کارگاه آموزش خلاقیت

کارگاه آموزش خلاقیت

اسلاید 1: كارگاه آموزشي خلاقيتويژه مديران سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري

اسلاید 2: سه محور خلاقيتSource: Teresa M. Amabile, How to Kill Creativity, Harvard Business Review, Sep-Oct 1998دانش و مهارتانگيزشخلاقيتمهارت‌هاي تفكر خلاق

اسلاید 3: بارون (1969) : خلاقيت را مي‌توان به شكل بسيار ساده بعنوان توانايي ايجاد چيزي نوو بديع تعريف كرد . پارنز(1972):خلاقيت عبارت است از كنش دانش ، تخيل و ارزيابي . بدون دانش و اطلاعات فراوان، تخيل بازده و ثمري ندارد و بدون تخيل نيز اطلاعات فراوان چاره ساز و گره گشا نيستند. در نهايت بدون توان تركيب ، تلفيق ، ارزيابي و گسترش ايده‌ها دستيابي به كشف و خلاقيت ميسر نيست.تعاريف خلاقيت

اسلاید 4: تورنس (1962) :خلاقيت را بعنوان نوعي مسأله گشايي مد نظر قرار داده است . به نظر وي تفكرِ خلاق مختصراً عبارتست از فرآيند حس كردن مسائل يا كاستي‌هاي موجود در اطلاعات ، فرضيه سازي درباره حل مسائل و رفع كاستي‌ها ، ارزيابي و آزمودن فرضيه‌ها ، بازنگري و بازآزمايي آنها و سرانجام انتقال نتايج به ديگران . تعاريف خلاقيت

اسلاید 5: مسئله چهار مربع5BADCبا دقت به اين شكل نگاه كنيد.حالا به چهار سوال در مورد آن پاسخ دهيدآماده‌ايد؟

اسلاید 6: مسئله چهار مربع6BADCسوال اولقسمت سفيد مربع A را به دو قسمت مساوي تقسيم كنيد.خيلي راحته!!اينطور نيست؟

اسلاید 7: مسئله چهار مربع7BADCجواب اين بود!

اسلاید 8: مسئله چهار مربع8BADCسوال دومعجله كنيد. خيلي سخت نيست!قسمت سفيد مربع B را به سه قسمت مساوي تقسيم كنيد.

اسلاید 9: مسئله چهار مربع9BADCجواب اين بود!

اسلاید 10: مسئله چهار مربع10BADCسوال سومخيلي سخته؟؟درسته!!قسمت سفيد مربع C را به 4 قسمت مساوي تقسيم كنيد!

اسلاید 11: مسئله چهار مربع11BADCهنوز جواب رو پيدا نكرديد؟

اسلاید 12: مسئله چهار مربع12BADCوقت تمام شد.جواب اين بود!

اسلاید 13: مسئله چهار مربع13BADCآماده آخرين سوال باشيد!!

اسلاید 14: مسئله چهار مربع14BADCسوال چهارركورد جهاني 7 ثانيه!!مربع D را به هفت قسمت مساوي تقسيم كنيد؟

اسلاید 15: مسئله چهار مربع15BADCوقت تمام شد.جواب اين بود!!!؟؟

اسلاید 16: مسئله چهار مربع16BADCآيا اين واقعا سخت بود!!

اسلاید 17: مسئله چهار مربع17BADCاين مسئله فقط براي اين بود كه بفهميم ذهن چگونه در محدوديت‌ها اسير مي‌شود.

اسلاید 18: 3/15/2018منصور دهستاني منفرد ، کارگاه هدف گذاري و برنامه ريزي18معماي 9 نقطه براي درک نقش باورهاي محدود کننده

اسلاید 19: 3/15/2018منصور دهستاني منفرد ، کارگاه هدف گذاري و برنامه ريزي19يک راه حل از ميان دهها راه حل !1234

اسلاید 20: تفکر همگرا و واگراتفكر همگرا براي هر مسئله يك راه حل واحد درست توليد مي‌كند از اين رو نقش اين نوع تفكر در سنجش هوش بسيار مهم است .از سوي ديگر تفكر واگرا به مجموعه‌اي راه‌حل مختلف براي يك مسئله يا فرضيه منجر مي‌شود ، و از اين جهت اين تفكر در فرآيند آفرينندگي يا خلاقيت نقش اساسي ايفا مي‌كند . در واقع بسياري از اوقات تفكر واگرا با خلاقيت يا آفرينندگي مترادف به كار مي‌رود و غالب آزمونهاي خلاقيت آزمونهاي تفكر واگرا هستند .

اسلاید 21: ويژگيهاي تفكر واگرا از نظرگيلفوردالف- اصالت (توليد راه حلهاي نو و بديع – تأكيد بر تازگي و منحصر به فرد بودن پاسخها )ب- انعطاف پذيري ( توليد ايده‌ها و انديشه‌هاي متنوع- تأكيد بر تنوع پاسخها ) ج- سيالي يا رواني (توليد ايده‌ها و انديشه‌هاي فراوان- تأكيد بر كميت پاسخها ) د- بسط (توليد جزئيات – تأكيد بر گسترش و پرداخت پاسخها)

اسلاید 22: لاندشير (1963) «در برابر مسأله‌اي كه بايد حل شود، فكر همگرا با دقت و ملاحظه بسيار خود را در چارچوب داده‌هاي مقدماتي محدود و مقيد مي‌سازد . اين فكرهمگرا با احتياط و دقت و مو‌شكافي نتيجه گيري مي‌كند و بدون اينكه خود را به خطر اندازد در مسير اوليه خود باقي مي‌ماند و به راه حلي منجر مي‌شود كه غالباً اصيل نيست . در حالي كه جوهر تفكر واگرا در توليد اشكال جديد واتصال عواملي كه طبق عادت مستقل و جدا از هم فرض شده اند ،نهفته است.اگر متوجه باشيم اين همان مسير ذوق ، تخيل و آفرينندگي است »

اسلاید 23: برخي از محققان و صاحبنظران براي دو واژه تفكر همگرا و تفكر واگرا از اصطلاحات متفاوتي استفاده كرده‌اند . دوبونو (1994 ) دو اصطلاح تفكر عمودي و تفكر جانبي را به كار مي برد . به عقيده وي در تفكر عمودي در مقايسه با تفكر جانبي ، وسعت عمل محدود و مسير و جهت آن مشخص است .

