کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعی

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم 

صفحه 2:
° تاليف : دکتر منوچهر محسنی 

صفحه 3:
۰ فد 4 

صفحه 4:
* مقدمه * فقر واقعیتی آشناست, هميشه بوده است و احتمالا هميشه هم خواهد بود و تا به حال مبتلا به اکثریت جمعیت جهان بوده است, هرچند که فقرای ملت های مختلف در یک سطح قرار ندارند و از تمامی جهات نیز ‎ay‏ اشتراک ندارند: شنواهد.تتتیار تشان.دادة استت که فقر بیشتر در داشتن چیزهاست تا برخورداری صرف از غذا و در عين حال استانداردهای فقر نیز مدام در حال یر موجه اسب. آگر با استاندازدضای کلوتی‌تید خیلی آزز ثروتمندان جهان قدیم نگاه کنیم باید آنها را فقیر بدانیم. 

صفحه 5:
* آنان نه برق داشتند, نه اتومبیل, نه شوفاژ, نه قادر به سفر به اقصی نقاط ‎lio‏ بودند, نه از مراقبت ‎sb‏ پزشکی برخوردار بودند, نه آموزش دانشگاهی داشتند و نه فرزندان آنها از کامپیوتر استفاده می کردند. این امکانات همه به دنياى نوين تعلق دارد و در پاره ای از _ کشورهای جهان کنونی نداشتن برخی از آنها از جمله ملاکهای فقر به حساب می ‎ul‏ 

صفحه 6:
كروه هايى از روتتفكران جهان و به ویژه چب گرایان همواره فقر را در مقابل ثروت قرار داده اند و اين چارچوب دو نوع جهت گیری متفاوت را سبب گشته است: فقر یک ‎ort‏ ‏بخاطر ثروت دیگران است و از سوی دیگر اين نظر که فقر یک عده به علت مسائل فردی و اجتماعی است و گروه دیگرثروتمندان) مقصر نیستند. شعار هميشه مطرح این بوده است که در کشورهای سرمایه داری: پورژواری اشاغد دهنده فقر است. 

صفحه 7:
* فقر و به ویژه فقیران از دیرباز توجه بسیاری از صاخب نظران را بة جود جلت کرده است و ادبيات كشور ما مملو از قطعات, داستان ها و أشعار مرتبط با اين موضوع است. در جوستآن سعدی» آمده است که: * من از بی نوایی نیم روی زرد غم بینوایان رخم زرد کرد نخواهد که بیند خردمند ریش نه بر عضو مردم نه بر عضو خويش 

صفحه 8:
* و نیز از سعدی است که ۰ بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار * تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند ادمی 

صفحه 9:
* فقر پدیده ای است که با دامنه نیازمندی های انسان و میزان ارضاء آن ارتباط دارد و اگر بپرسیم که حداقل ضروریات چیست؟ خیلی از مردم بلافاصله پاسخ خواهند داد که نیاز به غذاى مناسب, لباس و محل سکونت مناسب. برخی دیگر ممکن است مواردی مانند تأمین در مقابل خطرات و خدمات بهداشتی درمانی را هم اضافه کنند. احتمالا کمتر خواهند بود كسانى كه توانايى خواندن و نوشتن» را به عنوان یک مهارت اجتماعی ضروری برای " ‎ge‏ ی ادا تس تا ‎wae‏ 

صفحه 10:
* در هر حال, فراسوی ‎oul‏ نگرش ها اين داوری وجود دارد که نیازهای اساسی همه یکسان است و در حقیقت مجموعه ای از ضروریات مشترک بشری وجود دارد که همه باید در اختیار داشته باشند. در مقیاس جهانی و در شرایط دگرگونی سریع همه معیارها و ارزش ‎la‏ دست یافتن به چنین مجموعه ای به نظر محال می نماید. حتی نیازهای غذایی نیز از فردی تا فردی دیگر متفاوت است [1- .[Pewer, 1986: 20 

صفحه 11:
* با اینکه مفهوم فقر در ادبیات ما تنها ‎aur‏ ‏اقتصادی ندارد و دارای کاربردهای فرهنگی و به ویژه عرفانی نیز بوده است, اما جنبه اقتصادی آن اهمیت بسیار دارد. در زمینه اقتصادی مسأله محوری کمیابی یا ندرت و تملک است و از آنجا که تقاضا از عرضه بیشتر است آنچه که ضروری و کمیاب است ارزش اقتصادی پیدا می کند و در اين شرايط عدم دسترسی به ضروریات سبب بوجود آوردن احساس فقر است. 

صفحه 12:
‎٠‏ به به طور خلاصه فقر ‎(Powerty)‏ بیانگر استاندارد پایین زندگی مردم است 

صفحه 13:
* فقر شرایطی است که در آن فرد در موقعیت برخورداری از حداقل استاندارد نیست و نمی تواند حداقل ضروریات زندگی را فراهم آورد. به عبارت دقیق تر فقر شرایطی است که در آن فرد خواه به علت درامد نامناسب و یا هزینه غیر عاقلانه از حداقل لازم برای تدارک کارایی فیزیکی و ذهنی خود برخوردار نیست و نمی تواند خود و وابستگان خود را در شرایطی قرار دهد که بتوانند کار کردی موَثر, برحسب استانداردهای جامعه ای که به آن تعلق دارند داشته باشند [170 :1995 ,508۲۳۵2]. 

صفحه 14:
۶ می توان تعریف «هورتن» ( ۰۳۱۵۲۲۵۳ ۴) را هم _ قابل قبول دانست که فقر شرایطی است که در آن اشخاص آن قدر پول ندارند که حداقل استاندارد سلامت و بقا را به نحوی که در جامعه و توسط اكثريت مردم شرايط ‎sole‏ تلقى مى شود) دارا باشند. (هورتن» با نگرش خاص به جامعه آمريكا نتيجه مى كيرد كه فقرا کسانی هستند که در حاشیه جامعه.وندگی مي كنند و بسيارق از آنها با مسائل و يا معلوليت هاى اجتماعى ويا بدنى مواجه هستند. 

