کمبود آهن و کم خونی فقر آهن

کمبود آهن و کم خونی فقر آهن

اسلاید 1: کمبود آهن و کم خونی فقر آهنمهدیه مصلایی پور کارشناس ارشد تغذیه

اسلاید 2: کم خونیکمبود آهن و کم خونی ناشی آن ازمشکلات عمده تغذیه ایی و بهداشتی در کشور و مهمترين نوع کم خوني تغذيه اي در کودکان و زنان در سنين باروري است.

اسلاید 3: کم خونیتعداد يا اندازه  گلوبولهاي قرمز  يا مقدارهموگلوبين موجود درخون کاهش يافته و تبادل اکسيژن و دي اکسيد کربن بين خون و سلول ها دچار اختلال مي شود .

اسلاید 4: اگر براي ساختن گلبول هاي قرمز خون ، آهن به مقدار کافي در دسترس نباشد، ابتدا فرد از ذخاير آهن بدن خود استفاده مي کند. اگر کمبود آهن ادامه پيدا کند ذخاير آهن بدن تخليه مي شود و کم خوني فقر آهن بروز مي کند. آهن اساسي ترين ماده اوليه براي ساختن گلبولهاي قرمز خون است. علاوه بر آهن مواد ديگری ازجمله اسيد فوليک، ويتامين B6 ، ويتامين B12، ويتامين C، و... براي خونسازي لازم است که بايد از طريق رژيم غذايي روزانه تامين شود. کمبود آهن و کم خونی فقر آهن چیست؟

اسلاید 5: تاخير رشد خفيف در کودکان زیر 2 سال و درمان آن موجب افزایش سرعت رشد می شود.افزایش شیوع کم خونی فقر آهن در دوران بارداری و به دنبال آن افزایش مرگ و میر مادران و افزایش و تولد نوزادان کم وزن و نارسکاهش قدرت يادگيري وافت تحصيلي دانش آموز(کاهش ضريب هوشي ( 5 تا 10 امتياز )افزایش ميزان ابتلا به بيماريهاي عفوني احساس خستگي و ضعف (دوري ازورزش و فعاليتهاي بدني )تغييرات رفتاري به صورت بي حوصلگي و بي تفاوتي

اسلاید 6: علل ایجاد کم خونی فقر آهن در دوران مدرسه1- مصرف نا کافی مواد غذایی آهن دار2- جذب ناکافي آهن )در اثر اسهال ، کاهش ترشح اسيد معده ، مشکلات گوارشي يا تداخلات داروئي - داروهايي مثل سايمتيدين ، پانکراتين ، رانيتيدين و تتراسايکلين (3- جایگزین شدن غذاهای غیر خانگی بجای مصرف غذاهای خانگی 4- خونریزی های شدید عادت ماهیانه در دختران نوجوان

اسلاید 7: 5- هیجانهای عصبی دوران بلوغ که معمولا منجر به بی اشتهایی می شود. 6- مصرف چای همراه با غذا و یا بلافاصله پس از غذا7- مصرف نانهایی که در تهیه آنها بجای خمیر مایه یا خمیر ترش جوش شیرین بکار رفته و در نتیجه خمیر آنها ور نیامده و حاوی اسید فیتیک می باشد که مانع از جذب آهن می شود.

اسلاید 8: 8- آلودگی های انگلی مانند شیستوزومیا و کرم قلابدار و ژیاردیا نیز موجب بروز کم خونی فقر آهن می شوند. 9- عادات غلط غذايي10- بارداري مكرر11- شروع نكردن به موقع غذاي تكميلي12- افزايش نياز به آهن ) براي افزايش حجم خون در دوران نوزادي ، نوجواني ، بارداري و شير دهي (

اسلاید 9: علائم کم خونی فقر آهنرنگ پریدگی دائمی زبان و مخاط ، داخل پلک چشم ها و لب ها کمرنگ شدن خطوط کف دست احساس ضعف و خستگی سیاهی رفتن چشمسرگیجه، سردردبی اشتهاییحالت تهوع و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دستها وپاها در موارد کم خونی فقر آهن شدید با تنگی نفس وطپش قلب و ورم قوزک پاها همراه است.

اسلاید 10: پیشگیری و کنترل کم خونی فقر آهنچهار روش اساسی پیشگیری از کم خونی فقر آهن عبارتند از :آهن یاریآموزش تغذیه و تنوع غذاییکنترل بیماری های عفونیغنی سازی مواد غذایی

اسلاید 11: توزيع قرص آهن بين گروههاي آسيب پذير و در معرض خطر کم خوني فقر آهن ( مانند زنان باردار، کودکان زير 5 سال ، کودکان سنين مدرسه و دختران نوجوان) قرص توسط معلمین مدارس بین دانش آموزان توزیع می شود . آهن یاری با مصرف یک قرص سولفات فرو در هفته به مدت 16 هفته در سال اجرا می شود. 1- آهن یاری

اسلاید 12: دو نوع آهن هم وغیر هم وجود دارد :آهن هم در گوشت قرمز ، مرغ ، ماهي و جگر وجود دارد. آهن غير هم در غذاهاي گياهي مانند غلات ، حبوبات، سبزيجات، مغزها ( پسته، بادام ، گردو، و فندق ) وانواع خشکبار ( برگه هلو، زردآلو،انجير ، کشمش و خرما) وجود دارد. آهن غذاهاي حيواني قابليت جذب بالاتری دارند( به ميزان 20 تا 30 درصد جذب مي شود در حاليکه آهن غذاهاي گياهي به ميزان 3 تا 8 درصد جذب مي شود )2- آموزش تغذیه و ایجاد تنوع غذایی

اسلاید 13: گوشت قرمز، مرغ و ماهي افزايش دهنده جذب آهن هستند. اين مواد غذائي داراي آهن هم مي باشند و موجب افزايش جذب آهن غير هم که در منابع گياهي موجود است نیزمي شوند. اسيد اسکوربيک ( ويتامين C) که در سبزي ها و ميوه هاي تازه و خام وجود دارد يکي ديگر از افزايش دهنده هاي جذب آهن مي باشد.

اسلاید 14: با مصرف مقداري سبزي خوردن ، پياز و يا انواع سالاد همراه با آب ليمو يا آب نارنج تازه جذب آهن غذاهاي گياهي افزايش مي يابد. استفاده از جوانه غلات و حبوبات موجب افزايش آهن قابل جذب در مواد غذايي مي شود. وقتي غلات جوانه مي زنند ويتامين C  در آنها افزايش مي يابد و ميزان تانن ها و اسيد فتيک کم مي شود (مي تواند آهن قابل جذب راتقريبا به دو برابر افزايش دهد.)

اسلاید 15: مهمترین عوامل کاهش دهنده جذب آهن پروتئین سویا، فیتاتها و تانن هاپروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد . پس زمانی که سویا بجای گوشت مورد استفاده قرار می گیرد باید مقداری گوشت به آن اضافه گردد تا جذب آهن افزایش یابد.

اسلاید 16: در نان هایی که با جوش شیرین تهیه می شوند واز خمیر مایه در پخت آنها استفاده نشده مقدار زیادی فیتات وجود دارد که جذب آهن را کاهش می دهد. تانن ها در چای و به میزان کمتری در قهوه و بعضی دم کرده های گیاهی وجود دارند نیز از جذب آهن جلوگیری می کنند.

اسلاید 17: ابتلا به بيماريهاي عفوني موجب کاهش اشتها شده و در نتيجه دريافت مواد مغذي از جمله آهن کاهش مي يابد.   بيماريهاي عفوني در جذب و استفاده بدن از مواد مغذي اختلال ايجاد مي کند و درمان به موقع و مناسب مي تواند دوره عفونت و شدت آن را کاهش دهد. رعايت اصول بهداشت فرد به منظور جلوگيري از ابتلا به آلودگي هاي انگلي در آموزش دانش آموزان بايد مورد تاکيد قرار گيرد.3- کنترل بیماری های عفونی و انگلی

اسلاید 18: 4- غني سازي مواد غذائي: در اين روش آهن را به مقدار معيني به مواد غذائي اصلي که غذاي عمده مردم است و هر روز مصرف مي شود اضافه مي کنند.نان يکي از مواد غذائي است که کشورما از ساليان پيش اقدام به غني سازي آن با آهن و ساير املاح و ويتامين ها نموده اند. برخي از کشورها مواد غذائي ديگري مانند بيسکويت، کيک، کلوچه و ساير مواد غذائي که توسط کودکان و دانش آموزان مصرف مي شود را نيز با آهن و مواد مغذي ديگر غني کرده اند.

اسلاید 19: درمان کم خوني فقر آهن مهمترين‌ بخش درمان‌ كم‌خوني‌ فقر آهن‌ تصحيح‌ يا رفع‌ علت‌ زمينه‌ساز است‌. اساس درمان استفاده از آهن‌خوراکی است.(قطره- شربت- قرص)مصرف آهن‌ را وقتي‌ معده‌ خالي‌ است‌ توصیه می کنیم (جذب‌ بهتر)بعد از خودرن‌ آهن‌ حداقل‌ 2ساعت‌ داروی دیگری نخورد.داروهاي‌ ضداسيد معده و تتراسيكلين‌ها جذب‌ آهن‌ رامختل مي‌كنند. مكمل‌هاي‌ آهن‌ مي‌توانند اجابت‌ مزاج‌ را سياه‌ رنگ‌ كنند، يا باعث‌ اسهال‌ يا يبوست‌ شوند. مكمل‌هاي‌ آهن‌ را تا 3-2 ماه‌ پس‌ از طبيعي‌ شدن‌ آزمايش‌ خون‌ ادامه‌ دهيد.

اسلاید 20: توصیه های برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن در برنامه غذائي روزانه از مواد غذائي حاوي آهن مثل انواع گوشت ( گوشت قرمز ، مرغ، ماهي) جگر، حبوبات ( مثل عدس، لوبيا) و سبزي هاي سبز تيره ( اسفناج، جعفري،....) بيشتر استفاده کنند. همراه با غذا ، سبزي هاي تازه و سالاد مصرف نمايند. در ميان وعده ها بجاي استفاده از تنقلات غذائي کم ارزش از انواع خشکبار و انواع مغزها ( گردو، بادام ، فندق، پسته) استفاده نمايند.

اسلاید 21: از نوشيدن چاي ، قهوه و دم کرده هاي گياهي يکساعت قبل و يک تا دو ساعت پس از صرف غذا خودداري نمايند. اگرکودکان خيلي زود خسته مي شوند و يا قدرت تمرکز و يادگيري آنها کم شده است به پزشک مراجعه نمايند تا در صورت وجود کمبود آهن درمان شوند. براي کاهش عوارض جانبي ناشي از مصرف قرص آهن توصيه مي شود که قرص آهن را پس از غذا ميل نمايند.

اسلاید 22: از توجه شما متشکرم