آداب و رسوم محلی و شهریار

صفحه 1:
تاثیر آداب و رسوم محلی در اشعار ترکی و فارسی شهریار نویسندگان : : ساعت کلاس 

صفحه 2:
(بخش اول) 1) مقدمه 1) مختصری درمورد شهریار 1 ررسوم جيست 5 3) نگاه سار كه ستت ها و آداب ورسوم 4) شهریار و شعر ترکی 5) شهریار و شعر نو 

صفحه 3:
(بخش دوم) 2 ادبیات شفاهی يا فولکلوریک 1.) آشنایی با ادبیات شفاهی یا فولکلوریک 2 انواع آثار فولکلوریک 1 لالایی ها 2 بایاتی ها شر السلا 4 ناغیلار 

صفحه 4:
(بخش سوم) 3) آداب و رسوم ها 1 عید نوروز 2) چهارشنبه سوری 1 شال ساللاماق_ 2 وا وسنونتان اتیلما 02 كال وفاق 4 پیلوو پیشیرمک 2 اق 0 ورا ا اماق 

صفحه 5:
(بخش سوم) 3) آداب و رسوم ها 3 لباس های سنتی و محلی 9 اوس دون 2 لباده گیماق 3 ) چوخا 

صفحه 6:
3) آداب و رسوم ها (سوم 4 بازی های سنتی و 1 آرادان خیر 2 آشیق آشیق _ ۱ 3 آغاج مینوب آت گزدیرماق 4 چلینگ آغاج اویناماق _ _ 5 قار گول له سی اویناماق 6 کهلیک شکاری 7 ناخیر چیلارین اویونو 4) منبع 

صفحه 7:
مختصری در مورد شهریار سید محمدحسین بهجت تبریزی (۱۳۶۷-۱۲۸۵) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرة‌الشعرای همین شهر به خاک سپرده شد. در ایران روز درگذشت این شاعر معاصر را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند. مهم‌ترین اثر شهریار منظومهةّ حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از #اای‌های ادبیات ترکی آذزبایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اس و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. 

صفحه 8:
مختصری در مورد شهریار 

صفحه 9:
آداب و رسوم چیست ؟ آداب و رسوم در واقع همان چیزهایی است ک شود ۳ 3 از کودکی تا پیری آنها را مشاهده کرده و با آنها بزرگ شده | ست. وم شامل باورها , عادات , اجرای انواع مراسمات ‏ افسات ها واه .داستان ها و ترانه هایی می شود که توده مردم با آن سر و کار دارند. 

صفحه 10:
نگاه شهریار به سنت ها و آداب و رسوم شهریار در حیدر بابا با زبانی شیرین و ساده از مراسمات عید نوروز و چهرشنبه سوری سخن گفته و با نگاهی حسرت آمیز به گذشته از آنها یاد ‎wo‏ ‎saul‏ گنجه 5-6 اوخوردی آداخلی قیز بیگ ‎Ce‏ توخوردی هر کس شالین بیر باجادان سوخوردی آی نه گوزل قایدا دی شال ساللاماق بیگ شالینا بایرامليغین باغلاماق ‎ ‎ 

صفحه 11:
شهریار و شعر ترکی شهریار دو منظومه حیدربابایه سلام را در فاصله زمانی مختلف سروده است وی 1 اانا شلاء اول رادر سال ."م ‎١09‏ زه . ش ) در تهرآن له 2 اا مادرش در آنجا سروده و حیدر بابایا سلام دوم را در سال ۱۳۶۳ ( ه . ش ) ‎ub‏ سفری که به خشکناب داشته سروده است . 

صفحه 12:
شهریار و شعر نو گوشه ای از شعر « ای وای مادرم » : باز آمدم به خانه , چه حالی نگفتنی ديدم نشسته مثل هميشه كنار حوض پیراهن پلید مرا باز شسته بود انگار خنده کرد ولی دل شکسته بود 2 بردی مرا به خاک سپردی و آمدى 7 | 8 | ‎‘A‏ ‏تنها نمیگذارمت ای بینوا پسر 3 7 می خواستم به خنده درآیم ز اشتباه انا كيال بود شعر بسیار زیبای استاد شهریار درباره مسادر ای وای مادرم ! 

