وسایل اطفاء و اعلام حریق

وسایل اطفاء و اعلام حریق

اسلاید 1: موضوع مورد بحث:وسايل اطفاء و اعلام حريق

اسلاید 2: مقدمه :آتش سوزي يكي از خطرناك ترين پديده هايي است كه خسارت جاني و مالي زيادي بوجود مي آورد . در بررسي آمار و علل آتش سوزيهاي كشورهاي مختلف صنعتي ، چنين نتيجه گرفته شده است كه قريب 75 تا80 درصد آتش سوزيها قابل پيش بيني و پيشگيري مي باشند . در اغلب اوقات هر حريقي با يك شعله يا جرقه كوچك آغاز مي شود كه اگر فوراً كشف شود حتي ميتوان با يك خاموش كننده دستي ، آن را مهار كرد.

اسلاید 3: احتراق:احتراق، واكنش پيوسته اي است كه در آن سوخت با عناصر معيني كه در بين آنها اكسيژن چه به صورت آزاد و چه به صورت تركيب وجود دارد (به عنوان مهمترين ماده اكسيد كننده) تركيب مي شود. براي اولين بار در آمريكا سه عنصر لازم براي برقراري آتش ، يعني اكسيژن (هوا)، سوخت و گرما را بصورت مثلث متساوي الاضلاع نمايش دادند و آن را مثلث آتش ناميدند. اين طرز نمايش ساده از نظر آموزشي سودمند است ولي امروزه، مثلث آتش كلاسيك را بايد به گونه اي نمايش داد كه جنبه ديناميك احتراق را نشان دهد؛ زيرا سوختن يك عمل استاتيك نيست بلكه واكنش ديناميك و پيوسته اي است.

اسلاید 4:

اسلاید 5: منابع ايجاد حريق:چراغهاي روشناييحرارت ناشي از هر منبع مانند لوله هاي آب داغ ، جريان هواي ديگهاي بخارماشين آلات برقي و غير برقيآتش سيگار، كبريت و فندك و...تجمع الكتريسته ساكن در وسايل ، مواد وپنكه سيستم هاي تهويه كه ممكن است بدليل گرماي ناشي از اصطكاك پروانه‌هايي كه خراب سوار شده اند يا به خوبي سرويس و نگهداري نمي شوند و نيز ناشي از جرقه هاي الكتريكي موتور پروانه و يا كليدها ايجاد مي شوند.

اسلاید 6: طبقه بندي آتش سوزي ها بر مبناي استاندارد NFPA:1ـ حريق گروه A (جامدات):به حريقهايي گفته مي شود كه بعد از سوختن از خود خاكستر باقي مي گذارند و با آب نيز واكنش شيميايي خطرناك ندارند.بهترين روش جهت اطفاء حريق اين طبقه از آتش سوزي ها روش خنك كردن مي باشد.2ـ حريقهاي گروه B (مايعات):اين گروه شامل حريقهاي ناشي از مايعات و يا جامدات قابل تبديل به مايع مي باشد. مايعات از نظر محلول بودن در آب و نيز محلول بودن ، به دو دسته تقسيم مي شوند:B1 : مايعات محلول درآب مثل متانول و اسيداتيكB2 : مايعات غير قابل محلول در آب مثل نفت و بنزينطريقه مناسب براي اطفاء آتش سوزي گروه B خفه كردن مي باشد.

اسلاید 7: 3ـ حريقهاي گروه C (الكتريسيته)اين گروه شامل حريقهايي است كه در آن برق و الكتريسته به نحوي دخالت دارد.بهترين روش جهت خاموش كردن آتش سوزيهاي برقي، طريقه قطع كردن اكسيژن يا خفه كردن است.4ـ حريقهاي گروه D (فلزات قابل اشتعال)اين گروه شامل حريقهاي ناشي از فلزاتي نظير منگنز، آلومينيوم و … است براي اطفاء اين حريقها بايد با توجه به نوع فلز، از كپسولهاي مخصوص استفاده كرد.

اسلاید 8:

اسلاید 9:

اسلاید 10: وسايل و لوازم مبارزه با آتش سوزيها (وسايل اطفاء حريق دستي):وسايل و لوازم آتش نشاني از ابتدايي ترين و ساده ترين وسايل تا مدرن ترين آنها تشكيل شده است.ابتدايي ترين وسيله آتش نشاني سطل آب است. سطل آتش نشاني حدود 15 ليتر گنجايش داشته و دسته اي در زير آن نصب شده تا آب پاشيدن با آن، با سهولت و فشار صورت گيرد.غالباً اين سطلها به رنگ قرمز مي باشند.ـ سطلهاي شن و ماسه :اين سطلها نيز به رنگ قرمز بوده جهت سهولت استفاده و حمل و نقل داراي دسته هستند.

اسلاید 11: ـ خاموش كننده ها (كپسولها)الف - خاموش كننده آبي سود اسيد ، آب و گاز ، آب و هواب ـ خاموش كننده پودر شيميايي پودر و گاز ، پودر و هواج ـ خاموش كننده هاي نوع كفي كف شيميايي ، كف مكانيكيد ـ خاموش كننده گاز كربنيكذ ـ خاموش كننده هاي هيدروكربورهاي هالوژنهخاموش كننده هاي فوق الذكر در انواع و اقسام گوناگون دستي و چرخدار با ظرفيتهاي مختلف ساخته مي شوند.

اسلاید 12: انواع خاموش كننده هاي مذكور، داراي يك كد رنگي مي باشند كه ميتوان با توجه به آن ، نوع كپسول را مشخص كرد در زير به اين كدها اشاره شده است :ماده خاموش كنندهكد رنگيآبکف شیمیاییكربن دي اكسيدپودر شيميايي خشكمايع تبخير شوندهقرمزكرمسياهآبيسبز

اسلاید 13:

اسلاید 14: خاموش كننده ها :به منظور شناسايي خاموش كننده ها در محيط كار، طبق استاندارد NFPA ، از حروف و اعداد براي خاموش كننده هاي نوع A وB استفاده مي شود .در حريق نوع A درجه بندي از 40 ـ1 صورت گرفته كه اين اعداد بيانگر قدرت فيزيكي خاموش كنندگي مي باشند؛ مثلاً خاموش كننده با نشان A 40 خاموش كننده اي است كه مي تواند حريقي از گروه A را به مساحت 40 فوت مربع، خاموش نمايد .در حريق نوع B ، درجه بندي از 160 ـ 1 صورت گرفته است و ساير خاموش كننده ها تنها با حروف ( C , D ) مشخص مي شوند.

اسلاید 15: كپسولهاي اطفاء حريق و سطح قابل پوشش براي حريقهاي كلاسهاي B

اسلاید 16: چگونگي استفاده از خاموش كننده‌ها در اطفاء حريقشامل چهار مرحله زير است:كشيدن پين روي دستي كپسول قرار دادن (هدف گرفتن) سر نازل درپايه حريقفشار دادن دستي يا هندل كپسولانجام حركت جارويي شلنگ كپسول جهت اطفاءP.A.S.S

اسلاید 17: تهيه ونگهداري خاموش كننده هاي قابل حمل :خاموش كننده هاي قابل حمل در صورتي مفيد خواهند بود كه نوع صحيح آن و به تعداد كافي در محل مناسبي در دسترس بوده و بطور صحيح نگهداري شده و آموزش هاي لازم نيز به افراد استفاده كننده از آنها ، داده شود.خاموش كننده مي بايست در محلهاي آشكاري با علائم استاندارد، نزديك دربها، در راهروها در محل هاي نشستن و جاهاي مشابه در طبقات مختلف باشد.آنها بايد براي استفاده آني در كليه شرايط به آساني در دسترس باشند لذا نبايد پشت درب ها، قفسه ها يا در وسط محيط كار قرار گيرند؛ همچنين مي بايست لااقل در فاصله 30 متري از آتش در دسترس باشند .

اسلاید 18: ارتفاع نصب خاموش كننده دستي براساس اصول N FPA:1ـ خاموش كننده هايي با وزن كمتر از 19 كيلوگرم، بايد به گونه اي نصب شوند كه سر خاموش كننده در ارتفاع بالاتراز حدود 1.5 متر از كف قرار نگيرد.2ـ خاموش كننده هايي با وزن بيش از 19 كيلوگرم، بايد به گونه اي نصب شوند كه سر خاموش كننده در ارتفاع بالاتراز حدود 1.5 متر از كف قرار نگيرد.3ـ در هيچ موردي نبايد فاصله بين ته خاموش كننده و زمين كمتر از 11 سانتي متر باشد.

اسلاید 19: تعيين تعداد كپسولهاي اطفاء حريق با استفاده از روش NFPA:كليه كپسولها بر حسب عامل يا ماده ضد حريق، روش عملكرد، ظرفيت، جريان پرتابي در خط افقي بر حسب فوت، زمان تخليه، دماي نگهداري و كلاسهاي حريق طبقه بندي ميگردند. لذا با داشتن اطلاعات فوق الذكر و تعيين محل از نظر كيفيت خطر و درجه بندي خاموش كننده، به تناسب ميزان خطر محل، حداكثر مساحتي كه خاموش كننده، حفاظت مي كند را ميتوان بدست آورد.حال با توجه به مساحت تحت پوشش كپسول ميتوان تعداد كپسول مورد نياز براي هر كارگاه را طبق رابطه زير محاسبه نمود.تعداد كپسول =مساحت كارگاهسطح تحت پوشش كپسول

اسلاید 20: با توجه به تعداد كپسول مورد نياز، نحوه چيدمان كپسولها بايد بگونه اي باشد كه تمام سطح كارگاه تحت پوشش قرار گيرد. سطح تحت پوشش كپسول عبارت است از مساحت مربع محاطي به دايره اي به شعاع تحت پوشش كپسول.اين شعاع را ميتوان با استفاده از جدول NFPA بدست آورد. سطح تحت پوشش

اسلاید 21: جعبه آتش نشاني (Firebox):شامل لوله هاي آب، شلنگهاي انتقال آب كه در سر آنها نازلهاي پاشش آب وجود دارد، كه شامل قرقره‌هايي كه شلنگ به دور آنها مي پيچيد و كپسول آتش نشاني كه در صورت بروز حريق بتوان از اين كپسولها استفاده كرد. لوله ها به مخزن آب يا CO2 متصل است، در صورتي كه در اين لوله ها آب جريان داشته باشد اين نكته حائز اهميت است كه لوله كشي آب اطفاء حريق از لوله كشي آب مصرفي بايد جدا باشد تا در صورت بروز حريق، كاهش فشار آب ايجاد نشود.همچنين بايد قطر لوله ها طوري تخمين زده شود كه كاهش فشار آب پيش نيايد.شلنگها معمولاً از جنس كتان يا لاستيك مي باشند كه بدور قرقره پيچيده شده اند و حتماً بعد از هر بار استفاده جهت جلوگيري از پوسيدگي شلنگ ها، آب داخل آنها را بايد كاملاً خالي نمود و نيز در فصل سرما، مي بايست آنها را به كمك عايق پوشاند تا از پارگي بر اثر سرما جلوگيري شود.

