آثار معماری شیخ بهایی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
شيخ بهايى 1 - بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی (زادة ۸ اسفند ‎٩۲۵‏ خورشیدی در بعلک لبنان, درگذشته ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان) همه جيزدان , حکیم, علامق فقیه, عارف» منجم, ریاضیدان, شاعر, ادیب. مورخ و دانشمند عرب فرون دهم و یازدهم هجری بود كه در دانش‌های فلسفه, منطي, هشت و رباضات دانایی داشت, در حدود ۹۵ کتاب د رساله (151 اد :7 ناش عدت إناضت اخلاق. نحوة. عجان 7227 مهندسی, هنر و فیزیک بر جای مانده‌است. ‎a,‏ پاس خدمات او به علم . ‎seule‏ رل لک سای با رال دوم مر وراك شيخ را در ليست مفاخر ايران ثبت كرد. وى از دوستان نزدیک مبرداماد بود. شلى سالك شيع ممكشق: ص10 

صفحه 4:
1 as ‏ارگ شیخ بهائی در نجف اباد‎ ‏دیگر از کارهای شیخ بهائی, تعیین سمت قبله مسجد امام به‎ - ‏مقیاس هل در ده‎ 251 ‏اكرات ری از عطه و وتان دادن به یک تساه‎ ‏نظر بود که مفتیان ابتدای عهد صفوی راجع به تشخیص قبله‎ ‏عراقین در مدت یک قرن و نیم اختلاف داشته اند.‎ ‏یکی دیگر از کارهای شگفت که به بهائی نسبت می دهند,‎ - a S| ‏ساختمان کر‎ ‏ای که هنوز در اصفهان مانده و به حمام شیخ بهائی یا حمام شيخ‎ ‏معروف است و آن حمام در میان مسجد جامع و هارونیه در بازار‎ ‏کهنه نزدیک بقعه معروف به درب امام واقع است.‎ 6 سیمایی از شيخ بهابى در آيينه أثارء «صص ۱۳۲-۴۳ 

صفحه 5:
- و مردم اصفهان از دیر باز همواره عقیده داشته اند که گلخن آن گرما؛ را بهائی چنان ساخته که با شمعی گرم می شد و در زیر پانیل گلخن فضای تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و آب حمام بدان وسیله گرم می شد و خود گفته بود که اگر روزی آن فضا را بشكافند. شمع خاموش خواهد شد و گلخن از کار می افتد و چون پس از ‎iro‏ به تعمیر گرمابه پرداختند و آن محوطه را شکافتند, فورا شمع خاموش شد و دیگر از ن پس نتوانستند بسازند. ۹ سیمایی از شب بهایی در آیینه آثر, مصص ۳۲-۳۳ 

صفحه 6:
- همچنین طراحی منار جنبان اصفهان که هم اکنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود. - از مفاخر و کارهای برجسته شیخ بهائی طراحی بقعه امیرالمومنین در نجف اشرف. ساخت دیوار قدیمی این شهر, ساخت منار جنبان اصفهان, ‎Pee‏ ‏مسجد شاه لطف الله اصفهان, تقسیم بندی آب زاینده رود و سخت گلخن حمام اصفهان که توسط یک شمع گرم می شد از اقدامات مهم معماری و مهندسی آیشان است. / - نقش چهار گلدسته اطراف گنبد از هنرهای معماری این عالم ربانی بوده است ‎WH‏ ‏و تقارن آنها به گونه ای طراح شده که علیرغم فاصله طولانی از یکدیگر به | سیمایی از ‎fe‏ صورت رو لدسته در کلار کنید بم چشم می ‎Piss‏ بهايى در آبينه آثار, ‎yao.‏ ۳۲-۴۳ 

صفحه 7:
تعسيم اب زاینده‌رود = سین ا ل زا رو ۱۱ شهر اعنهان بود او با محاسية دقيق و به دست أوردن آمارابار دكي ماعطو لا اصفهان حومه و کوهستان‌های اطراف و همچتین سرجشمة زابتدهرود! طرع | ههار شيك و عرص توب رها و سهم استفاده آب هراع ورمحله و مترل. ه اکلرک خی اه فرری این مساق بایان داد زگتامه و ار شیم پهایی را دا منطقه تا قبل از تقسیم آب هميشه در حال نزاع و جنگ و خونریزی قبیله‌ای برای تقسيم آب بود و با اين كار شيخ بهائی, این گرفتاری برای هميشه حل شد. شيخ بهائى ظرر ی رال دواد را بات ی هی تقسیم نمود که هر سهم معادل ۵ شبانه‌روز قسمتی از آب رودخانه است که باید آب موود دراروانی ب» هر مه سراریر شور كه اروز با نض ستا‌های با آب‌سنج‌ها, در نقاط زاینده‌رود به همان نتیجه رسیده‌اند که او در ۴۲۰ سال قبل رسیده ۲ زندگانی شاه عباس | اول. ج ۱. ص ۲۶ بود. 

صفحه 8:
ساخت مسجد چهارباغ روی لجنزار - کار مهم دیگر شیخ بهائی بنای مسجد مشهور چهارباغ است که چون در مسیر یک & از کانال‌های آب زاینده‌رود قرار داشت و امکان نداشت که روی آن همه لجن و ‎il‏ سس سس سس بو بسا و دا بهای > ابتکار جالبی زد.شیخ برای انجام اين کار پیشنهاد کرد که ابتداء مقدار زیادی زغال ‎sz‏ ‎recce‏ ره ‎nS‏ و ‎oe‏ شم روی ۱ ن را با ساروج و شفته پر کرده و پی‌های ساختمان را روی ساروج و شفته, قرار دهند.از آن‌جا که هر چه ملات, بیشتر پا بخورد. چسبندگی گل بهتر شده و خوب ‎lee‏ مد آید اد اب لحاط بو دسه رفظ تما ای رای و ‎(bpd aS‏ تفر ‎ ‏| زندگانی شاه عباس | اولءج ۱.ص ۲۶ ‎ ‎ 

صفحه 9:
- ابتکار شیخ بهائی این بود که دستور داد هر روز صبح چند سکه طلا را در خاک ملات‌ها بریزند و سپس گل درست کنند و به مردم اطلاع دهند که بیایند و سکه‌ها را برای خود بیابند مردم. گروه گروه کل ملاتها را از صبح لكدمال كرده و تا غروبة تعدادى سكه براى خود بيدا مىكردند و با اين روش كل ملاتها كاملاً عمل م ىآمد؛ يعنى همي ن كارى كه امروزه هم برای گل خاک رس کاشی‌سازی با ماشین‌های مکانیکی مخلواكن انجام می‌گیرد (البته امروزه: اين بنا به مدرسة جهارباغ. مشهور است) . - زندگینامه و آثار شیخ بهایی را بشناسیمروش ساخت گل مخصوص شيخ بهائى برای ‎SOU de‏ زندگانی شاه عباس اول ج ۱, ص ۲۶ 

صفحه 10:
كرمابة شيخ بهائی - ماجراى اين حمام و كرم نكّه داشتن آب آن, با یک شمع, به رازی حل‌نشدنی در تاريخ تبديل شده بود كه با كنكاشهاى بى در بى بالاخره راز اين حمام ‎8.٠‏ ساله كلش شد. - شیخ بهائی با استفاده از طلا که رسانایی بالا و در انتقال گرما نقش موثری )24 منيع اين حمام را ساخت و به دلیل استفاده از طلا و جلوگیری از سرقت آن, راز ساخت آن را پنهان نگه داشت. یکی دیگر از کارهای شیخ بهائی ساختن گرمابه‌ای و شط و به احتمال نزدیک به يقين از روى ايده شمع خودكار احمدين موسى بن شاكر خراسانى ۱ خته سس زندگانی شاه عباس اول, ج ۱, ص ۲۶ 

صفحه 11:
- تأمين مايع سوخت, در زمان شیخ بهاتی با یک لولة زیرزمینی به عصار ‎ails‏ 2 جنب حمام وصل شده بود و با تولید روغن‌های کرچک, کنجد و روغن‌های سوختی دیگر که در محل مذکور روغن کشی می‌شده, تأمین می‌گردید.روی شمع مدکور ظرف لگن مسی بوده که حجم آبی را برایر با ۳ و یا ۳ سطل گنجایش داشته و مرتبا در شیانه‌روز گرم بوده و لب آان مرت سای که از سس رات ملع و سوت با قسمت خروجی نزدیک در کا ر گذاشته و جاسازی کرده بودند. دستگاه مذکور را حدودا اواخر حکومت زندیه از زیر زمین بیرون آوردند و به خارح از اران منتقل کردند تقرباً كار اين دستكاه شبيه آبكرمكنهاى - ot 5 زندكانى شاه عباس اول, ج ۱, ص ۲۶ 

صفحه 12:
ابداع شهر نجف‌باد - در دورق صفوی شهر نجف‌آباد با طرح شیخ بهائی و به پيشنهاد او + عنوان یک شهر جدید احداث شده است. در مورد انگیزة ایجاد شهر نجف‌آباد نظرات مختلفی وجود دارد و مشهورترین این نظرات این است که, نذورات و عایدات موقوفات منطقة اصفهان, با کاروانی از اصفهان به سوی نجف اشرف می‌رفت که پس از پیمودن ‎YO‏ ‏کیلومتر از حرکت باز ایستاد و دیگر پیش نرفت. - شیخ بهائی چاره را در این دید که با اذن شاه‌عباس, محمولاه- سر ‎L‏ هريد د زندگانی شاه عباس ‎tc dol‏ ص ۲۶ ۷۷ بنای شهری کنند به نام نجف‌آباد. 

صفحه 13:
راجر سیوری در کتاب خود می‌نویسد: شاه‌عباس و طراح اصلی او شيهلخ ‎sles‏ با ایجاد شبکه‌های کامل آبیاری و ارتباطی و بنیان نهادن شهر بازرگانی و پررونق نجف‌آباد در ۲۵ کیلومتری غرب اصفهان ‎sly‏ تهیة آذوقة شهر (اصفهان) زیربنای زراعی استواری برای پاینخت جدید فراهم آورد. سابقة نهیة مایحتاج خوراکی اصفهانی‌ها مانند: گوشت, میوه و لبنیات | J نجف‌آباد که اکنون نیز کم و بیش دیده می‌شود, این نظر را تأیید ‎ae ae en ee x ۲ َ 1‏ 9 دامادى. محسن, شيخ - .بهائی سچ 2ص 38, 

صفحه 14:
مسجد شيخ لطف االله 5 - ساختمان اين مسجد به فرمان شاه عباس شروع شد و سردر زيباي آن در سال 1012 هجري به پایان رسید. بعضي از منابع » اين اثر را به شيخ بهايي منسوب مي دانند, در حالي که ادله كافي در رد این ايده وجود دارد: الف) آقاي هنرفر تمام کتیبه ها و سردرهاي اين م سجد را از نزديك مطالعه کرده , ولي نامي از شیخ بهايي ندیده است. )ب نام كساني را که در اين مسجد مختصر کاري انجام داده اند نوشته اند, مانند باقر بنا که مختصر کتیبه اي را خطاطي کرده. پس چطور مي شود که نام طراح و مهندس مسجد فراموش شود. )اج چند بیت شعري را |آورده ند که در صحت و سقم آن بحث است و به شیخ بهايي 4 منتسب میدانند, آیا میشود که نامي از معمار و دامادی. محسن, ‎Taw‏ ‎le ۲‏ همهکاره مسجد سخني به میان نیاید؟ )د در کتب و منالبع قدیم و جدید .2ص 38. . 

صفحه 15:
منارجنبان - شواهدي چند بر درست نبودن این نظر شیخ بهايي که مهندس و طراح منارجنبان بوده , وجود دارد: الف) تاریخ سنگ آرامگاه 716 : هجري است . )اب سبك این آرامگاه , سبك بناهاي قرن هشتم هجري «سبك مغولي» است. )ج گر ب ر فرض محال طرح این بنا را به شیخ بهايي نسبت بدهیم, اين بنا اصلاً در آن زمان اهمیت ‎Sosy eee seine‏ عماراتي ساخته و طرح انداخته اند که همین ويژگي منارجنبان را ای ی اد ۷۱ موطن خود طنجه خارج شده , در ذکر مساجد و عمارات شهر بصره : چنین است. ۹ دامادی. محسن, ‎Taw‏ ile. , 39 ‏چ 2ص‎ 

صفحه 16:
چهل ستون, بناي بارگاه حضرت علي (ع) - اوژن اوبن مینویسد: بناي چهل ستون , مطابق نقشه شیخ بهايي ساخته شده و توسط شاه سلطان حسین 2 مرمت گردید. در مورد این بنا میتوان گفت: الف) قبل از اون اوبن هیچ كسي اين بنا را به شیخ بهايي نسبت نداده است. )ب اوژن اوبن بین سال هاي 1286- 5 به ایران آمده و در عصر شیخ بهايي نبوده و او را درك نکرده است . مي به گفنه وي توان گفت که هاي مردم و آن چه از دیگران شنیده. اکتفا کرده . است )ج مطالبي را که نقل کرده , آدرس دهي ندارد . وي در مورد بناي بارگاه حضرت علي گويدمي : «شاه عباس بقعه و بارگاهي مطابق نقشه شیخ بهايي, معمار معروف این گفته درست است. با این توضیح که 3 ‎oy cite‏ ود دا کی ای رجا مر 6 دامادی. محسن, شیخ :بهائی پچدمص 39. 

صفحه 17: