نقش بازار اوراق بهادار در توسعه اقتصادی

نقش بازار اوراق بهادار در توسعه اقتصادی

اسلاید 1: نقش بازار اوراق بهادار در توسعه اقتصادي

اسلاید 2: محورهاي بحث 1- تاکيد بر وجود رابطه مثبت بين رشد اقتصادي، سطوح پس‌انداز و سرمايه‌گذاري 2- بررسي منابع پس اندازي در کشور و فقدان مسير بهينه تشکيل سرمايه3- معرفي و شناخت عوامل تاثيرگذار بر فرآيند پس انداز – سرمايه گذاري 4- معرفي بازار سرمايه کشور باتاکيد بر متغير هاي کلان5- نقش توسعه بازارهاي مالي، نهادها و ابزارهاي اين بازار در شکل گيري رشد اقتصادي با استفاده از مدل هاي اقتصاد سنجي

اسلاید 3: معرفيپس‌انداز ملي عبارتست از تفاوت توليد كل و مخارج كل. پس‌انداز ملي در اصل از دو عنصر مجزا تشكيل مي‌شود: پس‌انداز بخش دولتي پس‌انداز بخش خصوصيدر يك اقتصاد باز سرمايه‌گذاري را مي‌توان از محل پس‌انداز خارجي تامين مالي نمود.در شرايط فقدان امنيت و نبود سرمايه گذار خارجي پس‌انداز بخش خصوصي و جهت دهي به آن از اهميت برخوردار شده و تامين کننده اصلي سرمايه در کشور خواهد بود.

اسلاید 4: معرفي وجود رابطه مثبت بين رشد اقتصادي، سطوح پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در تئوري هاي اقتصادي تاکيد شده است.عواملي كه بر الگوي درآمد و مصرف افراد در طول دوره زندگي تاثير دارند سطح پس‌انداز و سرمايه‌گذاري ملي را متاثر مي سازند. توسعه بخش مالي تحت تاثير عوامل متفاوتي مانند ساختار مناسب قانوني و سازوکار اجرايي بازار مالي، ارتقاي دانش سرمايه‌گذاري، تقويت و آموزش نيروي انساني مجرب و متخصص جهت حضور در بازارهاي مالي قرار مي‌گيرد.

اسلاید 5: ادبيات موضوع”روستو“ مرحله خيز اقتصادي مرحله‌اي مي داند كه در آن نرخ پس‌انداز و سرمايه‌گذاري از حدود 5 درصد درآمد به بيش از 12درصد افزايش يابد. “روزن اشتان رودن” شرط لازم براي قرارگرفتن اقتصاد در خط رشد و تداوم موفقيت آميز آن را داشتن حداقل سرمايه‌گذاري مي‌داند كه اين امر نياز به سطوح بالاي پس‌انداز دارد. “سامرز” قلت پس‌اندازها را مانعي جدي براي رشد اقتصادي به شمار آورده و مهمترين ريشه‌هاي افزايش بهره وري را پس‌انداز مي‌داند. “ماسون” جريان تراكم سرمايه را شامل سه مرحله مي‌داند:افزايش در حجم واقعي پس‌اندازهابسيج منابع مالي پس‌انداز از طريق موسسات پولي و مالي سرمايه‌گذاري وجوه پس‌انداز شده به منظور تراكم سرمايه مجدد.

اسلاید 6:   پس‌انداز و سرمايه گذاري در ايرانبه منظور شناخت سطح بهينه پس‌انداز و سرمايه‌گذاري: پس‌انداز ناخالص داخلي به درآمد ناخالص ملي تشكيل سرمايه ثابت به درآمد ناخالص ملي

اسلاید 7:   نسبت تشكيل پس‌انداز ناخالص داخلي به توليد ناخالص ملي 2002199519851975 شرح2423.123.324.1ميانگين جهاني22.222.32324كشورهاي با درآمد بالا21.324.124.624.6كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط25.426.725.625.2كشورهاي با درآمد متوسط29.630.927.626.2كشورهاي با درآمد كمتر از متوسط20.121.519.618.3كشورهاي كم درآمد35.922.72133.7ايران

اسلاید 8: نسبت تشكيل سرمايه ثابت به درآمد ناخالص ملي 2002199519851975شرح 22.321.821.923.9ميانگين جهاني-22.323.024.0كشورهاي با درآمد بالا19.423.023.324.0كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط22.526.725.625.1كشورهاي با درآمد متوسط25.828.425.8..كشورهاي با درآمد كمتر از متوسط20.523.319..كشورهاي كم درآمد30.423.217.528.1ايران

اسلاید 9:  روند پس‌انداز و سرمايه گذاري سرانه در ايران

اسلاید 10: نرخ رشد پس‌انداز و تشكيل سرمايه ثابت ناخالص

اسلاید 11: عوامل موثر بر شكل‌گيري پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در كشور درآمد با نگاهي به آمارهاي درآمد سرانه در كشور طي 30 سال گذشته ملاحظه مي‌شود كه درآمد سرانه مردم ايران به قيمت هاي ثابت حدود 120 درصد كاهش يافته است. براساس برنامه چهارم توسعه و چشم انداز 20 ساله، در صورت استمرار نرخ رشد فعلي درآمد سرانه؛ شکاف بين درآمد سرانه بين ايران و کشورهاي مورد مقايسه افزايش بيشتري يافته و با توجه به نرخ رشد متوسط درآمد اين کشورها نسبت درآمد سرانه کره به ايران 11.5 برابر، مالزي 4 برابر، سنگاپور 24 برابر و تايلند 2 برابر خواهد شد. در سال 1382 بين هزينه و درآمد خانوار شهري330 هزار تومان کسري وجود داشته است و بر اساس همين آمار در سال 1376 شكاف بين هزينه و درآمد خانوار 123 هزار تومان و در سال 1381 ،250 هزار تومان برآورد شده بود.

اسلاید 12: هزينه سرانه ساليانه در گروه هاي مختلف درآمدي براي جامعه شهري تهران

اسلاید 13: عوامل موثر بر شكل‌گيري پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در كشورساختار سني جمعيت بر اساس مطالعات انجام شده هرچه نسبت افراد زير20 سال به افراد 20-62 سال و يا نسبت افراد كهنسال ودر سنين بازنشستگي به جمعيت شاغل افزايش داشته باشد، نرخ پس‌انداز ملي كاهش مي‌يابد. هرم سني جمعيت در ايران در سال 1380

اسلاید 14: عوامل موثر بر شكل‌گيري پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در كشورثروت در شرايطي كه قيمت كالاهاي بادوام به علت تورم افزايش يافته نرخ پس‌انداز کاهش مي يابد. پراکنش بين نرخ رشد پس انداز و شاخص مسکن براي دوره 1372 تا1382

اسلاید 15: عوامل موثر بر شكل‌گيري پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در كشور توسعه بازار مالي برخي از صاحبنظران بر اين عقيده اند كه توسعه بازارهاي مالي قابليت دسترسي به ابزارهاي پس‌انداز را افزايش داده و بازده پس‌انداز را مناسب‌تر و همچنين استقراض را براي افراد سهل‌تر مي‌كند، بنابراين موجب كاهش پس‌انداز مي‌شود ( بايومي 1993، استري و لوي 1995). اما تجارب كشورهاي مختلف و مطالعات متعدد تجربي در اين زمينه بيان‌كننده اين واقعيت است كه توسعه بازار مالي اثر خالص مثبت بر پس‌انداز، تشکيل سرمايه و رشد اقتصادي داشته است (ادواردز،1995، جانسون،1996، هاريگان،1995، راس لواين 1998، 1999، 2000،2001، چونگ 2001 و کلي 2004).

اسلاید 16: توسعه بازار مالي فرايند تئوريک توسعه بخش مالي-توسعه اقتصادي هزينه هاي بازار -هزينه هاي اطلاعات- هزينه هاي معاملاتبازار سرمايه و واسطه گري مالينقش بازار هاي مالي:تجهيز پس انداز، تخصيص منابع، اعمال کنترل بر شرکتها،تسهيل مديريت ريسک، سهولت در امر معاملات، خدمات و قراردادها مجرايي در جهت رشد: تجميع سرمايه نوآوري تکنيکي و ماليرشد اقتصادي

اسلاید 17: پازل رشد اقتصادي- توسعه بازارهاي مالي در تئوري اول فرضيه“finance-led growth” مطرح مي‌شود. در اين جا فرض مي‌شود که فرايند "عرضه- هدايت“ بين بازار مالي و رشد اقتصادي ايجاد ارتباط مي‌نمايد. يک بخش مالي قوي با زير ساخت‌ها و نهادهاي مالي، امکان تخصيص بهينه منابع محدود مالي از بخشهاي داراي مازاد به سمت بخش‌هاي داراي کسري فراهم کرده و به دنبال خود ساير بخش هاي اقتصادي را به سمت توسعه اقتصادي رهنمون مي‌سازد. بازار مالي

اسلاید 18: بازار مالي پازل رشد اقتصادي- توسعه بازارهاي مالي در تئوري دوم فرضيه“growth-led finance” که بيان مي‌کند رشد اقتصادي بالا مي‌تواند تقاضاي لازم جهت شکل‌گيري و ايجاد ابزارها و زمينه‌هاي توسعه بازار مالي را فراهم آورده و بازارهاي مالي ناچارند خود را با تقاضا و تغييرات ايجاد شده در بخش‌هاي مختلف اقتصاد هماهنگ سازند. در تئوري سوم، فرض بازخور مطرح مي‌شود اين فرضيه بيان مي‌کند، يک رابطه علي دو طرفه بين توسعه بازارهاي مالي و عملکرد اقتصادي وجود دارد. بر اين اساس توسعه بخش مالي و رشد اقتصادي در قالبي مستقل و در عين حال مرتبط با يکديگر مي‌توانند بازخوري علت و معلولي با يکديگر داشته باشند.

اسلاید 19: ساختار بخش مالي در ايران براساس يک نوع تقسيم بندي نظام‌هاي مالي در دو بعد پايه - بانك و پايه - اوراق بهادار (يا مبتني بر بانک و مبتني بر اوراق بهادار) متمايز مي شوند. در نظام مالي بانک محور پس‌اندازكنندگان كوچك نزد واسطه‌هاي مالي كه عموماً بانكها و ساير نهادهاي مالي سپرده‌پذير هستند، اقدام به اندوختن پس‌انداز مي‌نمايند و بازار اوراق بهادار با استقبال کمتري مواجه مي شود. نظام مالي پايه - اوراق بهادار، سرمايه‌گذاري يا اعطاي اعتبار به واحدهاي توليدي يا تجاري به شيوه مستقيم صورت مي‌گيرد. در اينجا، اعتباردهندگان يا پس‌اندازكنندگان، وجوه مازاد خود را تبديل به اوراق بهادار كوتاه و بلندمدت دولت، شهرداريها و بنگاه‌هاي اقتصادي مي‌نمايند.

اسلاید 20: در ايران، براساس نوع نهادها، ميزان توسعه بازار و بازيگران اصلي بازار مالي کشور و همچنين سهم متغيرهايي مانند تشكيل سرمايه ثابت ناخالص و نسبت حجم معاملات در دو بازار پول و سرمايه به توليد ناخالص داخلي نظام مالي موجود را مي‍توان بانك محور دانست. بخش مالي در اقتصاد ايران

اسلاید 21: 1383138213811374شرح72.167.2261.3340.01نسبت تسهيلات اعطايي به بخش خصوصي از کل وام هاي اعطايي7.56.12.51نسبت حجم معاملات بورس به GDP2828.312.911.9نسبت ارزش بازار سهام به GDP31.328.225.624.4نسبت سپرده هاي غير ديداري به GDPبخش مالي در اقتصاد ايرانشاخص هاي بخش پولي و بازار اوراق بهادار

اسلاید 22: 1383138213811374شرح38754730969611777321436ارزش جاري بازار سهام 10420266870227761881حجم معاملات بورس43305230924023487144105ُسپرده هاي غيرديداري68569752659641752485072نقدينگي62571445480032707346939بدهي بخش غيردولتي به سيستم‌بانکي24122922170920621755068بدهي بخش دولتي به سيستم بانکي متغيرهاي بخش ماليبخش مالي در اقتصاد ايران

اسلاید 23: از مجموع 958.5 ميليارد ريال تشکيل سرمايه ثابت ناخالص در کشور، طي سالهاي 1375 تا 1382، به شکل ميانگين فقط 2.7 درصد حاصل از سازوکار عملياتي در بورس بوده است.سهم در تشکيل سرمايه (درصد )افزايش سرمايه در بورس( ميليارد ريال)سال 5.33227.1013751.41000.8713761.51457.2613772.73301.6313783.24934.0813791.93592.113802.66661.1013813.1410018.711382سهم بورس در تشکيل سرمايه ثابت ناخالص