صفحه 15:
۶ در این کشور ملاک دقیق تر تشخیص فقر را «خط فقر» (۱۱06 ۳0۵۷۷۵۲۷) می نامند که مفهوم اقتصادی ‎oe‏ . مفهوم فقر نسبى بر اين تكيه دارد كه در دنياى حال تغییر سریع, آنچه که در گذشته در یک کشور لوکس و تجملی تلقی می شد آمروز در همان کشور ممکن است از ضروریات تلقی شود. استانداردهای زندگی همگام با تحول در انتظارات اجتماعی افراد, تحول پیدا می کند. مفهوم فقر نسبی بیشتر از اين نظر اهمیت دارد که مجموعه فرهنگی جامعه ای را که فقر در آن واقع می شود در نظر می آورد. 

صفحه 16:
* از این دیدگاه, فردی که سطح زندگی او زیر استانداردهای اکثریت افراد جامعه قرار دارد در شرایط محرومیت یا فقر به سر می برد. براساس نگرش «پاور» و همکارانش در انگلستان, پنج گروهی که در حالت آسیب پذیری از نظر مواجهه با فقر قرار دارند عبارتند از: بیکاران, افراد دارای دستمزد خیلی پایین. سالمندان, بیماران و معلولین, و خانوارهایی که در آنها فقط پدر و یا مادر وجود دارد البته منظور «پاور» این نیست که گروه های مزبور در انگلستان فقیر به حساب می آیند. بلکه مقصود این است که احتمال اينکه آنان بافقر مواجه شوند بیشتر است [1- ‎.[Power, 1986: 20‏ 

صفحه 17:
* باید دانست که فقر که عامل مهمی در ‎ww‏ ‏سازمانی اجتماعی شمرده می شود و یک انحراف اجتماعی به حساب می اید یک مفهوم نسبی است. مفهوم فقر از آن رو ازجامعه ای تا جامعه دیگر تفاوت دارد که با استاندارد نیازهای فرد و جامعه در رابطه است. فقر همان طور که با ثروت در رابطه است با استاندارد زندگی نیز مربوط است. فقر همچنین با امر رفاه مرتبط است. 

صفحه 18:
* در کشورهای ثروتمند که مردم از حداقل لازم برای خوراک, زندگی و پوشاک برخوردارند, موجود در جامعه مورد قضاوت قرار گیرد. در این شرایط کسانی که از امکانات رفاهی بیشتری برخوردارند ممکن است در مقام مقایسه با انهایی که امکانات رفاهی کمتری برخوردارند و یا اساسا فاقد آن هستند ثروتمند به حساب بيايند. 

صفحه 19:
۰ بنابراين بايد توجه داشت كه نبايد صرفا فقر و ‎mat‏ را با هی مرتیظ کر وهميشة أبن ذو یک فرد از امکانات لازم براى : تغذیه خويش برخوردارباشد اما از نظر امکانات رفاهی فقیر و باید آن را نسبی دانست ‎Sharma, 1995: 171]‏ 

صفحه 20:
فقر می تواند ماهیتی ادواری داشته باشد. در دوره های خاص زمانی قدرت خرید در سطح کشور یا یک منطقه کاهش می یابد. پس از بحران های سیاسی و اقتصادی توده های وسیعی از مردم بیکار می شوند و یا به علت بیکاری جرایم ممکن است افزایش یابد. در جامعه روستایی پدیده خشکسالی که ماهیتی ادواری دارد سبب مشکلات فراوان و مهاجرت به نقاط دیگر می شود. 

صفحه 21:
* خشکسالی در جهان کشاورزی گذشته عامل قحطى ها بود (همه ما شعر معروف «سعدی» را به ياد داريم كه: جنان قحط سالى شد اندر دمشق - که یاران فراموش کردند عشق). . در ایران جمعیت های روستایی و ایلی همواره با اين مسألة و عوارض آن مواجه بوده اند. تهایت اینکه غوامل فقر آدواری را می:توان به دو دسته جمعي (بحرانها, مصايب طبیعی, جنىٌ...) و فردى (بيمارى؛ معلوليت, بيكارى و...) تقسيم كرد. 

صفحه 22:
* مفهوم فقر تنها در مورد افراد به کار نمی رود و از رایج ترین کاربردهای دیگر آن بیان جامعه فقیر» است و این وقتی اتفاق می افتد که در جامعه در مفهوم کشور, منطقه و...) فرصت های آموزش و اشتغال محدود باشد, و افراد به ضروریات زندگی و خدمات عمومی دسترسی نداشته باشند. در جهان کنونی در سطح اغلب کشورهای دنیا) فقر در بعد منطقه ای اهمیت زیاد دارد. به طور کلی می توان نتيجه كرفت عدم تطابق ميان نيازها و منابع در جمعيت هاى انسانى عامل ايجاد فقر است. 

صفحه 23:
* اساسا به علت فقر است که اصطلاحاتی مانند کشورهای عقب مانده, جهان سوم, توسعه نیافته, در حال توسعه و... رواج یافته است. در درون کشورها نیز فقر می تواند در رابطه با كروه هاى خاضی از جامعة مطرح باشد و هميشة افزادى تظير معلولين: إبيماران زوائق: سالمندان, بیوه هاء ایتام. بیماران, بیکاران و . . از گروه هاى «آسيب يذير» شناخته شده اند. مفهومی که با فقر در ارتباط است. 