صفحه 13:
وا آثار فولل ریک سس * ترانه ها * بایاتی ها یه تغزلی * استاو ها * افسانه ها ۱ ۶ شبيه ها ‎a‏ دراماتیک ‎ 

صفحه 14:
ی شا کوبه آی از اشعار فولکلوریک به شمار می روند؛ لالایی ها نغمه های آهنگینی هستند که مادران در سر گهواره برای راحت و زود خوابیدن فرزندانشان با آوازهای غریبی می خواند درست است که بچه ها معنی این کلمات را نمی دانند ولی ریتم و آهنگ کلمات همراه با آواز سوزناک مادر در آنها ارامش خاصی ایجاد می کند. و به زودی به خواب می روند. 

صفحه 15:
لالایی ها از لحاظ شکل و فرم مانند بایاتی ها هستند . مضمون این لالایی هاء آرزوهای دور و دراز مادر درباره بزرگ شدن و خوشبخت شدن فرزندان می باشد که مادر گاهی در خلال اين لالایی ها دردها و تاراحتی ‎lb‏ خودس را ۳ زبان می آورد. زیبایی لالایی ها بیشتر در قسمت تکراری لالایی ها است که مادران این قسمت را چندین بار تکرار می کنند تا بچه به خواب رود. 

صفحه 16:
از آثار فولکلوریک تغزلی : بایاتی ها بایاتی ها نوع دیگری از اشعار فولکلوریک است که در چهار مصراع سروده می شود که هر مصراع آن هفت هجا دارد كه مصراع های اول , دوم و چهارم آن با هم, هم قافیه است که فکر و مضمون اصلی در دو مصراع آخر آورده می شود و دو مصراع اول ذهن را برای پذیرش معنا و عرض اصلى در دو مصراع ای ماه مي کنر : کار شاه ‎Wael.‏ عم ‎ 

صفحه 17:
شهریار بایاتی های زیادی سروده و از خود به یادگار گذاشته که در اینجا دو نمونه ذکر می گردد . خزان گلدی گول آپاردی بیر گوزل بولبول آپاردی د کول آولموشدم یل ده گلدی,کول آباردی كلنات الشعار نرت 20112 : ترجمه خزان آمد و گلی را ربود, در واقع یک بلبل زيبايي را برد , من سوخته . بودم و به خاکستر تبدیل شده بودم که باد هم امد خاکسترم را برد 

صفحه 18:
ضرب المتل ها : گونه دیگری از آثار فولکلوریک که به شکل گسترده ای در مبان مردم رایج است , امثال و حکم و ضرب المتل هایی است که در طول تاریخ و توسط افراد مختلف ساخته شده اند که در واقع تجربه های نسل گذشته است که برای نسل آینده از خود به یادگار گذاشته اند . 

صفحه 19:
ای تال در این ضرب العفل ها می توان دریافت که در تمامی ۰ ۳۳ 25 که انسان ممکن است با آن برخورد کند ضرب المتلی ۰۰۲ ۳۳۳۰ گاهی برای یک موضوع حتی ده ها ضرب المثل می توان یافت . این ضرب المثل ‎MU‏ ی به‌اینکه در رمان ها و محیط های مختلف و توسط افرار ۱۳۱۰ واه ده اند یک منیع بسیار باارزشی برای شناخت عادات ۱۱ ۷ ۲۳ رندگی جوامع قدشته به سار می روند. 

صفحه 20:
انسان اولان خنجر بثلینه تاخماز اما حیف «کور توتدوغون بوراخماز» حیدربابایا سلام , بند 13 , ص34 مصراع دوم یعنی «کور توتدوغون بوراخماز» یک ضرب المثل است . ترجمه : انسان معتقد خنجر به کمر نمی بندد و هر کس که کور است (بصیرت ندارد) آنچه را که به چنگ آورده تحت هیچ شرایطی از دست نمی دهد . 

صفحه 21:
تورکی دئدیم اوخوسونلاری اوزلری بیلسینلر که آدام گثدر آد قالار 5287100 590 عبارت«آدام گثدر آد قالار » یک ضرب المثل معروف است . ترجمه : Pyne ‏ان ری کشت با پوت و اند که‎ pee eel . ‏آنچه ماندگار خواهد بود فقط نام نیک و خاطره است‎ 

صفحه 22:
وی کت ها حيوانات ويرتدكان ماتند انسان داراق احساس. ۰۰۲ ۳۳ خواهى هستند. مقابله قواى خير و شر از ويزكى هاى مهم اين قصه ها به وا و وود میوانات افسانه ای مانند ازدهای هقی پر و ‎Esp‏ ‏و هاى عميق زتدكى مى كتند , بذابیت حاصی به این هه ها و 

صفحه 23:
و این قسه ها را افراد کهتسال در شب های دراز سا ۱۳۰۰۱ نوجوانان تعریف می کنند . این قصه ها با عبارت « بیری واریمیش , بیری يوخ ایمیش» (< یکی بود یکی نبود) شروع شده و با جمله «گویدن اوچ آلما دوشدو , بیری منیم , بیری اوزومون , بیریده ناغیل دئینین» (< از آسمان ‎aw‏ ‏سیب افتاد یکی مال من , دیگری مال خودم, یکی هم مال قصه گو) به اتمام رسید . 

صفحه 24:
بایرام ( عید نوروز ) در روز اول عيد همه به بازدید اقوام و فامیل های نزدیک میروند. و بچه ها از بزرگتر ها عیدی می گیرند . معمولا چند روز مانده به عید مردم همه جا را تمیز ‎ee‏ رار ها و لباس را شستشو کرده و داخل خانه ها ۳۱ ۲۰ ۳۳۳ يا قرمز ر نگ رنگی کرده و به استقبال سال جدید میروند که شهریار در بند ۷۰ حیدربابا به این رسم اشاره نموده است. 

صفحه 25:
بایرام ( عید نوروز ) همچنین در روز عید زنان تخم مرغ ها را به تعداد بچه های خانه داخل آب رنگارنگ , آب پز کرده و به رنگ های مختلف درآورده به بچه ها می دادند و بچه ها با آنها تخم مرغ بازی می کردند: یومورتانی , گویچک , گلی بویاردیق چاقیشدیریب , سینانلارین سویاردیق اویناماقدان بیرجه مگر دویاردیق؟ ‎ale‏ منه یاشیل آشیق وثرردی ! ارضا منه نوروز گلی درردی حیدریابایاسلام , بند 32 ۰ ص 38 

صفحه 26:
چهارشنبه سوری آقای علی برازنده تورک در مجله خدا آفرین درباره چهارشنبه آخر سال می نویسد : 7 ۳ «با توجه به تصورات قدیم دینا از چهار عنصر لب, آتش , باد و خاک تشکیا شده و عقیده داشتند که جمع شدن این چهار عنصر در یک جا و موجودات زنده می گردد . مردم ‎ae‏ ۳ آآود جرشنه سی (جهارشنبه آنتشی ۳ _ يئل چرشنبه سی (چهارشنبه بادی) ‏ 

صفحه 27:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : شال ساللاماق «شال (قورشاق) ساللاماق»( - شال آوبزان کردن ) : در شب چهارشنبه اشخاص ناشناس و یا تازه دامادهاء يشت بام خانه هاى و رفت و شال های الوان خود راء در حالی كه يه طناب. ۱ ۳۱۳ روزنه آویزان می کنند صاحب خانه نسبت به لیاقت خود و شخصیت صاحب شال _اگر بشناسد _ چیزهایی به عنوان هدیه و عیدیانه به شال مى بندد. 