اسلاید 24: هاچينسون (1949)نيز به دو نوع تفكر متفاوت اشاره كرده است نوعي تفكر كه در آن فرد گام به گام براساس اطلاعات موجود و قواعد منطق براي حل مسأله پيش مي‌رود و نوعي ديگر از تفكر كه مبتني بر بينش است. در اين اخير تفكر گرچه ذهن از اطلاعات موجود و منطق متعارف آغاز مي‌كند ولي خود را به اين چارچوب محدود نمي‌‌سازد ، بلكه فراتر مي‌رود و به كمك تخيل و بينش دست به تركبيهاي نو و بديع مي‌زند .

اسلاید 25: بارتلت (1959) تفکر همگرا را تفكر «در حلقه بسته » و تفکر واگرا را تفكر «تهور آميز »ناميده است . از رهگذر تفكر تهور آميز عناصربه ظاهر نامربوط در هم در مي‌آميزند تا هسته يك اثر هنري ، نظريه علمي يا يك اختراع تشكيل گردد.

اسلاید 26: مراحل حل مسئله

اسلاید 27:

اسلاید 28: مسئله : تعريف و چگونگي حل آنمسئله وقتي بوجود مي‌آيد كه يك مانع ما را از رسيدن به هدف باز دارد. هدف (Objective) + مانع (Obstacle)= مسئله (Problem)شيوه‌هاي عمومي کشف مسائل:زير نظر گرفتن عملکردها توجه به رفتار کارکنان گوش دادن به کارکنانمرور و مقايسه‌ي فعاليتها

اسلاید 29: چگونه يک مسئله را تعريف نمائيم

اسلاید 30: انواع مسائل مسائل باز مسائلي هستند كه ما تمايل داريم وضعيت جاري را بنحوي تغيير دهيم ولي مانعي وجود دارد كه ما را از اينكار باز مي‌دارد .مسائل بسته اين مسائل زماني ظاهر مي‌شوند که وضعيت جاري آن چيزي نيست كه ما انتظار داريم.

اسلاید 31: آيا براي حل تمام مسائل بايد اقدام نمود؟چهار اقدام در مواجهه با مسائلي كه در حال حاضر نمي‌توانيم حل كنيم: هيچ كاري نكنيدوضعيت را تحت نظر بگيريدبه معلول بپردازيدسعي كنيد فوري مسئله را حل نمائيد

اسلاید 32: فرايند منطقي حل مسئله

اسلاید 33: فرايند شش مرحله‌اي حل مسئله يا چرخه بهبود مستمر سازمان

اسلاید 34: دلايل استفاده فرايند شش مرحله‌اي انتخاب يك مسئله درستانتخاب يك راه‌حل ‌مناسب با در نظر گرفتن تأثيرات متقابل روي ابعاد مختلف سيستماطمينان از مورد توجه قرار گرفتن كليه عوامل مهم و اساسي در مسالهاطمينان از كيفيت راه‌حل ‌ارائه شدهبازنگري‌هاي مداوم و اصلاح روش در صورت نياز

اسلاید 35: مرحله اول شناسايي مشكلات

اسلاید 36: طوفان ذهنيطوفان ذهني، تكنيكي بسيار مفيد براي كمك به گروهي از افراد است، تا با كمك آن، تعداد زيادي ايده را در زماني اندك خلق كنند. در ابتدا ، گروه‌هاي كيفيت از اين تكنيك براي خلق ايده‌هايي جهت ارائه راه‌حل‌هاي ممكنه استفاده مي‌كردند ولي امروزه، علاوه بر آن، در ساير وضعيت‌هاي مختلف مناسب نيز، از اين تكنيك استفاده مي‌شود.

اسلاید 37: توفان ذهنيBRAIN STORM توفان ذهني در دهه 1930 توسط الكس اسبورن به عنوان راهي براي تشويق گروهها به ارائه خلاقيت بيشتر در نظرات خود مطرح شد.

اسلاید 38: قواعد توفان ذهني قانون يكم : هيچ گونه انتقادي نبايد از هيچ نظري كه در خلال جلسه ارائه مي‌گردد ، صورت پذيرد. (قانون انتقاد ممنوع)اين قانون حكم مي‌كند كه قضاوت در مورد نظرات و پيششنهادها را تا بعد از جلسه توفان ذهني به تعويق بيندازيم.قانون دوم : جمع آوري كليه نظرات ، حتي نظرات مضحك و اجازه دادن به مغز براي پرسه آزادانه زدن. (قانون پرسه زني خيال)قانون سوم : توفان فكري در وهله اول بيشتر يك موضوع كمي است تا كيفي. گردآوري نظرات بر اساس آنچه هم اكنون وجود دارد. (قانون ارائه حداكثر تعداد نظرات ممكن)

