صفحه 1:
موضوع: نقش آفرینی بانوان در جنگ
صفحه 2:
گردآورنده:
استاد:ء
درس: آشنایی با مبانی دفاع مقدس
صفحه 3:
مقدمه
در متون تاریخی» اغلب از نقش زنان درباری و از تأثیر زنان غرب و شرق زده یا به اصطلاح روشنفکر بر تحولات اجتماعی
سخن به ميان آمده؛ ولى زنانى كه در حادثه گریبایدف جنبش تنباکو, نهضت مشروطه, کشف حجاب. قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱
5 مشار کت داشته اندء از توده زنان مسلمانی بوده اند که گوش به فرمان مراجع تقلید و به منظور انجام تکلیف شرعی و
الهى يا به ميدان مبارزه گذاشتند
از دهه ۱۳۴۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی» اين زنان حضور كسترده تر و مستمرترى از خود نشان دادند. علت آنء اولا:
خودباورى بيشترى بوده كه امام خمينى(ره) در زنان يديد آورد . ثانيا : لبيكك آنان به دعوت امام براى حضور سياسى
اجتماعی بوده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامیء زنان هنوز نیاسوده و خستگی یک مبارزه طولانی علیه رژیم پهلوی را از تن بیرون نکرده
بودند که بار دیگر بر خود تکلیف دیدند برای دفاع از انقلاب » به ایفای نقش های تازه تر و موثرتر در عرصه های جدیدتر
بپردازند» از اين رو ش کت در بحران هایی را که در گوشه و کنار کشوره به ویژه در کردستان بر پا شد » جزء وظیفه خود
دانستند » ولی آنچه بعد از حدود. /١ سال يس از پیروزی ؛ زنان را به کمکک و مساعدت پیشتر طلبید ؛ دفاع مقدس است که
هشت سال نظاره گر رشادت های زنان و مردان این مرز و بوم بود.
صفحه 4:
نقش زنان در دوران دقاع مقدس
یکی از عرصه هایی که زنان به خوبی در آن نقش خود را ايفا نمودند » حضور در دوران دفاع مقدس
است . با شروع جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ زنان به عنوان بخش قابل توجهی از جمعیت کشور؛
وظیفه خود را برای حفظ میهن از تجاوز دشمن به نحو مطلوب انجام دادند و با توجه به شرایط موجود به
ایفای نقش خود پرداختند . اینان سربازان گمنامی بودند که بار تدار کات جبهه جنگ و برخی
وظایف دیگر را بردوش می کشیدند . هجوم یک باره دشمن به مناطق مرزی و هم چنین بمباران های
هوایی به شهرها ایجاب می نمود که زنان به صورت مستقیم در مناطق جنگی حضور پیدا کنند.
صفحه 5:
e
e
* در قبرستان خرمشهر زن ۶۵ ساله ای را دیدم که تفنگ ام یک بر دوش داشت
نقش رزمی زنان در دفاع مقدس
بر عهده گرفتند. جنگیدن با دشمن بعثی در جنوب و مز
کردستان
حتی آنان ؛ ک وکتل مولوتف ساختند ؛ تا به جنگ تانک های
کوکتل مولوتف ابندایی ترین کار رزمی خواهران
بعدها آن ها خود را به سلاح مجهز کردند تا مردنه با دشمن بجنگند ؛ روایت
هايى از راويان » از جمله
چه می کنی؟ گفت: پسر و دخترم آنقدر جنگیدند تا شهید شدند
و اینجا خفته اند. می روم راه شان را ادامه دهم » هر چه او را منع کردم »
نپذیرفت و گفت: باید از دینم دفاع کنم. این تنها وظیفه شما پسرانم نیست ؛
بلکه وظیفه من هم هست جنگید و سرانجام با ت رکش خمپاره شهید شد.
6
©
صفحه 6:
پایگاه مر کز اسناد انقلاب اسلامی
* از مهم ترین جلوههای حضور بانوان ایرانی در دفاع مقدس نقش پشتیبانی و خدماتی آنان و فراهم
آوردن تدار کات لازم برای رزمند گان در جبهههای جنگ بود . در آغازین روزهای تهاجم دشمن بعثى»
بیشتر این خدمات به صورت خودجوش و کمتر سازمان یافته در مرا کزی نظير مساجد » حسینیهها »
مدارس و غیره با مشار کت فعال بانوان صورت می گرفت . فعالیت زنان مسلمان در ستادهای پشتیبانی
جبهه و جنكك به موارد خاصی محدود نمیشد و آنها متناسب با تاناییهایشان فعلیتهای متتوعی
انجام میدادند .
صفحه 7:
e
در نخستین روزهای تهاجم دشمن بعلی» مسجد جامع خرمشهر مرکز مهم پشتیبانی
مدافعانء خرمشهر و جنگ تحمیلی بود . زنان و بانوان در اين ایام به کار پخت و پزه
آشپزی و تهیه مواد خوراکی برای رزمند گان اسلام مشغول شدند
بنا به نقل مژده امباشی از خواهران قعال در دوران دفاع مقدس از دیگر مراکز
فعال در زمینه پشتیبانی جنگ حسینه اصفهانیهای خرمشهر بود که شمار زیادی از
بانوان در آنجا مشغول فعالیت بودند. بر اساس خاطرات خانم کمایی و فرهانیار
نوان زیادی در مسجد پیروز واقع در استگاه ۷ منطقه پیرو
بد آیادان و مسجد
امام زمان(عج) این شهر کار پخت غذا و در برخی موارد تهیه ساندویچ برای
رزمندگان را انجام میدادند . همچنین بخشی از بانوان نیز در منازل شان به پخت
نان و ارسال آن برای رزمند گان میپرداختند .
آشپزی؛ تهیه و پخت غذا
©
©
صفحه 8:
©
e
یکی دیگر از فعالیتهای پشتیبانی و تدارکاتی زنان در دوران دفاع مقدس که پیشتر در روزهای نخستین
جنگ تحمیلی و تهاجم دشمن به خرمشهر نمود پیدا می کند . حضور زنان در نزدیکترین محل درگیری
نیروهای خودی با دشمن بعثى است . برخی از بانوان پشتیبانی مسجد جامع با استفاده از بشکه و قابلمه با
وانت بار آب آشامیدنی را به رزمند گان اسلام میرساندند: در این زمینه الهه حجازی میگوید: یکی از
کارهای که بر عهده من و بعضی از خواهران گذاشته بودن, رساندن آب به رزمند گان در سطح شهر بود
. آن روزها از قمقمه و امکانات مخصوص نظامی خبری نبود حتی نیروها با لباسها و کفشهای معمولی
به جنگ میرفتند . تانکر آب از آبادان و اطراف خرمشهر میآمد از زیر آتش و توپ و خمپاره
می گذشت و اگر سالم به مسجد میرسید ؛ ما آن را تقسیم می کردیم . سهم رزمند گان را در قابلمه و
بشکه میريختيم و با وانت بار به محلههای میبردیم که در آن جا نیروهای خودی و دشمن در حال نبرد
بودند . برخی نیز مانند شهیده شهناز حاجی شاه » بهجت صالح پور و سیده زهرا حسینی به کار توزیع و
تقسیم غذا به سنگرهای مدافعان خونین شهر میپرداختند .
6
©
صفحه 9:
©
e
از جمله امور دیگری که بانوان مشار کتی فعال در آن داشتند » انجام کار بافندگی ؛ خیاطی و دوخت و
دوز البسه و سایر وسایلی بود که در شرایط جوی مختلف مورد استفاده رزمند گان قرار می گرفت .
در هلال احمر شهر اهواز بانوان زیادی در سالنهای بز رگ به کار دوختن البسههایی چون: تونیکك »
شلوار و... مشغول بوده و عدهایی نیز که مهارتی در خیاطی نداشتند به کار تکه دوزی میپرداختند . زنان
و دختران يزدى؛ ابرقويى و سمنانى نيز با بافتن كلاه » دستكش » ژاکت جوراب و سایرالبسه گرم به
یاری جبهههای جنگ تحمیلی . در استان اصفهان » جهاد دانشكاهى اصفهان در طى فراخوان و
اطلاعیهای اقدام به جذب نیروهای مردمی جهت کار بافند گی و خیاطی نمود که تعداد ۲۰۰۰ نفر از
خواهران در سراسر استان اعلام آمادگی نموده و در اموری نظیر دوختن کیسه و انواع مختلف بافتنیها
مشغول شدند . در Oke آنان خانمی نابینا بنام حبیبه د کمه لباسها را میدوخت . در استان ایلام نیز زنان
نقش مهمی در تهیه ملحفه و دوختن پوشاک رزمند گان برعهده داشتند .
6
©
صفحه 10:
©
رزمند گان و مجروحین بود. با توجه به آن که در زمان جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه ایران هنوز بسیاری
از ستادهای پشتیبانی و بیمارستانها مجهز به ماشینهای لباس شویی نبودند. لذا زنان به صورت داوطلبانه
به این کار مشغول شدند . در این زمان بخشی از زنان که دارای تخصص امداد گری نبودند در
بیمارستان میپرداختند .
در زمینه شستن لباسهای رزمند گان در پایگاه علم الهدی و ایثار زنان در این زمینه زهرا محمودی
میگوید : پایگاه علم الهدی در اهواز محل شست و شوی لباسهای خونی رزمند گان و شهداء بود كه
پس از شست و شو و رفو دوباره برای استفاده رزمند گان به جبهه فرستاده میشدند .
6
©
صفحه 11:
جمع آوری کمکهای مردمی
یکی دیگر از فعالیتهای خودجوش زنان در دوران دفاع مقدس جمع آوری کمککهای مردمی و تلاش
در جهت تهیه اقلام پر مصرف و ضروری و سایر مایحتاج جبههها بود . خانم زهرا محمودی با ارتباط
يافتن با بازارپارچه فروشان تهران » اقدام ه گرد آوری و تهیه پارچه : دوک نخ ریسی؛ مبلغی وجه نقد و
... نموده و با یاری سایر بانوانی که غالبا از شرکت کنند گان در کلاسهای قرآن و احکام مساجد بودند
با کار شبانه روزی در زیر چادرهای برزنتی در حیاط مساجد اقدام به تهیه البسه » آجیل » پسته ؛ نان
لواش؛ شکلات شیرینی و .. نموده و با کامیون به مناطق جنگی میفرستادند .
صفحه 12:
نگهبانی و محافظت از مهمات
9 در پارهای از مواقع نیز بانوان در جابه جایی » نگهداری » نگهبانی و حفاظت از مهمات رزمندگان نقش
فعال داشتهاند . خواهران ذخيره سياه خرمشهر در مسجد امام صادق (ع) درحاليكه خود مسلح بودند ؛
کارحفاظت از مهمات را به صورت پستهای نگهبانی دو ساعته بر عهده داشتند و نیز در بعضی از مواقع
کار توزیع سلاح در بین نیروهای داوطلب و مردمی توسط خواهران صورت می گرفت .
تمیز نمودن سلاح رزمند گان خشاب گذاری ؛ خالی کردن بار مهمات از کامیونها و . نیز از زمره
فعالیتهای تدا رکاتی زنان برای جبهههای جنگ بود و نیز در مسجد جامع خرمشهر زنان جهت پشتیبانی
رزمند گان به نگهبانی از انبار مهمات و تعمیر اسلحه و گلوله گذاری خشابها میپرداختند .
صفحه 13:
ساخت سنگر
یکی از اقدامات زنان در آغازین روزهای جنگ تحمیلی ساختن سنگر و پناهگاه بود. برپایه گزارشهای
برخی از بانوانی که در مقاومت سلحشورانه خرمشهر حضورداشته اند » زنان در چیدن دیوار جهت
مدافعان پل خرمشهر پیشقدم شدند و هم چنین با پرکردن گونیهای شنی و ساخت سنگرهای خیابانی و
مجهز کردن آنها به کوکتل مولوتف در پی جلوگیری از سقوط شهر به دست دشمن بعثی بر آمدند .
در سایر مناطق جنگی نیز زنان در پر کردن گونیها برای ساخت سنگر و تهیه کو کتل مولوتف فعال
بودند
صفحه 14:
نتیجه گیری
* زنان و بانوان کشورمان در برهه های مختلف تاریخ انقلاب اسلامی به ویژه در دوران دفاع مقدس به
خوبی از عهده رسالت و نقش آفرینی خود به عنوان مبارزه حمایت گر؛ راوی و مشوق مردان و .... بر
آمده اند . جمهوری اسلامی ایران با داشتن الگوی مشار کت زن در هنگامه دفاع و صحنه های نبرد در
صدر اسلام ؛ زنان را برای انجام امور مهم در هشت سال دفاع مقدس سازماندهی و به کارگیری می
نمود. زنان ايران با یادآوری رفتار و سیره حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) و دیگر زنان قهرمان
صدر اسلام؛ به وظیفه الهی وانسانی خویش در طول دفاع مقدس عمل کردند و اگر نبود صبوری عزم ؛
همت. ایثار گری و کمک رسانی آنها چنین مقاومت پیروزمندان های در آن دوران شکل نمی گرفت.
صفحه 15:
منابع
oe هب oo
ان ۱۵ « Ke انقلاب اسلا
قلار
LS اسناد ان
كز ا
one مر
رکه
5
فا اسسه
اس»؛ مژ.
مقد:
2
>
2
نان
5
aos
2
اب
9