صفحه 24:
* اندازه گیری فقر * فقرا چه کسانی هستند؟ اندازه گیری فقر کار است. واضح است که یک کارگر فصلی فاقد 9 صاحب ۸ فرزند, گرفتار قرض و سوء تغذیه و بیماری و دارای سطح درآمد روزانه بسیار نازل راء براساس هر تعریفی باید فقیر بنامیم, اما مسأله در این است که همه خانواده های فقیر در اين چنین شرایط آشکاری از فقر قرار ندارند. علاوه براین, فقر تنها جنبه فردی و خانوادگی ندارد, بلکه می تواند ابعاد قومی, نژادی, گروهی, منطقه اى و ‎.[Stewart, 1988; 265-6] sl ails lo‏ 

صفحه 25:
* از اولین مطالعاتی که تقریبا به شیوه علمی درباره فقر در دنیا انجام شد دو مطالعه ای بود که در حدود سال های ۱۸۹۰ توسط «روان تری» ( 5 6( در نیویورک و «بوت» ( 500۳ ۰ 6) در لندن انجام شد. «بوت» به اين نتیجه رسید که تا حدود ۸۴۷/ از جمعیت لندن یا فقیر بودند یا خیلی فقیر. «روان تری» هم در نیویورک کم و بیش به همین نتیجه رسید, و در عين حال اولين كسى بود كه تلاش كرد فقر را با دقت بيشترى تعريف كند. 

صفحه 26:
وی دو اصطلاح «فقر اولیه» (کسانی که دارای حداقلی از تغذیه نبودند) و «فقر ثانوی» (کسانی که قادر به تغذیه خویش بودند اما تمایل داشتند پول خود را صرف چیزهای دیگر کنند) را به کار برد. هدف او اين بود كه ميان درجات فقر تميز قايل شود. امروزه اصطلاح «فقر مطلق» براى توصیف شرایط کسانی که حداقل ضروریات را فاقدند و یا در تنگنا قرار دارند به کار می رود. صرفنظر از اینکه فقر چگونه اندازه گیری می شود واقعیت آن است که این بخش از هر جامعه با بقیه تفاوت های اساسی از نظر سطح سلامت, شانس بقا, و میزان های مرگ و میر در تمام جوامع بشری دارند [8 :2005 ,0606]. 

صفحه 27:
* سنجش فقر با مشکلات و عدم توافقهای بسیاری همراه بوده است. سوال اصلی که در این زمینه مطرح است این است که آنچه که مورد سنجش قرار می گیرد گونه خاص و مشخصی از فقر است و یا آنکه جنبه ای از سنجش كسترده تر سطوح عدم تساوى است, مانند تعيين خط فقر كه نمايشكر كروهى است كه در يايين ترين سطوح در آمد قرار دارند[114 :1997 ,۸۵۱061] 

صفحه 28:
* استانداردهایی که در مورد محرومیت و استاندارد زندگی برای تعیین سطوح 589 ‎(Mack) «So» lawgi‏ 9 همکارانش تدوین گردیده است توجه را بر هزینه و به عبارت دقیق تر بر مصرف به عنوان یک وسیله سنجش فقر متمرکز کرده است. اما اکثر مطالعات فقر, به ویژه آنهایی که در صدد مشخص کردن تعداد افرادی که زیر خط هستند. از درامد به عنوان شاخص استفاده می کنند. اکثر مطالعاتی که درباره سنجش فقر انجام شده است ماهیت نظری دارند و از قنون آماری در زمینه شمارش تعداد افراد گرفتار فقر و با سنجش وسعت و گستردگی عدم تساوی استفاده می کنند. 

صفحه 29:
با این حال سنجش های کمی عملا تصویر محدودی از وسعت فقر و عدم تساوی در جامعه بدست می دهد. یک بررسی آماری در عین حال اگر در حدی گسترده انجام شود و نمونه ‎ol sb‏ اطلاعات دقیقی ارائه نمایند می تواند تصویری علمی از جامعه ای که از آن انتخاب شده است ارائه نماید و البته اين به شرطی است که آزمونهای آماری اغتبار آن زااتأیید تماید. غلاوه بر بررسی های میدانی در محاسبات مربوط به سنجش فقر از آماری های رسمی ادواری (که سازمانهای ذیربط تهیه می کنند نیز می توان استفاده کرد. 

صفحه 30:
۶ از جمله ملاکهایی که در سنجش فقر مورد استفاده قرار میگیرد «خط فقر» است. خطی که مرز میان فقیران را با دیگران (غیرفقیران) نشان می دهد و به عبارت دیگر خط فقر آستانه ای برای تفکیک فقير از غير فقير است. عملا خط فقر از طريق دو مفهوم نسبى و مطلق بيان مى شود كه خط فقر نسبى عملا درصدی را که در مرز معینی (درآمد) قرار ِ حداقل مقدار درامد است. 

صفحه 31:
* فرهنگ فقر * وسعت دامنه فقر در دنیای معاصر به حدی است که جامعه شناسان از امکان وجود - فرهنگ فقر» سخن گفته اند. اين مفهوم براساس مطالعه ای که «اسکار لویس» (0. ۱6۷/5) در میان افراد فقیر در مکزیکو, پورتوریکو, و نیویورک به انجام رسانید عنوان گردید. «لويس» نتيجه كرفت كه افراد بسيار فقير رشد دهنده ارزشها و هنجارهايى هستند كه اساسا مبتنى بر شرايط محروميت آورى است كه در آن زندكى مى 

صفحه 32:
* علاوه بر اين فقرا شیوه زندگی خود را به فرزندان خود منتقل می کنند ( که ريشه در فرهنگ زاغه نشینی دارد. با اینکه کودکان تشویق می شوند که برای رهایی از فشارهای فقر باید درس بخوانند اما آنان در شرایطی بزرگ می شوند که نشانی از عقل و مهارت های اجتماعی مورد نیاز جامعه برای موفقیت دیده نمی شود. از دیدگاه «لویس» در زندگی افراد بسیار فقیر امیدی وجود ندارد. زندگی آنان مبتنی بر گذراندن هر روز به صورت منفرد از بقیه ایام است و برای بقا تلاشی فوق العاده لازم است. در خیلی از ابعاد افراد فقیر از بقیه جامعه بریده شده اند ‎.[Power, 1986: 116-8]‏ 