اسلاید 39: قواعد توفان ذهني قانون چهارم : مكتوب كردن كليه نظرات ارائه شده هر چند غير عادي يا شبيه و تكراري.نظرات مكتوب شده بايد در ديد تمامي اعضاي گروه قرار گيرد. قانون پنجم : پرورش و حلاجي كردن نظرات قبل از ارزيابي آنها. (تكوين نظرات)

اسلاید 40: جلسه توفان ذهني مراحل توفان ذهني : 1- نوشتن قوانين توفان فكري و نصب آنها بر روي ديوار 2- نوشتن موضوعي كه قرار است توفان ذهني در مورد آن صورت پذيرد. 3- شروع جريان ابراز نظرات 4-ثبت كليه نظرات ، هر قدر هم كه احمقانه به نظر بيايند. 5- تكوين نظرات.6- ارزيابي نظرات با استفاده از اصل پارتو

اسلاید 41: دلايل كاهش اثربخشي گروههاي حل مساله :وجود برداشتهاي مختلف از مشكل تعريف نامناسب مساله ( تداخل بين مساله و علت و راه حل ) گسترده بودن و كلي بودن صورت مساله

اسلاید 42: تعريف روشني از مشكلات مرحله 1 : تعيين حوزه مشكلات تكنيكهاي مورد استفاده : تحليل موضوعات مرتب كردن فهرست غير منظم نظرات بدست آمده از جلسه توفان ذهني چهار رهنمود : پاسخگويي به سوالات زير : 1- آيا اين مساله در حوزه كار ما قرار دارد ؟ 2- آيا مي‌توانيم در زماني معقول و منطقي كاري براي آن انجام دهيم ؟ 3- آيا مي‌توانيم اطلاعات مورد نياز را درباره آن جمع آوري كنيم ؟ 4- آيا واقعا قصد حل مساله را داريم ؟

اسلاید 43: انتخاب و اولويت بندي مسائل اكنون بايد از اعضاي گروه خواسته شود تا صورت مساله را به دقت بررسي كنند. از اعضا خواسته شود كارتهاي خود را نشان دهند و پاسخهاي خود را دسته بندي كنند و نظرات مشابه را در يك دسته قرار دهند. بحث و گفتگو درباره مساله واقعي نهفته و رسيدن به توافق نهايي.

اسلاید 44: اولويت بندي انتخاب مسئله

اسلاید 45: مرحله2 جمع آوري اطلاعات

اسلاید 46: جمع آوري اطلاعاتمراحل جمع آوري اطلاعات : تعيين برگه كنترل مورد نياز ثبت تاريخ و عنوان كامل هر برگه كنترل استفاده برگه كنترل توسط همه افرادي كه در حال جمع آوري اطلاعات هستند. حصول اطمينان از اينكه اطلاعات مورد نياز در حال جمع آوري هستند. بررسي ساير عوامل تاثير گذار خارجي در جمع آوري اطلاعات. حصول اطمينان از اينكه اطلاعات كافي جمع آوري مي‌شوند.

اسلاید 47: مرحله3 تجزيه و تحليل داده ها

اسلاید 48: تجزيه و تحليل مسائل الف ) نمودار استخوان ماهي :مراحل استفاده از اين نمودار به شرح زير است: 1- تعريف دقيق مساله ( معلول ) و درج آن به طور كامل 2- تصميم گيري در مورد عناوين مساله و ترسيم دنده هاي اصلي استخوان ماهي 3- بازنگري قوانين توفان ذهني در مورد علتها و درج آنها در محل مناسب 4- اجراي توفان ذهني در مورد علتها و درج آنها در محل مناسب. 5- تكوين پيشنهادها بر روي نمودار 6- استفاده از اصل پارتو براي برآورد نمودن علل اصلي اي كه گروه بايد در خصوص آنها به جمع آوري اطلاعات بپردازد.

اسلاید 49: تجزيه و تحليل مسائل ب) نمودار شش كلمه ايمراحل استفاده از اين نمودار به شرح زير است: 1- تعريف روشني از مساله 2- توافق در مورد 12 سوال و يادداشت آنها 3- بازنگري قوانين توفان ذهني 4- برگزاري يك جلسه توفان ذهني . 5- تكوين نمودار 6- تجزيه و تحليل نظرات و جدا كردن موضوعات اصلي براي جمع آوري اطلاعات درباره آنها

اسلاید 50: تجزيه و تحليل مسائل ب) نمودار شش كلمه اي12 سوال : مساله چيست و چه چيزي مساله نيست ؟چه زماني اتفاق مي‌افتد و چه زماني اتفاق نمي‌افتد ؟ چرا اتفاق مي‌افتد و چرا اتفاق نمي‌افتد ؟كجا اتفاق مي‌افتد و كجا اتفاق نمي‌افتد ؟چه كسي باعث بوجود آمدن اين مساله است و چه كسي در متوقف كردن آن نقش دارد ؟ چگونه وجود مساله را تشخيص مي‌دهيد و چگونه به عدم وجود آن پي مي‌بريد؟

اسلاید 51: چارچوب هاي تنظيم فكر 1- نقشه هاي ذهني Mind Mapsنقشه هاي ذهني ابزار مفيد و جامعي براي بيان زمينه هايي فكري و اكتشافات ذهني افراد است، بديهي است كه نقشه ذهني هر فرد مي تواند متفاوت باشد.3- نمودار استخوان ماهي Fish Boneاين نمودار در ريشه يابي مقدماتي مسائل كاربرد مفيدي دارد، نمونة اين نمودار در شكل پيوست آمده است در اين شكل چند ريشه مشكل براي مثال اسم برده شده است ولي در عمل مي توان پس از يافتن ريشه ها، آن ها را با توجه به تجانس نام گذاري كرد.4- درخت ارتباط مطالب Relevance Tree نمودار ساده اي است كه به كمك آن مي توان ارتباط مطالب را نشان داد. ابتدا مطالب اصلي عنوان مي شود و سپس مطالب فرعي تقسيم شده و ارتباط دور و نزديك مطالب نشان داده مي شود

