صفحه 1:
صفحه 2:
معد مه
- امروزه نقش دولت از برقراری امنیت و ایجاد رفاه در جامعه فراتر
رفته و با افزایش نقش دولت در اقتصاد ملی, بخش مهمی از تولید
کالا و جدمات حامعه را در اختبار جود گرفته اشت. بناير لين يودجة
ریزی در شرکتهای دولتی به خصوص در کشورهای در حال توسعه
اهمیت زیادی کسب کرده است. بنابراین در اين فصل ضمن
آشنایی.با شركتهائ دولتى: اهداق تأسيس و ارکان آنها: چرخ. ۳
بودجه ریزی شرکتهای دولتی در ایران مورد بحث و بررسی قرار
مى كيرد.
صفحه 3:
شرکت دولتی شرکت دولتی
- اور شرکتهای دولتی در ایران از نوع واحدهای انتفاعی و در دسته
ی شرکنهای سرمایه بوده و به صورت شرکت سهامی, تشکیل و
اداره می شوند. مواد ۱ و ۲ و۳ قانون اضلاح. قشمتی از قانون
تچارت: قضوب ۱۳۴۷ / ۲۳/۱۲ شرکت سهامی را چنین تعريف
کرده است: ماده ی یک. شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه
ى آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به
مبلخ اسعی سهام آنها است.
- ماده ی دو. شرکت سهامی, شرکت بازرگانی محسوب میشود ولو
این که موضوع عملیات لن پاررگانی نباشد. مادهی سه. در شرکت
سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد.
صفحه 4:
- در ماده ۴ قانون محاسبات عمومی مصوب سال ۱۳۶۶ نیز شرکت دولتی چنین
تعریف شده است که شرکت دولتی, واحد سازمانی مشخصی است که با اجازهی
قانون به صورت شرکت ایجاد شود و يا به حکم قانون یا دادگاه صالح, ملی شده و
یا مصادره شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته شده باشد و بیش از ۵۰ درصد
سرمایه ی آن متعلق به دولت باشد, هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری
شرکتهای دولتی ایجاد شود, مادام که بیش از ۵۰ درصد سهام آن متعلق به
شرکتهای دولتی است, شرکت دولتی تلقی ميشود.
7 با توجه به تعریف بالاء سهامدار عمدهی شرکت سهامی دولتی در واقع دولت می
باشد و نمایندگان دولت که معمولا چند نفر از وزرا و معاونان رئيس جمهور را
نابل كوشو براساس اساسای سای وت و مج و تا
صفحه 5:
- ارکان شرکت دولتی ارکان شرکت دولتی به شرح زیر می باشد الف.
مجمع عمومی. قاعده ی کلی این اس في سهام دولت در مجامع
عمومی شرکت های دولتی به عهدهی وزیر امور اقتصادی و دارایی
وزیر مسئول دستگاه در مقابل شرکتهای وابسته به وزارتخانهی
مربوطه, همچنین بر عهدهی رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی (در
سال های اخیر به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست
جمهوری تبدیل شده است) می باشد. ریاست مجمع عمومی به عهدهی
وزیر مسئول دستگاه می باشد. لکن در برخی از شرکتهای دولتی
ممكن است با نوجه به ماهیت وظایف شرکت. یک با جند وزیر ها
مقاگات كر از جمله ر: بانک مرکزی جمهوری اسمی لیران در
2 x
صفحه 6:
وظایف مجمع عمومی عبارت
- - تعیین و تصویب خط مشی کلی و OWS شرکت؛ - رسیدگی و
تصویب بودجه ی شرکت؛- نصب و عزل اعضای هیئت مدیره؛ -
رسیدگی و تصویب صورت سود و زیان و ترازنامه ی شرکت؛ -
تصمیم گیری در مورد افزایش يا کاهش سرمایه ی شرکت نکته.
تصمیمات مجمع عمومی با اکثریت آرا معتبر خواهد بود.
صفحه 7:
- هیئت مدیره و مدیر عامل اعضای هیئت مدیرهی شرکت دولتی بین ۳
تا ۵ نفر هستند که توسط مجمع عمومی شرکت تعیین می شوند؛ مدير
عامل و اعضای هیئت مدیره باید تمام وقت به خدمت در شرکت
اشتغال داشته باشند و قبول و تصدی هر نوع شغل موظف و غير
موظف در خارج از شرکت عمتوع است به جز کاز تدریس که آر‌وهم با
موافقت رئيس مجمع مجاز خواهد بود. وظایف کلی و اساسی هیئت
مدیره عبازت اسب از اداره ی متظم ترکت بزلیر اساستامه تم و
pW Ge eee
شرکت پرایر صوایط معرر در آساسامه:
- مهم ترین وظایف و اختیارات مدیر عامل نیز به عنوان بالاترین مقام
صفحه 8:
5 تهیه و تنظیم بودجه ی سالانه و صورتهای مالی نهایی و برنامهی
عملیات و ایین نامه های اجرایی شرکت و تقدیم به مجمع عمومی
صاحبان سهام پس از تصویب هیئت مدیره؛ - ارتقا و اعطای پاداش
واضافه حقوی و مزایا و آجد تصهیم دزبارهی کلیه ی اقور شخصی
کارکنان و استخدام افراد مورد نیاز و نصب و عزل و اخراج طبق
قوانین و مقررات و آیین نامه های مربوط ج. بازرس قانونی و
حسایرس. بازرس قانونی و حسابرس شرکت از طرف مجمع
عمومی شرکت تعیین میشود و بر حسن اجرای عملیات شرکت
نظارت عالی دارد. وظیفهی بازرسی قانونی و همچنین امور
als au SLRs, 6 دستگاههای اجرایی عمومی از جمله شرکنهای
صفحه 9:
50 حسابرس acl
تطبیق عملیات شرکت | قطعه هت ]رات مربوط و اساسنامه ی شرکت -
و آیین نامه های اختصاصی و بودجهی مضوب - رسیدگی به ترازنامه و
جساب عملکرد شود و ریان شرکت و تانید مطایعت تن با اوراه ی تاره
شرکت و تهبه ی گزارش چگونگی عملیات شرکت sly تسلیم به مجمع
عمومی - حضور در جلسه ی مجمع عمومی که به ترازنامه و صورت سود و
زیان رسیدگی می شود. برای ادای روش تهیه و تنظیم بودجه ی شرکتهای
دولتی و موّسسات انتفاعی وابسته به دولت بودجه ریزی در یک شرکت
اعم از دولتی و خصوصی تقریبا شبیه هم بوده و تمام ضوابط و معیارهایی
که در بودجه ریزی شرکتهای خصوصی مورد استفاده است. در یک شرکت
دولتی نیز مورد توجه و عمل قرار می گیرد. در این نوع بودجه ريزى,
عه el إن ی نمی م حم أت ox. bal
صفحه 10:
- اصولا بر مبنای فرم حسابداری, فرم بودجه ای تهیه و تنظیم می
شود. برخلاف بودجهی عمومی دولت, در پیش Gin هزینه ها دیگر
مواد هزینه نقشی ندارد و اصطلاحات و عناوین حسابداری برنامه
ها و فصول جایگزین آنها می شود, ) ولی قیمت تمام شده و
استانداردها کمک موّثری در برآورد هزینه ها به شمار می ایند. در
موارد پیش بینی درآمدها هم صرف نظر از عوامل خارجی, عوامل
داخلی نیز تأثیر عمده ای دارند.
صفحه 11:
- درآمدهای شرکتهای دولتی و مّسسات انتفاعی وابسته به دولت یکی از عوامل اصلی بودجه ی آنها
است. زیرا,یودخه [مانی بة واقعیت نزدیک خواهة بود که پیش بیلی فرامدها از دقت کاف8تورذار بانید.
هر موسسه می بایست به مقتضای شیوه ی کار و فعالیت و نوع کالای تولیدی یا خدمات خود از ژوشهای
علمی ومناست در پتش يزتى «رامدها إستفادة كند. لین امررطی سه مزجله مور #لالعه رسي کراز
می گیزد و براساس نتایج حاصل از ol درآمدهای خود را در سال بودچه ای پیش پینی Gio کنندمرحله ای
اول. آمار و فروش عوامل تشکیل دهندهی درآمدها در سال عملکرد (جاری) و عملکرد سالهای قبل مورد
استفاده قرار می گیرد. ذر لین مرحله نکتهی بسیار مهم لین است که منظور کظ انگاه (ژگام قه لکرد
و جند درصد كم يا زياد كردن اين ارقام و مدت پیش بینی میزان فروش نیست. بلکه باید عملکرد از جهت
حصول به هدفهای برنامه و مقسسه و موفقیت آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و معلوم گردد که در
زمان اجرای برنامه در سال عماکردء موسننه از عوامل:تولید حذاکتر استتفادهة را کزده الاگ با عبر
جه مخدونیت هایی از نظر اغلی و خارجی مواجه بوذه است؟:مرجله ی نوم در ۵08 مرحله لژگگیرانی که
در سال جاری بر اثر اجرای بودجه در تولید و فروش موسسه موْثر است, مورد بررسی قرار می گیرد.
صفحه 12:
ابن تغییرات را در سه مورد میتوان
بررسى كرد
- ۱. تغییراتی که در عوامل داخلی سازمان از نظر نیروی انسانی,
مدیریت, تکنیک تولید و روش های فروش به وجود آمده است؛ ۲.
تغیبراتی که در اثر سرمایه گذاری های جدید و اجرای برنامه های
توسعه و نوسازی وسایل تولید در سال جاری به وجود آمده است؛
۳. تغییرات عوامل خارچی سازمان از تظر بازار فروش, نوسانات
قیمت ها و آثار تصمیمات و سیاستهای جدید دولت و سایر عواملی
که در میزان تولید و فروش موثر است.
صفحه 13:
- آثار این تغییرات را می توان در حدود امکانات در قالب اعداد و ارقام در محدوده ی
اجرای بودجه ی شش ماهه اول سال و پیش بینی اجرای بودجه در شش ماهه ی دوم
سال جاری مطالعه کرد و نتایج حاصله را با توجه به ثابت ماندن شرایط در بودجه ی
سال بعد نیز مورد توجه قرار داد. مرحله ی سوم. در این مرحله با توجه به امکانات و
محدودیتهای سال بودجه و تعیین سیاست کلی و برنامه های دستگاه در توسعه و یا
تجدید فعالیتها مْسسه پیش بینی فروش به عمل می آید. بدین ترتیب طی مطالعات و
بررسيهاى مراجل اول و دوم: شناسابي نسبنا كاملى ار وضع مسیی ها pi sig
آن تا ابتداى سال بودجه به دست مى آيد. براى اين كه ييش بينى فروش درزإسال بودجه
تا حد امکان, واقعی و صحیح باشد می توان از سایر عواملی که در میزان تولید و
فروش موسسه موثرند به شرح زیر استفاده کرد - مطالعه ی پر
۱ ۶ ©
0 aes 1 se ee رآ
صفحه 14:
" مطالعه ی اوضاع داخلی موسسه با توجه به تدابیری که در نظر است در جهت
افزایش بازده موّسسه و استفاده از فنون جدید در تولید از یک طرف و ننایج هزینه
های سرمایه ای در ترمیم و توسعه ی ماشین آلات و ابزار تولید از طرف دیگر اتخاذ
گردد - مطالعه و ارزیابی آثار تصمیمات و مصوبات دولت, بررسی فعالیت موسسه به
این معنی است که ممکن است دولت تصمیم گرفته باشد از یک صنعت حمایت کند یا
دامنه ی یک رشته از فعالیت ها را محدود نماید. موّسسه ی جدیدی ایجاد کند و یا
موّسسه ای را منحل کند. یک رشته از صنایع را ملی کرده و يا یک رشته از صنایع
دستی را به بخش خصوصی واگذار کند. در صورتی که تصمیمات و مصوبات دولت به
نحوی از انحاء بر فعالیت موسسه اثر گذارد, اين آثار باید مورد مطالعه و ارزیابی قرار
گیرد. - در مواردی که رشته ی تخصصی و کالای تولیدی مسسه ارتباطی با بازارهای
ND ee, a ی اش
د ذا ء. 640 ete ,
صفحه 15:
- با توجه به مطالبی که گفته شد, برای پیش بینی درآمد شرکتها یا
موّسسات می توانند از یک یا چند روش زیر استفاده نمایند ۰۱ روند
سالهای قبل؛ ۲. تجزیه و تحلیل سری های زمانی؛ ۲. تجزیه و تحلیل
همبستگیها؛ ع. نمونه گیری؛ د. تخمین کارشناسان رشته ی مربوطه؛ 6.
تتایح تجریت حاصل از مطالعات تطبیقی فیمت تمام,شده در لين بحي
به نحوهى بيش بینی قیمت تمام شدهی کالای فروخته شده در
مؤسسات صنعتی و بازرگانی خواهیم پرداخت. برآورد قیمت تمام
شندهی کالای فروخته شده:دز موسضات تولیدی, بايد با میزان کالال
موجودی ها در دورهای بودجه براساس عوامل فروش کالا, موجودیها و
ظرفیت تولید پیش بینی گردد.
صفحه 16:
- در اين مورد بايد با استفاده از نتایج حاصل از پیش بینی میزان موجودی
اول دوره و تعیین میزان لازم موجودی در پایان دورهی عمل, میزان
تولید را که از محاسبه ی مذکور به دست می آید با ظرفیت تولید
مقایسه نمود. ممکن است مجموع ارقام به دست آمده کمتر و يا در
حدود و پا بیشتر از ظرفیت تولید باشد؛ بدیهی است چنانچه از ظرفیت
کامل استفاده نشود, عوامل محدود کننده باید توضیح داده شود. در اين
مرحله چون برآورد هزینه ی تولید کالا ضروری است. بالطبع در هر
سازمان تولیدی که در أآن حسابداری قیمت تمام شده مستقر باشد, از
اطلاعاتی که واحد حسابداری تهیه می کند, می igi بودجهی هزینه
تولید را برای مقدار کالایی که باید تولید شود به دست آورد.
صفحه 17:
- برای برآورد بودجه ی هزینه ی تولید در صورتی که استانداردهایی تعیین
شده باشد. می توان هریک از اقلام بودجه, هزینه ی تولید را از طریق
حاصل ضرب واحدهای تولید در قیمتهای استاندارد به دست آورد. در
بعضی از سازمان ها که هنوز حسابداری قیمت تمام شده تا این پایه
پیشرفت نکرده است, برآورد بودجه ی هزینه ی تولید با توجه به مقادیر
تولید تهیه میشود. در هر حال بایستی نتایج ناشی از هزینهی انجام شده
حداقل برابر بهای تمام شده ی آنها باشد, به عبارت دیگر منافع به دست
آمده باید ارزش مخارج انجام شده را داشته باشد, برای بررسی
بودجهی استاندارد می توان بودجه ی هزینهی تولید را براساس محاسبه
ی یک یک اقلام به دست آورد, آن گاه نتایج حاصله را با جمع کل حاصل
اش اه شاد اوه زان ری
aus a ای ی ازع
صفحه 18:
- مثلا باید بودجهی بکساله ی دسنمزد کارگران را با جوجه به عییرات احتمالی
محاسبه کرد و مجموع لن ربا تایخ حاحله از استانداردها معایسه تمود برا
پیش بینی و برآورد هزینه های تولید باید از مرحله ی پیش بینی کالا که قبلا میزان
فروش لن معلوم شده است, شروع کرد و به ترتیب هزینه ی هریک از عوامل
قيمت :تمام شده را به شرح »زیر مجاشه و در‌فرههای بودجه بت تعور )۱ موجودی
مولد اولية در اول سال,. جوجودی مماد اولیه دز اول شال بودجه ای عبارت از
میزان مواد اولیه ای که از دوره ی اعتبارات هزینه باقی مانده و به سال بعد انتقال
uals Gs lou یزان مود اولیه که اند در بایان هر سال تولیدی موجود باللد:
براساس سوابق قبلی یا از طریق روش های معمول در موسسه به دست می آید,
یا براساس پیش بینی کارشناسان و مسئولین واحدهای مربوطه تعیین می شود.
ارزش موجودى مواد اوليه در اول سال بودجه از حاصل ضرب میزان مواد اولیه در
نرخ واحد که براساس روش های معمول در مسسه به دست می aul پیش بینی
حواهة OSD ها ک مداد مر ی مد فص نفد اند توت ار انداان
صفحه 19:
- ار جریه مواد آولیه ظرف بمال. هيران مواد. ادليه كه دن سال بودجة خريدارى خواهد شديا توجه
به موجودى هاى ميزان توليد در اول و آخر سال تعيين مى كردد. برآورد ارزش مواد اوليه 25
عريدارى شذه براساس مقادير به دست آمده صرب در ترج واحد كهةطبق روشتهاق مدكور در يالا
به دست مى آيدء بيش بينى مى شود. يس از تعيين ارزش مواد اوليه بايد كرايه ى حمل و نقلء
هزينه هاى كمركى, ترخيص و همجنين هزينه هاى بيمه و كارمزد بانكى مربوطه و ساير هزينه ها
برآورد كردد. بدين ترتيب جمع ارزش موجودى مواد اوليه در اول سال و خريد ظرف سال به
دست فى ند . موجودى مواد اليه در آخر سال مقدار موجودي مهاد اوليه iis EDs sil es
نگهداری: كردد: قبلا ضمن يراورد خريد مواد أوليه طى سال به تخمين معلوم شده است؛ حال Bl
ارزش مواد اولیه ی موجود در آخر سال يودجه اى براساس روش هاى معمول Buide,
برآورد گردد. در صورتی که مواد اولیه در آخر سال متنوع باشد. باید صورتی از انواع مواد اولیه و
ارزش هریک ضمیمه ی بودجهی پیشنهادی شود 4. جمع مواد مصرفی. ارزش مواد اولیه ی
موجود اول سال با خريد طى سال جمع مى شود و يس از کسر ارزش موجودی مواد اولیه یب
اجر بقل حم #مواد مصر فى tail eos cams a
صفحه 20:
- دستمزد و مزایای کارگران. منظور از دستمزد و مزایای کارگران در هزینه ی تولید عبارت
است از جمع ارزش ریالی کاری که در امر تولید مصرف می شود؛ این ارزش از جمع
دستمزد کارگران و مزایای مختلف آنها به دست می آید.حقوق و مزایای کارمندان. حقوق و
مزایای کارمندان در هزینه ی تولید عبارت است از حقوق و مزایای آشکار و پنهان کارمندان,
مستخدمین و رانعگاتی که در واجدهای کولیدی به کاز السفال دازند. در این مورد بهتر ات
ابعدا فهرست افرادی که‌در سال بودچه ای در فسعت تولید اشتفال خواهنت د ایض بهتیکیی
وضع استخدامی, با ذکر حقوق آنها در سال جاری و تغییراتی که در سال بودجه پیدا خواهند
کرد تهیه گردد. در این قسمت باید به وضع کارمندانی که در سال بودجه بازنشسته می
شوند نیز توجه شود. با تنظیم این فهرست علاوه بر آن که حقوق آنها نیز پیش بینی مى
گردد. در مورد کارمندان غیررسمی, مستخدمین و رانندگان نیز باید چنین صورتی تهیه و
ارقام پیش بینی شود. برای مزایای کارمندان در قسمت توليد نيز بايد صورتی تهیه شده و
برآورد سال های جاری و بودجه ای در آن ثبت شود. در این مورد مزایای کلیهی کارمندان
اه اد ری یماس و مر رد دنه | نايد متطور کردم همین دازام كانت ری تا
صفحه 21:
- حقوق و مزایای کارشناسان خارجی در سازمانها و اداراتی که از وجود کارشناسان خارجی
در امر تولید استفاده می کنند, فهرست حقوق و مزایا و سایر هزینه های آنان نیز باید تهيه
و تنظیم گردد. خدمات قراردادی. ارزش خدماتی که به وسیله ی افراد خارج از سازمان در
اختیار موسسه قرار می گیرد, خدمات قراردادی نامیده ميشود. این هزینه ها براساس
قراردادهای موجود منعقد خواهد شد و در هر مورد برآورد می شود هزینه ی استهلاک.
هزینهی استهلاک می بایستی بر مبنای اصول و موازین حسابداری محاسبه گردد. ا
محل. هزینه ی اجارهی محل براساس قراردادهای موجود و پیش بینی قراردادهایی که
ها cies ots alg tase هرهب سالکه که پرداتب ار بینی می شود بايد به
طور دقیق برآورد گردد. لوازم یدکی و ابزار کار, منظور از لوازم یدکی, کلیه ی لوازم
ن های تولیدی, وسایط نقلیه و ابزار کار مصرفی در قسمت تولیدی می
۷ 5: را ام ار 2 em ot. baum. we Us = ee ale
ee فى
gle
صفحه 22:
- آب, برق و سوخت. هزینه ی آب و برق و همچنین سوخت جهت
گرمایش که در قسمت تولید مصرف می شود, برآورد می گردد
تعمیرات و نگهداری. منظور برآورد هزینه هایی است که در قسمت
تعمیرات ساختمان, تآسیسات: ماشین آلات و وسایل نقلیه جهت
تولید طی سال بودجه لازم می باشد.لوازم و مواد مصرفی
آزمايشگای هزینهری مواد مصرفین و لوازم جزیی رای 99
آورد و منفلور شود. حق بیمه, حق بیمه براساس قراردادهای
موجود شرکت سهامی بیمهی ایران و به دست آوردن واحد هزینه
برای واحد بیمه شده و محاسبه ی واحدهایی که بیمه خواهند شد.
با در نظر گرفتن سایر ضوابط يا قراردادهایی که بعدها منعقد
كاف ىس SR RS ool a. AL ایض ا
مهف
صفحه 23:
پایان