صفحه 33:
* باید اضافه کنیم که اصطلاح «فرهنگ فقر» اول بار برای توصیف افراد خیلی فقیری به کار رفت که بیکار هستند, در زاغه ها مسکن دارند, و یا در مناطق خیلی فقیر زندگی می کنند. «لویس» فرهنگ فقر را چیزی می داند که کم و بیش در شرایط مشابهی در خیلی از جوامع شهری وجود دارد و یا آنکه در شرایط ویژه ای در جوامعی که وارد فرایند صنعتی شدن می شوند مطرح مي گردد. وی از فرهنگی بحث می کند (در ایالت متحده آمریکا که در آن همه چیز حالت جمعی دارد, میزان الکلیسم زیاد است: افراد خیلی سریع وارد دنیای جنسیت می شوند. و گرایش به سوی خانواده «مادر مدار» است. 

صفحه 34:
* الیزابت لرزوگ ( ۲۱۵۴71 , ۴) اين مفهوم را در آمریکا مورد بررسی قرار داد و نتیجه كرفت که بسیاری از ویژگی های روانی که به فقرا نسبت داده می شود در حکم ضرورت های تطابقی در مقابل فقر است, و نمی توان آن را اجراء یک فرهنگ به حساب آورد. به اعتقاد او با اینکه میزان موالید نامشروع در میان فقرای آمریکایی (اساسا سیاهان) زیاد است. اما این پدیده از نظر فرهنگی توسط آنان تأیند:نهی,شود: مادران این دختران جوان همواره آرزو می کنند که این تجربه جنسی قبل از موقع هرگز واقع نشود و دخترانشان بتوانند ازدواج های خوب و موفقی داشته باشند. 

صفحه 35:
* به همین نحو با اینکه بسیاری از فقرا در مشروبخواری افراط می کنند, اما واقعیت آن است که «مستی» مورد تایید جامعه نیست. «هرزوگ» همچنین اشاره ‎wo‏ کند که بسیاری از آن خصایصی که به فرهنگ فقر نسبت داده می شود نتیجه سوء تغذیه, افسردگی, خستگی, نومیدی, ضعف, و وجود مشکل از نظر تمرکز قوای ذهنی در فرد است. به همین ترتیب عدم موفقیت تحصیلی فرزندان در مدرسه حالتی نیست که مورد تأييد والدين باشد, بلکه این وضع تحت شرایط موجود غیر قابل اجتناب است. «هرزوك» و «لويس» هر دو در اين نكته توافق دارند كه وجود خانواده «مادر مدار» نتيجه فقر زياد است و به سياهان فقير هم محدود نمى شود. 

صفحه 36:
۶ در برخی از مناطق دنیا که میزان بیکاری زیاد ست مردان بزرگسا عملا نمی توانند وظایف رييس خانوار را بر عهده گیرند و اين موضوع صرفا جنبه نژادی ندارد [8- 8 :1988 ,5060/3۲] . از آنجا که بخش عمده ای از عوامل موّثر در نابرابری فرهنگی ريشه در فقدان عدالت اجتماعى در جامعه دارد. شرايطى كه فقر كروه هاى زيادى از مردم را تهدید می ‎iS‏ انچه که در یک بررسى بايد مورد توجه قرار گیرد ساختار جامعه از اين حك 7520 

صفحه 37:
۰ علل فقر * می توان در یک نگاه کلی عوامل موّثر در بروز فقر را در دو دسته علل ساختی و علل روانی - اجتماعى طبقه بندى كرد [7- 8 0 :2006 ,1۵1167۲]. علل ساختی که بر مساله فقر موثرند عبارتند از: سازماندهی نهادی دولت, اقتصاد و آموزش پرورش, توزیع ثروت برايندى از این ساختار و به ویژه عملکردهای سازمانی از قبیل سیاست گذاری های دولت در این زمینه است. 

صفحه 38:
‎٠‏ در مورد علل روانی - اجتماعی نیز باید به عامل مهم نگرش ها و ارزش های مورد توجه در جامعه, که نزد فقیر و غیر فقیر در جامعه مطرح است اشاره کنیم. پذیرش تبعیض و ایدیولرژی فقر و ثروت از محورهای عمده قابل بحث در این زمینه است. در یک چارچوب دیگر پاره ای از متفکرین نیز علل فقر را در محورهای خرد» و «کلان» مورد توجه قرار می دهند. در محور کلان فقر از طریق فقدان ساختار متناسب فرصت ها توجیه می شود و در محور خرد موضوع فرهنگ فقر مورد توجه قرار می گیرد [244 :1997 ‎brinkerhoff,‏ 

صفحه 39:
* براساس نظر «مرتن» جامعه شناس آمریکایی بزهکاری ‎shh‏ ‏ابعاد اقتصادی است و از ساخت و سازمان اجتماعی ناشی می شود. از آنجا که ثروت در جامعه کنونی دارای بالاترین مراتب در نظام ارزش ‎sl‏ اجتماعی است و امکان دستیابی به آن از طریق روش های سنتی برای همه افراد امکان پذیر نیست, گروهی از مردم برای رسیدن به آن و یا امتیازات فرعی ‎Ol‏ ‏راههای بزهکارانه را انتخاب می کنند. اما مسأله در اين است که مرتن» روشن نمی کند که این گروه چه کسانی هستند, زیرا که همه کسانی که از ثروت محروم هستند دست به بزهکاری نمی زنند. از طرف دیگر می دانیم که تمام رفتارهای بزهکارانه انگیزه اقتصادی ندارند [1971 ,۳6۲۲۵۳]. 

صفحه 40:
* نهضت های جهانی مدافع حقوق زنان ‎(Feminist)‏ معتقدند که در طول چند دهه اخیر جهان شاهد زنانه شدن فقر» بوده است, که به معنی افزایش تعداد زنان فقیری است که تنها زندگی می کنند. در بسیاری از کشورهای جهان نسبت خانوارهای تک نفره فقیری که سرپرست آنها زن است رو به افزايشس بوده است (مانند زنان سياه پوست فقير در امريكا) [96 :2000 ,2001011065). 

صفحه 41:
* مشکل در نظریه هاي مربوط به فقر اين است كه اكثر آنها يا بر ویژگی های فقیران تمرکز دارند و کمتر به رابطه میان فقر و ساختار اقتصادی می پردازند و يا اينکه دیدگاه های یک جانبه نگر را مورد توجه قرار می دهند. 

صفحه 42:
۰ جامعه شناسان معمولا باور ندارند که فقر اساس نتیجه رفتارهای «فردی» باشد و اشخاص به عنوان «فرد» مسئول فقر خویش باشند. هرچند که ما شخصا مسئول رفتارهای اجتماعی خویش هستیم, اما جامعه شناسان رفتارها و ادراکات شخصی نیروهای اجتماعی کلی وجود دارد که مسئول وجود «فقر به عنوان یک پدیده اجتماعی» است [1- .[Power, 1986: 20 

صفحه 43:
* متدرجا از دوران رنسانس به بعد پذیرفته شد که فقر نتیجه مجازات های آسمانی (به علت ارتکاب به گناه نیست, بلکه بر اثر مزد کم. مسائل خانوادگی, وضع بد سلامت. فقدان مهارت و عواملی از این نوع بوجود می آید. در طول تاريخ همواره کسانی نیز وجود داشته اند که به دشواری باور داشته اند فقر واقعی نیز در جامعه وجود دارد, که احتمالا اين ناباوری به علت محدودیت دامنه اطلاعات آنها از شرایط جامعه بوده است. جمله منقول از «ماری آنتوانت» همسر «لویی شانزدهم» پادشاه فرانسوی را به خاطر آوریم که وقتی شنید مردم ضمن اعتراضات خود اظهار می کردند که «نان ندارند» در پاسخ گفت «چرا کیک نمی خورند»! 

صفحه 44:
۶ در برخی از ادوار تاریخی فقر گروه های كثيرى از ز انسانها به علت کمبور تولید, 9“ . واقعیتی غير قابل اجتتاب بود, و گاهی این طور استنتاج شده است كه فقر نه تنها غير قابل اجتناب است بلكه يديدهاى ضرورى است و سبب مى شود افرادى كارهاى خطرنائ, ناخواستنى و خسته كننده موجود در جامعه را هم ناگزیر باشند انجام دهند. البته نسبت اين مشاغل در جامعه های کنونی کمتر از گذشته است و ‎[Ctawart 1082: 1Q26_71 ...,‏ 

صفحه 45:
۰ مفهوم «دور باطل فقر» بر این جنبه تکیه دارد که هرگاه فقر ظاهر شود تمام دربها بسته می شود و دایره پایان نایذیری از محرومیت ها مطرح می شود که خروج از آن دشوار است. هر جنبه مهمی از دایره زندگی فرد با جنبه های دیگر از این نظر مرتبط می شود که آثار فزاینده فقر را تحکیم نماید. اين واقعیت را نمودار ارائه شده نشان می دهد. 

صفحه 46:
* فقر به یک واژه محکوم شدنی تبدیل شده _ است و هر فرد یا جامعه ای سعی در طرد ان دارد. به فقر همچنین اهمیت خیلی زیاد داده مي شود, چرا که بسیاری از مسائل دیگر هم با آن به طور مستقیم یا غیرمستقیم ارتباط دارند. به این جهت بررسی علل فقر از اهمیت بسیاری برخوردار است. فقر را نمی توان ناشی از یک علت دانست و این علل را می توان در چند گروه شخصی, جغرافیایی, اقتصادی, اجتماعی و سیاسی تقسیم کرد 1 ۰ دص دج ] .| . | م 

صفحه 47:
۰ ۱- علل شخصی. با اينكه هيج كس نمى خواهد فقير باشد و همكان تلاش مى كنند كه به قدر كافى بول و امكانات در اختيار داشته باشند, با اين حال برخى از علل شخصی می تواند موجب فقر گردد. یکی از این علل بیماری است که از یک ننتو دز این خالت بای فرد تشکل اتبت که دزآمد کیب کند و ‎spud jl‏ دیگر آن امکانات قلیلی را هم که در اختیار دارد باید صرف هزینه های درمانی نمايد و به اين ترتیب استاندارد زندگی او سقوط می کند. از سوی دیگر فقر نیز عامل ایجاد بسیاری از بیماریها و شرایط ناسالم است. عامل دیگر وسعت ابعاد خانواده و یا به عبارت دیگر زیادی تعداد قرزندان است. بی سوادی تیز مي تولتد مسئول فقر باشد. معمولا در کشورهای توسعه تیافته اشخاص باسواد دارای درآمد بالاتری هستند اما به علت مشکلات ساختاری چنین شرایطی ممکن است در خیلی از کشورهای در حال توسعه وجود نداشته باشد. باید تنبلی را نیز به اين عوامل افزود, چیزی که بکلی متفاوت از بیکاری است. در حالی که در شرایط بیکاری افراد مایل به کار هستند اما کار پیدا نمی کنند؛ تتبلی وقتی است که ممکن است کار وجود داشته باشد اما فرد آماده برای کار کردن نباشد. 

