کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعی

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم 

صفحه 2:
° تاليف : دکتر منوچهر محسنی 

صفحه 3:
2 ‏فصل‎ ٠ 

صفحه 4:
° مقدمه ۰ ژان پیاژه» در کتاب «قضاوت اخلاقی کودک» یاداور می شود که بازی های کودکان متشکل از قابل تحسین ترین نهادهای اجتماعی است. اغلب اين بازی ها در بر گیرنده نظام پیچیده ای از قواعد و یا در حد خودش قوانین و یا ‎.[Piaget, 1962: 13] cul wlas sk ag,‏ 

صفحه 5:
8 تأكيد او در حقيقت بر اين نكته است كه كودكان قواعد را از طريق بازى ياد مى كيرند. برخی از آنان با اين قواعد برنده مى شوند و برخی می بازند. برخی از اين قواعد اطاعت می کنند و برخی دیگر از آن تخلف می کنند. برخی به این قواعد باور دارند و برخی دیگر در صدد تغییر آنها بر می ‎dul‏ 

صفحه 6:
* همین مشاهدات را می توان بر دنیای بزرگسالان نیز جاری دانست. فرایند اجتماعی شدن همیشه افراد را به شیوه مورد پذیرش جامعه تولید نمی کند. اين فرآیند گاهی شکست می خورد و نتیجه آن خلاف: جرم, الکلیسم, اعتیادات گوناگون و سایر انحرافات اجتماعی است. گاهی یک ویژگی غیر متعارف در فرآیند اجتماعی شدن ممکن است توسعه نوآوران را موجب گردد, اشخاصی پیش : تر از زمان خود که دارای جرقه های درونی که دیگران فاقد آنند,.می باشند. 

صفحه 7:
این افراددر شرایط خامن لجتساتت و در چارچوب نظام مشخصی از ارزشها ممکن است مبدل به قهرمانان شاخصی گردند و یا تبدیل به اشخاص روان بیماری گردند که هوش و نبوغ آنها سبب از میان رفتن حیات انسانها و یا حتی خود جامعه گردد . [Stewart, 1988: 128] 

صفحه 8:
۶ از ز آنجا که فرآیند اجتماعی شدن و شکست در آن بوجود آورنده الگوهای رفتاری متفاوتی است, موضوع انحراف اجتماعی از دلمشغولی های هر جامعه ای از نظر وسعت امر, علت و 

صفحه 9:
& با اين مقدمه که در حقیقت انحراف را با هنجارها و ارزش ها در رابطه قرار می دهد بحث را با شناخت ماهيت هنجار أغاز مى كنيم ويس آز.طرع»روابط :أن به طورمشخص تر يا انحراف سه عنصر زمينهاى مرتبط با اين بحث یعنی روابط گروهی نهادهای اجتماعی و ساختار فرهنگی را با انحراف اجتماعی در رابطه قرار میدهیم. 

صفحه 10:
‎٠‏ الگوهای هنجاری ‏* هنجار ‎orcls (Norm)‏ یا دستورالعملی است که مشخص می کند مردم در رابطه با شرایط خاص چگونه رفتاری ‎ub‏ داشته باشند. هنجارها جزیی تر و اختصاصی تر از ارزشها هستند. به عنوان مثال فردگرایی و صداقت از نوع ارزش ها هستند, اما اين قاعده که یک محصل نباید تکالیف درسی خود را از روی دست دوستش کپی کند و آن را به معلم تحویل بدهد یک هنجار است که از ارزش ها گرفته شده 

صفحه 11:
گاهی اوقات اهنجارها حالت کاملا آشکار و رسمی دارند, مانند انچه که در قوانین مصوب به ثبت رسيده ‎cul‏ اما گاهی هم هنجارها حالت رسوم ضمنى و نااشكارى را دارند كه مردم آنها را مى دانند و به انها عمل ميكنند (محسنی, ۱۳۸۴: ۲۲۸]. 

صفحه 12:
۰ هنجار یک قاعده رفتاری است که مشخص می کند مردم در شرایط معینی چگونه رفتاری باید داشته باشند. فايده اين استاندارد رفتارى ان است که به بقای الگوهای روابط متقابل اجتماعی و شیوه ‎sb‏ انجام امور کمک ‎wo‏ ‏کند. 

صفحه 13:
* هنجارها از اين بابت بر ارزش ها و انگرش های اجتماعی اثر می گذارند که تجویز کننده و در عین حال نهی کننده رفتارها هستند. هر فرهنگ, پاره فرهنگ و یا هر گروه دارای هنجارهایی است که بر آن حاکم است؛ و از اين طريق رفتارهای متناسب را تعیین می کند. 

صفحه 14:
* قوانین, طرز لباس پوشیدن, مقررات اداری. برنامه تحصیلی, قواعد ورزش ها و بازیها, همه گونه هایی از هنجارهای اجتماعی هستند. خلاصه آنکه هنجار قاعده ای است که به هدایت الگوی اجتماعی می پردازد. 

صفحه 15:
نمونه هایی از هنجارها دربرگیرنده قوانین, اصول اخلاقی 9 رهنمودها, عادات و رسوم و قواعد رفتارهای مودبانه است. افزون بر ‎cpl‏ ‏هنجار ممکن است بیانگر اهداف مطلوب نیز باشد [261 :2003 ,۴093۲] 

صفحه 16:
۶ نقش عمده «هنجارها» در جامعه تنظیم نظم اجتناغی و میس ار آها دز رواجط اجتجاقی ‎cual‏ ‏و به همین علت است که برای تعریف دقیق تر آن برخی از جامعه شناسان (مانند دارندورف) از مفهوم «گرامر» يا «دستور اجتماعی» ‎Social)‏ ‏۳۲ نیز استفاده کرده اند و برای بیان ‎ul‏ از مثال هایی چون آداب دینی, ارکسترهای موسیقی, و کار در یک سازمان اداری استفاده کرده اند (رفیع پور, ۵: ۱۳۷۸ -۱۴). 