صفحه 28:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : شال ساللاماق شهریار در بند27 منظومه حیدربابایه سلام با زبان هر آذربایجانی در اين خصوص سخن می گوید . بایرام ایدی , گثجه قوشو اوخوردو آداخلی قیز, بيك جورابین توخوردو هر كس شالين بير باجادان سوخوردو ‎a sl‏ گوزه ل قایدادی ثسال ساللاماق بیگ شالینا بایرامليفین باغلاماق 

صفحه 29:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : شال ساللاماق ترجمه : عيد نوروز بود و شب هنگام , مرغ شب آواز می خواند. دختری که به تازگی نامزد شده مشغول بافتن جوراب برای تازه داماد بود. بچه هه ۳ داشتند شال خود را از روزنه ای به داخل اتاق نشیمن بفرستند : تا هدیه چهارشنبه سوری و عیدی خود را دریافت کنند. آه ! كه چقدر این مراسم و سنت پسندیده زيبا بود که هنوز جلوه روح پرور آنرا در وجودم احساس می کنم.» 

صفحه 30:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : شال ساللاماق ترجمه: بچه بودم یه حکم هوس , گریستم و شالی خواستم تا من هم هدیه ای بگیرم شال را گرفته و به کمر بستم و راهی خانه غلام شدم و از روزنه آویزان ۳ ااء فاطمه یک جفت جوراب به شال من بست و از«خاد ۰ ۱ ۳ 1 آشک ریخت : 

صفحه 31:
از اداب و رسوم چهارشنبه سوری : سو اوستوننان اتیلما استاد شهریار در بند 31 حیدربابایا سلام از اين مراسم دیرینه ایرانی تابلویی زیبا و فراموش نشدنی در خاطر همگان نقش می کند . باکی چینین سوزو, سوو کاغیذی اینکلرین بولاماسی, آغیزی چرشنبه نین گردکانی , مویزی قیزلار دئیه ر آتیل ماتیل چرشنبه آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه 

صفحه 32:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : سو اوستوننان آتیلما ترجمه: وی ول ساترانی که باکو رفته اند, نامه است ‏ آعزی ار ۳۱۰۳ تازه زاييده درست می شود و گردو و مویز چهارشنبه سوری حکلیت از تجدید حیات و نوید شادی است . در این مراسم دختران دم بخت از روی جوی آب روان می پرند و با شادی و امید اينده پر از سرور آرزو را خواستار می شوند و این ترانه را می خوانند. بپر, بپر, چهارشنبه سوری است من نیز می پرم تا ه بختم باز شود و به سعادت برسم .» 

صفحه 33:
از اداب و رسوم چهارشنبه سوری : فال توتماق «فال توتماق» (- فال گرفتن) : شب چهارشنبه سوری طالب فال به نیت آنچه در نظر دارد , پشت بام مورد نظر رفته و از «باجاءباج» بام و یا از پشت در ورودی همان خانه به صحبت های صاحب خانه گوش فرا می دهد . روی جمله اول او حساب می کند و آن را به رو نهاید: ثیت کننده هفیش مت ,20 و برود که تقریبا از صداقت , راستگویی , ایمان و 5 

صفحه 34:
از اداب و رسوم چهارشنبه سوری : پیلوو پیشیرمک «پیلوو پیشیرمک» (< پلو پختن) : لین هم یکی از رسم های معمول است که هم اکنون نیز عملی می شود. از مسکین و فقیر گرفته تا غنی و ثروتمند, هر کس در خور توان خود , در شب چهارشنبه به سراغ این غذای لذیذ می روند. در مثل های روستایی آمده است : «کاسیب ایلده بیر گون پیلوو یثیه ر , او دا آخیر چرشنبه ده » یعنی شخص فقیر و بی چیز سالی یک بار پلو میخورد آن هم در چهارشنبه سوری . 

صفحه 35:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : اود یاندیرماق «اود یاندیرماق» )= آتش روشن کردن) : این سنت هنوز هم در اکثر نقاط ایران زنده است. افروختن انش بیس « يشت بام ها ويا محل هاى مرتفع انجام مى كيرد . معمولا بچه ها مقداری يارجه هاى كهنه را با سيم به هم می بندند و به شکل توپ در می آورند و بعد از اتش زدن به هوا يرت مى كنند بجه ها و ج ۲ 5 5 پریدن آر اس سرودهایی از جمله » ‎Jul‏ ‏ماتیل چرشنبه حم سل جر > و یا « آزار بزاریم بوردا قالسین» ( آزار و ‎i sale as lo Gi Lola eee‏ شهریار بدان اشاره نموده است . 

صفحه 36:
از آداب و رسوم چهارشنبه سوری : یومورتا اویناماق «یومورتا اویناماق» (< تخم مرغ بازی کردن) : این بازی حتی از چند روز مانده به چهارشنبه سوری شروع و تا بعد از عید هم ارام می یابد. جوانها با اشتیاق و شور وشعف زانئد الوصفی به دنبال تسم درم رك ‎Gall pene‏ گردند. 

صفحه 37:
از اداب و رسوم چهارشنبه سوری : یومورتا اویناماق وت سس با طرافت و لطافت این جریان ار ۱۳۱۳ عنفوان جوانی را در اين شعر بیان می کند : یومورتانی گویچک , گوللو بویاردیق چاققیشدیریب سینانلارین سوبلاردیق ترجمه : تخم مرغ ها را به رنگهای متنوع رنگ آمیزی می کردیم و پس از به هم زدن آنها تخم مرغ های شکسته را پوست کنده و می خوردیم . 

صفحه 38:
از آداب و رسوم های آذربایجان : لباس های سنتی و مردم و روستاییان استان آذربایجان دارای چند نمونه لباس سنتی و محلی هستند : که شهریار به آن اشاره کرده است . از جمله * اوس دون (بالاپوش) * لباده گیماق (پوشیدن لباده) % چوخا 

صفحه 39:
از انواع لباس های سنتی : اوس دون که شهریار در بند ۲۱ حیدربایایا سلام از اين لباس سنتی یاد کرده است : عمه جانین , بال بلله سین پیردیم سوندان دوروب اوس دونومی گییردیم باخچالاردا تیر ینگنی دییه ردیم ‎ol‏ ئوزومی او ازدیرن گونلریم آغاج مینوب ‎ol‏ گزدیرن گونلریم 

صفحه 40:
از انواع لباس ‎sb‏ سنتی : اوس دون ترجمه : ‎ob‏ آن روزها بخیر ! که عمه جان لقمه بزرگی از نان و عسل به دستم می داد , که بعد از خوردنش پیراهن بلند خود را پوشیده و پای کوبان و شادان در ميان باغجه ها به سو بال می گشودم و ترانه می خواندم له ! که چقدر خود را لوس می کردم سوار بر اسب چوبی به هر سو مى تاختم و لذت مى بردم. 

صفحه 41:
از انواع لباس های سنتی : چوخا «جوخا» اين لباس سنتی را در قدیم معمولا چوپانان به تن می کردند . دکتر معين در فرهنگ لغت خود درباره این لباس می نویسد: «جامه پشمی خشن که چوپانان و برزگران پوشند.» شهریار در بند ۸۶ به این لباس قدیمی و سنتی روستائیان و چوپانها اشاره فص کهنه لرین سور سوموگی دارتیلوب قورتولانون چول چوخاسی ییرتیلوب ترجمه: روزگار استخوانهای خیلی ها را خرد کرده و اما ی رس ‎antes basse‏ توا ان 

صفحه 42:
آرادان ‎Lei a‏ عيتوت أن ناخير جيلارين قار كول له سى اویونو | اويناماق یسح دا چلینگ آغاج کهلیک اویناماق شکاری ae ee 