اسلاید 22:

اسلاید 23: سيستم اعلام حريق :بهترين كاشف جهت حريق انسان مي باشد كه با كمك حواس پنجگانه خود ميتواند حريق را دريافت كرده و نسبت به اطفاء آن اقدام نمايد. اما از آنجا كه خطاي انسان زياد است (به علت امكان عدم حضور و يا خستگي) بنابراين كاشف هايي طراحي و ساخته شده اند كه در صورت وقوع حريق بطور اتوماتيك عمل كرده و وقوع حريق را اعلام مي كنند.اين كاشفها بر اساس دريافت يكي از محصولات حريق يعني حرارت، گاز، دود يا شعله عمل مي كنند.لذا ميتوان انواع كاشفها را بصورت زير دسته‌بندي كرد :1- كاشف هاي حرارتي 2- كاشف شعله‌اي 3ـ كاشف گازي4- كاشف دودي نوع يونيزه 5 - كاشف نوري 6ـ كاشف نوري با عملكرد بالا

اسلاید 24: كاشف هاي مورد نياز براي محيطهاي مختلف

اسلاید 25: وسايل اعلام حريق:وسايل اعلام كننده شامل آژير، زنگ، چراغهاي چشمك‌زن و....مي باشند.كه صداي منتشر شده از خبر كننده هاي صوتي بايد بطور كاملاً مشخص در سراسر محل مورد نظر پخش شود. در بسياري از موارد يك دستگاه اعلام حريق و يك دستگاه آژير در كنار هم قرار مي گيرند. سيستم سيم كشي در اعلام خطر حريق يك ساختمان بايد مستقل از ساير سيم كشي هاي الكتريكي ساختمان باشد و از نيروي برق مطمئني براي اين منظور استفاده شود.

اسلاید 26: Smoke detectorsIonization detectorFlame detectorHeat detectorPhotoelectric detector

اسلاید 27: سيستم هاي اطفاء حريق :بطور كلي انواع وسايل اطفاء حريق به دو گروه دستي و خودكار تقسيم مي گردند.الف) سيستم هاي اطفاء حريق خودكار شامل :سيستم آبفشان تر (اسپرينكلر) سيستم سيلاني سيستم آبفشان خشك

اسلاید 28: 1ـ سيستم آبفشان تر :در ساختمانهايي كه دماي محيـط آنها در بالاي صـفر نـگه داري مي شوند و احتمال خطـر يخ زدن سيستم لوله كشي همواره پر از آب بوده و گرماي ناشي از ايجاد حريق باعث مي شود كه تا نزديكترين سرهاي آبفشان در حدودهاي عملكرد خود باز شوند .2ـ سيستم آبفشان خشك :در محلهايي كه احتمال يخ زدن لوله هاي آب وجود دارد مورد استفاده قرار مي گيرند كه از هواي فشرده در داخل لوله ها استفاده مي كنند و به محض باز شدن يكي از سرهاي آبفشان اين هوا به سرعت تخليه شده و آب را با فشار مي مكد و خارج ميكند .

اسلاید 29: 3ـ سيستم سيلاني :در اين سيستم لوله كشي تحت فشار نبوده و تمام آبفشانكهاي تخليه آب باز هستند و در مكانهايي به كار ميرود كه در صورت احتمال خطر آتش سوزي پوشش آبي كلي يا بخشي ضرورت دارد.

اسلاید 30: سيستم اطفاء حريق دستي:سيستم هاي اطفاء حريق دستي نيز به چند عامل در ارتباطند :1ـ خاموش كننده ها بايد متناسب با نوع حريق باشند.2ـ خاموش كننده بايد بطور مناسب چيده شود و همواره در شرايط كاري خوبي باشد.3ـ آتش بايد وقتي كه هنوز گسترش نيافته كشف كرد تا استفاده از خاموش كننده دستي موثر باشد.4ـ حريق بايد توسط شخص مشخصي كشف گردد كه آماده ، مطلع و قادر باشد از خاموش كننده استفاده كند.5ـ خاموش كننده ها اولين خط دفاعي در برابر حريق هستند و بايد بدون توجه به ديگر وسايل اطفاء حريق در محيط كار نصب شوند و براي شناسايي وسايل خاموش كننده ها در محيط كار طبق استاندارد NFPA از تصاوير و رنگ بروي كپسول استفاده شود.

اسلاید 31: خسته نباشید!!