اسلاید 52: نقشه‌هاي ذهني Mind Maps

اسلاید 53: تجزيه و تحليل مسائل نمودار استخوان ماهي در نمودار استخوان ماهي اجزاء تشكيل دهندة مسأله/ مشكل (دلايل) بررسي مي شوند، سپس مشكلات را در گروه نزديك به هم در يك خانواده فهرست بندي مي‌كنيم و مهره‌هاي اصلي استخوان پشت ماهي را نام‌گذاري مي‌كنيم، ممكن است مايل باشيد كه سرفصل‌هاي معين و استانداردي كه به 4M معروف است انتخاب كنيد مانند روش ها (Methods)، نيروي انساني (Man Power)، ماشين آلات (Machines)، و مواد (Materials).

اسلاید 54: 54عوامل انسانيمسئلهقوانينسياست هاي سازمانيتسهيلاتمنابع ماليمواد اوليهكمبود نقدينگي براي مخارج جاريكمبود سرمايه براي گسترش امكانات تأخير در تحويل مواد اوليه كيفيت نامطلوب مواد اوليهندادن اجازه ابتكارتمركز تصميم گيريتنگناهاي توليدنداشتن مهارت لازمنداشتن انگيزهتنگناهاي عملياتيجريان كند اطلاعاتخرابي پي در پي ماشين و ابزار كار

اسلاید 55: تفسير اطلاعاتابزارهاي عمومي تفسير نمودارهاي پارتو نمودارهاي هيستوگرام

اسلاید 56: تفسير اطلاعاتمراحل ترسيم نمودار پارتو : اطلاعات را به ترتيب نزولي اولويت مرتب و آنها را جمع بندي كنيد.نقطه قطع مربوط به به مقوله ” ساير ” را تعيين كنيد و ستون تجمعي را جمع ببنديد. با اضافه كردن ستون درصد در سمت راست ، نمودار را ترسيم كنيد. نمودار را با ترسيم ستونها و منحني تجمعي تكميل كنيد.با استفاده از همين اطلاعات ساير نمودارهاي احتمالي پارتو را بررسي كنيد.

اسلاید 57: تفسير اطلاعاتمراحل ترسيم نمودار هيستوگرام : فهرست كردن اطلاعات و تعيين بالاترين و پايين ترين مقادير و دامنه، از بالا به پايينتقسيم دامنه به چند قسمت (فاصله طبقاتي) هم اندازه ترسيم هيستوگرام مطرح كردن اين پرسش : ” چرا اين توزيع ؟ و معناي آن چيست ؟ ”

اسلاید 58: مرحله 4 شناسايي راه حل ها و انتخاب

اسلاید 59: يافتن راه حلهاتكنيك استخوان ماهي تجزيه و تحليل ميدان نيرو و....

اسلاید 60: تحليل هزينه منفعت اين قسمت از فرآيند حل مساله شامل 4 مرحله زير است:استفاده از گروه براي ارزيابي هزينه هايي كه اجراي راه حل پيشنهادي در بر خواهد داشت.بررسي اين سوال كه : ”منفعت راه حل پيشنهادي چيست ؟ ”بررسي اينكه آيا منفعت يا هزينه بررسي شده منطقي است ؟توجه به راه حلهايي كه كمترين ميزان هزينه را براي سازمان بوجود مي‌اورند در اين مرحله مهم است . ارائه نتايج حاصل از تحليل هزينه منفعت به شكل مناسب.

اسلاید 61: اولويت بندي راه حل هاي مسائل

اسلاید 62: مرحله 5 حل مسأله

اسلاید 63: حل خلاق مسئله (CPS)هر بار كه عضوي از سازمان به روش جديدي براي كاهش هزينه ها مي انديشد يا محصول يا خدمت جديدي اختراع مي كند و يا تصميم مي گيرد  كه چگونه به سازمان كمك كند،‌ حل مسئله صورت گرفته و در صورت وجود خلاقيت به آن Creative Problem Solving يا حل خلاق مسئله مي گويند.

اسلاید 64: حل خلاق مسئله (CPS)در فرآيند حل خلاق مسئله هشت مرحله اصلي وجود دارد كه عبارتند : تحليل محيط ‌تشخيص مسئله ‌شناخت مسئله ‌فرضيه سازي ‌ارائه راهكارها‌انتخاب از ميان راه كارها‌اجراي راه كار انتخاب شده كنترل

اسلاید 65: مرحله 6 برنامه اجراي راه حل

اسلاید 66: ارائه راه حلها دلايل ارائه راه حل : در جريان قراردادن فردي كه گزارشها را بايد مطالعه كند. دعوت افراد ذي ربط موثر در تصميم گيري در جهت افزايش حس تعهد آنها ارائه راه حل با تمركز بر موضوع موردنظر ، اهميتي را كه شايسته آن است را به آن مي‌بخشد. ارائه گزارش راه حل براي اعضاي گروه ، امكان قبولاندن كار و بطور كلي فرآيند بهبود را فراهم مي‌سازد.