اسلاید 24: 1- در شرايطي که يک سرمايه گذار با ريسک صفر و بدون پرداخت ماليات قادر است با سرمايه گذاري در بانک‍هاي دولتي و خصوصي به طور ميانگين به ترتيب 16 درصد و 22 درصد سود و در صورت خريد اوراق مشاركت تا سقف 17درصد سود کسب نمايد، عملا در شکل تصميم گيري عقلايي جذابيت سرمايه گذاري در بورس کاهش خواهد يافت. دلايل عدم توسعه بازار سرمايه

اسلاید 25: 2- در شرايطي که بورس اوراق بهادار متشكل از شركت‌هاي صنعتي مي‌باشد و ريسک صنعت که در مقايسه با بخش‌هاي ديگر اقتصادي بيشتر است اين ريسک به بازار سهام انتقال مي‌يابد. طي سالهاي اخير بخش خدمات بيش از 60 درصد تشكيل سرمايه در كشور و بخش صنعت تنها 24 درصد در تشكيل سرمايه نقش داشته است. سهم كشاورزيسهم نفت و گازسهم صنايع و معادنسهم خدمات شرح5.38.223.662.913784.36.425.463.813793.96.322.167.713803.96.723.765.61381 دلايل عدم توسعه بازار سرمايه

اسلاید 26: 3- روند بهره وري سرمايه در بخش صنايع و معادن توام با نوسانات شديد و به نوعي ريسك بيشتر در اين بخش در مقايسه با بخش خدمات است. بهره وري نهايي سرمايه‌گذاري در دو بخش خدمات و صنايع و معادن دلايل عدم توسعه بازار سرمايه

اسلاید 27: 4- بازدهي در بازار سهام (با در نظر گرفتن نرخ تورم) عملا در دو سال اخير منفي بوده و با توجه به ريسک بالاي سرمايه‌گذاري در آن و فقدان ابزار و نهادهاي کاهش ريسک در اين بازار عملا نوانسته سهم قابل توجهي از پس انداز بخش خصوصي را جذب نمايد. دلايل عدم توسعه بازار سرمايه

اسلاید 28: مقايسه تورم و بازدهي در بورس

اسلاید 29: 5- وجود ريسک سياسي و مديريتي قابل توجه در سطح کلان و بازار اوراق بهاداردلايل عدم توسعه بازار سرمايه

اسلاید 30: ارتباط بازارهاي مالي و رشد اقتصاديسه فرضيه "عرضه- هدايت" ، " تقاضاي پيرو" و " بازخور“:آزمونGranger-causality test در قالب يک مدل VAE مدل رگرسيوني تابلويي: دو متغير اصلي مستقل که به عنوان شاخص­هايي براي توسعه بازار سرمايه در نظر گرفته شدند :1- نسبت ارزش جاري سهام معامله شده به کل ارزش بازار سهام 2- نسبت ارزش سهام معامله شده به توليد ناخالص ملي متغيرهاي وابسته:1- نرخ رشد اقتصادي2-نرخ تشکيل سرمايه (نسبت تشکيل سرمايه به توليد ناخالص ملي)

اسلاید 31: به منظور يافتن ارتباط علي بين متغيرهاي بازار سرمايه و توسعه اقتصادي: نرخ رشد توليد ناخالص ملي به قيمتهاي اسمينسبت ارزش جاري بازار سهام به توليد ناخالص ملينسبت حجم معاملات در بازار سهام به توليد ناخالص ملي به منظور بررسي ارتباط نقدشوندگي بازار و توسعه اقتصادي متغير نسبت حجم معاملات به ارزش جاري بازار سهام و به منظور بررسي ارتباط بازار سرمايه با تشکيل سرمايه در کشور اين نسبت با نرخ تشکيل سرمايه در ماشين آلات مورد آزمون قرار گرفته است. آزمونGranger-causality testعليت

اسلاید 32: رابطه علي دو طرفه با ضريب اطمينان 90 درصد بين تغييرات در سهم ارزش جاري بازار سهام به توليد ناخالص ملي و رشد اقتصادي وجود دارد. با تاکيد بر دوره کوتاه مدت يک ارتباط علي يک طرفه از سمت نسبت حجم معالات به توليد ناخالص ملي به تغييرات توليد ناخالص ملي (رشد اقتصادي ) وجود دارد. آزمونGranger-causality testعليت