صفحه 43:
از بازی های سننی و محلی : آشیق آشیق این بازی از بازی های بسیار رلیج و مهیج در آذربایجان بوده که اصول و قوانین خاصی داشته که بچه ها برای سرگرمی و بزرگترها هم بعضی مواقع به عنوان قمار به اين بازى مى يرداختند . 0 9 & آشیق استخوانی است که از استخوان سکس مس ساك زانوی گوسفند یا بز بدست می آید. 62 ‎B‏ > آشیق اویناما اين باز اث سبى زذ ‎ee‏ ند یره 

صفحه 44:
از بازی های سنتی و محلی : بوداملارداء چوخلی جیزیخ آتمیشام اوشاقلارین, آشیقلارین, اوتموشام قورقوشوملی سققه آلیب ساتمیشام اوشاق نثجه هج زادینان شاد اولار ایندی بيزیم غمی دوتمور دنیالار حیدربابایا سلام , بند 86 , ص 51 

صفحه 45:
از بازی های سنتی و محلی : آغاچ مینوب آت گزدیرماق عمه جانین بال بلله سین بیردیم سوندان دوروب اوس دونومی گییردیم باغچالاردا تیز ینگنی دییردیم آی اوزومی او ازدیرن گونلریم آغاچ مینوب, آت گزدیرن گونلریم ‎pil Ulla‏ بند 21 ۰ ص و3 

صفحه 46:
از بازی های سنتی و محلی : چلینگ آغاج اویناماق بو خرمنده آرادان خیر اویناردوخ > رمالاشیب فاریشقاتک قاینار دوخ یاواش یاواش باغچالاردا آغناردوخ آغاشلاردان چیلینگ آغاج کسردوخ قوروقچونون قورخوسیندان اسردوخ حیدربابایا سلام , بند 92 , ص 53 

صفحه 47:
از بازی های سنتی و محلی : قار گول له سی اویناماق یاز قاباغی . گون گونثی دوینده = ‎i‏ کند اوشثاغی قار گول له سین سوینده کو رکچیلر داغدا گورک زوینده منیم روحوم ایله بیلون اوردادور تک ی باس قالیب فاردادور ترجمه : هنگامی که بهار فرا می رسد و کم کم اشعه خورشید از سینه افتابگیر کوهستان فروکش می کند و کودکان شیفته برف بازی هستند و نا سک ارم اك کوهی که در برف فرو رفته و برای آزادی تقلا می کند. میکوشد که در کنار جوانان باشد و در شادی آنان شرکت کند. 

صفحه 48:
از بازی های سنتی و محلی : کهلیک شکاری کهلیک شکاری (< شکار کبک) : معمولا جوانان روستا در روزهای پر برف زمستان دسته جمعی چماق به دست به شکار کیک می روند. زمستان ز دو جهت ‎sly‏ شکار کبک مناسب است ؛ یکی اینکه رد پای کبک ها روی برف می ماند و شکارچیان به راحتی می توانند کیک ها را پیدا کنند و دیگر اينکه کبک ها به خاطر زیادی برف , داخل برف كير می کنند و نمی توانند پرواز کنند و شکارچی ها به راحتی می تو بگیرند . 

صفحه 49:
از بازی های سنتی و محلی : ناخیر چیلارین اویونو ناخیر چیلارین اویونو (< بازی و تفریج چوپانها) : معمولا چوپانها موقع غروب که از صحرا بر می گشتند وقتی به نزدیکی روستا می رسیدند الاغها و کره خرها را نگه می داشتند تا گاوها و گوسفندان به روستا برسند و سپس چوپانان هر کدام یکی از الاغها و کره خرها را سوار شده و به سرعت به طرف روستا مى تاختند و همه سعی می کردند که در این مسابقه برنده شوند. 

صفحه 50:
—— OCC مقاله آداب و رسوم و اجتماعیات در اشعار ترکی و غزلیات فارسی شهریار * پژوهشگر و نگارنده : اصفر طالبی * استاد راهنما : دکتر محمد مهدی پور آداب و رسوم و اجتماعيات در اشعار تركى و ‎٠‏ استاد مشاور : دكتر محبوب طالعى غزليات فارسى شهويار ‏بايان نامه كارشناسى ارشد در رشته زيان و ادبيات فار ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