صفحه 1:
كاربرد روش هاى زمين شنا
اربرد روشهای زمینشناسی در پیجویی نهشتههای کرومیت انبانی در بهنه افيوليتى
خوی: شمالباختر ایران
جابر مسعوذی و علی امامعلیپور
lista ار
بهار 1404
صفحه 2:
هدف مطالعه:
و
at شناسى
الیل عدم وجود هالههای اولیه ژئوشیمیایی و
“ استفاده از روشهاى زمينشناسى (بىجويى ميدانى؛ نقشهبردارى دقيق, نمونهبردارىهاى ليتوزثوشيميايى و
غیره)
PE ESOS RT a ا
صفحه 3:
و
و
موقعیت جغرافیایی:
۱
خواص کلی افیولیتی:
» near eon a OTe aera
“ حضور واحدهاى ليتولوزيكى مختلف شامل سنكهاى اولترامافيك بازالت بالشى؛ كابرو-ديوري
صفحه 4:
اف ات
“« كروميت:
ا ل ال ا 0
ماده اولیه تولید فروکروم (حدود ۷۰ در تولید فولاد ضدزنگ)
Bree ror i
ce cE Eee oer es جهان محسوب نمیشوند. اما برای تولید فروکروم از اهمیت ویژهای برخوردارند
ees oad ۱[
>
20310010006
ال ل ال (Cr Auris
صفحه 5:
پراکندگی افیولیت های عمده ایران» نیریز (NDA
۳
(81). كرمانشاه (1615). شرق ايران «ايرانشهر-
جهل كوره) (1111)
(Zulli او ا aL
ل ل لت
RT ae rN ean ny i
cc
صفحه 6:
روشهای زمینشناسی بهکار رفته
010000
9 ا ا Foe Og ere
٩ زر ae EN DE ROE FSCO
POS
«جمعآورى 18 نمونه شیمیایی. ۵ نمونه پتروگرافی» ۱۸ نمونه کانسنگاری (/۲۳۱۲۵500۷ 0 و
ی
نمونهبردارى از رخنمونهاى سطحى و همجنئين از ترانشدها و جادهاى اكتشافى در يوششهاى آبرفتى
* تجهیزات و تحلیل:
k= ea 2310) ee را ۱۳
>
صفحه 7:
۳ طبقهبندی واحدهای سنگی منطقه
واحدهای اصلی تعیین شده:
“ واحد اولترامافيك ((8517لا ees res )9 کر
>
Rl) onary cial و وا
“« واحد آميزه افيوليتى (170©, re eed 0 اريف
en Joy eg ee Oe Ol را
<* اهمیت هر واحد:
Ue eons Losi oS I a iee ele) Ree
ری
و
ل
ead ل
121110100000000
و
صفحه 8:
* نقشه زمین شناسی ۱:۲۰۰۰۰ منطقه کوچک
50 caret ena a
٩ 5A.B.C.D tol arg,
BERR C WL EST
oo? UE Serre PO
تودهای عدسیشکل با راستای 1155 و شیب
۰ به سمت جتوب.
۲ پینه :8 حاوی چهار توده معدنی. نزدیک به
a ا
متر و ضخامت میانگین ۷ متر؛ شکل عدسی و
تودههاى كوجكتر (83 .82 و (84هستند
صفحه 9:
۹ Seen
+1) GpFojbsl a> oguall
۱ در
0000 لآمادهسازی
een oe aren oe
32,
0.015
4.0
Table 1. Representative chemical analysis data of chromite ores from Kochuk area (in wt.
0.004
6
68-
حي
14
7.16
0.160
13.90
15.51
0.288
45.56
0.023
0.44
BLOBS
11
6.16
0.289
13
13
0.029
BL
19
oo
0.257
13.69
1481
0.245
20.66
138
0.02
0.02
40.31
0.032
cB.
23
1+
0.140
0.019
Sample
Wee
دورد
Tio.
یلد
FeO:
MnO
MgO
cao
Nao
مد
يمد
صفحه 10:
eS SL MC SL WB ned cede Serd
FT rr Cee eS th
Beard ره CTH CrEy ene =e Ts Nee Ake Cea FOE
“در نموندهاى ميكروسكوبى, اليوين و بيرروكسن به علت سربانتينى شدن غالباً نمايش داده مىشوند؛ كروميت به عنوان كانى
فرعی در هارزیورژیت نقش دارد.
و
< ياف
نوارى نشاندهنده تبلور همزمان كروميت و كانىهاى سيليكاتى است
525000006
“7 بررسى ميكروسكوبى (نور عبورى). 7651 و تحليل تركيبات كانى شناسى
صفحه 11:
(Whitney and Evan:
صفحه 12:
* تعداد کل تودههای معدنی کرومیتی
شناساییشده (/۱ و ۰ ۱۱ ۱۳
كت
Pa شکلتخته لیت وده معدنی
acme rented
ea
eee unre ie
0
Sey reer ee
پوششگیاهیدر پهنه کرهمیتتار
2: پوششوونیتی ی Oe
معدنىكروميئز زون2 ©
صفحه 13:
| rere ا
بصورتهج هاوكروميتةر 2
| 0 pres contig) Fv)
pny earner oer cron)
فرسايش)
Darya rag errand DIP Ol
روعمناطقک رومینتهار
صفحه 14:
شکل ها: ساخت و بافت نهشته
های کرومیتی در ناحیه کوچوک
EOP pa geet s Wane Pr EN: ew
در دونین(پ وششتوده
كروميتيتول
“ © و0: بافنغفواركدر بخش
حاشيه لقو با لإعتوده هاى
كروميت
۶ ع: بافهتراکم
Se < را
صفحه 15:
عوامل مؤثر بر شناسابى ذخاير
Be te cea RCD aad
* وجود غلاف دونیتی حاشیه ذخایر
SD Oe eet
همگام بودن با ساختارهای تکتونیکی (مثلا راستای خاوری-باختری) *
* آثار کرومیت در سنگهای آبراهی به عنوان نشانه ورود ذخای
vvvyvy
صفحه 16:
۲ 1 pls wh 55!
محاسبه ذخایر:
٩
اا ۱
اينجا- 0107852
نمودار عیار- تناژ ا الل م ل نشان از پراکندگی
ذخایر با ميانگین حدود ۱۱۳۸۰ تن.
شاخصهای کیفیت:
Ya aan oer sg RUS ne eC sy area Op LOE Or ۱
درصد)
- نسبت ۲/۳6) بین ۱/۳۲ تا ۱۳/۲۸
رل(
۳) با لثر بسودزبه معنایارزش با لار صنعتوو لقتصامی
٩
د
ارائه اطلاعات جهت برنامهریزی اکتشافی و ارزیابی تکنیکهای استخراج
و: نمودار عيار- تداز خاير كروسيت انباتى (00565) ٩
Gye pws ss
‘Major podiform chromite
toss a
‘Tonnage, in milion tonnes
07
1
‘
ع
صفحه 17:
۳۳۹۳ و a وب زا و ی ae eee
Tere عسل ل« كر سد شي مطل بسع
Fem (on) ان 90
7 355 ۰ 20 236 15 7 0
oD in ع 5 ا كة و
هد 37 1 ©هذ 88 1 BS
eee es سای ره هد هد مود اله وك بو
perenne 0 كمه كد فص ابر ص 9
هد e 5 ws sass
oa 4 maa
هد عم 10 7% »0 pas
وذ ود 5 pos
هد سدق م مه ود 1 D3
eH: هد ام
تعد ص هد 7 2% » 2 B
كوسدد انود ١ وود ms BS 6م 1 5
ims نهد كد كد هو كد امه
2 5« «ة كه 8ل 337 14 اقم
2s 2s 10558
3 8 مار 5
مه ود در سم اا st
wm of
Proved
Reserves
صفحه 18:
* پیشنهادات:
(Seer Eo): See eee Evgeni emt Neg) Pees Bes
ال ا ا Le] oe ewe ral Fal (ec cc BT PAI] DNC] CTU pe ere)
Degen CL SSE) Ree SBCA SE OSE I Ne. ers eer eer lee SUE ner seer a 0
تغییرات ساختاری)
لأفزايش تعداد و كيفيت بيمايشهاى ميدانى و ترانشهاى
0 rN
r ce ا ا
Pee bern bere oa
IIe eer Sep ees ace pears eon Pa ae Sea Wo oo rare Cools] rts aoa ROMER Ep regard
AS فراهم
Boerne
000 لل ا ل ا SREY ene RN oe eT Eon
۱ انديس كرومية ١١ أكابيد موفقيت شتاسايى ۱۸ ترده معدن ر
صفحه 19:
5 بحث و نتیجهگیری
۶ چالشهای پیجویی:
SC ONO A me eerie oC 1۱/7
زمینشناسی دشوار است.
erro ا Pre Saree snc eR Ee) er er rem cern vise Somes evreres err]
pore reer yo
peer Cee Sn ee eS) i
* استفاده از پیجویی میدانی و نقشهبرداریهای دقیق امکان تشخیص دقیق تر تودههای کرومیتی
را فراهم مىكند.
مر ی ام ی ایا ۱ ۳۱
i en mere rea Ie) ۱
pee or ra
peers na ل ا ا Bee
رويكردهاى زمين شناسى در اكتشاف ذخاير معدنى در مناطق افيوليتى است.
به نام خدا
دانشگاه ارومیه
بهار 1404
هدف مطالعه:
بررسی چالشهای اکتشاف ذخایر کرومیت انبانی به دلیل عدم وجود هالههای اولیه ژئوشیمیایی و
پیچیدگیهای زمینشناسی
استفاده از روشهای زمینشناسی (پیجویی میدانی ،نقشهبرداری دقیق ،نمونهبرداریهای لیتوژئوشیمیایی و
غیره)
شناسایی و تعیین ا:بعاد تودههای کرومیتی در منطقه
منطقه مطالعه – پهنه افیولیتی خوی
موقعیت جغرافیایی:
پهنه افیولیتی خوی ،یکی از مناطق مستعد کرومیت انبانی ،در شمالباختر ایران
خواص کلی افیولیتی:
محدوده وسیع (حدود ۷۰کیلومتر مربع بررسی در مقیاس )1:20،000
حضور واحدهای لیتولوزیکی مختلف شامل سنگهای اولترامافیک ،بازالت بالشی ،گابرو-دیوریت و...
اهمیت و کاربرد کرومیت
کرومیت:
کانی اقتصادی کروم با فرمول کلی ()₂O4)Cr,Fe3+,Al()Fe2+,Mg
ماده اولیه تولید فروکروم (حدود ٪70در تولید فوالد ضدزنگ)
اهمیت اقتصادی:
کانسارهای کرومیت انبانی ،اگرچه به عمدهترین ذخایر جهان محسوب نمیشوند ،اما برای تولید فروکروم از اهمیت ویژهای برخوردارند.
چالشهای اکتشافی:
عدم وجود هالههای اولیه ژئوشیمیایی
ابعاد کوچک و متغیر ذخایر (میانگین ذخیره کمی باالتر از ۲۰۰هزار تن)
پراکندگ:ی افیولی:ت های عمده ایران ،نیریز (،)NY
اس:فندقه ( ،)ESس:بزوار ( ،)SBنائی:ن ( ،)NAبافت
( ،)BFکرمانشاه ( ،)KRشرق ایران (ایرانشهر-
چهل کوره) ()TK-IR
موقعی:ت جغرافیای:ی منطق:ه مورد مطالعه :در
شمالباختر ،مجاور مرز ایران-ترکیه
روبرو شک:ل گوگ:ل ارث منطق:ه کروم دار کوچک
خوی
روشهای زمینشناسی بهکار رفته
روشهای پیجویی:
تهیه نقشه زمینشناسی دقیق (( 1:20,000حدود 70کیلومتر مربع) و 1:1000در مناطق کانه دار)
پیمایشهای میدانی با فاصله 200متر (در موارد حساس تا 50متر)
نمونهبرداری:
جمعآوری 85نمونه لیتوژئوشیمیایی 5 ،نمونه پتروگرافی 18 ،نمونه کانسنگاری ( )ORE microscopyو
11نمونه برای تعیین وزن مخصوص
نمونهبرداری از رخنمونهای سطحی و همچنین از ترانشهها و چاههای اکتشافی در پوششهای آبرفتی
تجهیزات و تحلیل:
استفاده از روش ) XRF (Philips PW1480برای آنالیز شیمیایی با حد اندازهگیری 0.01درصد وزنی
طبقهبندی واحدهای سنگی منطقه
واحدهای اصلی تعیین شده:
واحد اولترامافیک ((UbSr
بازالت بالشی (،)Kvb
گابرو-دیوریت (،)dg
کرومیتیت (،Cr
واحد آمیزه افیولیتی (،Cm
آهکهای بلوری (،Lm
ماسهسنگ ،کنگلومرا ،شیل ،سنگکآهک و غیره.
اهمیت هر واحد:
سنگهای اولترامافیک (حاوی هارزبورژیت و دونیت) به عنوان میزبان ذخایر کرومیتی بسیار مهم هستند.
حضور رخنمونهای هاله دونیتی امری کلیدی برای تشخیص و انتخاب نقاط حفاری است
تاثیر تغییرات سطحی (سرپانتینشدن) بر تفکیک این واحدها
نقش رویکرد زمینشناسی:
تفکیک دقیق واحدهای لیتولوزیکی از طریق مشاهدات میدانی و تصاویر هوایی
نقشه زمین شناسی 1:20000منطقه کوچک
در منطق:ه Kochuk:ناحی:ه کرومیتدار ب:ه پنج
پهنه اصلی A، B، C، Dو Eتقسیم میشود.
ویژگیهای هندسی تودهها:
پهن:ه : Aدر قس:مت مرکزی ،شام:ل 6توده معدنی،
تودهای عدس:یشکل ب:ا راس:تای N115Sو شیب
°60به سمت جنوب.
پهن:ه B: :حاوی چهار توده معدن:ی ،نزدی:ک به
روس:تای کوچ:ک B1 ،تودهای بزرگ با طول 118
مت:ر و ضخام:ت میانگی:ن 7مت:ر؛ شک:ل عدسی و
تودههای کوچکتر ( B2، B3و (B4هستند.
استفاده از روش XRF
حدود حد اندازهگیری (۰.۰۱
درصد وزنی)
آمادهسازی نمونه :خردایش و
آسیاب تا ذرات ۲۰۰میکرونی
جزئیات ساختاری و بافتهای تودههای کرومیتی
ویژگیهای میکروسکوپی:
تودههای کرومیتی میتوانند بافتهای افشان ،نواری ،کاتاکالستیک ( ) cataclasticو نودوالر داشته باشند.
در نمونههای میکروسکوپی ،الیوین و پيرروكسن به علت سرپانتینی شدن غالباً نمایش داده میشوند؛ کرومیت به عنوان کانی
فرعی در هارزبورژیت نقش دارد.
اهمیت این بافتها:
بافت نواری نشاندهنده تبلور همزمان کرومیت و کانیهای سیلیکاتی است.
روشهای ارزیابی:
بررسی میکروسکوپی (نور عبوری) XPL ،و تحلیل ترکیبات کانیشناسی
تعداد کل تودههای معدنی کرومیتی
شناساییشده ( ۱۸توده) و ۱۳اندیس
کرومیتی
:Aش::کلت::خته ا:يت::ود:ه :م:عدن:ی
ک::رو:م:یت B2در س::نگم:یزبان
هارز:بورژ:ی:تی
:مبري::اگ:ه:ان:یت::ود:ه :م:عدن:ی
:Bه ن
ک::رو:م:یتیب::ا س::نگدرو:ن:گیر
:Eر:خ:نموندو:ن:یتک::رو:م:یتدار و ن::بود
پ::وش:شگ::یاهیدر پ::هنه ک::رو:م:یتدار
:Dپ::وش:شدو:ن:یتیپ::یرا:مونت::ود:ه:
م:عدن:یک::رو:م:یتاز زو:نC2
Aو :BرKخKنمونهایکKKروKمKیتی B1و
C2بKKKصورKتپKKKج هایکKKروKمKیتدر
مKیانسKKنگمKیزباندKیده مKیشود (بKKKه
دKلKیلمKقاوKمKتزKیاد آKنKهKا در مKقابKل
ش
فKKرسای) K
Cو DپKKKوشKشگKKیاهیفKKقیر بKKKر
روKیمKناطKقکKKروKمKیتدار
شکل ها :ساخت و بافت نهشته
های کرومیتی در ناحیه کوچوک
Aو :BداKنKه هایپKKKراKکKنده کKKروKمKیت
در دوKنKیت(پKKKوشKشتKKKودKه
Kیتیتی
)
کKKروKم
Cو :DبKKKافKتنKKوارKیدر بKKKخش
حKاشKیه اKیو بKKKاKالیKیتKKKودKه های
کKKروKمKیت
:EبKKKافKتمKتراKکKم
:FبKKKافKتگKKرهکی(نKKودوKالKر)
عوامل مؤثر بر شناسایی ذخایر
معیارهای کلیدی زمینشناسی در پیجویی:
• وجود غالف دونیتی حاشیه ذخایر
• نزدیکی به نفوذیهای گابرویی و ساختارهای دایکی
• همگام بودن با ساختارهای تکتونیکی (مث ً
ال راستای خاوری-باختری)
• آثار کرومیت در سنگهای آبراهی به عنوان نشانه ورود ذخای
ارزیابی ذخایر و مدلهای تناژ – عیار
محاسبه ذخایر:
ذخایر 18توده معدنی کرومیتی شناسایی شده با مقادیر ذخیره بین ۳۸۵تا ۵۶۲۱۰تن.
مجموع خایر اثبات شده (در کل 18توده در اینجا= )202826
نمودار عیار -تناژ ذخایر ( ) Grade-Tonnage Diagramنشان از :پراکندگی
ذخایر با میانگین حدود 11280تن.
شاخصهای کیفیت:
عیار Cr₂O₃به طور میانگین برابر 35.23در:صد (با تغییرات بین 18.67تا 45.56
درصد)
- نسبت Cr/Feبین 1/32تا 3/28؛ افزایش نسبت به معنی ار:زش باالتر اقتصادی کان
سنگ استخراجی است.
Cr/Feب::ا:التر ب::ود:نب::ه م:عنایارز:شب::ا:التر ص::نعتیو :ا:ق:تصاد:ی
امکان افزایش عیار استخراجی با جداکردن بخشهای افشان
کاربرد مدلهای تناژ:
ارائه اطالعات جهت برنامهریزی اکتشافی و ارزیابی تکنیکهای استخراج
شکل روبرو :نمودار عیار -تناژ خایر کرومیت انبانی ( )USGSو مقادیر بیشینه ،میانگین و کمینه
ذخایر کرومیتی شناخته شده در ناحیه کوچوک
محاسبه ذخیره 18زون شناسایی شده
کرومیت در منطقه
چشمانداز و پیشنهادات برای آینده
پیشنه#ادات:
اجرای حفاریهای بیشتر به منظور بررسی ذخایر در عمق (بیش از شواهد سطحی)
استفاده از ترکیب دادههای ژئوفیزیکی (مانند مدلهای رادار یا دورسنجی) با نقشههای GIS
مطالعات بیشتر بر روی عوامل زمینشناسی موثر بر تشکیل و توزیع تودههای کرومیتی (رویکردهای پلهای ،ساختارهای تکتونیکی و
تغییرات ساختاری)
افزایش تعداد و کیفیت پیمایشهای میدانی و ترانشهای
اعمال روشهای مدلسازی آماری (مث ً
ال )AHPجهت تعیین زونهای احتمالی
انجام حفاری نمونه بهمنظور تعیین ذخایر در عمق
پتانسیل اقتHصادی:
با توجه به تناژ ذخایر بهدست آمده ،منطقه Kochukبهعنوان یک میدان کرومیتدار مهم در منطقه خوی شناخته میشود که میتواند زمینههای استخراج اقتصادی را
فراهم کند.
نتیجهگیHری:
استفاده از روشهای زمینشناسی دقیق ،به ویژه در مناطق افیولیتی ،همچنان یکی از کلیدهای موفقیت در اکتشاف ذخایر معدنی است.
تأیید موفقیت شناسایی ۱۸توده معدنی و ۱۳اندیس کرومیتی در پهنه Kochuk
بحث و نتیجهگیری
چالشهای پیجویی:
فرایند اکتشاف به دلیل رخدادهای غیرقابل پیشبینی ،ابعاد کوچک و جابهجاییهای شدید
زمینشناسی دشوار است.
نبود هالههای اولیه ژئوشیمیایی منجر به شکست در استفاده از روشهای ژئوشیمی در برخی
موارد شده است.
ارزش روشهای زمینشناسی:
استفاده از پیجویی میدانی و نقشهبرداریهای دقیق امکان تشخیص دقیق تر تودههای کرومیتی
را فراهم میکند.
ترکیب دادههای میدانی ،نقشهبرداریهای GISو نمونهبرداریهای سنگشناسی موفقیتهای
قابل توجهی را در شناسایی ذخایر به همراه داشته است.
پیام کلی:
مطالعه بر روی پهنه کرومیتدار Kochukدر افیولیت خوی نشاندهنده اهمیت استفاده از
رویکردهای زمینشناسی در اکتشاف ذخایر معدنی در مناطق افیولیتی است.