اسلاید 33: رابطه علي بين نرخ رشد اقتصادي و نقدشوندگي بازار سهام در کشور مورد بررسي قرار گرفت اما نمي‌توان عليتي را بين توسعه اقتصادي و نسبت نقدينگي در بازار سرمايه را تاييد نمود.عليت گرنجري بين نرخ رشد تشکيل سرمايه در بخش ماشين‌آلات و نقدشوندگي بازار سرمايه مورد آزمون قرار گرفت. اين آزمون نشان داد که هيچ رابطه علي بين اين دو متغير در اقتصاد ايران وجود ندارد و تغيير طول وقفه ها نيز تغيير ايجاد نمي‌نمايد.آزمونGranger-causality testعليت

اسلاید 34: عليت گرنجري ببن نسبت ارزش جاري بازار سهام به توليد ناخالص ملي و نرخ تشکيل سرمايه حاکي از آن است که يک رابطه دو طرفه بين اين دو متغير وجود دارد و به عبارت ديگر با در کوتاه مدت بين توسعه بازار سرمايه از ديد ارزش جاري بازار سهام و تشکيل سرمايه رابطه علي برقرار مي باشد. رابطه عليت بين نسبت حجم معاملات به توليد ناخالص ملي و نرخ تشکيل سرمايه مد نظر قرار گرفته است. آزمون عليت نشان مي‌دهد که در در بلند مدت و کوتاه مدت عملا هيچ رابطه علي بين اين دو متغير وجود ندارد.آزمونGranger-causality testعليت

اسلاید 35: مدل رگرسيون PANEL DATA 1- در کشورهاي با درآمد متوسط و ثروتمند و همچنين به طور مشخص در کشورهاي صنعتي دو متغير مستقل نسبت ارزش جاري سهام معامله شده به کل ارزش بازار سهام ونسبت ارزش سهام معامله شده به توليد ناخالص ملي از درجه معني داري بالايي برخوردار بوده و عملا نشان مي‌دهندکه توسعه بخش مالي از دو بعد درجه نقدشوندگي بازار و فعاليت بازار سرمايه رشد اقتصادي را تحت‌تاثير قرار مي‌دهند

اسلاید 36: 2- براي گروه کشورهاي با درآمد کمتر از متوسط نشان مي‌دهد، که افزايش حجم معاملات جاري بازار سهام نسبت به توليد ناخالص ملي داراي اثرات مثبت و معني‌داري بر رشد اقتصادي مي‌باشد حال آنکه اثرات متغير درجه نقدشوندگي بر رشد اقتصادي بي‌معني است.مدل رگرسيون PANEL DATA

اسلاید 37: براي کشورهاي درحال توسعه متغيرهاي ديگري بر رشد اقتصادي اثرگذاري بيشتري دارند. از جمله آنکه:ساختار درآمدي متفاوت اين کشورها و تاثير پذيري آن از متغيرهاي خاص درآمدي مانند درآمدهاي حاصل از صادرات کالاهاي تک محصولي(مانند نفت براي ايران و شکر و قهوه براي کشورهاي آمريکاي جنوبي) وجود سرمايه‌گذاري مستقيم قابل توجه خارجي در کشورهاي آسياي جنوب شرقي ساختار کاملا متفاوت بازار مالي کشورهاي مورد نظر که طيف گسترده‌اي از بازارهاي با محدوديت‌هاي بالاي ورود و خروج سرمايه از يک سو و ارتباط کامل با بازارهاي مالي دنيا از سوي ديگر را شامل مي‌شود.مدل رگرسيون PANEL DATA

اسلاید 38: تدوين نظام حقوقي کارآمد و قوانين موثر ايجاد ثبات و امنيت در سياست گذاري هاي دولتتسهيل نوآوري هاي مالي و طراحي ابزارها و نهادهاي مالي لازم در کشور تعميق دانش و مديريت سرمايه گذاري نزد دست اندرکاران بازار اوراق بهادار و نهايتا گسترش فرهنگ سهامداري نزد خانوار ايراني با توجه به نتايج آزمون هاي انجام شده و نتايج برگرفته از واقعيات آماري، بورس اوراق بهادار در کشور که هنوز در مرحله نوزايي مي باشد و بايد سياستهاي ذيل مد نظر قرار گيرد: نتيجه گيري