صفحه 48:
‎٠‏ ۲- علل جغرافیایی. این عوامل ممکن است سبب شوند که افراد در شرایط فقیرانهای زندانی شوند. کشور همکن است از نظر منایع طبیعی فقیر باشد و مردم هر قدر نیز تلاش کنند نتوانند به نتایج امیدوارکننده ای برسند. اطلاعات جغرافیایی حکایت از آن دارد به علت منابع طبیعی محدود مردمی که در صحراها و کوهستان های مرتفع زندگی می کنند معمولا فقیر هستند. عوامل جغرافیایی ناخوشایندی مانند آتشفشان, زمین لرزه, رعد و برق, سيل و ... عمق و دامنه فقر را افزایش می دهند. 

صفحه 49:
۶ ۳- علل اقتصادی. نقش عوامل اقتصادی در فقر بسیار با آهمیت است. توزیع نامتعادل ثروت یک دلیل عمده است. به همین ترتیب انحصار وسایل تولید و توزیع آنها در دست تعداد معدودی از افراد می تواند یک علت دیگر باشد و به اين ترتیب عده زیادی مورد استثمار قرار گیرند. بیکاری نیز در همین ردیف از مهم ترین عوامل فقر است. به ویژه در شرایطی که ابعاد عمومی پیدا می کند. می دانیم که بیکاری شرایطی از بازار کار است که در آن تقاضای کار بیش از فرصت های شغلی ایجاد شده باشد و بیکاری می تواند به انواعی چون ادواری, ناگهانی و فصلی تقسیم شود, همان طور که بر حسب بخش های فعالیت های اقتصادی نیز قابل طبقه بندی است. 

صفحه 50:
۰ ۴- علل اجتماعی آداب و رسوم و سنت هاى خاص ممکن است شرایطی فراهم کنند که افراد زندگی خود را در فقر بگذرانند و تلاش چندانی هم در رهایی خود از این مشکل نکنند (نظام کاست در هند). ممکن است یک علت دیگر عدم دسترسی به فرصت های لازم از نظر دستیابی به امکانات اجتماعی باشد و این در شرایطی است که جامعه نتواند تسهیلات لازم را برای افراد فراهم کند. 

صفحه 51:
-۰ 8+-علل:سیانیست. اگر سیاست دول تشتويق :توليد و تقليل:نارصاق عصومی ,نبابنة و چستت به وضع قوانین نامتانتتب:بزند:تشکل فهر, توسعه خواهد یافت. به همین ترتیب اگر سیاست دولت اعطای امتیازات اقتصادی و انحصارات به تعداد معدودی از افراد باشد و اکثریت نقشی نداشته باشند این رویه به فقر گروه های کثیزی می اتجامد, اكن وول درضدوتعرصه عدعات ضانیب آموزشی ند همه مرجمباستتا پیوانند ترای‌خجو‌عتخ امد ‎alls Guus‏ این رویة نیز به فقر می انجامد. دولت ها همچنین می توانند با وضع قوانین خاص به تشویق استثمار انسانها بپردازند. در مقابل اگر سیاست دولت ایجاد شغل برای گروه های کثیری از مردم, تشویق تولیدکنندگان کوچک و صنایع گوناگون باشد عملا با فقر مبارزه خواهد شد. بنابراین سیاست های دولتی می تواند عامل توسعه فقر و یا مبارزه با آن باشد. 

صفحه 52:
* نتیجه. هرگاه تعدادی از این عوامل که به برخی از آتها اشاره کردیم با هم ترکیب شوند فقر گردند. در مقیاس امروزه موفقیت و شکست دولتها, و نهادهای سیاسی از طربق توانایی های آنها در مبارزه با فقر ارزیابی می شود. ممکن است کشوری ‎wlio jl‏ عظیم اقتصادی برخوردار باشد, اما به علت سوء مدیریت دولتی مردم فقیر باشند. 

صفحه 53:
۶ فقر و انحراف * دو مشکل فقر و انحراف با هم رابطه ای دوسویه دارند. از سویی فقر خود یک انحراف اجتماعی یا یک مشکل اجتماعی شناخته می شود و از سوی دیگر فقر به عنوان عامل يا زمينه ساز انحراف تلقى مى شود. پژوهشگران اجتماعی در بسیاری_ از بررسى ها فقر و با نهودهای خاص آن (از قبیل درآمد: طبقه: موقعیت اقتصادی و ...) را به عنوان یک متغیر مستقل در مطالعات خود مورد استفاده قرار مى دهند. 

صفحه 54:
شواهد بسيارى از كوشه و كنار دنيا حاكى از آن است كه بالاترين ميزان هاى خشونت خانوادگی در خانواده های کم درآمد اتفاق مى افتد, هرچند که نمی توان نتیجه گرفت که خانواده های کم درامد در مجموع خشن تر هستند, چرا که مشاهده شده است به طور کلی نسبت خانواده های فقیر خشن نیز اندک است [112 :1998 ,۲۳۱0 ]. مردان یقه آبی در مقایسه با مردان یقه سپید در خانواده ها بيشتر مبادرت به خشونت مى كنند وبا اين عذال ى. .يع _ وام .عم [ عدسك د ده اه ان ماه 

صفحه 55:
* تطالعات قوآوان بعگزنه آی قاط یشان ناده اند کهمیران ارتکاب: نة.ققل قز طبقات بانين از تتایر طبقات بیشتر اشتت. اغلب قاتلین براساس اين مطالعات در ميان كاركران بدون مهارت ويا كم مهارت قرا« اررتد رو براسانين جهام شواهد هبتنا به جاععه شناستان فقر را به كونه اى كم و بيش قاطع به عنوان يكى از عوامل قتل به حساب آورده اند [57 :1998 ,1810] و در توجيه اين رابطه نيرومند دلايل متعددى را ذكر كرده اند. در مقايسه با افراد وابسته به طبقات بالاتر, فقیران بیشتر در معرض مسائل مالی, خانوادگی و انواع فشارها قرار دارند. مسایلی که عملا شرایط را برای تضادهای میان فردی فراهم می کند. همچنین فقیران به دلایل خاص در برخورد با تضادها و درگیری های میان فردی بیش از بقیه به اعمال خشونت به عنوان یک رویه رفتاری دست می زنند. 

صفحه 56:
ثیر فقر بر قتل آثار خود را در مقایسه میان ملتها نیز آشکار می کند. به طور کلی و براساس شواهد آماری میزان قتل در کشورهایی که از نظر اقتصادی توسعه نیافته به حساب می آیند در مقایسه با کشورهای توسعه یافته به گونه ای محسوس بیشتر است هرچند که در درون این دو گروه از کشورها نیز شرایط بسیار متفاوت است (به عنوان مثال در میان کشورهای صنعتی میزان قتل در ایالات متحده آمریکا از سایر کشورها بیشتر است). غالبا اشاره شده است که سطح فقر هم در درون هر دو گروه کشورها متفاوت است. 

صفحه 57:
* در اینجا این پرسش پیش می آید که چگونه است که فقر سبب میزان بالاتری از قتل در کشورهای فقیر می گردد. احتمالا موضوع را بايد به وفور تعاملات بیشتر اجتماعی در میان فقرا دانست. فقیر که بیش از غیرفقیر در معرض ارتکاب به قتل قرار دارد به میزانی پیتفتتر از غیرققیر در ارتباظ با افراد‌دیگر قرار دار و نة اين ثرتي امکان کشتن یکدیگر بیشتر قراهم می شود. أنجه كه كفته شد به ویژه در کشورهای در حال توسعه مطرح می شود جایی که فاصله میان فقیر و ثروتمند بیش از کشورهای توسعه یافته است. پژوهشگران بسیاری بر اين عقیده هستند که نابرابری اجتماعی عامل مهمی در ارتکاب به قتل است, چراکه فقیر معمولا به سرزنش ثروتمند و دیگران, بیش از خودش, در رابطه با شرایطی که با آن مواجه است می پردازد ]58 :1998 ‎Thid,‏ 

صفحه 58:
* پژوهش هایی که درباره فقر انجام شده است نشان میدهد که بیماران, معلولین, بیکاران و به طور کلی افرادی که در خارج از بازار کار قرار دارند اکثریت فقیران را تشکیل می دهند. با اين خال نسبت های این دسته ها در طول زمان در کشورهای مختلف در حال تغيير بوده است [24 :1997 ,۸۵۱6061]. ترکیب متحول فقر نشان از آن دارد که فقر از طریق ساختارهای اجتماعی و اقتصادی تولید و باز تولید می شود و در طول یک فرآیند تاریخی شکل می گیرد و مشکلی است که در اکثر موارد ريشه در گذشته دارد. با اين حال بيدا شدن انواع جدیدی از فقرا مانند بیکاران تحصیل کرده و والدین تک زیست نشان از آن دارد که تحولات جدید اجتماعات بشری هم بوجود آورنده انواع جدیدی از فقر است. 

صفحه 59:
* هرگاه به نتایج اجتماعی و فرهنگی فقر توجه کنیم اطلاعات فراوانی که از سراسر دنیا در دست است گواه آن است که در خانواده ‎sb‏ فقیر: کودکان بیشتر در معرض تنبیه بدنی هستند, تأکید بر تحرک صعودی انان کمتر است, گرایش های ترقی خواهانه ضعیف است, افت تحصیلی وجود دارد, دسترس به آموزش عالی محدود است. بیشتر در معرض حوادث قرار دارند (کشته شدن, محاکمه شدن, زندانی شدن), شانس بقا کمتر است, تعداد فرزندان بیشتر است و بالاخره نفوذ اجتماعی کمتر دارند. 

صفحه 60:
* از مظاهر خاص فقر که حتی در کشورهای بسیار پیشرفته صنعتی نیز مشاهده می شود «تکدی» (56995۲) یا «گدایی» است و آنان کسانی هستند که فاقد وسیله امرار معاش مشخص هستند, در اماکن و فضاهای عمومی دست به تکدی (درخواست پول از مردم عادی) می زنند و ضمن بیان مشکلات اجتماعی و یا فیزیکی خود به همدردی و جلب ترحم عابران می پردازند. از کشورهایی که.دز آن مطالعات فراوانی بیزاتون:متکدیان انجام ده است کشور هندوستان است [238 :1995 ,۷۵5۷2۷8۵0). براساس اين مطالعات مهم ترین علل مبادرت به تکدی عبارتند از علل: افتضادی»مذهبت: فیژیکی: اجتماعیه روانن:و مضایب طنیعی:در ايران نيز به ویژه در شهرهای بزرگ تکدی از مسایلی است که مشاهده می شود (علیرغم اقداماتی از قبیل جمع آوری متکدیان). 

صفحه 61:
+ شیر ایظی که افرادققیر باچارند:در آن‌برندگن:کنمدموجود آوزنده میزان های بالاتر بیماری های فیزیکی و روانی در میان فقیران است. بارزترین نمونه های آن افراد بی خانمان (۲۱۵۳۸6۱655) هستند که در شرایط بسیار نارسایی از نظر سلامت عمومی زندگی می کنند, نسبت زیادی از افراد بی خانمان از ناراحتی های جلسه ی فراوان. اعتیاد به مواد مخدر و بیماری روانی رنج می برند. حتی ان درانی نیز که بی خانمان نیستند از نارسایی در سلامت خویش و وابستگان خود رنج می برند, در مقایسه با اقراد پر فقیر, مسائل سلامت فقرا را ‎wo‏ توان در میزان های بالاتر بیماری های فیزیکی, مرگ و میر کودکان, افسردگی, سایر مسائل سلامت روانی و مشکل در انجام امور روزمره ای مانند. پشت و پز, خرید, تنظیم بود و به خانوادگی, راه رفتن, خوردن و لباس پوشیدن مشاهده کرد(:2006 ,1۵]6۲ ۱175 

صفحه 62:
* مشكل بى خانمانى ‎L (LlomelewanicHM)‏ در بسیاری از موارد نهایت فقر بالاترین خاطرات را براى خانواده و به ويزه كودكان دارد. در مقايسه با كودكانى كه در فقر زندكى می کنند اما محل زندگی دارند, كودكان بى خانمان از تغذیه و ایمنی لازم برخوردار نیستند و از اين رو مسائل بیشتری را از نظر سلامت 

صفحه 63:
زنان بی خانمان بیشتر با مسایلی مانند کودکان زیر وزن استاندارد, سقط جنین و مرگ و میر کودکان مواجه هستند که احتمالاً علت آن عدم دسترسی به خدمات پیش و پس از تولد است. خانواده های بی خانمان در مقایسه با سایر خانواده بیشتر با انواع استرس ها مواجه هستند و بدیهی است که مسایلی مانند ترک کار و مدرسه, و قطع روابط دوستانه و خانوادگی [95 :2000 ,2001۲1065) نیز بیشتر در میان آنها مشاهده می شود. می توان گفت که تجربه بی خانمانی اثر زیادی بر وضع سلامت افراد مواجه با اين مشکل دارد, هرچند که اطلاعات پژوهشی قابل توجهی در این زمینه وجود ندارد (119 :1998 ,56010۲] 

صفحه 64:
* فقیر بودن پایگاهی افتخار آفرین در ‎nt‏ ‏اجتماعی به شمار نمی رود و کسی در جا نه تنها به داشتن بستگان و دوستان فقیر 7" اساسا بيوستكى يا ارتباط با آنها را نيز ناديده ارتباط با «بالاترها» به صراحت بيان مى شود و افراد با مباهات بيان مى كنند كه «فلانى» دوست, خویشاوند... ويا حتى همسايه «من» است. فقير نمى تواند براى كسى يارتى بازى ‎eet‏ 

صفحه 65:
° عکس العمل در مقابل فقر * دستگیری از فقرا ريشه در تاریخ بسیاری از کشورهای جهان دارد و گروه های دینی, انجمن ‎sl‏ ‏خیریه, و بالاخره در عصر نزدیک به زمان ما دولت ها در اين عرصه فعال بوده اند. به طور کلی توجه دولت ها به فقر فردی واقعیتی از نظر تاریخی جدید است. درجهان غرب از اولین کشورهایی که در زمينه فقر فردی در طول اندکی بیش از دو قرن گذشته دست به برنامه ریزی زدند, انگلستان بود. 

صفحه 66:
* می دانیم که قانون فقرا که در سال ۱۷۹۵ کمک های خود را نیز به فقرا افزايش داد مورد مخالفت شدید «مالتوس» قرار گرفت: و خواستار لغو آن گزدند. «هالتوش» که او زا پايه گذار ‎ale‏ جمعیت شناسی می دانند معتقد بود که جمعیت براساس رشند‌هندتیتی آفرایشن ی اند وجال آنکه هواد.غذایی براشاش, رشد حسابى افزايش مى يابد و اين عدم تشابه عامل فقر ‎Sy aS gl seca‏ كشييض.اتكليسى بوه سرانجام نه اين ‎aoa‏ ‏رسيد كه فقرا حق ندارند که مورد حمايت قرار كيرند و کمک به انان به تشويق رويه ها و رفتار هاى نسنجيده و بيش بينى نشده منتهى مى كردد. «مالتوس» در عين حال معتقد بود فقط به كسانى ‎SoS ul‏ شود به كونه غيرارادى به فقر كشيده شده اند آپرساء ۱۳۶۳: ‎.)۸-٩‏ 

صفحه 67:
* در عصر جدید توجه به مسأّله فقر در تمام کشورهای جهان همواره از مسائل با اهمیت تلقی گردیده است, هرچند که تعداد کشورهایی که توانسته اند بر علیه آن به گونه ای موثر, پایا و گسترده در مقیاس ملی مبارزه کنند. بسیار اندک بوده است. مشکل فقر در پیشرفته ترین کشورهای صنعتی جهان نیز همچنان مطرح است و حتی پاره ای از کشورهای در حال توسعه مانند هندوستان هم که موفق شده اند در عرصه های صنعتی به پیشرفت های قابل توجهی نایل آیند با مشکل فقر توده ‎sb‏ وسیع مردم مواجه هستند. 

صفحه 68:
از نظر بررسی علمی و سیاست گذاری در زمینه مبارزه با فقر, در اغلب کشورهای جهان فقر در قلمرو رشته ‎wh‏ مانند رفاه اجتماعی, مددکاری اجتماعی 9 اقتصاد اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است, هرچند که ابعاد کاربردی اين مطالعات در اکثر موارد محدود بوده است. 

صفحه 69:
* از رشته هایی که در چارچوب رفاه اجتماعی به مسأله فقر هم توجه خاص دارد سپاست ‎cul (Social Policy) clair!‏ که آن را می توان به طور خلاصه مطالعه خدمات اجتماعی و رفاه عمومی تعریف کرد. این رشته فقط به ابعاد آکادمیک و پژوهش های خاص آن محدود نمی شود و مستقیما به اقدام اجتماعی در شرايط واقعى زندكى اجتماعى توجه دارد. 

صفحه 70:
هدفمندی است که در جهت ارتقاء رفاه اجتماعی فعالیت دارد. در رفاه اجتماعی پدیده ‎wh‏ مانند ‎pet)‏ عدم تساوی و عدالت اجتماعی, و سیاست هایی که در جهت مقابله با اين تيم مسائل أست هر أولويت قرارداره بو فرايند عملياتى ان را مى توان در یک نمودار مجسم کرد.(1-3 :2000 ,۸۵۱061]