صفحه 1:
صفحه 2:
ظئظ”< اج”ْيتّ ” عمئ.م.__ج _سسيبجومججيجبجج |
پیش فرض های معرفت شناسی
معرفت شناسی و ارکان آن
گفته شد که معرفت شناسی بکی از مفروضات اساسی و
مهم برای پی افکن‌دن هر دانشی است. معرفت شناسی
ارکانی دارد که در ادامه به توضیح آنها پرداخته می شود.
صفحه 3:
OO
با تقسیم ابزار شناخت به حسی, عقلی و قلبی (شهودی). مشخص
سد که هریک از این ایزازها یه نحوی در کت معرفت فقس اردد
اما گاهی موانعی در راه حصول معرفت وجود دارد که باعسث
می شود معرفتی آميخته با خطا به دست آید. اين آمیختگی, به
دلیل تعصی رخدادهای طیقعی با مادی و به تداشب هر اس راری.
متفاوت است.
از آن جا كه در ابزار حسىء تناسب وضعی شیء محسوس با
این ابزار شیط انساسی معرفت است. کاه ی آموانع طبیعکی باعت
می فنود که این شرط به صورت مطلوب تحقق تیابد» بن‌ای"مال
در رویت چشم که ابزار حس بینایی است. سلامت"چشم. صافی
هواء روشنایی؛ فاصله مناسب و مانند آن. شرط حصول معرفت
درست حسى است.
صفحه 4:
تحقل بدز که از ۱۱۳*۱9 کیک می کیرد تاره TS
از دام های وهمی و خیالی است. استقرای ظنی و تمثیل, از موانع
مهم روشی در رسیدن صحیح و بدون خطا به حقایق عقلی هستند؛
يكايزاين: لازم اسك انا انها يهاز مان و در بى شكل بان تس ی
مسير قوه عاقله در درك صورت هاى معقول و درنهايت. حصول
نتايج يقينى هموار شود.
اها ابزار قل فيز شرائظ و موائع مخضوضٌ حون زا دازد كار فلي نیز
مشاهده حقايق كلى سعى است. این مشاهده. از طریق صيقل دادن
قلب و تصفيه آن حاصّل مى شود؛ بنابراين لازم است قلب ان هركونه
شائبه وهم الود و الوده به زنكارهاى دنيوى ياك شود تا در هنكام
اشراق حقايق عاليه بتواند به كونه اى صحيح تلقى نمايد. (جوادى
آملی, ١11/1 ص ۴۴۰-۴۳۹).
صفحه 5:
قرآن کریم. به برخی شرایط ایجابی و سلبی که نقش
تعیین کننده ای در کسب معرفت دارند. پرداخته است. در
ادامه به این شراب‌ط به صورت اجمال اشاره می شود:
صفحه 6:
أسباب كسب معر
الف) تقوا:
تقوا. شرط مهم و اساسى در شناخت بدون خطا از واقع معرفى
شده است. انسان هاى مؤمن با كسب ملكه تقواء توانايى تشخيص
حق از باطل را مى يابند و اين تشخیص, فقط مربوط به معرفست
قلبى (عرفانى) نيست؛ بلكه شامل ديكر راه هاى حصول معرفت
نيز مى شود: «اكر تقواى الهى ييشه كنيد. خداوند يراى شما
فرقانی را که تمییزدهندة حق از باطل است - قرار می دهد».
(سوره انفال. آیه .)۲٩
اطلاق آیه . دربرگیرنده معرفت شهودی و برهانی است و درک
صحیح و مناسب مفاهیم ذهنی و دیدن حقایق عینی در پرتو تقوا
تأمین می گردد.
صفحه 7:
OO
در آیه دیگری. تقوا سبب گشایش راهی برای حل مشکلات معرفی
شده است: « هرکس از خداوند پروا کند (خداوند) برای او بیرون
شدنی می گذارد» (سوره طلاق,آیه ۲).
از مدلول آیه چنین برمی آید که اگر کسی در مسیر کسب روزی
یا دانش نظری, تقوای متناسب با آن کسب را رعایت کند هرگسن
گرفتار مشکل نمی شود.
برخی از مصادیق مهم تقوا در راه معرفت علمی عبارت اند از:
امانت داری در نقل اقوال و آرای دیگران, پرهیز از مغالطه در
هنگام احتجاج و آمادگی برای پذیرش نظر حق. رعايت اين كونه
موارد. سبب حصول تقوا و درنتیجه. گشایش تنگناها و مشکلات
فکری و نظری می gat
صفحه 8:
0۳۳ 10
ب) نيايش و دعا:
قرآن كريم به كسانى كه اهل تهجّد. دعا و نيايش در هنكام سحر
هدید روستافی در بل ترمی بخشد و بدیل واگ ۱ب
حقایقی آشنا می شوند که دیگران از فهم آنها محروم اند:
وهایتان از مگ فایلا شود و پروردکال ۳ ۱ ۲ سم ق
امید بخوانند و از آنچهه روزی شان کردیم. ببخشند. آری» هيج
کس نداند که چه بسیار مایه روشنی چشم ها برای آنان نهفته است
که جزای کار و کردار پیشینیان است» (سوره سجده. آیه (VAY
براساس این آیه مبارکه خداوند به کسانی که پهلوهای خود را
در هنگام سحر از بسترها جدا می سازند تا خداوند را از سر بیم و
امید بخوانند. پاداشی که روشنی بخش دیده و دل آنهاست.
مجآیجنند وراین" و نی چنشتم. همان بصیرت وابینایی است که با
آن. می توانند حقایقی را از عالم واقع به خوبی درک کنند.
صفحه 9:
I
بعری به کی 8 ay pS ابروره این روبدرد بهدلیل بارادانه
از ساختار معرفت حذف شده اسّت؛ اما در گذشته, بسیاری از عالمان
وفرهیختگلن معضلات فکری وعلمی خود را از اين راه حل مى کردند.
صدرالمتألهین شیرازی از حکمای بزرگ اسلامی. که به وجود آورنده
فص وكزه اك ور فلسشفه اشاد ف اشت: در موارد بسيارى #عضكلدت
فلسفى خود را از اين راه مى كشود..وى در كتاب مهم و مشهور اسفارء
در بحث جكونكى درك نفس از حقايق عقلى. كه يكى از مباحث بسيار
مهم و اساسی قلسفه است.بیان می کند که:«بعد از مطالعه آرای‌حکمای
پیشین در اين زمینه. متوجه شدم که از بحث های آنان چیزی که بتوان
بر آن تکیه نمود و مستند دلیل قرار داد. به دست نمی آید؛ بنابراین,
«توجه جبلّی» و«تضرع غریزی» به سوی «مسیّب الاسباب»و «مسهّل
الامور الصعاب» بردم که سبب شند. از خزاین علم الهی فیوضاتی بر من
نازل گردد و درنتیجه, به معارف جدیدی راه پیدا کنم» (صدرالدین شیرازی:
.)۲۱۳ ام ص ۹*۱
سس۳- اس جح « « "۳ «( ( ( ( د دب( ٍ « « « « « « «»
صفحه 10:
بنابراین, تهجّد. تضرع و نیایش به درگاه الهی, یکی از شرایط مهم
رسیدن به حقایق عینی است که هم نصوص دینی بر آن دلالت
دارند و هم تجربه عملی عالمان دینی مویّد آن است.
صفحه 11:
موانع درک حقایق
الف) گناه:
یکی از موانعی که سبب محروم ماندن از درک حقایق می شود.
گناه است. قرآن کریم. اعمال آلودة گناهک‌اران را مانسع درک و
فهم حقایق دینی می داند: «چنین نیست. بلکه آنچه کرده اند. بر
Ja هایشان زنگار نهاده است» (سوره مطقفين: آیه ۱۴).
در مواردی نیز. جدال در آیات الهی.مانع از هدایت و کشف حقیقت
دانسته شده است (رک: سوره غافر,آیات۵۶ و ۵٩
صفحه 12:
OO [©شظ©جْظضئضظ
ب) حب دنيا:
در برخى از روايات نيز حبّ دنياء عامل مهم خطاييشكى انسان
معرفى شده است: «حتٌ الدنيا رأس كل خطيئة»؛
دنيادوستىء
سرجشمه هر خطا و اشتباهى است» (اصول كافى؛ ج ". ص ۱۳۰):
روشن است كه در اينجاء دنيا به معناى طبيعت و انسان نيست ؛
زیرا این امور از مظاهر اسمای حسنای الهی اند و علاقه به آنان.
به علاقه به خداوند بر می گردد. آنچه در فرهنگ دینی از آن به
دنيا تعبیر می شود. تعلْقاتی است که ریشه مادی و غیرالهی
داد در فرشتی اسلامیء سرعافگه و علمی که سبب غپزور و
اعراض از خداوند و معنویت شود. منشاً گمراهی و خطاست.
صفحه 13:
يس از بررسی دیدگاه حکمای الهی و بیان آیات نورانی در
زمینه معرفت شناسی نقلی - عقلی. به نتایجی که اين نوع
معرفت شناسی در دانش مدیردت اسلامی بر جا می گذارد »
خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد کسی که چنین باوری به
شناخت و معرفت به عالم واقع داشته باشد. چگونه دانش
مدیربت اسلامی را ارائه خواهد داد؛ دانشی که در بسب‌اری از
aoe عدوان عله عدیر بت لطر ی سود نگاو
اساسی دارد.