صفحه 17:
* هنجار که از نظام ارزشها جدانشدنی است رفتارهای عاملین اجتماعی و گروه ها را جهت می دهد و در حکم قاعده ای است که اداره کننده رفتارهای فردی و جمعی است 

صفحه 18:
* این شیوه تنظیم اجتماعی از زمان «دورکیم» تا به حال همواره مورد توجه جامعه شناسان بوده است [163 :580000۴0,1999]. با اين حال تاريخ مفهوم هنجار به زمانی بر می گردد که انسان ها به ثبت و ضبط رفتارهای خود پرداختند و اين موضوع در تحلیل های فلسفی و اخلاقی مورد توجه قرار گرفت. هرچند که واژه هنجار, از نظر مفهوم سازی جدید به شمار می رود )204 :1968 ‎Sills,‏ 

صفحه 19:
* «گیدنز» با طرح این نکته که ارزش ها در حکم آرمان های انتزاعی ‎wo‏ باشند و هنجارها ارائه کننده بایدها و نبایدها هستند درصدد تمایز کامل, اما طرح رابطه اين دو مفهوم است (گیدنز, ۱۳۷۳: ۳۶). 

صفحه 20:
* از آنجا که تعریف پذيري هنجار عملا با فراوانی یاکمیت آماری رعایت آن در جامعه ارتباط دارد از اولین زمینه هایی است که «دورکیم» به آن توجه کرد و به اين اعتبار در منابع انحرافات اجتماعی گاه به واژه «هنجار آماری» اشاره شده است. می دانیم که ‎S (Statistical Norm) sylel jlaiv‏ مقدار با ارزش ریاضی است که از آن به عنوان مقياس. مقايسه استفاده مى شود. اين هنجار می تواند از اطلاعات حاصل از مشاهده اخذ شده باشد. 

صفحه 21:
‘ به عنوان مثال هنجار آما ری ممکن است میانگین مقادیر حاصل از آزمون تعداد زیادی از افراد که تقسیم بندی های آن ‎ve‏ توانند مورد هنجار | ‎Sub J‏ توزيع نظرى انتخاب شده باشد, که در این حالت اطلاعات مورد مشاهده با هنجاری فرضی که براساس برآورد شرایط 

صفحه 22:
* در پاسخ به اين نوع يرسش ها كه: اين جه عاملى است كه «هنجار» را «هنجارى» مى سازد؟ چگونه است که هنجار ماهیتی اجبارى پیدا می کند؟ و هنجار از چه جهت با عادت تفاوت دارد؟ شاید بتوان این گونه پاسخ داد که هنجارها براى حل مسائل مبتلا به در جامعه ظاهر مى شوند. 

صفحه 23:
* هنجارها بر اثر پیشنهاد افراد یا گروه ها و حصول توافق جمعی از نظر فوایدی که دارند مورد تصویب ضمنی و یا رسمی قرار می گيرند. هنجارها به این دلیل باقی می مانند که با نظام ارزشی جامعه در توافق هستند و به نیازهای اجتماعی پاسخ می ‎dibs‏ ]206 :1968 ‎[Sills,‏ . 

صفحه 24:
برخی از هنجارها از طریق دین, قوه مقننه, و یا دولت ت ها بوجود می آیند. و بسیاری از هنجارهای مهم زندگی نیز از عادات و سنت ها ناشی می شوند و در ردیف شیوه های سنتی و تکراری انجام امور روزمره قرار می گيرند. آنچه که از نظر هنجارها اهمیت دارد. فشار اجتماعی ناشی از اشخاصی است که با یکدیگر ارتباط متقابل اجتماعی دارند. اشخاص درباره چیزها داوری می کنند و این قضاوت ها را به تیگران نیز ستتقل .مس کید T Rrian ۵ 1 

صفحه 25:
* می دانیم که هر جامعه در زمینه رفتارها و نگرش ‎ali 2490 oS (Attitude) wh‏ قرار می دهد دارای قواعد و قوانینی است. یک کودک خیلی زود هنجارهای رفتاری در جامعه اخویش را فرا می گیرد, رفتارهایی که از سوی والدین كودى خوب يا درست ارزیابی شود مورد تأیید و یا پاداش قرار می گیرد, و در مورد رفتارهای غلط تنبیه اعمال می شود. بر بر این اساس کودک رفتارهایی را که برای هریک از شرایط مناسب است. می آموزد ]178 :1973 ‎North,‏ 

صفحه 26:
‎٠‏ همه هنجارهای یک جامعه اهمیت یکسان ندارند و از این نظر جامعه شناسان درصدد متمایز كردن ويا طبقه بندی اين هنجارها برامده اند. هنجارها ممكن است رسمى يا غير رسمى باشند و در مقابل أنها نيز ياسخ هايا ضمانت منفى داشته باشد [75 :1989 ,اع568361]. 

صفحه 27:
8 سرانجام بايد اشاره کنیم که در مواردی هنجارهاى جامعه ممكن است كه به دو دسته هنجارهاى مطلوب, اما غير رايج (يعنى برابر مقررات يا ضوابط درست شناخته ,شود ولى ال صحنه زندكى واقعى غايب باشد و از سوى ديكر هنجارهاى غير مطلوب اما رايج (كه در أمقايسه با دسته اول شايد ضدارزش به حساب 

صفحه 28:
* افراد اگر هنجارهای گروه اول را رعایت کنند در زندگی اجتماعی فرد موفقی نخواهند شد و با القابی نظیر بی حال», «بی خاصیت» و یا «بی عرضه» نامیده خواهند شد, و اگر از ضدارزشها تبعيت كنند مى توانند حداقل به در اين جارجوب داوري فرد به تتهايى عمل نمی کند و گروه هايى نظير خانواده و دوستان نقش عمده ای در اين عرصه و نیز داوری درباره او بر عهده دارند. 

صفحه 29:
* انحراف از هنجار ‎٠‏ مفهوم ‎we‏ هنجاری (۸۳0۲۱۱6) که اولین بار توسط «امیل دورکیم, جامعه شناس فرانسوی مورد استفاده قرار گرفت به جنبه های متعددی از مشارکت اجتماعی بر می گردد که در آن شرايط لازم براى بشر در جهت نيل به اهداف و نقش هاى خويش و در نهايت دستيابى به خشنودى حضور ندارد. 

صفحه 30:
* در عین حال «رابرت مرتن» امریکایی اين _ واژه را در بیان حالتی به کار می برد که در أن اهداف تجویز شده اجتماعی و هنجارهای حاکم بر تحصیل آنها کامل نیستند. بالاخره باید اشاره کنیم که «لئو اسرول» (5۲۳0۱6 ا) تلاش کرد که به ساختن شاخص «بی هنجاری» دست زند ‎.[Bhushan, 1994: 10]‏ 

صفحه 31:
‎٠‏ هنجارها در همه شرایط رعایت نمی شوند و در مواردی اشخاص از تبعيت برخى از ز هنجارها چتدائی از ان به عمل نم آید. ممکن است در جامعه ای عملی غیرقانونی باشد. اما گروه زیادی هم آن را انجام دهند . گاهی یکی از هنجارها به اين علت مورد تخلف قرار میگیرد كه با ساير هنجارها در تضاد است [75 :1989 ‎[Schaefer,‏ . 

صفحه 32:
به و رل ون اس ‎ip oie‏ منازعهاى رادر واحد مسكونى مجاور خود ‎Pes.‏ به کمک مي طلبد آکر خواسته باشیم از اطاق خود خارج شویم و درب منزل مجاور را بزنیم و احتمالا به شخص مزیور کمک کنیم احتمال دارد به اين نتیجه برسیم که اگر اين کار را بکنيم ممکن است به ما بگویند: ‎a»‏ تو چه مربوط است!». 

صفحه 33:
* از ‎Lal‏ که هنجارها قدرت های متفاوتی دارند, یکی از روشهای مشخص کردن استحکام نسبی آنها توجه به بازتاب هایی است که هنجارها با خود حمل می کنند. بازتاب عبارت تخلف از یک هنجار دریافت کند و يا پاداشی است که شخص دیگر بر اثر رعایت یک هنجار با آن مواجه می شود و اين بازتابها تنوع بسیار ‎.[Landis, 2001: 74] siglo‏ 

صفحه 34:
* این پاسخ ها می توانند بسیار متنوع باشند: نگاه در چهره یک نفر به هنگام امتحان, بیان یک کلمه تند از سوی همسر یا رییس یک شخص, کلمه محبت آمیز یکی از والدین, دریافت برگ جریمه از یک مامور راهنمایی و رانندگی» حبس ابد و يا حتی اعدام. 

صفحه 35:
بروز تضاد در عرصه هنجارها یک واقعیت است و برای آن دلایل متعددی وجود دارد. برخی معتقدند که گروه های مختلف, امور را به گونه های متفاوتی مشاهده می کنند. هنجارهای تولیدکنندگان یک کالا ممکن است با مصرف کنندگان تفاوت داشته باشد. 

صفحه 36:
* یکی دیگر از دلایل تضاد هنجارها ممکن است این باشد که هنجارها نزد برخی از گروهها از گروه های دیگر در معرض تغییرات سریع تر و عميق تر باشد و تضاد ميان والدین و نوجوانان (زبان, لباسی. رفتار) احتمالا يكى از مثال ها در اين مورد است. 

صفحه 37:
* قهرست أين.غلل يسيار طولاتن و دن طول زمان نيز متحول است و بديهى است كه از جامعه اى تا جامعه ديكّر نيز مى تواند متفاوت ‎(Landis, 2001: 75) sub‏ 

صفحه 38:
* با توجه به اين موارد عدهای مفهوم «ناسازگاری» را با انحراف و هنجار مورد توجه قرار داده اند. رفتار ناسازگارانه رفتاری است که در جهت تغییر هنجارهایی است که در واقع فرد انها را رعایت نمی نماید. اين رفتار در صدد است که هنجارهایی را که مورد تردید جلوه می کنند بوسیله هنجارهایی که به نظر گروه یا فرد ناسازگار اساس اخلاقی محکمی دارند, جایگزین سازد. 

صفحه 39:
* رفتار خلاف, انحراف خود را از هنجار پنهان نگاه می دارد. در حالی که رفتار ناسازگار سعی میکند تا توجه را به سویی ‎sca oS‏ بی اهمیت و بی اعتبار می داند سوق دهد و از آنها بی پروا تخطی می نماید. 

صفحه 40:
* تفاوت این دو" نوع رفتار را می توان این گونه خلاصه کرد که خلافکار معمولا در جهت منافع شخصی خود اقدام می نماید. در حالی که سنت شکنی بر عکس با نوعی تعصب, جدیت, نو خواهی و اصلاح همراه است و مصالح و منافع شخصی در مدنظر نیست. 

صفحه 41:
البته سنت شکن می تواند اعتبار و ارزش _ قانون معینی را قبول کند در عین حال كه ان را نفی می کند و در صدد تغییر آن بر می ‎ul‏ ‏بدین ترتیب با نفی قوانین موجود. سنت شکن سعی در اين دارد که قانونی بودن و مشروع بودن آنها را نیز از اعتبار ساقط نماید. 

صفحه 42:
* در مواردی که ساختارهای اجتماعی بی هنجاری را تقویت کنند و عدم رعایت هنجارها عامل موفقيت تلقی شود, تأکید بر رعایت هنجارها موجب تمسخر میگردد. 

صفحه 43:
* مثلا اگر کسی خواسته باشد در یک محل پرازدحام و فاقد هر گونه نظم خاص تاکسی سوار شود چنانچه بخواهد رعایت حضور دیگران را بنماید و موقعیت خود را به هر ترتیبی که بشود حفظ نکند احساس پشیمانی سر کته و گراج : نز او را با صفاتى ناخوشايند خطاب خواهند کرد. به طور کلی رعایت هنجار, در شرایط بی ‎Sylar‏ در جامعه, اقدامی مثبت ارزیابی نمی شود. 

صفحه 44:
توجیه هنجاری رفتار تنها با وجود هنجار در رابطه نیست, بلکه با همنوایی یا اطاعت از هنجار نیز پیوند دارد. و به اين جهت است که بحث درپاره هنجار بدون در نظر گرفتن درجه همنوایی یا عدم همنوایی با آن (انحراف) هرگز نمی تواند کامل باشد ]211 :1968 ‎[Sills,‏ ‏هرچند که انحراف خود از جهات دیگر بحث مستقلی را تشکیل می دهد. 

صفحه 45:
۰ از سوی دیگر اگر اين | انديشه را مطرح کنیم که اساسا اعضاء یک گروه. تخلف رفتاری ۳۳ از هنجارها, انحرافی تلقی کنند, آن وقت پرسشی که پیدا می شود اين است که کدام گروه و کدام هنجار؟ 

صفحه 46:
گروهها از نظر هنجارها با یکدیگر تفاوت دارند. و حتی بعضی از ز افراد یک گروه مشخص هم برخی از ز ارزشها و هنجارها را نمی پذیرند و يا ‎ol‏ را کاملا ‎Gai sub‏ کنند, ارزش ها و هنجارهای افراد گروه در طول زمان تغییر مى کند, و بالاخره از نظر برخی از افراد یک گروه بعضی از ز هنجارها مهم تر است و دیگران ممکن است عکس این نظر را داشته باشند. 

صفحه 47:
* اگر هنجارها متفاوت و متحول باشند این سؤال مطرح می شود که چگونه عدم همنوایی برخی از افراد از هنجارها به عنوان یک رفتار انحرافی مورد قضاوت قرار می گیرد؟ با مطالعه در ویژگی های انحراف می توان عناضر زير را در رابطه آن با هنجار تشخيض داد: 

صفحه 48:
رفتارهای معینی را تجویز می کند. 8 افراد یک جامعه هستند که ویژگی ها و رفتارها را متجلى مى سازند. ۰ همواره عدم تأييد اجتماعى در قبال افرادى كه ویژگی ها ‎rib Ia‏ مجینی با بروز می دهند 

صفحه 49:
‎٠‏ برخی از رفتارها از رفتارهای عادی متدرجا د مى شود. ‎٠‏ با توجه با انزواى اجتماعى برخى از رفتارهاء زمینه برای ایجاد گروه های منحرف هموار می شود (محسنی, ۳۱۵: ۱۳۸۴ . 

صفحه 50:
روابط گروهی و انحراف پیوندهای گروهی که تنوع بسیار دارند نقش مهمی در رفتارهای انحرافی دارند. از الحظه تولد به بعد, دامنه محیط اجتماعی فرد توسعه و تنوع پیدا میکند. این تنوع روابط در اجتماعات مختلف و در نزد گروه ها و طبقات و قشرهای اجتماعی به نحو یکسانی اثر نمی کند. در مراکز صنعتی این تنوع روابط بیشتر مشهود است و مساأله تعدد نقشهای اجتماعی را هم مطرح می کند. 

صفحه 51:
$ افراد در طول زندگی خود به عضویت گروه ها و سازمان های گوناگونی در می ایند که از لحاظ اداب و رسوم مورد توجه, و رعایت ارزش های اخلاقی با هم تفاوت دارند. و تاثيرات ان در شخصیت به صورت تنوع نقش ها در موقعيت هاى كوناكون ظاهر مى شود. از أنجا كه در اين روابط مسائل و موانع كوناكون اجتماعى و اقتصادى مطرح مى شودء نقش هاى اجتماعى نيز از اين تاثير بركنار نمى ماند. 

صفحه 52:
* آنچه که در ایئجا مطرح است روابط با تجوه تطابق انسان با اين يديده هاست, و از آنجا كه آمادگی های روانی افراد در برخورد با مسائل ‎ae‏ ی رو افراد در 

صفحه 53:
* رفتاری انحرافی محسوب می شود که رفتار عامل (فرد) از مقرراتی که تابع ان است تجاوز نموده است (یعنی رفتارهایی که در آن جامعه جرم محسوب می شود. اين قلمرو از نظر قضایی به دو جنبه متفاوت اجتماعی مربوط مى شود: تعلق به جامعه و نقش هاى افراد در جامعه, در توجيه اين دو جنبه اجتماعى مى توان گفت که تعلق به گروه یکی از مشخصات 

صفحه 54:
اين تعلق فرد را با یک عده دیگر از افراد, در گروه هایی مثل گروه های دینی, انجمن هاء مؤسسات, و خانواده در رابطه قرار می دهد. فرد در جامعه خود وضع و موقعیتی دارد که با نقش اجتماعی او در رابطه است. 

صفحه 55:
۰ بنابراین هر گروه یا هر جامعه ای دارای مجموعه ای از مقررات و آداب و رسوم انست که تایع اين مقررات بودن قسمتی از نقش اجتماعی فرد در گروه یا جامعه به شمار می رود. به عبارت دیگر بر عهده گرفتن این چنین نقشی الزاما فرد را مجبور به اطاعت از ضوابط قانونی آن جامعه می نماید و تخلف از این مقررات انحراف محسوب می گردد. 

صفحه 56:
* پیوند افراد با گروه ها می تواند ماهیت های مختلفی داشته باشد که عملکرد ‎[gil‏ با فرد در ارتباط با انحرافات اجتماعی متفاوت است. وابستگی فرد به گروه مى تواند معنوی و اخلاقی يا مادی باشد که نتیجه های رفتاری متفاوتی خواهد داشت. 

صفحه 57:
* در ردیف وابستگی معنوی و اخلاقی باید به نیاز, به برقراری رابطه با دیگران با هدف احترام, توجه, حمایت و تحسین, پیروی از گرایش های فکری از دیگران مهم», تاثیرپذیری عاطفی و تبعیت از ارزش ها و هنجارهای مورد قبول اشاره کنیم. 

صفحه 58:
* افراد تحت تأثیر گروهی قرار میگیرند که نزد آنها قانون شکنی بر پیروی از قانون ترجیح داده مي شود. وابستگی مادی از آنجا که بوجود آورنده قدرت است شرایطی نامساوی بوجود می آورد و عملا سبب تبعیت فردی از فرد دیگر می شود. تأمین نیازهای مادی از اساسی ترین عناصر برای ادامه حيات به شكل امکان نظارت نیز در اختیار گروه حمایت کننده قرار میدهد. 

صفحه 59:
9 با توجه به ابعاد وابستگی گروهی و اهمیت آن مى توان بروز رفتارهاى خاصى را نتيجه كرفت كه از ز جمله ياره اى از ز مصاديق آن مى توان به فاصله گیری از رفتار عادی, کاهش وابستگی به هنجار (به علت ‎pee! eed‏ ارضاء مادی حمایت گروه مرجع و...), شکل گیری الگوهای رفتار انحراقی, همیاری با گروه های منحرف و تلاش در جهت از میان بردن محدودیت ها در مقابل رفتارهای انحرافی و مقابله با آنها. 

صفحه 60:
8 موقعیت فرد در گروه و سابقه عضویت او شرايط متفاوتى را در زمينه انحراف بوجود مى أورد و نهايت اينكه بيروى از هنجارهاى گروهی طیف گسترده ای را بوجود می آورد. 

صفحه 61:
* تازه واردین در گروه در تا از موارد كرايش بیشتری به پذیرش و انجام هنجارهای گروهی نشان می دهند و همراه با سن كرايش به محافظه كارى افزايش مى يابد. افزون بر اين در كسانى كه در كروه موقعيت بالاتر دارند ‎wk,‏ هنجارها با یک فرد عادی عضو برخوردها یکسان نخواهد بود. . گروه متفاوت است و بر همین اساس در مقابل تخلف از هنجارهای گروهی نیزبرخوردها یکسان نخواهد بود. 

صفحه 62:
* انحراف و نهادهای اجتماعی * از میان نهادهای اجتماعی در مورد خاص را مورد توجه قرار میدهیم: خانواده و آموزش و پرورش, علاوه بر اینکه به نقش این دو نهاد در موارد خاص در سایر بحث ها نیز اشاره شده است, تأثیرات سایر نهادها نیز در بخش های دیگر مورد توجه بوده است. 

صفحه 63:
* خانواده. رابطه خانواده با انحرافات اجتماعی را در حقیقت از دو منظر می توان مورد بحث قرار داد: خانواده به عنوان یک واحد انحرافزا و خانواده مواجه با یک يا چند شرایط انحرافی و به عبارت دیگر خانواده منحرف. 

صفحه 64:
‎٠‏ خانواده از مهم ترين نهادهاى اجتماعى جوامع انسانى و از زمينه هايى است كه در بحث از انحرافات اجتماعى بايد مورد توجه قرار كيرد. يديده هايى مانند محل سکونت, قشر و طبقه اجتماعی, روابط اجتماعی, سطح فرهنگی, ابعاد خانواده 3 روابط درون آن از جمله مواردى است كه مى توان آنها را با انحرافات اجتماعى در رابطه قرار داد. 

صفحه 65:
* تركيب اين خصوصیات (که بر شمردیم) سبب می شود که خانواده ها از نظر آسیب پذیری شرایط کاملا متفاوتی داشته باشند. قشرهای اجتماعی بالاتر دارای سطح درآمد بیشتری هستند, , بعد خانوار آنها کوچک تر است, سطح تحصیلات اعضاء آن غالبا در حدود متوسطه و دانشگاهی است, در محلات بهتری از شهرها سکونت دارند و در این شرایط, خانواده ها از نظر رفاهی وضع بکلی متفاوت از خانواده های دیگر که در محلات مخصوص زاغه نشینان زندگی می کنند دارند و بدیهی است از نظر انحرافات اجتماعی مسائل متفاوتی هم دارند. . 

صفحه 66:
نفوذ خانواده بر ارتکاب رفتارهای انحرافی 2 کانال های متعددی عبور میکند, کانال هایی که در طول چند دهه گذشته مورد مطالعه قرار گرفته اند. در اين زمینه عوامل عمده ای که در رابطه با خانواده و نقش آن در بروز رفتارهای انحرافی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند عبارتند از: آموزش والدین, بعد خانواده, رابطه ميان يدر و مادر و وجود زمينه های انحرافی در ميان والدين [164 :2001 بعالاعأا]. 

صفحه 67:
‎٠‏ اغلب يزوهش هاى انجام شده به اين نتيجه رسیده اند که آموزش نامناسبی که کودک .از طریق خانواده دریافت می دارد یکی از مهم ترین عوامل خطر در بروز رفتارهای انحرافی ‎[Filieule, 2001: 164] cul‏ . 

صفحه 68:
* به هنگامی که یک کودک سالم يا سازگار در یک محیط خانوادگی ناسالم و درگیر با مشکلات فراوان پرورش یابد به احتال ویاه هیدل :یه تک کودگتناسالج یا ناسارگاز مه شود و در شرایطی که محیط پیرامون او (جامعه محلی) نیز ناسالم باشد تبدیل به یک نوجوان با جوان مجرم می شود و اجتماع تعدادى از اين کودکان در کنار یکدیگر فرهنگ جرم را تقویت میکند و جرم ماهیت درونی پیدا میکند. به عبارت دیگر می توان نتیجه گرفت که تقریبا تمامی بررسی ها نشان از آن دارد وجود سابقه انحراف در میان والدین دارای تاثیر انحراف زا در میان فرزندان است. 

صفحه 69:
* از سوی دیگر سلامت روانی اجتماعی فرزند در خانواده ارتباط با ابعاد خانواده و تعداد فرزندان دارد, چرا که کثرت عده فرزندان به طور کلی نمی تواند ایجاد شرایط روانی مطلوب کند, کودکان وابسته به خانواده « ‎sb‏ پر فرزند غالبا تمایل کمتری به آموختن دارند, آگاهی های فرهنگی کمتری دارند, و در نهایت به سطح پایین تری از مقاطع تحصیلی می رسند, و احتمال اينکه این کودکان به گروه ‎SL‏ ‏بزهکار بپیوندند بیشتر است. 

صفحه 70:
۰ جدایی والدین از یکدیگر و فقدان یک رابطه ثابت بالااقل یکی از والدین, همچنین می تواند سبب توقف در مقطع تحصیلی پایین تر, كريز از مدرسه, و روبرو شدن با مشکلات اجتماعی باشد [45 :1994 ۲۱۰ ۰۱۷ 0 ]. 

صفحه 71:
* از هم گسیختگی خانواده و طلاق, علاوه بر آثار آن در ذهنیت زن و شوهر از نظر فرزندان و نحوه پرورش آنان ‎i‏ نیز اثر بسیار دارد. روابطی که کودکان در ‎wails‏ و بخصوص در ارتباط با نامادری يا ناپدری ممکن است پیدا کنند, در خصوصیات رفتاری کنونی و بعدی آنان 

صفحه 72:
رشد کودک در یک خانواده تک والدینی» یعنی در کنار مادر یا پدر به هر دلیل (طلاق. فوت 9...( يا رشد او در كنار نایدری با نامادری از جمله شرایطی است که خطر بروز رفتارهای انحرافی کودک در اينده را افزایش می دهد. با اين حال باید اضافه کنیم که طلاق پیش از فوت زمينه بروز رفتارهای انحرافی را افزایش میدهد. 

صفحه 73:
ترین عواملی است که می تواند در بروز انحرافات اجتماعی دخالت داشته باشد و شرایط زیر معمولا در این مورد نقش اساسی دارد: 

صفحه 74:
* خصوصیات جسمی و روانی زن و شوهر, سوابق اجتماعی و فرهنگی زن و شوهر. کیفیت سازگاری زن, و شوهر» شرايط اقتصادى و اجتماعی خانواده های زن و شوهر و روابط آنها در دوره های قبل و بعد از ازدواج روابط زناشويى زنه و شوهر و اثر کیفیت آن در جنبه ی مختلف زند , قدرت اقتصادی واجتماعی زن و شوهر پس از تشکیل خانواده, روابط اجتماعی و اقتصادی خانواده با دیگران. گسترده یا هسته ای بودن خانواده, تعداد فرزندان در خانواده, روابط پدر و مادر از نظر آموزش و پرورش فرزندان. 

صفحه 75:
مراقبت های والدین از کودکان در مواقع خاص, روابط فرزندان از نظر خانواده - تدرسة روا فزرئدان با اعصاء ديك خانواده, همبازی ها و سایرین. حمایت یا عدم حمایت خانوادگی, تفریحات و شکل آن در خانواده كه در داخل يا خارج از محیط خانه انجام مى شود, گرایش ها وارمان هاى آموزشی متحیط خانواده در زمینه مسائل مختلف مربوط به بلوغ, تفریج, تحصیل. ee ec ae Tee cee i ‏ی مسا‎ 

صفحه 76:
* آموزش و پرورش ‎٠‏ ارتباط نهاد اموزش و پرورش که عملا تمامی ساختار آموزشی یک جامعه از ابتدایی ترین سطوح تا مقاطع عالی را ممکن است درب ركيرد با انحرافات اجتماعی همانند نهاد خانواده از دو دیدگاه می تواند مورد شناخت ‏قرار گیرد. 

صفحه 77:
* از یک سو موّسسات آموزشی به علت ‎iu‏ شرایط محیطی و کار کردی می توانند عامل ایجاد انحراف در جامعه باشند و از روی دیگر ساختار اموزشی می تواند خود ماهیتی انحرافی داشته باشد و یک مساأله ‎a‏ شمار رود. 

صفحه 78:
‎٠‏ مدرسه یکی از نهادهای اصلی اجتماعی است که ارائه کننده ارزش های فرهنگی, دانش ها و رفتارهایی است که فرد را برای ایفای نقش در جامعه آماده میکند و مهارت ‎sk‏ لازم برای زیست در جامعه و اشتغال را می آموزد. 

صفحه 79:
‎٠‏ با اين حال بسيارى از کشورها در سالهای اخیر لزوم بوجود آمدن یک نظام جهانی آموزش و يرورش زا احسانتن كود اند که بر ائز آن کودکان موقعیت های مساوی از نظر به فعل اوردن قابلیت های خود را داشته باشند, مانند اهمیتی که مدرسه می تواند از نظر همسازی کودکان مهاجرین در جامعه جدیدی که به آن 

صفحه 80:
‎٠‏ بالاخره وظیفه دیگر مدرسه که غالبا کمتر به آن توجه شده است, وظیفه ای است که با شرایط محیط سرتبط آسته وعبار از آین است که به کودکان یاد دهد که چه رفتاری با محیط اطراف خود داشته باشند, خود را در مشارکتی در رفاه جامعه خویش داشته باشند و چگونه به اعضاء بیمار و یا معلول جامعه کمک کنند [39 :1975 ,۳۷۵۳9]. 

صفحه 81:
* پاره ای از مسایلی که با عملکرد آموزشی موسسات آموزشی پیوند می خورد بی آنکه به طور مستقيم ناشى از عملكرد اين مؤسسات باشد به ساخت اجتماعی جامعه بر می گردد. موقعیت افراد از نظر طبقه اجتماعی و ‎aint‏ ‏خانوادگی از جمله مهم ترین عوامل هستند. 

صفحه 82:
* در شرایطی که فقر بر خانواده حاکم است و محصلین ازامکانات بهداشتی, درمانی, تغذیه اف وه وا سب رفاهی لازم برخوردار نیستند این کمبود می تواند رشد ادراکی آنان را تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از اين محصلین از آمادگی لازم برای برخورداری از آموزش برخوردار نیستند و اين شرایط عملا بوجود آورنده عدم تساوی فرصت های آموزشی است و برابری را در ساختار آموزشی امکان پذیر نمی سازد. 

صفحه 83:
۰ محيط مؤسسات آموزشی در کودکستان, دبستان, دبیرستان و دنشکده از محصلین دارد. پرورش روانی در آموزشگاه در حقیقت دنباله پرورش شخصیت در خانواده است و عوامل منفی احتمالی موجود در مدرسه وقتى بيشتر تشديد مى شود كه در خانواده هم مسایلی مثل از هم گسیختگی و فقدان پیوندهای عاطفی مطرح باشد. 

صفحه 84:
مدارس در اغلب نقاط دنياء به ویژه در كشورهاى در حال توسعه هنوز نتوانسته اند نقش برورشى خود را ايفا کنند. در ارتباط محصل با آموزشگاه است كه عواملى مثل محيط آموزشكاه, رفتار محصلين با يكديكر, محيط از خانه تا مدرسه و رفتارها و مناسبات معلم و شاگرد مطرح می شود (محسنی,۲۴۴ :۱۳۸۴( 

صفحه 85:
* مدرسه در قالب سنتی خود و در سطوح مختلف می تواند عوارضی مانند اضطراب, استرس و خودکشی بوجود آورد. به ویژه در ميان نوجوانان آنچه که می تواند صدمات عاطفی قابل ملاحظه ای وارد آورد. احساس ناایمنی نسبت به آينده در ميان اين گروه است. آينده حرفه اى غالبا در كرو انجام تکالیف درسی و گرفتن نمرات قبولی و حتی بالاتر از حد قبول است. 

صفحه 86:
* امروزه در اغلب کشورهای پیشرفته صنعتی انجمن های گوناگون اولیاء و مربیان درصددند ايین نامه لغو نظام مبتنی بر نمره امتحانی را به تصویب برسانند. در ایران اطلاعات جامعی پیرامون شرایط عاطفی محصلین در دست نيست لكن امارهای مربوط به خودکشی ها حاکی از آن است كه خودكشى به علت عدم موفقیت در تحصیل نسبت قابل توجهی از موارد خودکشی را تشکیل میدهد [70 :1994 ۰ 0 ۰ ۲ ۷۷۰ ]. 

صفحه 87:
* مؤسسات آموزشى مى توانند از طريق تبليغ ضمنى يا علني ايديولوزيهاى خشونتكرا و تقویت ‎ol wiles‏ عاملى براى ترويج خشونت در جامعه باشند. آموزش مبانی ایدیولوژیک مبتنی بر برتری گروهی, قومی یانژادی و یا زمینه های دیگر از مهم ترین نمونه هایی ‎cul‏ ‏که جهان از دیرباز انواع مختلف آن را تجربه کرده است. 

صفحه 88:
* تا چندی پیش در ایران تنبیه بدنی عامل ضروری تربیت به شمار می رفت. چوب و فلک در مکتب ها همراه با تنبیه ا لو موی کمی نز مایم دی ماب الآ بگیریم. برحسب سنت گذشته پدر و مادر هنگامی که فرزند خود را به مکتب می سپردنا- معمولا به مکتب دار می گفتند: گوشت و پوستش از شماء استخوانش از ما..- ترسانیدن کودک به انداختن او به سیاه چالی که در آن مار و عقرب خانه کرده بودند نیز رواج داشت. برخی از تنبیهات نیز ویژه دختر بچه ها بود مانند نیشگون گرفتن تن و سوزن زدن به پشت دست های آنها کتیرایی, ۱۳۴۸: ‎AY‏ 

صفحه 89:
* یکی از انواع عدم تساوی «جو» اجتماعی متفاوت مدارس است, که برخی از آنهز امکان یادگیری را فراهم می آورند و برخی دیگر مانع یادگیری می شوند. . از انتقاداتی که به کرات در زمينه نظام آموزشی مطرح شده است کسل كننده بودن جو اجتماعى مدارس است. 

صفحه 90:
* محصلین ناچارند حجم زیادی از اطلاعاتی را که اساسا در هیچ جهتی مفید نیستند به خاطر بسپارند. به عنوان مثال اغلب محصلین درس تاريخ مجبور می شوند که نام ها, تاریخها و اتفاقات را از بر کنند بدون آنکه درباره نقش آنها در درک فرآیند زندگی اجتماعی بحث کرده ‎.[Lauer, 2006: 322] suub‏ 

صفحه 91:
0 از دیگر مسایلی که در رابطه با «جو» ‎aware‏ ‏مورد توجه قرار كرفته است وجود ترس» است اكر محيط مؤسسه آموزشى از ايمنى لازمر برخوردار نباشد تدريس براى معلمين و يادكيرى براى محصلين دشوار خواهد بود. واقعيت ان است كه ميزان قابل توجهى از جرم و خشونت را مى توان در مدارس مشاهده كرد و كزارش هاى خبرى در رسانه ها در اكثر كشورهاى جهان به اين موارد به كرات اشاره كرده اند. 

صفحه 92:
‎٠‏ يكى از انتظارات مردم از نهاد آموزش و پرورش که باعث مى شود در راه ان هزينو کنند تحرک اجتماعی عمودی است. همبستگی ميان سطح آموزش و میزان درآمد که در خيلى از كشورهاى ييشرفته جهان مثبت شناخته شده است در تعداد قابل توجهى از كشورهاى در حال توسعه با سؤال مواجه است [324 :2006 ,0116۲]]. 

صفحه 93:
۰ آیا رابطه ای مثبت ميان سطح آموزش با رفاه, ثروت و موفقیت اجتماعی در همه جا وجود دارد و این همبستگی از نظر آماری چقدر و در چه جهتی است؟ حتی در شرایطی که میزان بیکاری نیز پایین است. بسیاری از نیروی کار از تخصص و مهارت و آموزش خود در شغلی که دارند استفاده کنند 

صفحه 94:
* به ويزه در سطح آموزش عالى؛ در شرايطى كه توسعه أن همزمان با رشد ساير بخش هاى جامعه نباشد, فارغ التحصیلان دانشگاه ها عملا در بلندمدت ناچار خواهند شد در مشاغل از نوع غير ماهر یا نیمه ماهر و در مراتب پایین به ‎cules‏ بپردازند. 

صفحه 95:
* آنچه که امروزه از وظایف آموزشگاه در دنیا شناخته شده. سنجش میزان هوش واستعداد و پی بردن به مسائل عاطفی و نیز هدایت تحصیلی و ‎law‏ در جهت علایق 9 استعدادهاست, زيرا اين ‎cules‏ ها نقش قاطعی در تطلبق اجتماعی محصلین و زندگی بعدی آنان دارد. ناتوانی ها و عقب ماندگی های تحصیلی در کودکان. ممکن است دلایل گوناگون داشته باشد که بر حسب نوع جامعه متفاوت می شود و از آن جمله است: 

صفحه 96:
‎٠‏ ضعف شنوایی, خستگی های ممتد, اختلال در تکلم, شرایط نامساعد خانوادگی, اختلال در بینایی (دوربینی, نزدیک بینی), نامساعدی شرایط اموزشی و پرورشی در مدرسه. صرع. ناتوانی های بدنی, سوء تغذیه. 

صفحه 97:
‎٠‏ اهميت راهنمايى تحصيلى و شناخت استعدادها: تنها مربوظ به تتضيل ,موفقيت آمیز در دوره معینی از زندگی نیست, بلکه در تمام مدت عمر, آموزش و پرورش نخستین دانش آموز در زندگی موّثر می افتد. علت رواج پدیده هایی مثل تقلب در امتحانات, تنبلی هاء بازیگوشی ها و عدم رغبت به مطالعه. با سطح هوش, سلیقه ها و استعدادها رابطه ‏دارد. 

صفحه 98:
* اثر ۳ ‎ep‏ را در یل زندگی فرد. در جریا ‎lo‏ نتخاب شغل و تطا بق شغلی و نیز برداختن به كار تخصصى هم بايد به حساب بیاوریم. گذشته از جنبه استعدادشناسى مدرسه, زمینه های اجتماعی زیر هم که می توانند از محیط تحصیلی ناشی شوند, در بروز انحرافات اجتماعی مؤثرند: 

صفحه 99:
روابط شاگرد و معلم, روابط محصل با مدرسه به عنوان یک سازمان اجتماعی, روابط اجتماعی فرعي موجود برای محصل که ناشی از روابط او با آموزشگاه است و مسائل مربوط به رژیم آموزشی در ارتباط با ویژگی های فرد. 

صفحه 100:
۰ فرهنگ شرایط اساسی در انتقال فرهنگء را فراهم می کند و مبتنی بر چند عنصر آموزش, کنش متقابل اجتماعی و تأثیرگذاران بر نقش ها از طریق نفوذ در نظام شخصیت فرد است. در پرتو اين تأثیرات می توان انحراف را حاصل آگاهی ها و نگرش ها و رفتارهای مطرح در محیط فرهنگی تعریف کرد. 

صفحه 101:
8 البته در اين زمينه بايد اشاره کنیم که عناصر فرهنگ انحراف همسان نیستند و جامعه نیز به گونه یکسانی درباره آنها داوری نمی کند (تفاوت خلافکاری مالیاتی با روسپیگری. سرقت و اعتیاد). با اين حال نیازها و ارزش های رفاهی با دو رفتار متضاد یعنی درستکاری و بزهکاری در رابطه است و انجه كه در اين ميان ايفاى نقش می کند انتخاب نوع رفتار است یعنی کار و کوشش در یک سو و سرقت در سوی دیگر. 

صفحه 102:
8 توجه به موضوع تفاوت های افراد از نظر پاره انديشه هاى افرادى نظير ی و «بیکر» آغاز شده بود. «سادرلند» [. ۲۱ . ع ‎Sutherland‏ [ تلاش کرد تا دانش های کلاسیک درباره انحراف را در قالب یک استنتاج خاص تدوین نماید میزان انحراف در جوامع مختلف و در زمان های مختلف تفاوت دارد 

صفحه 103:
۰ او همانند دیگران به اين واقعیت اشاره کرد که برخی از بخش های جامعه بیش از بقیه مرتکب جرم می شوند, و بر اين باور بود که انحراف و جرم از نوع رفتارهای آموخته شده و ‎il ntl‏ علل محبظی هنن (تنها استتياع ‎sb‏ مغزی ويا اختلالات كروموزومى ناشی شوند). 

صفحه 104:
‎٠‏ «سادرلند» در پاسخ به این پرسش قدیمی که جه عواملی سبب رفتارهای مجرمانه می شود آیی پاسخ.را مطرج مى کته که جرم یک واقعیت محیطی است. در محیط است که نگرش ها و رفتارهای انحرافی آموزش داده می شود و حمایتی در سطح محدود ويا گاهی هيج از رفتارهای هنجاري به عمل می آورد. 

صفحه 105:
: سادرلند» در طول سال های ۱۹۳۰ نظریه « پیوستگی اختلافی» - ‎Differential)‏ ‏0 را توسعه داد و ادعا کرد که بر اثر فرآیند اجتماعی شدن ‎sl ob‏ از افراد بیش از دیگران در معرض ارتکاب جرم قرار می گيرند. این دسته کسانی هستند که جهت گیری های محرمانه را از طریق تعامل اجتماعی از برخی گروه ها کسب و درونی کرده اند و اين گروه ها مى توانند: 

صفحه 106:
8 خانواده. گروه همبازی ‎ily‏ گروه ‎sb‏ دوستانه بزرگسال وريا همسایگان باشند, اما همه آنها بايد از نوع كروه هاى نخستين باشند, ‎٠‏ یعنی كروه هايى كه از نظر تكوين عقايد درباره درست و نادرست براى افراد ارزشمند هستند. رابرت کوهن» ( 0۳6۳ ۰ ۰ ) توجيحات سادرلند درباره پاره فرهنگ های بزهکار را با شرایط دسته های بزهکار هماهنگ کرد. 

صفحه 107:
۰ «کوهن» به اين نکته اشاره دارد که جوانان بز ر وابسته به طبقات پایین از دید دسته ای كه به أن تعلق دارند در تلاش كسب موفقيت هستند, اما اين موفقيت از طريق دور زدن و نادیده گرفتن مقامات مدرسه, به ستوه آوردن پلیس و همسایگان و ایجاد خسارت های ارادی مورد سنجش قرار می گیرد. 

صفحه 108:
. عضویت در یک پاره فرهنگ منحرف به پکباره ضروری است درگیری پیشرونده با فعالیت های گروه است, اعم از اينكه این گروهها از ولگردان, هم جنس گرایان و يا مجرمین تشکیل شده باشد. 

صفحه 109:
* پیشرفت از اقدامات اولیه تا مشارکت کامل در اين گروه ها را «هوارد بیکر» (دوره انحرافی» نامیده است. اقدام اولیه ممکن است با هدف پیوستگی به یک پاره فرهنگی صورت نگرفته باشد, بلکه تصادفی و بدون 

صفحه 110:
انحرافی مبادرت نماید متدرجا در رابطه ای نزدیک با دیگرانی که تحت همان قواعد زندگی می کنند قرار می گیرد. اين پیوند گروهی به تقویت رفتار اولیه می پردازد و عملا دلایل 3 توجيهات لازم را به عنوان عضویت در یک پاره فرهنك انحرافى فراهم مى آورد و هويتى را متفاوت از هويت اوليه ايجاد ميكند .[Stewart, 1988; 144] 

صفحه 111:
۴ هویت انحرافی به اعتقاد «بیکر» هویتی کنترل کننده است. برخی از افراد از پیوند با اين باره فرهنگ احساس خشنودی میکنند و برخی دیگر از روی اجبار آن را می پذيرند. چرا که با برچسب منحرف از سوی جامعه مواجه هستند و از انجا که از «داغ منحرف» رنج می برند (وقتی که با فرهنگ قراردادی و رایج در رابطه هستند) ترجیح می دهند در پاره فرهنگ منحرف باقی بمانند. 

صفحه 112:
8 علاوه بر آنچه که در مورد پاره فرهنگ انحراف به أن اشاره كرديم بايد ياداورى كنيم كه ساختازهاى قرهنكى در رابظه با محيط زتدكق نيز تنوع دارند و از جمله محيط هايى كه در 

صفحه 113:
* وجود اماکن عمومی به علت افزونی فعالیت های خارج از خانواده, و رونق تفریحات خاص جوامع شهرنشین که روز به روز صورت های متنوع تری پیدا می کند. مسائل متعددی را از نظر اتجراقات. اجتماعی مظرح مى كنة: ايعاد و توسعه اماکن عمومی و ارتباط روزافزون مردم با اين مراكز ب به طور مستقيم يا غير مستقيم در صورت فقدان نظام مستمركنترل اجتماعی: زمينه كسترش انحرافات اجتماعى را فراهم مى نمايد. 

صفحه 114:
= مطالعات انجام شده نشان می دهد که حتی در مناطق مختلف شهر میزان انحرافات مختلف متفاوت است. در مناطقی که عدم تعادل اجتماعی و فقر بیشتر است انحرافات هم بیشتر به چشم می خورد و برعکس در مناطق پیشرفته تر کمتر. در جامعه شهری محیط فیزیکی به طور روزافزونی در معرض آلودگی است, زاغه نشینی در گسترش است, فضای زیستی محدودتر می شود و مسایلی مانند سروصدا مطرح می باشد. 

صفحه 115:
۶ از سوی دیگر محیط انسانی نیز دارای مسایلی حادتر از پیش گردیده است, مسایلی مانند فقر, از خود بیگانگی, و بی سازمانی اجتماعی. هنگامی که استقرار و اسکان جمعیت در مناطق شهری مبتنی بر مطالعات دقیق قبلی نباشد, مراکز شهری می توانند مبدل به گردند