اسلاید 67: ارائه راه حلها مراحل ارائه گزارش :آماده سازي براي جلسه خود جلسه پيگيري

اسلاید 68: ارائه راه حلها شش جنبه آماده سازي اهداف گروه .ديدگاه كساني كه در جلسه حضور دارند.حصول اطمينان از اينكه فرآيند ارائه گزارش راه حل فرآيندي منطقي و داراي طول مدت صحيحي است .نقش طرف مخالف توضيحات و ابزارهاي كمكي ديداري بازنگري

اسلاید 69: مرحله 7 نظارت و ارزيابي نتايج

اسلاید 70: نظارت و ارزيابي نتايج نظارت نظارت بر حسن اجراي طرح معمولا بر عهده خود اعضاي تيم است. ارزيابي ارزيابي نتايج حاصل از اجراي طرح در دوره هاي زماني مناسب صورت مي‌پذيرد . اين ارزيابي در جهت كنترل وقوع مجدد مساله و همچنين سنجش منافعي است كه عملا بدست آمده.

اسلاید 71: مرحله 8 ادامه براي بهبود

اسلاید 72: تلاش در جهت بهبودعملكردزمان بهبود مستمر

اسلاید 73: ابزارهاي خلاقيتابزارهاي خلاقيت ابزارهاي خلاقيت فردي ابزارهاي خلاقيت گروهي

اسلاید 74: 1- فلوچارت فرايند بدون کنترلحذف علل خاص فرايند تحت کنترلآيا فرايند توانا است؟خيربليحذف علل عامفرايندتواناو تحت کنترل

اسلاید 75: خلاقيت و ابزارهاي خلاقيت خلاقيت يعني ديدن به نوعي ديگر. خلاقيت يعني رهايي از عادت‌هاي ذهني. خلاقيت يعني فرايند تغيير، توسعه و تكامل در سازماندهي حيات ذهني.خلاقيت يعني دور شدن از چيزهاي واضح و معمولي يا قطع رابطه با تفكر مبتني بر عادت. خلاقيت يعني نگاهي متفاوت به پديده‌هايي كه ساير مردم نيز آنها را مي‌نگرند.

اسلاید 76: منابع خلاقيتمعصوميتتجربهانگيزشداوري تنظيم شدهاتفاق و پيشامداشتباه و جنون‌‌رهاييگريزانديشي

اسلاید 77: تکنيک‌هاي خلاقيتتکنيک‌هاي فردي روش شكل شناختي زويي‌كي تكنيك پنج دبليو و يك اچتکنيک‌هاي گريز انديشي

اسلاید 78: تكنيك پنج دبليو و يك اچWhat?Why?Who?When?Where?How?Why?Why?Why?Why?Why?WWWWW

اسلاید 79: گريزانديشيبه نظر ادوارد دبونو روش معمول تفكر همانند حفر گودالي است كه با افزايش اطلاعات فرد همان گودال را عميق‌تر مي‌سازد و از ديدن جاهاي ديگر براي حفر كردن باز مي‌ماند. در حاليكه تفكر موازي نگاه فرد را به نقاط جديد معطوف مي‌سازد و اطلاعات و تجربه‌هاي جديد صرفاً به انديشه‌هاي قبلي افزوده نمي‌شود، بلكه آنها را تغيير داده و الگو و ساختار جديدي را ايجاد مي‌كند.

اسلاید 80: ابزارهاي گريزانديشي معکوس سازي: به مشكلات و نقاط ضعف به صورت چالش و فرصت نگاه كنيد.تکنيک فرار يا گريز: 1. تشريح چيزي که به صورت مثبت پذيرفته‌ايم؛ 2. فرار از چيزي که پذيرفته‌ايم؛ 3. حرکت براي يافتن ايده‌هاي جايگزين.تکنيک ورودي اتفاقي: الحاق كلمه يا مفهومي ظاهراً بي‌ربط به موضوع مورد نظراستفاده از جايگزين‌ها: آيا در اينجا راه ديگري وجود دارد؟ چه جايگزين‌هايي وجود دارد؟ چه کار ديگري مي‌توان کرد؟

اسلاید 81: سالار ارزيدهتکنيک ارتباط اجباري:مبدع آن چارلز، اس ، وايتينگبر قراري ارتباط بين موضوعات کاملا نامرتبطمبني بر رهايي از ”فرضيه ضبط اطلاعات زمينه اي“مثال: محصولات شيشه اي و اسباب بازي لوازم خانگي و بازيها ارتباطات و پنير دستگاه زيراکس و بوها

اسلاید 82: سالار ارزيده تكنيك درنگ خلاق: *زماني كه دليل موجهي براي توقف نيست؛ ولي بايد توقف كنيم(سرمايه گذاري در خلاقيت). * سري كه درد نمي كند را دستمال مي بنديم! * به كمك آن از برخي عادت ها دست مي كشيم و مسأله يا مشكلي را كشف مي كنيم. *نشان دهنده تلاش آگاهانه ما براي خلاق بودن است. * مثال: مشتريان هتل دوست دارند غذا براي آنها تهيه و سرو شود. برگزاري کارگاه به شيوه کنوني مطلوب است.

اسلاید 83: سالار ارزيده تكنيك درنگ خلاق: كشف نيازهاي پنهان و شناخته نشده كه مشتريان ابرازنمي كنند. مثال: رانندگي اتومبيل بدون سرنشين سالار ارزيده

اسلاید 84: 3- وارونه سازي مسأله: با ورود اطلاعات به ذهن از آنجا كه ذهن ”سيستم الگوساز خود سازمان دهنده“ است، سعي مي كند در كمترين زمان اطلاعات ورودي را در نزديكترين ، شبيه ترين و آشناترين قالب ذهني قرار دهد.سالار ارزيده

اسلاید 85: تكنيك وارونه سازي مسأله: چون در اين تكنيك اطلاعات وارونه وارد ذهن مي شوند ، احتمال اينكه وارد قالب جديدي شوند افزايش مي يابدودر نتيجه خروجي قالب، با گذشته تفاوت خواهد داشت.اين درك جديد ماده اوليه براي مراحل بعدي فرآيندتفكر است و موجب خلاقيت مي شود. تمرين : عادات جسمي و فيزيكي خود را حتي براي مدت كوتاهي به شكل معكوس يا متفاوت با گذشته انجام دهيد. مثال: درهم كردن دستها سالار ارزيده

اسلاید 86: سالار ارزيده فايده وارونه سازي مسأله: 1-استفاده از اين تكنيك كمك شاياني به شناسايي قالبهاي ذهني پنهان خود و ديگران مي كند. 2-در ضمن ترس از شكست فرد كاهش و توان فرد براي فرارازنگرش به شيوة متداول افزايش مي يابد. مثال: فروشگاههاي زنجيره اي تنش هاي رواني در منزل و محل کار سالار ارزيده

اسلاید 87: تحريك هدف از تكنيك تحريك، به وجود آوردن ايده هايي فراتر از ايده هايي است كه از طريق توفان فكري به دست مي آيد. تحريك تصوير مشابه تكنيك گشت و گذار است. به استثناي اينكه شركت كنندگان به جاي تجسم يك سفر به تصويرها نگاه مي‌كنند.

اسلاید 88: تکنيک ورودي اتفاقي اين تکنيک ساده‌ترين شيوه در ميان فنون خلاقيت است بسيار توانمند است اما بسيار غير منطقي بنظر مي‌رسد.آنجا که به ايده‌اي نو نياز داريم، تمرکز خلاق وجود دارد. بنابراين ما کلمه‌اي را بدست مي‌آوريم که هيچ ارتباطي با وضعيت ما ندارد سپس سعي مي‌کنيم آن دو را به هم نزديک نمائيم. از اين الحاق يا به هم نزديک کردن، ما به ايده‌هاي جديدي دست پيدا مي‌کنيم.

اسلاید 89: سالار ارزيدهتکنيک ارتباط اجباري:مبدع آن چارلز، اس ، وايتينگبر قراري ارتباط بين موضوعات کاملا نامرتبطمبني بر رهايي از ”فرضيه ضبط اطلاعات زمينه اي“مثال: محصولات شيشه اي و اسباب بازي لوازم خانگي و بازيها ارتباطات و پنير دستگاه زيراکس و بوها

اسلاید 90: در چه مواقعي مي‌توان از اين تکنيک استفاده کردزماني که احساس مي‌کنيد کاملاً از ايده خالي شده‌ايد.پروژه‌اي به شما محول شده است که به ايده‌اي نو نياز دارد و شما نمي‌دانيد از کجا آغاز کنيد و هيچ ايده‌اي نداريد.وقتي شما به ايده‌هاي اضافي احتياج داريد.وقتي ذهن شما واقعاً قفل شده است و هيچ راهي به جلو پيدا نمي‌کنيد.

اسلاید 91: روش‌هاي انتخاب کلمه‌ي ورودي اتفاقيانتخاب از يک فهرست 60 کلمه‌اياستفاده از لغت‌نامهاستفاده از روزنامهاستفاده از صندوقچه‌ي کلمات

اسلاید 92: تله‌هاي استفاده از تکنيک ورودي اتفاقيکلمه اتفاقي را به ايده‌هاي ذهن خود وصل نکنيددقيقاً همان کلمه‌ي داده شده را بکار ببريد و حروف را دوباره مرتب نکنيد گام‌هاي زيادي برنداريدتمام مشخصه‌هاي کلمه‌ي ‌اتفاقي را فهرست نکنيدکلمه‌‌ي حاضر را سريعاً غير قابل استفاده تصور نکنيد و فوراً به جستجوي کلمه‌ي ديگري نپردازيد

اسلاید 93: تکنيک‌هاي خلاقيت تکنيک‌هاي گروهي تكنيك توفان مغزيتکنيک شش كلاه تفكرتكنيك خلاقيت ارتباط اجباريتکنيک گردش تخيليتکنيک روش‌شناسي سيستمهاي نرم

اسلاید 94: تكنيك توفان مغزيتكنيكي متداول در ايجاد خلاقيت و فعال ساختن انديشه‌ها به صورت گروهيچهار اصل در جلسات تحرك مغزي حاكم است:ميزان ايده‌ها و نظرات ابراز شده واجد اهميت است، اعضا مي توانند به تكميل، تعديل و تركيب ايده‌هاي ديگران نيز بپردازنداجازه هيچگونه انتقاد و نقادي نسبت به نظرات ابراز شده در جلسه داده نمي‌شود. ارزيابي و داوري نسبت به نظرات ابراز شده به بعد موكول مي‌گردد و از اعضاء جلسه خواسته مي‌شود تا هيچگونه قضاوت و ارزيابي نسبت به نظرات بيان شده به عمل نياورند.

اسلاید 95: توفان مغزي به روش كارت سفيداين تكنيك كه به آن ”گل برف“ نيز گفته مي‌شود، روشي است كه طوفان مغزي را با يك مرحله تركيبي كه در آن پاسخ‌ها بر اساس موضوعات مشترك دسته‌بندي مي‌شوند، ادغام مي‌كند .تعيين هدايت‌كننده گروهتشكيل گروه توفان مغزي: جلسه در محل آرام / افراد دور يك ميز با فاصله مناسب از ديوارتمركز بر روي يك مسئلهتوليد ايده به هر تعداد ممكن: رعايت سكوت/ حفظ آرامشانتخاب پنج تا هفت ايده برتر توسط هر نفر: روش نوشتن بر روي كارتقرائت كارت‌ها: مخلوط كردن كارتها/ دسته‌بنديدسته‌بندي موضوعات: نصب كارتهاي جديد/ ترسيم اشكال براي دسته‌بنديآرايش مجدد موضوعات: بر حسب اهميت/ بر حسب نظر اعضا براي بحثبحث در مورد نتايج: بحث فردي/ بحث گروهي

اسلاید 96: شش كلاه تفكر كاغذ سفيد/ ارائه اطلاعات به شكل بيطرفانه آتش و گرما/ احساسات و هيجانات/درك مستقيم قاضي با خرقه سياه/ قضاوت انتقاد آميز آفتاب/ خوشبيني و داشتن نگاه منطقي و مثبت گياه و سبزينه/ تلاش براي خلاقيت آسمان/ كنترل فرايند و در بر گرفتن ايده‌ها

اسلاید 97: چرا از كلاه‌ها استفاده مي‌كنيم؟حالت تفكر بگيريد تا متفكر شويدكلاه در فرهنگ غربي؛ انتخاب/ بازي كردن يك نقش: كلاه پرستار منزل، كلاه پليسموضوع مورد نظر در روش شش كلاه تفكر سنجيده و آگاهانه به جاي تفكر معمولي و انفعالي است.تمثيل چراغ راهنمايي و كلاه تفكرتفكر انتقادي و واكنشي در برابر تفكر براي ترسيم نقشه

اسلاید 98: استراحت دادن به من (ego)با ايفاي نقش فرد مي‌تواند از من خود فاصله بگيرد.نقش به فرد آزادي مي‌دهد تا از تصويرهاي ذهني خود فاصله بگيرد.براي خوب بازي كردن نقش يك متفكر لازم است تا آن را به اجزاي مشخصي تقسيم كنيم.با ايفاي نقش «من» شما حفاظت مي‌شود.با تعويض هر كلاه نقش هم عوض مي‌شود.

اسلاید 99: هدف از كاربرد شش كلاه تفكرحل شدن مشكل احساس خطر از طرف منجهت دادن به توجهراحتي در انتقال از نقشي به نقش ديگروضع كردن قواعد بازي / نقشه‌كشيدن بدون دعواجلوگيري از تفكر يك‌جانبه افراد بدون اينكه به آنها بر بخورد.

اسلاید 100: بيان واقعيت‌ها در قالب ارقام و اطلاعاتدر تفكر انتقادي ابتدا نتيجه اعلام و سپس با ارقام و اطلاعات از آن دفاع مي‌شود. در تفكر نقشه‌پرداز با واقعيت‌ها نقشه ترسيم و سپس مسير را انتخاب مي‌كنيم.ارائه آمار و اطلاعات بايد از تعبير و تفسير جدا شود.

اسلاید 101: كاربردجداكردن واقعيت‌هاي خالص (دست اول) از واقعيت‌هاي ناخالص (دست دوم)يك واقعيت هرگز نبايد در سطحي بالاتر از آنچه هست، مطرح شود.توجه به باورهاي شخصي: باور چيزي است كه آن را واقعيت مي‌دانيد ولي دقيقاً بررسي و اثبات نشده است. ارائه اطلاعات در يك جهت خاص براي رسيدن به نتيجه‌اي مشخص به كاربرد كلاه سفيد لطمه مي‌زند.روش ژاپني تفكر: دادن اطلاعات به كامپيوتر/ ساختن مجسمه گلي در مقابل روش غربي: مجادله براي چكش‌كاري يك نظر/ ساختن مجسمه مرمري

اسلاید 102: كلاه قرمز آن روي سكه گزارش دادن با استفاده از اطلاعات است.احساسات در پس ذهن ما وجود دارند، حتي اگر آن را بيان نكنيم.حس اوليه، دريافت ناگهاني و الهام و اشراق با كلاه قرمز بيان مي‌شود.نيازي به قضاوت، استدلال، و بيان پايه و اساس براي آنچه حس مي‌كنيم نيست.

اسلاید 103: چگونه احساس بر تفكر تأثير مي‌گذارد؟پس‌زمينه احساسي (ترس، خشم، نفرت و...) كه ادراك را محدود مي‌كند.احساس و ادراك اوليه‌اي كه از يك موضوع پيدا مي‌‌كنيم، تفكر ما را مقيد و محدود مي‌كند.در هنگام پايان ترسيم نقشه احساسات به تفكر وارد مي‌شود.

اسلاید 104: جايگاه دريافت‌هاي آني و الهام‌هادريافت در دو معني: 1. روش‌شدن ناگهاني2. بصيرتي كه حاصل فرايندي پيچيده و متكي بر تجارب گذشته است.دو نكته مهم در برخورد با دريافت‌ها:1. با كلاه قرمز توجه به دريافت‌ها را موجه ساخته‌ايم.2. به هيچوجه نبايد به اين دريافت‌ها جنبه تقدس و اسرارآميز داد.

اسلاید 105: بيشتر افراد با اين كلاه احساس راحتي مي‌كنندتفكر كلاه سياه منطقي است. احساسات منفي به كلاه قرمز مربوط‌اند.تفكر با كلاه سياه: صادقانه/ منطقي/ ديدن جنبه‌هاي منفيبا كلاه سياه شما از اضطراب داوري عادلانه رها مي‌شويد.زمينه فكر افراد بدبين منفي و سياه است. اما با كلاه سياه اين منفي‌گرايي محدود مي‌شود.

اسلاید 106: تفكر با كلاه سياهتذكر دادن خطاي تفكر در موضوع و روشدر كلاه سياه «جدل» نمي‌كنيم.اطلاعات را كلاه سفيد ارائه مي‌كند، اما بررسي و تحقيق در مورد آنها كار كلاه سياه است.كلاه سياه با ديدگاهي بيطرفانه نقاط ضعف اطلاعات را شناسايي مي‌كند.با تكيه بر گذشته به آينده نظر مي‌كنيم.آينده مي‌تواند تركيبي از الگوها، تمايلات و گرايش‌هاي مختلف باشد.

اسلاید 107: تفكر با كلاه سياهدر بيشتر اوقات با سؤال منفي موضوع مي‌گيريم و مي‌خواهيم ديگران ما را متقاعد كنند.در كار با كلاه سياه بايد به شدت مراقب «تساهل منفي» باشيم.در هنگام برخورد با ايده‌هاي نو هميشه قبل از كلاه سياه بايد از كلاه زرد استفاده كرد.

اسلاید 108: كلاه زرد كلاه «محقق مثبت» است.افراد معمولاً تمايل بيشتري بر منفي بودن دارند.يك عامل مهم در ايجاد تمايل به تفكر مثبت نفع فردي است.كلاه زرد به اندازه كلاه‌هاي سفيد و سياه نيازمند انضباط و قاعده‌مندي است.نكته كليدي در كلاه زرد اينست كه متوجه باشيم، خوشبيني ما چه «نتيجه عملي» را در پي خواهد داشت.

اسلاید 109: تفكر زرد و ارتباط آن با خلاقيتكلاه زرد مشوق نگاه مثبت و خوب انجام دادن كار است.دامنه استفاده: ساخت و ارائه راه‌حل/ استفاده از نظري كه جاي ديگر استفاده شده/ استفاده از فرصت‌ها/ به تغيير ادراك و مفاهيم كاري ندارد.گاهي كلاه زرد فقط فرصت را يادآوري مي‌كند و استفاده را به كلاه سبز مي‌سپارد.

اسلاید 110: به تغيير علاقه‌مند است و براي تحول آگاهانه تلاش مي‌كند.مغز مردم عادي عادت با كار با الگوها دارد، بنابراين كار با اين كلاه سخت است.از كلاه‌هاي ديگر مي‌خواهيم كه حتماً خروجي خاصي توليد كنند، اما از كلاه سبز نمي‌توان انتظار توليد ايده نو داشت.كلاه سبز به جاي قضاوت (كار كلاه سياه و زرد) كه واپس‌گرا است به دنبال حركت رو به جلو است.

اسلاید 111: تفكر درباره تفكركلاه آبي رهبر اركستر كلا‌ه‌هاست. تنظيم برنامه استفاده از كلاه‌ها و نظارت بر اجراي برنامهبدون كلاه آبي تفكر به روش مجادله و تنازع بقا به پيش مي‌رود.يك نقش مهم كلاه آبي تمركز است. بهترين شيوه ايجاد تمركز سؤال است.

اسلاید 112: كلاه آبي (ادامه)نقش ديگر كلاه آبي طراحي نرم‌افزار براي تفكر است.مثال: فكر كردن با استفاده از يك الگو يا قاعده:ADI (agreement, disagreement, irrelevant)PISCO (Purpose, Input, Solution, Choice, Operation)وظيفه ديگر كلاه آبي خلاصه‌برداري، جمع‌بندي و نتيجه‌گيري است.

اسلاید 113: فوائد استفاده از روش شش کلاه تفکرپرهيز از مجادله جدايي خود از عملکردجلوگيري از منفي بافي بيش از حدتشويق تفکر مثبت و خلاقجلوگيري از دسته‌بندي تفکر گروه

اسلاید 114: تكنيك پي . ام .آي (P.M.I)نام اين تكنيك بر گرفته از حروف اول سه كلمه به معني افزودن ، كاستن و جالب مي باشد . روش كار چنين است كه ابتدا فرد توجهش را به نكات مثبت موضوع يا پيشنهاد و سپس به نكات منفي و نهايتا به نكات جالب و تازه ي آن كه نه مثبت است و نه منفي ، معطوف مي كند. در پايان نسبت به تهيه ليست نكات مثبت يا مزاياي موضوع ، ليست موانع، محدوديت‌ها و نكات منفي موضوع و ليست نكات جالب و تازه‌ي موضوع اقدام مي‌گردد.يكي از مهمترين كاربردهاي اين تكنيك زماني است كه نسبت به يك قضيه اطمينان داريم نه مواردي كه نسبت به آن شك و ابهام داريم . به عبارت ديگر هر چه نسبت به موضوعي بيشتر بدبين يا خوشبين باشيم استفاده از اين تكنيك كار گشاتر و اثر بخش تر خواهد بود.(( چقدر جالب مي‌شود اگر ......))

اسلاید 115:

اسلاید 116:

اسلاید 117: Human Mind and Creativity**T. Korhonen, A. Ainamo: Handbook of Product and Service Development in Communication and Information Technology, Kluwer Academic Press, 2003

اسلاید 118:

اسلاید 119: Streams of thinkingValleys

اسلاید 120: من نمي دانم به چشم مردم دنيا چگونه مي آيم اما در چشم خود به كودكي مي‌مانم كه در كنار دريا بازي مي‌كند و توجه خود را هر زمان به يافتن ريگي صافتر يا صدفي زيباتر منعطف مي‌كند در حاليكه اقيانوس بزرگ حقيقت همچنان نامكشوف مانده در جلوي او گسترده است ايزاك نيوتن (1642-1727 م)