر همجوار در تعیین تراکم . - محدودیت های فنی ناشی از افزایش طبقات. - ایمنی ابنیه در برابر خطرهای طبیعی و آتش سوزی . - مشکلات و محدودیتهای ناشی از تاسیسات شهری oe 

صفحه 25:
شاخص های تراکم شاخص های تراکم در واحدهای مسکونی شامل خانوار در واحد مسکونی » نفر در واحد مسکونی ۰ اتاق در واحد مسکونی و نفر در اتاق » از مهم ترین شاخص های مسکن هستند . سه شاخص اول » عمدتا وضعیت کمی بخش مسکن را نشان داده و از طریق آن کمبود مسکن را می توان برآورد کرد . اما شاخص نفر در اثاق را مى توان از شاخص هاى كيفى مسكن دانست كه بالا بودن آن نشان دهنده وضعيت نامناسب اقتصادى و اجتماعى اقشار جامعه است , شاخص اتاق در واحد مسکونی قابل تامل است و به خودی خود نمی تواند گویای مثبت يا منفی بودن وضعیت مسکن باشد . یشترین رشد تعداد واحد های مسکونی در نقاط شهری نیز بین سالهای 4999 ‎(QOS‏ و نیز سالهای 4606 تا 6729 اتفاق افتاده است . 

صفحه 26:
شاخص نفر در واحد مسکونی پس از انقلاب اسلامی از روند مثبت برخوردار بوده است . به طور کلی شاخص های تراکم در واحد مسکونی در نقاط شهری روندی مثبت و رو به بهبود داشته است . دلیل عمده اين وضعیت را می توان اجرای قوانین زمین شهری در دوران پس از انقلاب اسلامی دانست . در اجرای سه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری سال 1266 قانون اراضی شهری سال 1600)» سطح بسیار وسیعی از اراضی تملک شده توسط دولت به متقاضیان زمین واگذار گردید که تولید مسکن را به طور چشمگیری افزایش داد . 9 

صفحه 27:
5 8 5 عو هی ۲ تراكم زياد و تراكم كم :نكات مثبت و منفى تراكم زياد و نكات منفى آن تراكم زياد جمعيتى مدتهاى طولانى به دليل ارتباط آن با رفتارهاى ضد اجتماعى نظیر: بزهکاری » انحرافء بهداشت نامناسب و غيره مورد نكوهش بوده است . به علاوه در كشورهاى در حال توسعه ترس عمده از محلات داراى تراكم زياد ناشی از ازدحام سريع جمعيت و خطر شيوع بيمارى ها مى باشد . تراكم زياد و نكات مثبت آن : با طراوت و ير تيش بودن نواحى بر تراكم مراكز شهرها در مقابل محلات يكنواخت و ملال آور حومه هاى كم تراكم محلات مركز شهر تراكم و تنوع را عرضه می دارند » تلفیق کارآمد و کم هزینه ای را از نظر زمان و انرژی براى فعالیتهای اقتصادی _ اجتماعی فراهم می آورند و امکان مرمت و حفظ میراث غنی معماری به جا مانده از گذشته را میسر می سازد. 

صفحه 28:
تراکم کم و نکات منفی آن : - مصرف قطعات وسیعی از زمینهای زراعی مرغوب جهت احداث مسکن بر آن - افزودن سطح ساخته شده اراضی و در نتیجه افزایش جریان سطحی آب » بنزین و دیگر ضایعات -آلوده نمودن سیلابها در مقایسه با نواحی پر تراکم - افزايش مصرف انرژی و ایجاد آلودگی به واسطه کاهش استفاده از وسایل حمل و نقل همگانی » پیاده روی و دوچرخه سواری. - افزایش مصرف انرژی در واحدهای مسکونی باز و تک خانواری به واسطه کیفیت ضعیف حرارتی آنها در مقایسه با فرمهای فشرده تر از مسکن . - سرانه مصرف بنزین بیشتر و در نتیجه ایجاد گازهای آلوده کننده بیشتر توسط اتومبیلها - نرخ پایین بازیافت زباله ها به واسطه هزینه نسبتا زیاد گردآوری زباله ها از سطح وسیع محلات , 9 

صفحه 29:
سیاست های تحکیم شهری به طور عام شامل چهار مورد زیر می شود : | ساخت و ساز در قطعات بی استفاده زمین درون شهر ( توسعه میان افزا) 0 تفکیک مجدد قطعات مسکونی در کشوررهایی که سابقه استفاده از قطعات بزرگ مسکونی دارند . 0 کاهش دادن اندازه سطح حداقل مجاز قطعه تفکیکی مسکونی در طرح های کاربری زمین . - اجازه دادن به ساخت و ساز مسکن با تراکم متوسط در نواحی که قبلا بر طبق طرح های جامع برای مسکن کم تراکم پیش بینی شده بود. e9 

صفحه 30:
تراکم کم و نکات مثبت آن : استدلال مخالفان توسعه حومه های کم تراکم معمولا بر ای توسعه هایی از نظر اجتماعی خنثی و منفعلانه هستند ۰ هزینه ی جبران آسیبهای محیطی و هزینه ی تامین زیر ساختها برای آنها سنگین است . 280 

صفحه 31:
راهبردها : پس از مرور بر چالشها و معضلات ملی » منطقه ای و شهری ناشی از تراکم جمعیتی نامطلوب. در اين بخش به معرفی راهبردهای اتخاذ شده براى نيل به تراکم مطلویتر پرداخته می شود . بررسی ادبیات برنامه ریزی و طراحی نشان می دهد که راهبردهای بهینه کردن تراکم جمعیتی را می توان به ‎a‏ 0 و ی طبقه بندی راهبردها بر اساس دوره زمانی مورد نیاز جهت حصول اهداف: در این طبقه بندی » راهبردها به راهبردهای دفعی و کوتاه مدت و راهبردهای تدریجی و بلند مدت قابل تفکیک اند . 60 

صفحه 32:
طبقه بندی راهبردها بر اساس ماهیت و جهت گیری راهبرد در این طبقه بندی راهبرها بر حسب جهت گیری خود در قبال تمرکز گرا _ عدم تمرکز گرا بودن » شهر گرا _ منطقه گرا بودن » درونگرا _ برون گرا بودن دسته بندی می شوند . از اين رو راهبردهای نیل به تراکم مطلوبتر را می توان آنچنانکه در پی خواهد آمد به دو دسته زیر تقسیم کرد : راهبرد تمرکز که به رشد و تغیبر شهر از درون می پردازد ‎-O‏ راهبرد عدم تمرکز متمرکز که به رشد و تغییر در منطقه کلان شهری می پردازد . ‎۵ 

صفحه 33:
راهبرد تمرکز : سیاستهای تحکیم شهری سیاستهای تحکیم شهری در برخی کشورها نظیر استرالیا ‏ کانادا و آمریکا به منظور بالا بردن تعداد واحدهای مسکونی در بافتهای موجود شهری و غالبا به صورت مسکن با تراکم متوسط در صدور دستور کار سیاست گذاران مسایل کشوری قرار گرفته است . اين سياستها به عنوان وسیله ای جهت صرفه جویی در هزینه زیر ساختها و کاستن از تقاضا برای زمین در پیرامون شهرهاءکاستن از فاصله سفرها و افزایش میزان استفاده از حمل و نقل همگانی مد نظر قرار داشته اند . 66 

صفحه 34:
: سیاستهای تحکیم شهری به طور عام شامل چهار مورد زیر می شود ساختو ساز در قطعانبی‌لستفاده زمین‌درون‌شهر ( تسوسعه میان‌لفزا ) -1 تفكيكمجدد قطعاتسكونىدر كشورهايوكه سابقه لستفادم از قطعات.2 . بزركمسكونىدارند كاهشدادنلندازه سطح حدلقلمجاز قطعه ى تفكيكىمسكونىدر طرحهاى-3 . کاربریزمین لجازه دادن‌ب» ساختو ساز مسکن‌با ترلکم متوسط در نولحی‌که قبلا 4 or 

صفحه 35:
: الف) راهکار تقطیع قطعات راحت ترین روش افزودن تراکم مسکونی ۰ به خصوص در مورد قطعات کم . عرض » با طول زیاد» تقطیع است در این حالت طرح پیشنهادی ساختمانی موجود در قطعه اصلی را در چارچوب یکی از قطعات فرعی حفظ می کند و معمولا تامين دسترسی ۰ عامل تعیین کننده . در فرآیند توسعه است دسترسی در این گونه موارد یا از یک کوچه فرعی واقع در پشت قطعه و یا از طریق ایجاد یک «کل - دو - ساک » جدید در طول قطعه اصلی تر مجموعه قطعات صورت می گیرد . هر دو نوع دسترسی مزبور می تواند در مورد برخی از قطعات کوچک باقی مانده در فرآیند تقطبع با مشکل روبرو باشند . در این گونه موارد راهبرد تجمیع مجدد در مورد تعدادی طبقات فرعی مسئله دار . ممكن است لازم باشد 6 

صفحه 36:
ب) راهکار تجمیع قطعات این رویه بسیار معمول است که چند قطعه هم جوار را با یکدیگر تجمیع و ترکیب نمایند تا سایت بزرگتری برای ساخت و ساز فراهم گردد . چنین زمینهای بزرگتری به واسطه پدیده صرفه جویی های مقیاسی در مورد تامین زیر ساختها جذابیت بیشتری برای سازندگان اراضی دارند . همچنین امکان ساخت تعداد واحدهای مسکونی بیشتر و بالنتیجه درآمد بیشتری را برای سازنده خواهند داشت و نیز کاربرد تنوع بیشتری از گونه های ساختمانی و محوطه سازی را ممکن می سازند . راهبرد تجمیع قطعات ممکن است به همراه و در تلفیق با راهبرد تقطیع قطعات به کار برده شود . هه 

صفحه 37:
راهبرد تمرکز :شهر فشرده به دنبال بروز مسائل جدی زیست محیطی نظیر انواع آلودگی افزایش دمای کره زمین و نابودی منلبع طبیعی مبحث توسعه پابپیدار در سال 9072 به طور رسمی در دستور کار سیاسی قرار گرفت . در همین زمینه » در چارچوب مبحث"توسعه پایدار" نظریه پردازان برنامه ریزی و طراحی شهری مقوله "شهر پایدار" را در دستور کار قرار داده اند. ميان ” شهر پایدار" و مقوله تراکم "رابطه مستحکمی وجود دارد و تحقیقات به عمل آمده در اين زمينه توسط " آونر" بر ارتباط میان "کاربری زمین" »"تراکم" و "استخوان بندی شهری" » بر روی تقلضای سفر جواب مثبت داده و خواستار فرم های شهری با بازدهی مصرف انرژی بیشتر شده است."شهر پایدار" از دو طریق میتواند به ارتقلی کارایی محیط شهری از نظر مصرف انرژی و در نهایت به توسعه پایدار کمک می کند م9 

صفحه 38:
الف)از طریق انتخاب فرم های شهری و توزیع کاربری ها و تراکم هاء به نحوی که سفرهای درون شهری تقلیل یابند. ب)از طریق ارتقای محیط کالبدی؛ به نحوی که به انرژی خانگی و صنعتی کمتری نیاز داشته باشند. به منظور دستیابی به "شهرپایدار" » مفهوم " شهر فشرده" که متضمن جنبه معمولی همان مفهوم مى باشد » مطرح گردیده است. تحقیقات نشان می دهد برای رسیدن به "شهر پایدار" می توان در دو زمین قیمت گذاری مناسب سوخت و طراحی فرم های مناسب شهری اقدام کرد . قیمت گذاری مناسب سوخت در طولانی مدت اثر بنیادی تری بر فرم شهر خواهد داشت» لیکن در کوتاه مدت » این سیاست های برنامه ریزی و طراحی شهری هستند که می توانند اثر برجسته تری در این زمینه به بار آورند. با توجه به عدم قطعی بودن واکنش بازار به افزایش هزینه انرژی » پیشنهاد شده است که موثرترین رویکرد کوتاه مدت به مسئله انرژی » راه حل هایی است که معماران و شهرسازان می توانند در جهت ایجاد محیطهای مصنوع با بازدهی بیشتر از نظر انرژی ارائه کنند. 80 

صفحه 39:
: متتفدان شهر فشرده الگوی شهر فشرده در آزمون کارآیی مصرف انرژی موفقیتهایی را کسب نموده است ۰ لیکن از سوی پاره ای محققان از نظر کیفیت زندگی مطلوب مورد تردید و چالش قرار گرفته است . برخی از تناقضات الگوی شهر فشرده و دارای تراکم زیاد چنین ابراز شده است که تراکم زیاد شهرها مزبور متناقض با دستیابی به کیفیت زندگی حومه های شهری فضاهای سبز شهری منابع انرژی قابل تجدید ۰ اقتصاد ضعیف روستایی و متناقض با پراکندگی متناسب با فناوری ارتباطات راه دور می باشد . به عبارت دیگر ۰ در حالی که ایده شهر فشرده ايده مد روز و پر طرفدار می باشد «دیدگاههای مخالف آن نیز مطرح گردیده اند که بر برتری و مزیت های شیوه زندگی غیر شهری (زندگی در حومه های شهر و روستاها) تکیه دارد. بر اساس دیدگاههای مخالف شهر فشرده با توجه به پیشرفت فن آوری و الزامات آن شکل سکونت و کار در آینده شکل پراکنده و نه فشرده خواهد بود.گروه مزبور بر اساس فن آوری ارتباطات راه دور و رایانه ای» از نظریه ای تحت عنوان "کلبه الکترونیکی" برای زندگی و کار در آینده طرفداری می كنند. 

صفحه 40:
همجنين ايده شهر فشرده از سوی طرفداران گسترش استفاده از انرژی های تجدیدشونده مورد اشکال قرار گرفته است. زیرا شهرهای مزبور را فاقد سطح لازم جهت استفاده از حرارت خورشیدی و نیروی بار می دانند. از اين رو محققان فرم های شهری توصیه کرده اند در صورتی که استفاده از این گونه انرژی ها مد نظر باشده می بایست از الگوی شهرهای با تراکم کمتر استفاده کرد. برای مثال . پيشنهاد شده است که یک شبکه شطرنجی با ساختمانهایی با تراکم زیاد در جوار معابر شبکه شطرنجی و مسیر حمل و نقل همگانی در آن مستقر شوند و مرکز هر یک از بلوک ها شبکه شطرنجی, فضاهای باز قرار گیرند تا امکان زندگی با تراکم بالا و همچنین استفاده از انرژی های تجدید شونده و فضاهای فضاهای سبز کافی فراهم گردد. ممکن است حرکت به سوی ایجاد "شهر فشرده" و با تراکم زیاد "به عنوان سیاستی عام برای کل یک منطقه شهری. چنانچه به اندازه کافی به تفاوت بخشهای مختلف یک منطقه شهری از نظر کالبدی و نحوه ی استفاده از آن توجه نگردیده باشد» می تواند حرکتی خام و احتمالا نا مطلوب باشد. 0 

صفحه 41:
راهبرد تمرکز: الکوی توسعه واحدهای برنامه ریزی شهری شده یکی از شیوه های مرسوم برای استفاده موثرتر از زمینهای شهری استفاده از الگوی توسعه ی واحدهای برنامه ریزی شده به جای کاربرد الگوی متعارف تفکیک اراضی است .در حقیقت با اتخاذ چنین الگویی بر خلاف رویه متعارف که اعمال مقررات و آیین نامه های زونینگ را به طور یکسان در مورد مناطق شهری الزامی می کند» با استفاده از الگوی "توسعه واحدهای برنامه ریزی شده" تحت شرایطی برخی از محدودیت های وضع شده توسط آیین نامه زونینگ (معمولا به عنوان تکنیک های کنترل کننده تراکم جمعیتی عمل می نماید)» به حالت تعلیق درآمده و يا تغیبر می یابند. با تغییر برخی از مقررات متعارف در مورد یک قطعه معین زمین که به شیوه "توسعه واحدهای برنامه ریزی و طراحی می گردد. ضمن تامین کیفیت های محیطی مطلوب(نظیر تامین فضاهای باز همگانی وسیع »خدمات محله ای و...)امکان حصول به تراکم مسکونی بیشتر فراهم می گردد. ea 

صفحه 42:
راهبرد عدم تمرکز متمرکز.: اشکال متنوعی از راهبرد عدم تمرکز متمرکز از دیدگاه توسعه شهری پایدار مورد بحث و استقبال قرار گرفته اند . کوین لینچ به ارزش بالقوه ایجاد شهرهای منطقه ای» «متشکل از مجموعه ای یا کهکشانی » از شهرکهای متوسط الاندازه ی مجزا که آن را فضای باز چشمگیری فرا گرفته و توسط راههای اصلی به یکدیگر متصل شده باشند » اشاره کرد . کتاب "شکل خوب شهر" لینچ که یکی از تاثیرگذارترین کتابها در طراحی شهری بوده است.با اخذ ایده هایی از برنامه ریزی اکولوژیک منطقه ای و "عدم تمرکز متمرکز" به ارائه راه حل هایی جهت ارتقای وضعیت شهرها می پردازد. استدلال نموده است که "شهر" می بایست به عنوان بخشی از یک "منطفه" معین در نظر گرفته شود و دارای مرزهای روشنی بر اساس ظرفیت های اکولوژیک و اجتماعی باشد. 

صفحه 43:
"گروئن" نیز با تدوین نظریه "کلانشهر سلولی" خود ایده کهکشانی از سکونتگاهها را دنبال کرد . او احساس می کرد که رویکرد پیشنهادی اش می تواند به حفظ نمودن "حس شهریت؟ ۰ تنوع و طراوت زندگی فرهنگی ۰ اجتماعی و اقتصادی زندگی در مرکز شهر کمک کند. "گروئن" به جای توسعه هرز و بی رویه حومه ای؛ يا سلسله مراتب منطقه ای از شهرها . گونه ای از زندگی کلانشهری با تراکم زیاد را پیشنهاد کرد که می توانست در قالب مجموعه ای از شهرها که هر یک توسط نواحی طبیعی احاطه شده متشکل از مجموعه ای از سلول های کوچکتر یا واحدهای همسایگی باشند. در طرح پیشنهادی گروئن یک ناحیه مرکزی شهر با جمعیتی حدود 000 هزار نفر که توسط (00 شهرک و هر یک با جمعیتی برابر با 060 هزار نفر احاطه می گردید در نظر گرفته شده بود. مشابه نظریه "کلانشنیر علولی" گروئن» نظریه ای تحت عنوان "کلانشهر چند گره ای" توسط منتقدان راهبرد تمرکز(سیاست های تحکیم شهری) مطرح کرد که به جای شهر تک مرکزیء شهر با گره ها و مراکز بازرگانی متعدد در نتیجه سیاست عدم تمرکز را توجیه کند. 

صفحه 44:
به طور کلی راهبرد عدم تمرکز متمرکز به واسطه ملاحظات محیطی مقبولیت بسیار زیادی یافته ءزیرا پتانسیل کاستن از مصرف انرژی را داشته و به طور خاص مشوق استفاده از سیستم حمل و نقل همگانی و سیستم های حرارتی و نیروی مشترک می گردد. راهبرد عدم تمرکز متمرکز می تواند به صورت توسعه شهرهای مجزا در خارج شهر اصلی که توسط سیستم مناسبی از حمل ونقل همگانی به یکدیگر متصل شده باشند؛ مطرح گردد و همچنین می تواند به صورت مراکز حومه شهری مطرح شود.در هر دو حالت » به منظور تشویق تنوع استفاده ؛ توجیه پذیر نمودن ایجاد سیستم حمل و نفل عمومی و ساخت و ساز با تراکم زیاد در اطراف گرههای مزبور توصیه شده است. oe 

صفحه 45:
نتیجه گیری: با توجه به رشد و گسترش افقی شهرها و مسائل ناشی از آن پرداختن به موضوع تراکم به عنوان یکی از اساسی ترین مفاهیم شهرسازی الزامی است چرا که اين مفهوم بر عوامل مختلف اجتماعی » اقتصادی» زیست محیطی و غیره تأثیر می گذارد . مهم اين است که بدانیم تراکم مناسب کدام است و چگونه می توان به آن رسید.در این رابطه باید به این نکته توجه کنیم که تجویز تراکم یکسان و ثابت برای تمام شهرها و يا محلات مختلف در یک شهر امر نامطلوبی است و در تراکم مناسب باید به همه عوامل مرتبط با آن توجه شود. 9 

صفحه 46: