معمای فرش پازریک

معمای فرش پازریک

اسلاید 1: معمای فرش پازریک

اسلاید 2: گردآورندگان: حسین عبداله زاده – فرشید کیکانلو نام درس : تاریخ فرش ایران و جهان استاد راهنما: سرکار خانم سلطانی

اسلاید 3:

اسلاید 4: اینجا دره پازریک است ،و ساکنین این منطقه به زبانی از ریشه اروپایی مانند زبان فارسی صحبت میکنند. مردم این سرزمین ظاهری مغولی دارند. قالیچه در حدود 4 هزار سال پس از میلاد مسیح بافته شد. فردی به نام رابرز به مقبره پرنسس کورگان هتک هرمت کرد. پس از آن آب مکان های زیر زمینی را فراگرفته و یخ بست. فرسایش سنگها این مکان را به مقبره یخ زده کهن تبدیل کرده است. بزرگترین گورکان . پنجمین گورکان می باشد که پازریک از همین گورکان ظهور یافته و رموز آن تا کنون ادامه دارد.

اسلاید 5: عکسهایی از دره پازیریک و گورکان پنجم:

اسلاید 6: عکسهایی از مردم منطقه پازریک:

اسلاید 7: پازریک تقریبا مربعی شکل است و اندازه آن 6.1 در 6.6 فیت اندازه گیری شده ،گره های متراکمی دارد و از جنس پشم است. تار آن ترکیبی از الیاف سفید و قهوه ای است،گره های آن متقارن و به گره ترکی معروف است.

اسلاید 8: پرفسور رودنکو گفته که بافنده ها می توانسته اند بطور تقریبی در روز 2 تا 3 هزار گره بزنند.فرش دارای یک زمینه مرکزی (متن) و پنج حاشیه اصلی می باشد که هر کدام با کادری راه راه مشخص شده اند.درون این پنج حاشیه گلی چهار پر است که در مرکز آن تقطه قرار دارد.بعضی از محققان این طرح را طرح گل صلیبی یا نقش کاسبرگی می نامند.

اسلاید 9: حاشیه اول شیرهای دال بالدار هستند.حاشیه دوم گله حیوانات هستندحاشیه سوم تکرار طرح گل است.حاشیه حاشیه چهارم که پهن ترین ردیف است حرمت دسته جمعی مردان اسب سوار را نشان میدهد که سوار بر اسب یا پیاده هستند.حاشیه پنجم تکرار ردیف اول است.

اسلاید 10: نقوش بکار رفته در متن و حاشیه پازریک

اسلاید 11: در حاشیه دوم حتی اجزای داخل بدن گوزن بافته شده، همه قسمتها موقعیتی کاملا طبیعی و واقعی دارد.1)قلب گوزن دقیقا جلوی پاهاست(کره سرخ رنگی با حاشیه زرد و خطوطی مشکی)2)آئورت(برآمدگی قرمزی روی قلب)3)معده در سمت راست کره(سطح زرد بزرگی پهنای بیشتر در انتها)4)روده در عقب،مربع رزد که با آبی روشن و حلقه ای زرد پوشیده شده5)ستون فقرات مستقیما زیر حد فاصل قهوه ای و مشکی است(حلقه جایگزین سیاه و سفید)

اسلاید 12: تامسون و هارولد بومهر به طور تقریبی گفته اند که پشم 100 گوسفند در این اٍر بکار رفته است. اختلاف نظری در این میان از طرف کارشناسان طراحی پارچه وجود دارد که می گویند طرح فرش پازریک از کجا و توسط چه کسی اقتباس شده است? که بر اساس نظر رودنکو طرح شیر دال و طرح گوزن طرحی ایرانی است. رو برت پینر در سال 1982 مرزگشایی هخامنشیان که توسط رودنکو عنوان شده بود را پذیرفت، در نتیجه بازتاب طرح های رودنکو که رابطه منظم اسب ها و شیر دال با زیور آلات هخامنشی بود. با مقایسه اسبها در فرش و اسبها در نقش بر جسته ای از قصر پرسپولیس میتوان ذکر کرد که دم این حیوان در هر دو اثر گره خورده است.

اسلاید 13: تطبیق تزیین اسبها با کتیبه ای از اسبهای دوره هخامنشی

اسلاید 14: تطبیق گره دم شیر دال موجود در فرش پازیک و شیرهای روی کتیبه ای از دوره هخامنشی

اسلاید 15: و همچنین رابطه منظمی که زمینه طرح پازریک با قالیچه آستانه از آشوریان در قصر سناکریب نینوا پیدا شده است سند خوبی برای اثبات این موضوع می باشد که نقش پازریک متعلق به ایران است(این فرش در قرن هفتم بافته شده و در سال 1847 توسط اوستن لیارد به موزه بریتانیا آورده شده است).

اسلاید 16:

اسلاید 17: نظریه مختلف کارشناسان در مورد پازریک : هاسکین بر این عقیده بوده که دره پازریک صرفا برای دفن اجساد به کار می رفته است و ممکن است اجسادی که حتی متعلق با افراد بومی نباشد در آنجا دفن شده باشد. نجت دیاربکیرل موقعیت رودنکو را نمی پذیرد و اعتقاد دارد که پازریک در ترکستان شرقی توسط مردمانی ترکی بافته شده است.

اسلاید 18: وی افزوده که هیج نوع گوزن شمالی در خاور نزدیک وجود ندارد . و همچنین آهوی زرد، او می گوید که قالی با چنین کیفیتی در اصل باید ترکی باشد. در حقیقت مباحث بر سر آهوی زرد خاور نزدیک در مقابل گوزن شمالی آسیای مرکزی مختومه مانده است.   اولریچ اسکورمن می گوید قالی یکی از لوازم مراسم دفن شاه در گورکان پنجم است. گرچه بسیار سمبلیک و پر معنی است که بتوان از آن به عنوان یک اٍر روستایی ویا افراد چادر نشین یاد کرد.چون بافت قالی- شیوه رنگ کردن نخ ها، طرح و تکنیکهای بافت آن کاملا آکادمیک و اصولی است.

اسلاید 19: در سال 1987 مایکل رایدر پشم گوسفندان بافته شده در قبرستان پنجم را مورد برسی قرار داد و دریافت که تارها،پودها و الیاف نخ های مورد استفاده در پازریک کاملا محلی بوده است. آنها دو امکان را پذیرفتند :اگر ویژگی شهری سبک بافت پذیرفته شود پازریک متعلق به استانی از آسیای مرکزی است یا امکان ضیف تری که پازریک را کپی قالیجه ای از مناطق روستایی می دانند. از نوع ریسندگی پشم ها بنظر میرسد مرحله کوچکی از انقلاب بافت طی شده است.

اسلاید 20: با توجه همه برسی ها انتخاب ها زیر این سه دسته جای میگیرد: هخامنش پارسی،آسیای میانه،آلتایی کسانی مثل رودنکو که به پارس علاقه داشتند به وجود تشابهات میان موتیف های قالیچه و موتیف های فلات ایرانیان اشاره می کنند که برای دو دسته دیگر تشابه کافی نسیت. به گفته بومهر و تامسون شباهت طرحها با طرحهای ایرانی به عنوان مهاجرت طراحی تعبییر می شود نه خود قالیچه. و آنها این به این امر تاکید دارند امکان اینکه بافنده ها در آلتایی باشند وجود دارد. اما هنوز هم این سوال وجود دارد که آیا پازریک یک کپی است؟ویا به گفته بومهر و تامسون ظهوری از خلاقیت آلتایی هاست؟

اسلاید 21: ابهام دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه برخی موتیف ها و رنگهای قرمز نخ ها به آلتایی بر میگردد.   بحث دیگر اینکه موضوع تنها اقتباس کامل فرش نیست بلکه مهارت بافندگی و هنر است. به نظر میرسد بافنده آموزش دیده ای در شهری همچون ساردیس یا دختر خانواده ای ساردیسی در منطقه ای یهودی نشین می باشد و هدف او سفر به کوهستان کاساسوس و داشتن خانه ای در آلتایی بوده است و اوست که این شاهکار را آفریده است. و با نگاهی به نقش پازریک میتوان دریافت که بافنده علاقهمند به رموز اعداد بوده ،همانطور که یهودی ها علاقه خاصی به اعداد داشته اند .   میتوان اینگونه تصور کرد که بافنده سفر طولانی از شرق را آغاز کرده تا در آلتایی سکنی گزیند.(سفری با اسب که 100 روز به طول میانجامد)

اسلاید 22: می خواهیم شما را متقاعد کنیم که بافنده به علم روز اعداد آشنا بوده در ابتدا وجود اسبها و سوارکاران که همچون ماه و خورشید که به دور زمین می چرخند به دور حاشیه های فرش میچرخند. هفتای آنها در هر گوشه ،چرا هفت؟ برای کسی که آشنا به رموز اعداد باشد هفت عددی مقدس از لحاظ افسانه ای و مذهبی است. خلقت بهشت و جهنم در هفت روز است. در قصه نوح بطور مکرر عدد هفت بکار رفته است.حلقه اسبها و سوارکاران به عنوان محافظ است چون تعداد آنها هفت تاست و نماد خوبی است و بوجود آورنده اتفاقات خوب است.   دوما حیوانات سم دار را در حاشیه بعدی در نظر بگیرید. در هر گوشه 6تا هستند و در مجموع 24 تا می شوند.

اسلاید 23: چرا6؟ آنها عدد 6 را عددی کامل می دانند، عددی با خاصیت محافظ و رمز آلود.در زمینه هم 24 مربع بکار رفته، شیر دال در آسیای مرکزی سمبل محافظت در اوایل قرن پنجم پس از میلاد بود و سلطه آسمان و زمین را نشان میداد. قسمت شیر سمبل قدرت و شجاعت و قسمت عقاب سمبل پرواز و سرعت و بینایی بود.بافنده 42 شیر دال را در حاشیه قرار داده است چرا 42؟شاید برعکس عدد 24 است که حاشیه های قبلی بکار رفته است؟ شاید عددی رمزی است و جادویی،شاید هم بخش پذیر عدد 6 است که تعداد گلهای چهار پر در گوشه هاست؟پس تعداد گلهای چهار پر و موتیف های کاسبرگی استکه 66 تاست. آیا می توتند تصادفی باشد که 66 مجموع 42 و 24 است؟

اسلاید 24: حاشیه چهارم اسبها و سوارکاران است که 28 تاست دومین عدد کاملی که پس از 6 بر 1،2،4،7 بخش پذیر است و نکته آخر pi یا نسبت معروف محیط دایره بر قطر آن یا همان نسبت قدرت و راز و جادو می باشد که برای مصریان و بین النهرین بسیار آشنا بود. ما می دانیم نسبتP 7/22 است حاشیه سوم و چهارم را در نظیر بگیرید اگر 66 شکل را در 3 تقسیم کنیم 22 می شود. اگر 28 شکل در ردیف 4 را بر 4 تقسیم کنیم میشود7. و اگر این دو عدد را با هم جمع کنیم 7/22 می شود.

اسلاید 25: شاید با فنده با اعداد آشنا نبوده اما این اعداد ادم را به این فکر می اندازد که او با رموز اعداد آشنا بوده.       بهار 93 پایان