صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
مقدمه
انسان خواه ناخواه تحت شرایط
اقلیمی محیط پیرامون خود قرار
معيشت وراه تامين نيازهاى وى
را معين مى نمايد.
صفحه 4:
اقلیم شناسی علمی است که تلاش میکند تفاوت
ماهیت آب و هوا در مکانهای و چگونگی
بيو AS آن با عناصر محي ف
انسانی را شرح دهد.
صفحه 5:
امروزه اهمیت و ضرورت توجه به شرایط اقلیمی در
طراحى و شناخت: همة ساختتانوا از دو نظر سار
1.ساختمانهای هماهنگ با اقلیم از نظر آسایش
حرارتی انسان کیفیت بهتری دارند شرایط محیطی
اینگونه ساختمانها بهتر است و تنوع و تغییر روزانه و
فضلى تور خرارت و جريان هوا در اين ساختماد
فضاهاى متنوع و دليذيرى ايجاد ميكند
2.موجب صرفه جوئی در مصرف انرزى مورد نياز
برای کنترل شرایط محیطی اینگونه ساختمانها ميشود.
صفحه 6:
برای تداوم مبارزه با محیط در احداث ساختمانها
شرایط و مواردی باید رعایت شوند:
1 طراحی ساختمان متناسب با محیط
2 انتخاب مصالح و مواد متناسب با محیط
ساخت و ساز باید متناسب و متاثر از اقلیم مناطق
مختلف و با توجه به معماری سنتی منطقه باشد. لذا
اقلیم شناسان باید با شناخت هر چه بیشتر و بهتر اقلیم
رهنمودهای مناسب برای آسایش را در ساختمانها و
محيطهاى طبيعى زندكى ارائه دهند . بايد با شناخت هر
جة كستودة"تر اخصوضياتمعمارى كشته و.رابظة آنها نا
شرايط اقليمى حاكم طراحى نو ارائه داده شود و وضع
موجوديرا با 'توجه بىكؤتشته ورجال ور انتدهبيه شكل
مطلوب سازماندهى كرد.
صفحه 7:
بذارهت از بر ۲
1 0
طراحی اقلیمی: ; Ay ۱ مدا
و7
موسر را رور ويد
eee يك
ere pene rte ie vee)
خود و بهرهگیری هر چه
بیشتر از نیروی طبیعی
موجود در محل تا حد
امكان محيط طبيعى
sly wuwlic 0
کنندهگان ایجادکند.
صفحه 8:
روشهای دستیابی به اهداف عمدة‌طراحی اقلیمی
بشرح زیر می باشد .
1. کاهش اتلاف حرارت در ساختمان
2 کاهش تاثیر باد در اتلاف حرارتی ساختمان
3. بهره گیری از انرژی خورشیدی و گرمایش
ساختمان
4 محاقظت ساختمان در برابر تابش شدید
خورنشید در مواقه گرم
صفحه 9:
چون تایش خورشیدی, دما برطویت ,باد.و میزان
بارندگی است که در ذیل توضیحات مختصری در
مورد هر یک از این عناصر داده میشود
صفحه 10:
تابش, خور شیدی:
کرةزمین تمام انرژی طبیعی خود را بطور مستقیم و et
مستتقیم از خورشید دريافت ميكند اين امر به طرق
فرآیندهای مختلف انجام میشود. انرژی تابشی گستره ای
از طول موجهاست که بنام طیف خورشیدی معروف
است در این طیف وسیع بلندترین امواج ( امواج
رادیوئی) حدود برابر امواج کوتاه (اشعة گاما) می
باشد.ولی حداکثر انرژی و مقدار زیادی از کل انرژی
تابشی در محدودة‌کم عرض قسمت مرئی واقع
است .در فرآیند گرم شدن اتمسفر عواملی چون
تشعشع زمینی, انتقال آشفته. ole slo S ويديدة
گلخانه نقش مهمی دارند .
صفحه 11:
در رك ا گر ماببکه
درخاک و هوا قابل سنجش میباشد و تمام ارگانیسم
صفحه 12:
منظور از رطوبت هوا مقدار آبی aS cul بصورت
بخار در هوا وجود دارد. بخار اب از طريق تبخير از
IN arly مط لطي صن
گیاهان وارد هوا Lara ا ل كم و باد به
00 هرجه هو کرت اند
بخارات پیستری را در خود نکه میدارد. معدار
رطوبت هوا را به روشهای مختلفیچون رطوبتمطلق,
0 فشاربخار, رطوبتنسبی, میتوان
اندازهگیریو بیان نمود
صفحه 13:
باد:
باه جربان هوایی اسب که از مرائز فشار ریاد به
طرف مراکز کم فشار و در جهت شیب فشار
بحركت در مى ايد هر قدر شيب فشا ر (تفاوت فشار
) بین دو نقطه بیشتر باشد جریان هوا نیز بیشتر
خواهد بود تفاوت فشار در دو نقطه را گرادیان
فشار با شیب بارومتریی میگویند
صفحه 14:
بارش زمانى اتفاق مى افتد كه هواى مرطوب و عامل
صعود هر دو باهم در منطقه اى وجود داشته باشند.
بعبارت ديكر هواى مرطوب بايد تا ارتفاع معينى بالا برود
تا بر اثر سرد شدن به نقطةاشباع برسد و در مرحلة بعد
ل را نبود هر يك از اين دو عامل مانع وقوع
بارش مى شود. در بوجود آمدن بارش مكانيزمهايى جون
چرخندگی, همرفت, همرفت وزشی, همرفت حرارتی, و
ناهمواريها See . بارندگیها بصورت ملبع و جامد gar
مى شوند .بارش مايع شامل بارانء ريز باران» و ركبار و
بارش جامد ملنند برف» دانه 1 RPC e en) 1
برفدانة ریز, تگرگ نرم, تگرگ ریز, وتگرگ
صفحه 15:
aA 2 <a ات
اقلیمی در ایران
اعولا در سار ىار 1[
جهان ,اقليم بوسيله عرض
جغرافيايى و ارتفاع از
۳ مشخص می
شود.ایران با قرار گرفتن
بين 25 و40 درجه عرض
eee
منطقه گرم قرار دارد و از
5
مرتفعى است
صفحه 16:
1 افليم معتدل و مرطوب(سواحل جنوبی دربای
خزر)
2 اقلیم سرد (کوهستان های غربی)
3. اقلیم گرم خشک(فلات مرکزی)
4 اقلیم گرم و مرطوب(سواحل جنوبی)
Ope lye oye سول ومرطی تسوا ile
صفحه 17:
با توجه به شکل گیری و ترکیب معماری بومی
مناطق مختلف ایران در می یابیم که ویژگی های
متفاوت هر یک از اين اقلیم هاءتاثیر فراوانی در
شکل گیری شهر ها و ترکیب معماری این مناطق
داشته اند.بنابراین,تعیین دقیق حوزه های اقلیمی در
مناطق مختلف,در ارائه طرح های مناسب و هماهنگ
با اقلیم هر منطقه اهمیت فراوانی دارد.
صفحه 18:
اقلیم معتدل و مرطوب(جنوب درياي
1 i نی
صفحه 19:
اختلافدرجه حرارتکم بین‌ش بوروز .1
۳ .رد ییاد 9 واعتذا ae 0
ON sho تن
اس ۱۳ ‘Ses
.وبیشتر به صورت برف می بارد- 3
PHOTO: RECEIVED
صفحه 20:
9 مرطوب
1. در نواحى بسیار مرطوب کرا نه های نزدیک دریا برای حفاظت
ساختمان از رطوبت بيش از حد ز, Oe اده
جوبى ساخته شده اند. ذلك در دامة كوه شا كه ۳
است,معمولا خانه ها بر روی پایه هایی از سنگ و گل و در پاره ای
موارد بر روی گربه رو ها بنا شده اند
2 برای حفاظت اتاق ها از باران.ایوانک های عریض و سرپوشیده
ای در اطراف اتاق ها ساخته اند.اين فضاها,در بسیاری از ماه های
سال برای کار و استراحت و در پاره ای موارد برای نگهداری
محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.
3 بیشتر ساختیان ها با تصالسی با حداقل ظرفیت مراربی با
شده اند و در صورت استفاده از مصالح ساختمانی
سنگین,ضخامت آنها در حداقل میزان ممکن حفظ شده است.
صفحه 21:
4 در تمام ساختمان های این مناطق,بدون استثناء از کوران
و تهویه طبیعی استفاده می شود.بطور کلی,پلان ها گسترده
و باز و فرم کالبدی آنها بیشتر شکل های هندسی,طویل و
باریک است. به منظور حداکثر استفاده از وزش باد در ایجاد
تهویه طبیعی در داخل اتاق ها ,جهت قرارگیری ساختمان ها
با توجه به جهت وزش نسیم های دریا تعیین شده است.در
نقاطی که بادهای شدید و طولانی می وزد.قسمت های رو
به باد ساختمان ها کاملا بسته است.
5 به منظور استفاده هر چه بیشتر از جریان هواءهمچنین
a acl cally hia ل
نقطه, ساختمان ها به صورت غير متمركز و يراكنده در
مجموعه سازمان دهی شده است.
6 بدلیل بارندگی زیاد در اين مناطق,بام ها شیبدار است و
شيب بیشتر آنها تند است.
صفحه 22:
خصوصیات کلی فرم بنا
1) بام ساختمان به صورت شیب دار: در کناره ی دریای خزر بامها شیب دار
مسد و اغلت شيب :اين بامها بسبار اد امنت ودز تعصی از عیاود.تا
حدود 100 الی 150 مى رسد.
2( ایوان یا غلامگرد در اطراف ساختمان: جهت محافظت دیوار ساختمان
که عمدتا با مصالح بنایی مثل گل و خشت يا آجر است, اغلب یک غلامگرد
کف‌هانید ایذانی بدن مرجاسر مجیط‌ساخمان آببت: فراد دامع ویام رات
جلو غلامگرد ادامه می دهد و بام مانند چتری گسترده بر روی کل
ساختمان و ايوان قرار می گیرد.
3) شکل ساختمان به صورت برونگرا: همانطور که گفته شد, در منطق
مرطوب از بهترین روش های اقلیمی جهت تنظیم شرایط محیطی,
اشعفا ذه ان حزيان ,ناد و تهوية هوا امتت. لذا برعکین سا حتمانهای
درونگرای مناطق خشک که سعی در قرار دادن بخشی از ساختمان در
درون زمین و محصور نمودن کل ساختمان از چهار طرف می باشد., در اين
قنظقه جهت‌تامین آسایش::ساجتماندرا تا جد همکن ندز اریفاع :و بلندو آن
دو یا چهار طرف باز و به صورت برونگرا احداث می کنند.
صفحه 23:
4( عدم وجود زیر زمین: به دلیل رطوبت بسیار زیاد
منطقه, ساختمانها فاقد هرگونه زیرزمین می باشند. اول
اینکه هوای مرطوب سنگین است و داخل زیر زمین
محبوس می شود و اجازه ی زندگی و زیست را نمی دهد.
دوم اینکه عمق آبهای زیر زمینی بسیار کم است و دیوار
زیر زمین را مرطوب نگه می دارد و آب بندی دیوارها
بسیار مشکل است.
5) کف طبقه همکف بالاتر از سطح طبیعی زمین: باز هم به
دلیل رطوبت هوا و عمق کم ابهاب زیر زمینی کف طبقه
همکف را سعی می کنند حتی المقدور بالاتر از سطح
طبیعی زمین اجرا کنند تا کف بنا از نم و رطوبت زمین
فاصله داشته باشد و بتوان از جریان باد که در ارتفاع بالاتر
از سرعت بیشتری برخوردار است, بهره مند شوند.
صفحه 24:
طرح و شکل :
از نظر تاثیر آب و هوا بر شکل و
طرح ساختمان باید موارد زیر مورد
توجه قرار كيرند.
لوم قضاق داخلف ۰
بنا
2. تعادل حرارتی داخل ساختمان
3. موقع و محل بنا در برابر باران ۷
و برف و یخبندان 1
4 شکل بنا در رابطه با دقع و
کاهش نیروی تخریبی باد
5. دفع و کاهش آلو
صفحه 25:
اكر بنا و ساختمانى در برابر عناصر و عوامل اقلیمی
خوب طراحی شود.و شكل ويلان أن بكونهاق باشة
كه موارد بالاارا ثامينتعايد نه تنها صريب ايمتى و
مقاومت سازه بالا مى رود بلكه راحتى و اسايش
ساکنین بنا نیز از نظر بیوکلیمای انسانی فراهم مر
گردد
صفحه 26:
جهت گیری ساختمان ها:
عموما " شرقی - غربی با کشیدگی زیاد مخصوصا" در نوارهای ساحلی
عموما" کشیدگی در مقابل جهت دریا و در مقابل نور آفتاب جنوب
صفحه 27:
۰
بازشوها:
مهم ترین مسئله در ساختمان های
نواحی معتدل ومرطوب ایجاد کوران
و مبارزه با رطوبت بیش از حد محیط .
است .
obj تناسبات
وجود باز شوها در تمام جبهه
هاى ساختمان بايد توجه داشت
درطراحى نقاط قراركيرى
پنجره بسيار مهم است و اهميت
آن در این مناطق صد چندان می
باشد و آن به دليل اهمیت کوران
در اين اقلیم است
صفحه 28:
صفحه 29:
ایجاد کرسی برای
جدا كردن ساختمان 53
از کف.
استفاده از
فنداسیون نمایان ود ۱ ۱
قرار گیری اجزا
ءکف روی آن ها
صفحه 30:
٠ ارتفاع سقف در
ساختمان هاى نزديك به
دريا بيش تراز
ساختمان های دور از
دریاست و به طبع آن
٠ و علت واضح آن غلبه
در مقابل بارانی است
که با توجه به نزدیکی
به دریا تشدید می گردد.
صفحه 31:
داکت
* داکت وظیفه ی تهویه ی هوا در ساختمان را به عهده دارد. ols
الخصوص در مواقعی که توانایی ایجاد پنجره در دیوارها وجود ندارد
و يا ساختمانی چند طبقه با فضاهای بزرگ و مرکزی داشته باشیم
داكت این وظیفه را باجمع آوری هوای گرم و مرطوب ازکل
ساختمان و انتقال آن به هوای آزاد انجام می دهد.
* نقطه انتهایی داکت به سقف منتهی میگردد و چون عنصر بلندی
ساختمان را سوراخ و هوا را وارد و خارج میسازد.
* در طراحى داكت نيز محل قرار گیری آن , محلهای ورود هوا و
نجوه ى خروج هوا از أن ذر طراحى بايد مد نظر قرار كرفته ويه
بهینه ترین شکل ممکن ایجاد شود.
صفحه 32:
٠ پراکندگی و وجود فاصله میان ساخته ها
* پراکنده بودن بافت به منظور ایجاد کوران در
فضای glee خاثه شا و ساختمان فا آست: در اين
صورت هوا به راحتی در میان خانه ها جولان می
دهد و نیاز به کوران را برطرف می نماید.
صفحه 33:
علت وجود ایوان
وجود ایوان به عنوان یک عنصر ویژه در خانه های این اقلیم
جایگاهی خاص عرضه می دارد.
وجود ایوان را میتوان ادامه ارتفاع گرفتن بنا از زمین در اين مناطق
دانست که در دنباله ی مقابله با رطوبت زیاد ایجاد میگردد .
ایوان بیانی از برونگرایی خانه های ناحیه معتدل و مرطوب ایران
(شمال کشور) بوده و عنصری است که مکان انجام فعالیتهای
بسیاری از مردم اين اقلیم میباشد و به واسطه اینکه در زیر سقف
بیرون زده شیروانی واقع ميشود از نفوذ باران نیز در امان بوده
و ارتباط دهنده فضاهای داخلی چون اتاقها ست که با وجود آن
نیازی به ورود به حیاط و رفتن به نقطه ای دیگر از فضاهای
خانگن نمیباشد...با اشارهبه اين كه اهميت اين متوضوع:دز یک روز
بارانى صد جندان مى كردد.
صفحه 34:
٠ مصالح سبك با ظرفیت
حرارتی پایین : چوب ,
ساقه ی برنج
برای ساختمان های دارای
سازه از مضالح بنایی با
ظرفیت حرارتی پایین :
بلوك سیمانی , سنگ ,
دیوار چینه ای (مقاوم در
برابر رانش)
صفحه 35:
* بیشتر ساختمانها با مصالحی با حداقل ظرفیت حرارتی بنا شده
اند و در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنگین. ضخامت
آنها در حداقل میزان ممکن حفظ شده است. در اين مناطق بهتر
است از مصالح ساختمانی سبک استفاده شود. چون در زمانیکه
نوسان دمای روزانه هوا کم است, ذخیره حرارت هیچ اهمیتی
ندارد و علاوه بر اين. مصالح ساختمانی تا حدود زیادی تاثیر تهویه
و کوران را که یکی از ضروریات در این منطقه است کاهش می
دهد.
54 به دليل حاصلخیزی منطقه و وجود کشتزارهاي وسیع در جلگه ها
و جنكّل هاى انبوه در نواحى كوهيايه اي و كوهستانى مصالح
ساختمانى در اين كناره غالبا نباتى مى باشند. استفاده از اين نوع
مصالح بسيار مقرون به صرفه است زيرا در منطقه به وفور وجود
دارد و دسترسى به آنها آسان است. همجنين به لحاظ بهره بری
از این مصالح در طی قرون متمادی, راهها و روشهای مناسبی
جهت اجرا ابنیه با مصالح نباتی ابداع شده است.
صفحه 36:
٠ در اين كناره. چوب از مصالح عمده جهت سازه و پوشش نا
است. چوب ها به دو دسته ی چوب سخت و چوب نرم تقسیم
بندی شده اند چوب سخت به چوبهایی اطلاق می شود که با
دوام. متراکم و محکم بوده و زیبایی و استقامت زیادی دارند,
البته كار كردن با اين نوع چوب نسبتا مشکل است. و چوب های
نرم بر خلاف چوب سخت این خصوصیت را ندارند.
۶ ساقه های برنج عناصر اصلی تشکیل دهنده پوشش سقف های
شیب دار هستند. اسکلت بنا و در واقع ایستایی ساختمان از
چوب می باشد که از ان در بدنه ها نیز استفده می شود و
پوشش نهایی آن با خشت است و گل اندود می شود و از
مصالح دیگری همچون سنگ, خشت و سفال نیز در کنار 2
ساختمانهاي تماما چوبی استفاده شده است. همانطور که گفته
شد تمامی مصالح به کار رفته در بنا از مصالح موجود در محل
می باشد که موجب کاهش انرژی در حمل و نقل مصالح از
نقاط دیگر شده است.
صفحه 37:
طناب های گیاهی
* از ساقه های برنج جهت درست کردن طنابهای
گیاهی نیز استفاده می شود. به طور کلی در اين
کناره از میخ و سیم های فلزی جهت اتصالات
استفاده نمی:شده است و:بدین:منظوز:: طنابهای:
گیاهی که متداول ترین آنها "وریس" است مورد
استفاده قرار می گرفته. وریس نوعی طناب
است که به وسیله تاب دادن ساقه های برنج بافته
می شود و از استحكام خوبى برخوردار است و
کاربرد بسیار زیادی در اجرای ساختمانهای این
منطقه دارد.
در دلتای رودخانه سپید رود در استان گیلان,
گیاهی وجود دارد به نام کتوس که مانند پیچک دور
درختان می پیچد و طول آن تا 20 الى 30 pio
سن رويد ين قصلي که گیاه سب است:ودازای
انعطاف می باشد, آن را می کنند و از ان به
عنوان طناب استقاده می کنند. کتوس محکم تر و
ضخیم تر از وریس است و از آن جهت بستن
چوب های خریا و گاهی چوب های دارورچین
استفاده می شود.
صفحه 38:
اندود
متداول ترين نوع اندود در اين منطقه کاهگل است
که مخلوطی از خاک رس, آب و کاه می باشد. در
اینجا نیز مانته بجایر تقاط ایزان: این اندوه.زا خوب
ورز مى دهند و معمولا طول كاه در آن از 10
سانتیمتر تجاوز نمی کند. از کاهگل جهت پر کردن
فاصله خالى بين ديوارهاى جوبى و اندود اين دیوارها
استفاده می شود.
صفحه 39:
متال:
از نمو نه های بسیار خوب ساختمان مسکونی که به طور
کامل با اقلیم منطقه هماهنگی دارد واز پی تا ستیغ بام از
مصالح گیاهی ومحلی بنا شده را می توان در جلگه ای
وسیع به نام( بیه پیش) در شرق رودخانه سفیدرود ملاحظه
نمود. این نوع ساختمان از عمده ترین انواع خانه های
روستاییان محسوب می شود.این ابنیه که از نوع گالی پوش
خانه با دیوار نفار هستند. بهترین نمونه خود کفایی از نظر
تامین مصالح ,مهارت وفن اجراء وهمچنین بهترین نمونه یک
ساختمان سنتی برای منطقه بارانی ومرطوب می باشند.
اجرای این ساختمان ها نسبتاً ساده است وبه فيجكونم ابزار
ویا تکنولوژی پیشرفته ای احتیاج ندارند.مصالح نیز گیاهی
وخاک وسنگ است که به وفور در محل یافت می شود.
صفحه 40:
۰ جهت اجراء ابتدا یک پی یک پارچه شفته آهکی که
متشکل از آهک , خاک رس ,قلوه سنگ وقدری خاکستر
چوب است در زير کل ساختمان می ریزند ,به نحوی که
حدود 80 سانتیمتر از این پی از داخل زمین بیرون
باشد. سپس دور تا دور آن قسمتی از پی که بالاتر از
سطح زمین است را با ملات گل رس, پوسته دانه برنج
(فل) ویا ساقه برنج (کولش ) وخاکستر اندود می کنند.
* در مرحله بعد به فواصل 5/2 متر از هر طرف در روی
این پی .شاخه های درخت توت (هر شاخه به طول یک
متر وبه قطر 15 سانتیمتر)که در مقابل رطوبت
وموریانه بسیار مقاوم است را می چینند. روى اين
ردیف شاخه های توت ,کرسی چینی اصلی
صفحه 41:
۶ ساختمان شروع می شود. تنه درخت لیلکی را به صورت ذوزنقه ای بریده وبر
روی هم می چینند به نحوی که هر ردیف عمود بر ردیف ما قبل قرار گیرد.پس
از اتمام کرسی چینی , روی آنها تنه های نسبتابلند درخت لی قرار می دهند و
زیر سازی ساختمان بدین نحو تمام می شود.
* در رایطه با پیو کرسی چینی این ساختمان که در اين نواحی این قسمت از
ساختمان ها به نام پاکه خوانده می شود. ذکر چند نکته ه صروری است. اول
همانگونه که قبلاً عنوان شد. احداث زیر زمین در اين منطقه مرطوب از لحاظ
اقلیمی صحیح نیست. دوم: به لحاظ اینکه در این منطقه عمق آبهای زیر زمینی
تسبار کم ابیت وخاک آنتمزطونبتوار مقاومت سجضا کمن بز خورتار استه
بنابراین استفاده از پی گسترده جهت تحمل باز بز روی این زمین سست :
کاهلاً منظقی می باشد.وشوم اینکة با ایجاد فاصله بین شاختمان و شطخ
زمین, از امکان سرایت هر گونه رطوبت به کف بنا جلوگیری می شود. این
فاصله کف تا سطح زمین در ساختمان های نزدیک دریا حدود دو متر ودر
ساختمان های واقع در کوهپایه حدود 50 سانتیمتر است. اين فضا به دلیل قرار
گرفتن در سایه واستفاده از کوران هوا, محل نگهداری طیور (چینه دان) خشک
کردن چوب درختان وانبار وسایل است .گاهی از آن به عنوان طویله نیز
استفاده می شود.
صفحه 42:
برای اجرای کف , از تنه های بلند درخت تبریزی ,
توسکا ,صنوبر وبا سپیدار استفاده می شود و به
فاصله چهل سانتیمتر از هم, روی تنه درخت لی
قرار مي دهند. سپس روی آنها را شاخه Sb درخت
و روی آن را دسته های نی وزگالی ودر پایان یک لایه
می کشند. در بعضی از موارد نیز از تخته
sb چوب جهت پوشش کف استفاده می شود.
برای اجرای اسکلت بدنه ساختمان وخرپا , همانند
كف بناء از تنه درختاٍن صاف وبلند استفاده می کنند.
دیوار ساختمان غالبا از نوع نفار (دیوار زگالی) است
كه نحو ه ی اجرا ءآن قبلا توضیح داده شد.
صفحه 43:
در اين تصوير اسامى جويهاى به كار رفته در يك بناى بومى أورده شده أسث.
صفحه 44:
* این ساختمان ها به صورت یک طبقه ویا دو طبقه ساخته
می شوند. اگر ساختمان یک طبقه باشد. سقف طبقه
اول را مانند کف اجراء می کنند. جهت زیبائی گاهی لمبه
کوبی در زیر اين سقف انجام می شود.ولی در اغلب
موارد زیر سقف زگالی می بندند و روی آن را کاهگل
وسپس سفید کاری می کنند.در روی این سقف یک چهار
چوب هرمی کل چهار کله قرار می دهند واز فضای زیر
بام به عنوان انبارى استفاده مى شود. . اگر ساختمان دو
طبقه باشد , ابتدا طبقه دوم مانند طبقه اجراء مى شود
وسيس خر ياى بام روى كل ساختمانقرار مى كيرد. به
علتهبازتدكى بهار زياد ونقوة يذيرى يوسش بلمءشیب ol
حدود 100 الى 150 در صد است.
صفحه 45:
ویژگی های معماری جدید مناطق معتدل
و مرطوب
امروزه دیگر ما شاهد معماری بومی وسنتی در این مناطق
نمی باشیم و در عوض ساختمانهایی با سازه فلزی یا بتنی؛
پوشش اجری و سقف هاى شيب دار با فرمهایی به اصطلاح
هنرمندانه با پیروی کورکورانه از معماری غرب و تفکیک
فضاهای داخلی تنها به منظور پاسخ به نیاز سریناه خانواده,
جایگزین ویژگی های پیشین بناها گشته اند و همین نکات
موجب از دست دادن هویت معماری بومی منطبق با محیط
شده اند که یکی از پيام های اصلی شیوه جدید معماری, بالا
بودن هزینه ساخت و افزایش استفاده از انرژی های غیر
قابل تجدید (و يا فسیلی) به منظور گرما بنش و سرمايش
انيت كه علت اصلی آن عدم استفاده از مصالح بومی می
باشد.
صفحه 46:
انطباق معماری جدید با معماری بومی
۰ شايد ايعاة تعماری بومی در حال حاضر از نظر انتتحگام و
دوام و همچنین نیازهای امروزی ساکنین پاسخگو نباشد, اما می
توان با استفاده صحیح از اصول معماری و عوامل تشکیل
دهنده آن, مصالح بومی, مثل چوب (و پیش ساخته نمودن) و
اجرا دقیق آن در بنا و اتصالات بهتر, عمر این ساختمانها را
افزايش داد تا از اين طریق اجرای آن اسانتر و سریعتر صورت
گیرد و دیگر اينکه به هزینه کمتری به منظور ساخت و تعمیر و
نگهداری بنا نیاز باشد. از سوی دیگر در پوشش بناها, استفاده
از ساقه های نباتی به جای سفال می تواند موجب دوام و
استحکام بیشتر آنها گردد. تمامی این عوامل می تواند در
پایداری محیط و همچنین ایجاد ساخت و ساز پایدار موثر افتد.
صفحه 47:
طبقه بندی al سنتی و روشهای
ابنیه سنتی در این منطقه بر حسب نوع پوشش بام
ویا مصالح بکار برده شده در دیوار نام گذاری
شده اند..
نام بنا بر حسب پوشش بام:
2- لته سر
3-سفالی خانه
صفحه 48:
نام بنا بر حسب مصالح دیوار
1-داروچین
2نفار
مطلبی که تقریباً در موردبام
اکثر ابنیه سنتی این
صادق است استفاده از خرپای
چوبی است. البته ساختمان
slo مهم مانند مساجد , مقابر
, حمامها وکاروانسرا ها در اين
رابطه استثناء می باشند و بام
اغلب آنها با مصالح
صفحه 49:
گالي پوش
گالی پوش خانه متداولترینبنای سنتی در نواحی جلگه ای
این کناره بوده است و هنوز هم نمونه های بسیاری از.ان,در
روستاهای منطقه وجود دارد واجراء می شود.
جهت اجراء ابتدا ساقه sla ني ويا شاخه,های بلند Sols
که زوائد آن زده شده (زكال) را توسط وريس به چوبهای
مورب خرپا می بندنة: وزیسها به شکل ضربدری گرو:زده
می شوند که به نام «گره,پنچه مرْغنّ»معروف است
وبسیار محکم می باشندم سپسن كالتها"وتاوساقه هاف برج را
alas نی RES, BPS WE ah yl
می 04 Sle aiws گالی را از پائین بام به بالا به طریقی
قرار می دهند که هر ردیف بالایی روی دسته with Sl
osname بارندگی, باران ازتروی سطح یک رردیق
oe fe ye a ae OS Re
صفحه 50:
٠ لازم به ذکر است که لایه ها و حبابهای کوچک هوا
gale بسیاز خویی :در بزایز اتتغال:جزازت: است:. به
عنوان مثال در مصالحى مانند يشم شيشه والبسه ای
مانند لباسهای پشمی, در اصل این حبابها هوا هستند
که مانع انتقال حرارت می شوند. به همین ترتیب وجود
لایه ها و حبابها کوچک هوا در بین گالیها, باعث
جلوگیری از انتقال حرارت می شوند. لذا پوشش گالی
BE خوبی در برابر انتقال حرارت وهمچنین صوت
است, که از محسنات این گونه پوشش می باشد. از
محسنات دیگر گالی, قیمت ارزان ان است چون به
وفور یافت می شود واجرای آن نسبتاً ساده است.
صفحه 51:
* از معایب گالی, دوام نسبتاً کم آن است. گالی در مقابل آفتاب
خشک وشکننده می شود.همچنین در مقابل بارندگی نیز دوام چندانی
ندارد وخزه روی آن رشد می کند که باعث خرد شدن گالی می
گردد. بدین جهت هر چند سال یکبار باید گالیها عوض شوند. خرده
های گالی نیز که پوسیده می شوند. اطراف خانه می ریزند که باید
مرتباً جارو شوند.عمر مفید گالی بر روی بام حدود هفت سال وعمر
مفید ساقه برنج حدود ينج سال است. به علت ارزانی, این گونه
پوشش بام بیشتر در روستاها ودر ساختمان های کم اهمیت در
شهرها مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند که در گذشته از اين
نوع پوشش بیشتر استفاده می شده است.
* لازم به ذکر است که استفاده از ساقه های نباتی به عنوان پوشش
بام هزاران سال است که در مناطق استوایی بطور مستمر تجربه
شده و حتی امروزه نیز از اين مصالح در کشورهای پیشرفته ای
مانند ژاپن و شمال اروپا استفاده می شود. در انگلستان el بعضی
از ساختمان های زیبا وگران قیمت را کماکان با این مصالح پوشش
می دهند ودوام آنها حدود 50الی 70 سال است.
صفحه 52:
۳ ون ree ae
تختةٌ لت بالائى روى درز بين دو تخته لت بائينى را بيوشاند تا آب از بين
أين تخته ها وزكالها زير أن وجود ندارد و اغلب آنها قلوه سنك قرار مي
۱ Serer iret Ee meets PAGemrTy CON epee] FSURUTTIN) PE pT SCI ETT | BVT)
FY Pepe erry Re) rem Tete ا reD) دز صوزت
poral ei enor ea a eee eae eee a en hoes
4
صفحه 53:
* تخته لت را غالبا با قطعه قطعه کردن و با ورقه نمودن چوب
درخت توسکا, بلوط وپا جنگل بدست می آورند. در ایران ابعاد
این تخته ها استاندارد نیست هر چند که می توان گفت که
ضخامت آن حدود یک الی دو سانتیمتر و طول وعرض آن
حدوداً 40 در 25 سانتیمتر است.
* اين نوع پوشش در مقابل عوامل جوی دوام چندانی ندارد ودر
مقابل افتاب خشک و پوسیده می شود.در برابر بارندگی نیز
خیلی مقاوم نیست وآب را از خود به داخل بنا انتقال می دهد.
همچنین بارن باعث رشد خزه بر روی آن می شود که به
پوسیدگی واز بین رفتن آن کمک می کند. باد هم باعث
جایجائی تخته ها می شود.ولی با همه این احوال, اين نوع
يوشش :در تواحى كوهيايه اى: بسیاز متداول: است‌دوبه جز پنیه
مسکونی وانبار, حتی ساختمانهای مهمتر مانند امامزاده ها
وتکایا نیز در اين نواحی به اين روش پوشش می شود.
* در اینجا لازم به ذکر است که تخته لت در ممالک پیشرفته
مصارف ساختمانی زیادی دارد که مهمترین آن پوشش بام
وگاهی پوشش بدنه ساختمان است. منتهی ابعاد تخته ها
استاندارد است و دقیق بریده می شود. همچنین در زیر تخته
هاى بام یک لایه عایق رطوبتی و زیر آن یک تخته سه لا
وبالاخره یک a عایق حرارتی قرار دارد و تخته ها با میخهای
گالوانیزه به تخته سه لا متصل می باشند
صفحه 54:
سفالی خانه
پوشش سفال جهت ابنیه مهم و پایدار مانند مساجد, مقابر, ابنیه دولتی, خانه
خوانین وحمامها مورد استفاده قرار می گرفته است. دیوار اين نوع ابنیه غالبا
آجری بوده است.
صفحه 55:
ماده اولیه سفال,خاک رس قرمز رنگ است. این خاک
را پس از استخراج از معدن , به مدت شش ماه در
مرش قرار می دهند. سپس خاک به مدت یک هفته
دز مجاوزت آب:قراز قی گیزد.بعد این گل زا.مخلوظ فى
كنند كه اين كار توسط یک اسب که مخلوط کن را به
حرکت در می آورد.صورت میگیرد.اخیراً اين کار توسط
مخلوط کن برقی انجام می شود.سپس مخلوط را روی
قالبهای چوبی قرار می دهند.بسته به اینکه فرم سفال
چگونه خواهد بود, قالب نیز به همان فرم ساخته می
شود. . پس از آن, گل فرم گرفته را به مدت هشت تا
دوازده روز در معرض هوای آزاد می گذارند تا خشک
شود ودر آخر کار, آن را در كوره .بين 950 الى 1000
درجه سانتیگراد حرارت می دهند تا پخته شود. از انواع
متداول وسنتی سفال بام, فرم نیمه مخروطی ناقص
صفحه 56:
۰ جهت نصب سفالها بر روی خرپاءابتدا دسته های نی یا
چویهای نازک را به هم متصل وگره می زنند.قطر این
دسته ها بين ينج تا هفت سانتیمتر است.سپس دسته های
نی را به چوبهای بالای خرپا گره می زنند و آنگاه سفالها
را بر روی این دسته های نی از پائین به بالا می چینند.
هیچگونه اتصالی بین سفالها وخریا وجود ندارد وفقط
وزن سنگین سفالها واصطکاک بین سفالها ودسته های
نی مانع از لغزیدن سفالها می شود.البته شیب این بامها
نسبتاً کم است ولبه پائین بام را قدری با زیرشازی بالا
می آورند تا مانع از سر خوردن سفالها شود.
در هنگام بارندگی, مانند روشهای قبل,آب از روی سفال
بالایی به سفال پائینی هدایت می شود.روی ستیغ بام
وروی یالها را گاهی با همین فرم سفالها وگاهی با
سفالهایی به فرم مخصوص این کار می پوشانند.
۰
۰
صفحه 57:
* از مزایای بسیار خوب سفال,دوام آن است که می تواند
سالیان متمادی زیبایی واستحکام خود را حفظ کند ویکی از
مصالح زیبای ساختماني نیز می باشد که جدار سفال بر
روی هم ویک لایه نسبتا ضخیم دسته های نی,عایق خوبی در
مقابل حرارتوصوت می باشد.
از معایب سفال .اول قيمت زياد آن است ودر توانایی هر _
کسی نیست که از آن استفاده کند.در ثانی یک سازه نسبتاً
قوی ومحکم باید در زير اين نوع پوشش باشد تا بتواند
تحمل بار سنگین سفال را بکند. و بالاخره بدلیل اینکه
هیچگونه اتصالی بین سفالها وخرپا نمی باشد, در اثر
نیروهای جانبی مثل زلرله وباد, اين سفالها جابجا مى شوند
و به خطرات ناشی از زلزله ویا بادها شدید می افزایند.
* در ممالک غربی در زیر سفال از یک ورق عایق رطوبتی
وسپس تخته سه لا ونهایتاً یک لایه عایق حرارتی استفاده
صفحه 58:
سیکما خانه
این نوع پوشش جزو مصالح سنتی به
شمار نمی آید ولی از جهت اینکه ابني
جدید وبعضی از ابنیه سنتی این منطقه
از اين نوع يوشش بام استفاده مى
شودءبه ذكر خصوصيات اقليمى أن مى
يردازيم.روش اجراء همانند ساير نقاط
کشور است واغلب ورق آهن سفید بر
روی سطح خر پا ميخ می شود.از
خصوصیات خوب این نوع پوشش بام,
سبکی بار مرده و سهولت وسرعت
اجراء است.از لحاظ قیمت هم از بام
سفالی ارزانتر و از گالی وتخته لت
گرانتر است. از نقاط ضعف آن می
توان از انتقال حرارت وصدا نام برد به
دلیل آنکه تنها پوشش بین داخل وخارج
فقط یک لایه نازک اهن است که به
سرعت حرارت را انتقال می دهد.در
تابستان زیر اين شیروانی ها بسیار گرم
صفحه 59:
ee
= : = 0
aes CO pais aed ;
يكن جهب]إتلفيق ۱ ca ی “نا خود
Ret eRe: is 1
eS
J
سبز
ee
صفحه 60:
البته بايد توجه داشت هرچه از حاشیه شهر به مرکز شهر نزديك شویم به دلیل تراکم
بیشتر جمعیعت و همچتین ارزش بیشتر زمین فاصله ساختمانها از یکدیگر کمتر میشود
ولي بهر جهت در فضاهاي مركزي شهر نیز سعي میشود تا از جریان هواي بین دریا
وخشكي و با از جریان باد غالب در منطقه جهت تهویه هواي فضاها حداکثر استفاده بشود.
صفحه 61: