اجرای سازه های بتنی و فلزی

صفحه 1:
اجرای سازهای بتنی وفلزی استاد:آقای مهندس صالحی اسامی گروه:داریوش رحیم مشانی سید مجتبی مهدویان 

صفحه 2:
0-09 كليات ررشهاي مختلفي براي حمل بتن از محل ساخت تا مصرف» معمول و متداول است. هريك از ريشهاي حمل داراي محاسن و معايبي مي‌باشد و انتخاب هريك از آنها بستگي به شرایط پریژه» مشخصات مصالح متشکله» میزان و حجم بتن» زمان حمل و بالاخره شرایط آب و هوايي محل ساخت خواهد داشت انتخاب روش حمل باید چنان صورت گیرد که در فاصله زماني حمل» نسبت آب به سیمان» اسلامپ» میزان هوا و نهایتايكنواختي بتن؛ دستخوش تغييرات قابل ملاحظهاي دكردد. در انتخاب روش حمل بايد به جدا شدن مواد از يكديكرء آب انداختن و يا داخل شدن مواد خارجي به داخل بتن توجه خاص مبئول كردد. حتيالامكان بايد محل ساخت بئن و محل اجرا به هم نزديك باشد تا نقل و انتقال بتن به حداقل ممكن كاهش يابد. بدين لحاظ بيمانكار روش حمل و نقل و نوع و مشخصات ماشین‌الات حمل را قبلاً بهتیید ستگاه نظارت برساند. در يارماي موارد ساخت بتن در ت ميكيرد كه بعدا بدان أشاره خواهد شد. و مشخصاتي باشند كه با توجه به برنامه اجرايي كارها همواره بتوان با ضريب اطميناني قابل قبول» جريان ار به محل أجرا تضدين تمود. مكار موظف امت در التهاي هر مرحله بتلريزي (در يليان هر قسمت از كار لان هررق كاري) ول هل وق رپیاه ند و ها زار ترنه بنج نی ند وسايل و روشهاي مختلف حمل» عبارتقد از: 

صفحه 3:
6 هه _» كرزيا جا نر ار]!] مقدار دوران ي چگونگي اختلاط هم زدن و تخليه؛ بايد بر اساس توصيههاي كارخانه سازنده و زير نظر دستكاه نظارت تعبين شود. حداكثر زمان براي حمل بس از اضاقه شدن سيمان به جام مخلوطكن با احتساب زمان تخليه بتن» نبايد از (0© دقيقه تجاوز نمايد. جنائجه به علت كرماي محيط امكان .كيرش سريعتر بتن وجود داشته باشدء با نظر دستكاه نظارت زمان مذكور تقليل خواهد يافت ‎Syd‏ مهو ‏ممكن است تمامي مراحل ساخت بتن در تراك ميكسر انجام شود. در اين حالت بس از وارد شدن همه عوامل متشكله تن به جام مخلوطکن» جرخش جام بايد بر اساس توصیه کارخانه سازنه با توجه به مشخصات آن صورت گیرد. در این حالت در شرایط معمولي» جام بيستي با سرعت اختلاط حدود 0" تا 00000 دور دوران نمايد. جنانجه زمان حمل و تخليه بيش از زمان لازم براي دوران فوق باشد؛ در بقيه مدت زمان حمل بايد جام با سرعتٍ همزن يا بدون هم زدن حمل شود و قبل از تخليه بتن درون قالب» 000 تا ©0 دير با سرعت اختلاط بچرخد. در این روش ساخت حداکثر بتن ساخته تراك میکسر تجاوز نماید[(]]شده در هر مرحله» نبايد از (©966) حجم اسمي ‏[1)لختاظ در مرحلهای 9.۵6 ‏در اين روش عمل اختلاط به مدت ©0 تا 00© ثانيه در بننساز ثابت و بقيه تا تكميل اختلاط در تراك ميكسر انجام ميشود. مشخصات اختلاط ر حجم بتن عيناً مانند بان ساخته شده در بند 00-0-60 است» با این تفایت كه زمان اختلاط در تراك ميكسر تا رسيدن به بتني يكنواخت بر اساس استاندارد (د .ت 0000) تظیل خواهد یافت. ‏[لختاط خشك هه هو ‏در این روش مصالح خشك به صورت جداگانه در جام ريخته و آب در مخزلي مجزا و. خارج از جام اصلي توسط تراك میکسر تا محل مصرف حمل مي‌شود. در محل مصرف آب با فشار از ابتدا و انتهاي مخزن وارد جام شده و جام با سرعت اختلاط 7200 للي 0600 دور اين روش براي مواقعي مورد استفاده است كه نقاط مصرف اجباراً نسبت به منبع اصلي مصالح دور بوده و كار به صورت براكنده انجام ميشود. بايد توجه داشت كه مصالح سكي وارد شده به جام كاملاً خشك باشدء تا عمل آبكيري سيمان شروع نشود. حجم بئن ساخته شده در هر ساخت» كبايد از (©©94) ظرفيت اسمي تراك ميكسر تجاوز نمليد ‎ ‎ 

صفحه 4:
0.0.0 4 حلیتنساخته شده کرمط بتها سرکزطاا] ريشهاي زير براي حمل بتن ساخته شده توصیهمي‌شرد مي‌توان بتن ساخته شده در بتن‌ساز مركزي را با تراک میکسر حمل نمود. تراك میکسر باید بعد از بارگيري با سرعت هم زدن یا ثابت بسته به فاصله حمل حركت نمايد. كل زمان حمل؛ بای از مدتهاي مندرج در بند 0۳-0 تجاوز نمايد و حجم بتن حمل شدهه نبايد از (96©00) ظرفيت اسمي ترلك .ميكسر بيشتر باشد 1 [وإترلكبا ‎le‏ شاته مهو در آين ريش جام بتن با همزن يا بدون همزن با بازشو از بالا يا از كف بر روي تراك حمل ميشود. سيستم داراي دريجه تخلیه رویبرتور در محل .تخليه براي تأمين جريان منظم بئن ميباشد. لين روش» خاص جادمهاي هموار است و زمان حملء نبايد از ©© دقيقه تجاوز نمايد جام لنتقللها ريل©- 9-5-6 هنكاميكه محل مصرف به كاركاه ساخت بتن نزديك باشد؛ معمولترين روش براي انتقال بتذهاي حجيم؛ استفاده از جام؛ ريل و كابل است. بايد هنكام .حمل و تخليه با جام دقت شود كه جداشدكي در اجزاي متشكله بتن رخ ندهد. زمان حمل با روشهاي فوق نبايد از 6© دقيقه تجاوز نمايد حمل بتن با انواع چرخهاي دستي؛ فرغون و دامپر مجاز نيست؛ مكر در كارهاي كوجك كه حجم ساخت بتن از 000 یتر در هر نوبت تجاوز بايينتر و فواصل حمل کوتاء بان (کتر از 10000 مقر براي دامپرو. 000 متر با چرخ دستي بدون موتیر)» شرایط 0000 ننمید. رده بتن از جوي مساعد بیده و قبلاً تیید ستگاه نظارت کسب شده باشد. وسایل مزبور باید داراي چرخهاي لاستيكي بوده: مسیر حمل کاملاً صاف و افقي باشد ور ,حمل با دقت کامل انجام شود تا جداشدگي اجزاي بتن رخ ندهد. .بايد فلزي يا داراي روكش فلزي بودهء كاملا و شیب گونه‌اي اختیار شود که هنگام حمل» عمل جدايي در حادث نشود. در التهاي ناوه؛ بايد قيف قائم براي به قالب بيشبيني شود. با توجه به شرايط آب و هوايي محل كارء کنترل .اسلامب و ساير مشخصههاي اصلي يتن توسط دستكاه نظارت صورت ميكيرد 

صفحه 5:
rae >» ‏»هه‎ OOPS منظور از تلمبه كردن بتن نقل و انتقال آن به صورت تحت فشار با استفاده از لوله است. با توجه به شرايط محلء نحوه تلمبه كردن بايد قبلاً به تصويب دستكاه نظارت برسد. حتيالامكان بايد محل يمب در نزديكي محل تخليه انتخاب شود. قبل از شروع بتنريزي به منظور برهيز از قطع ناكهاني بمبازء بايد از صحت و كارايي تمامي لوازم و ادوات .اطميئان حاصل شود. تأبيد دستكاه نظارت؛ لازمه شروع عملیات بتن‌ريزي با پمپ است حدلثر قطر مصدلع OS ‏حداكثر قطر مصالح سنكي با توجه به قطر لوله خروجي ر تخليه و ظرفيت يمياز در سرعتهاي مختلف مطابق ارقام‎ جدول 3-4-0-6 خواهد بود جدول 2-0-0-6 حداکار قطر شن و ظرفیت يمباز با توجه به قطر لوله تخليه حداكثر قطد 00 | ظرفيت منوسط يمبلل برحسب مثر مكعب در ساعت تدر اول دس ‎Cae‏ | أب أسرحثتظيه | سرحت تغليه | سرحت تغليه | سرحت تغليه برميه انعسي ‎AHEM] OID) HOM) KOM]‏ برثافيه _|برئتیه | برکالیه |ثانيه 69 وه اوه اه |ه ‎oe‏ 49 ‎ee ow ee| 05 | _ 66 | © ©‏ تا 9 هه |56 |68 56 4 68 60 امه ‎ee]‏ | هه ‎oo 60 eo‏ ۵( | هه | وه ‎oe 90 ee]‏ 5 ‎eo] 9668|‏ | وه 0 5 

صفحه 6:
‎SOO‏ داا ‏.توصيه ميشود (301-630060-036) مناسبترين دانهبندي براي بتن يمبي؛ بر اساس استاندارد ‎COPE delays rae‏ ‏ضريب نرمي ماسه مصرفي بتن» 6/6 تا 6 مي‌باشد (به طرر کل براي بل پمپی 60/0 ۵ :2/۳ مبزان‌شن وم هو ‏درصد وزني شن در مخلوط بتن با توجه به حداکثر قطر مصالح سنگي و ماسه‌هاي مختلف بايد با ارقام جدول ©-©-©-© مطابقت نمايد. براي افزايش كارايي بتن يمبي بايد (96000) از مقادير جدول ©- .0و کر شود ‏جدرل ©-9-©4-© درصد وزني شن در واحد حجم بتن ‎ ‏حداكثر قطر شن (ميليمتر) درصد وزني شن خشك در ولعد حجم بئن ‏اضريب نرمي .| شريب ترمي .| ضریب نرمي .| ضریب نرمي ماه 600/6 | ماسه 640/6 | ماسه 600/6 |مانيه © ‎ ‎ee eo ‏مم‎ eo ( pes ‏6ه هه‎ oF ‏مه‎ Chene ‏حت هه‎ or ‏نت‎ qo) © 69 ‏مور 0 88 جو‎ ‏وه وده 0 وه‎ ( hee ‏هم و‎ 7 © ۵79۵ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 7:
مهو شخ حداكثر نسبت أب به سيمان بايد به رقم (0/©© محدود شود و میزان اسلامپ بين 0900 تا 0000© ميليمتر باشد. مواد افزيدني لازم براي تأمين اسلامب و تأخير در كيرش بتن با نظر و تأبيد دستكاء نظارت مورد استفاده قرار ميكيرند. بسنظور اجراي عملیات صحیح بتن‌ريزي بيمانكار بايد قبل از شروع كار تداركات و اقدامات اوليه را به شرح مندرجات اين قسمت به عمل أورد. برنامه. اجراي كار شامل حجم و مشخصات مصالح مورد مصرف»؛ ظرفيت و قدرت دستكاههاي ساخت و انتقال بتن» نيروي انساني متخصص: آماده نمودن محل ‎IS‏ قالببندي» نصب آرماتور» نصب لولهها و قطعات مدفون در بتن و بالاخره موقعيت درزهاي ساختماني بايد به تصويب دستكاه نظارت رسيده باشد. بتن‌ريزي باید به نحوي انجام شود که خصوصیات و کیفیت بتن» نظیر نسبت آب به سیمان؛ اسلامپ» میزان هواي مرجود و بالاخره يكنواختي بتن حفظ شرد. عملیات بتن‌ريزي نباید باعث جداشدگي, آب انداختن و پیدایش خلل و فرج در بتن گردد. افزودن آب به منظور جا انداختن بتن در قالب به هیچ وجه مجاز نیست. بتن‌ريزي در میاقع بارندگي» ریزش برف» وزش باد شدید؛ تابش مستقیم خررشید و دماي نامناسب مجاز نبوده و در اين موارد باید بتن‌ريزي ابا اتخلذ تدابير لازم و رعايت دستورالعملهاي مندرج در اين بخش و دستورات دستكاه نظارت انجام شود. به طور كلي بدون اجازء قبلي دستكاه نظارت هيج نوع بتنريزي مجاز نميياشد. در هر كاركاه بتنريزي» بيمانكار بايد تمامي اطلاعات لازم از قبیل درجه حرارت» رطوبت سرعت وزش بادء تاريخ و مدت انجام بتنريزي؛ موقعيت و مشخصات سازء اجرا شده و شماره آزمونه‌هاي آزمايشي راء ثبت و جزو اسناد و مدارك كاركاهيء ضبط و نكهداريه نمايد. نكاتي كه قبل از اجراي كارهاي بتني بايد توسط بيمانكار مورد توجه قرار كيرد؛ به شرح زير است: 

صفحه 8:
0 _ 0 خشك کردن محل کار قبل از شروع عملیات بتن‌ريزي باید آب موجود با روشهاي مورد تأیید دستگاه نظارت نظیر پمپاز يا انحراف مسيرء به خارج از محل كار هدايت شود؛ به طرري که محل کار خشك بوده و اين وضعيت تا ختم عمليات بتنريزي و سخت شدن بقن ادامه داشته باشد. حفظ وضعيت فيق و رعايت تدابير احتياطي تا زماني كه دستكاه نظارت مصلحت بدائده ادامه ميهابد. “© آماده ابا توجه به رقومهاي تعيين شده در نقشههاي اجرايي يا دستورات دستكاه نظارت بايد تأ رسيدن به بستر مناسب مصالح نامرغوب و سست از محل کار خارج شده و تا تراز ميردنظرء مصالح مناسب جانشين آلن شود. كف بي بايد محكم كوبيده و ركلاز شود. در مواردي كه بتنريزي در مجايرت ديوارهاي خاكي و بدون قالببندي انجام ميشود؛ بايد علاوه بر رعايت اصول ايمني و ممائعت از ريزش احتمالي؛ با استفاده از روكش نايلوني و مرطوب كردن بدنه بي از ريزش خاك و آلوده شدن بتن جلوگيري به عمل آید. بستر خاكي شالوده تمامي سازمها بايد قبل از بتنريزي با يك قشر نظافت. (رده 000 ) به ضخامت حداقل 000 سانتیمتر پوشیده شود. بتن‌ريزي شالوده باید بعد از كيرش بتن نظافتي صورت گیرد. آماده بسترهاي سنگي باید كاملاً افقي و جدارءهاي آن تا حد امكان قائم باشد. قبل از بتزريزي؛ بستر بي بايد به يكي از روشهاي مورد قبول دستكاه نظارت تمیز و مرطوب كردد. به منظور ايجاد جسبندكي كامل بين بئن و بستر سنكي و تراز نمودن لن؛ بستر سنكي بايد با ملات ماساسيمان به عيار ‎GOO‏ كيليكردم سيمان در متر مكعب و به ضخامت حدود ©/© سانتيمتر روكش شود. 

صفحه 9:
ماد براي تأمين بيوستكي لازم بين بتن قدیم (بتن سخت شده) و جدید؛ سطح بتن قديم بايد كاملا تميز و عاري از مواد زايد بوده و به اندازه كافي زبر شود. به طوري كه دانههاي شن در سطح بتن نمايان كردئد. يس از مرحله تميز كردن؛ به منظور آماده نمودن سطح بتن براي بتنريزي جديد؛ بايد سطح بتن قديم به مدت يك ريز تا حد اشباع مرطوب نكاه داشته شيد. لماده نمودن سطح بقن قديم به طريق زير انجام ميشود. : برداشت سطحي رويه بتن قديم از طريق باشيدن ماسه!1] با دانابندي معين؛ تحت فشار و با سرعت انجام ميشود. يس از آن سطح كار بايد با لب تميز و تحت فشار شسته شود. در صورت آزوم مي‌توان از روش ياد شده براي أماده كردن سطح مقطع بتن در محل قطع بتنريزيها[!7] نيز استفاده نمود. اب: | برداشت لايه سست سطحي بتن قديم ممكن است با لب و هواي تحت فشار انجام شود. بين عمل تا نایان شدن شن در سطح بتن ادامه مريابد. در صورتي که وقفهاي بين بتنريزي قديم و جديد به وجود آيد» باید با نظر دستگاه نظارت» تا بتن‌ريزي بعدي» سطح کار با 6 سانتیمتر ماسه مرطوب محافظت شود. پ: ررشهاي ديگري نظیر مضرس کردن سطح کار با اسید و نظایر آن, بايد قبلاً به تصويب دستكاه نظارث رسیده باشد. _ 0-20 آرماتوربندي و جاگذاري قطعات مدفون .قبل از بتنريزي بايد ميلكردهاء ميل مهارهاء لولدها و ساير ادواتي كه در بتن باقي ميماند؛ بر اساس نقشههاي اجرايي و يا دستورات دستكاه نظارت به طور اطمينانبخشي محكم؛ جاسازي و بستهبندي شوند. اين ادوات بايد تميز و عاري از هر نوع مواد آلوده نظير جربي؛ خاك؛ كل ملات و بتن خشك شده باشند. محل ميلكردها و ساير اقلام مدفون در بتن بايد قبل از بتنريزي كاملاً كنترل و به تأبيد دستكاه نظارت رسيده باشد. © معد كترل قلت ‎a gal‏ اساس مندرجات فصل ششم اين نشريه انجام شود. بلافاصله قبل از بتنريزي؛ دستكاه نظارت محل بتنريزي را كنترل مينمايد. كليه مياد خارجي از قبيل آب؛ خاك؛ ماسه؛ برف؛ يخ؛ جربي؛ روغن؛ تکه چوب و ميخ بايد از محل بتنريزي جمعآوري شده باشد. قالبهاي جربي بايد قبل از بتنريزي مرطوب شود تا آب بتن تازه رأ جذب نلمايند. 

صفحه 10:
00-41 کلیات يس از اينكه بتن با روش مناسب و مورد تأييد به ياي كار حمل شدء انتقال بتن به محل نهابي شروع مي‌شود.قبل از بتن‌ريزي باید با توجه به نوع سازه بهترين روش انتقال بتن به قالب انتخاب كردد؛ به نحوي كه در كيفيت و خصوصيات اصلي بتن تغييري حاصل نشود. با توجه به نوع و حجم عمليات» روشهاي زير براي انتقال بئن توصيه ميشود. © استفاده از معمولترين روش در بتنريزيهاي حجيم با فاصله حمل كرتا استفاده از باكت يا جام است. بسته به حجم عمليات و زمان بتزريزي؛ حجم جام قابل تغيير مرباشد. دريجه تخليه باكت در كفه تعبيه شده و جام بايد داراي تعداد بازشو كافي باشد. اندازه دهانه بازشو نبايد از أذ طول باكت و © .برابر قطر بزركترين دانه كمتر باشد. شيب جدار باكت در محل تخليه ناد از 000 درجه كمتر باششدء تخليه بتن به باكت بايد بأاطلور قائم و از مركز آن باشد.چنانچه بتن داخل باكته مستقيما و يا توسط ناوه شيبدار درون قالب تخليه ميشود؛ بايد در انتهاي نقطه تخليه و در ارتفاع حدائل ‎OD‏ ‏.سانتيمتره بتن توسط محفظه هدايت به محل نهايي ريخته شود © همه نار شييدار|] براي انتقال بتن از بالا به بايين از ناوه شيبدار استفاده ميشود. ناوه بايد داراي سطح مقطع نيمدايره باشد. ناوه معمولاً از قلز ساخته ميشود. در غير اين صورت بايد داراي روكش فازي كاملا أبجند باشد. ظرفيت ناوه بايد جنان باشد كه بتن از اطراف أن سرريز ننمايد. شيب ناوه بايد ثابت باشد تا بئن با اسلامپ موردنظر بدون جداشدكي به راحتي تخليه شود. در انتهاي محل تخليه و براي جلركيري از جدا شدن مواد از يكديكر بايد بتن توسط قیف هادي به محل نهايي دایت شود. 

صفحه 11:
.»9 تسمه ‎AN‏ ‏آنتقال بتن از محل نهايي حمل به محل نهايي تخلیه (قالب) با تأید دستگاه نظارت و در بروثههاي بزرك توسط تسمه نقاله صورت ميكيرد. نحوه انتقال بتن با تسمه نقاله با تيجه به شرايط لب و هوايي» محل اجرا و نوع بتن مشخص مي‌شود. بسته به نوع پروژهه سرحت تسمه نقاله متفاوت است» چنانچه محل تخلیه در مسير حركت باشدء سرعت تسمه به (0©0 متر در هر دقيقه ميرسد. جنانجه تخليه از كنار (عمود بر مسير) انجام شود» اين سرعت تقليل خواهد يافت. در انتهاي تسمه نقاله» در محل نهايي تخليه؛ بايد سيستم كنترل تخليه يوشبيني شود. تسمه نقاله در مسير حركت بايد در مقابل باد و باران و تاش مستقیم خیرشید محافظت شود. براي دستيابي به بازده مناسب در اين روش توصيه ميشود؛ اسلامب بتن 6/6 0/۴ سلتیستر بلشد. مهو بتزريزي شلرد يس از رسيدن به بي و بستر مناسب؛ بيمانكار بأيد با توجه به بارهاي وارده به شالوده از طريق روشهاي مورد تأبيد دستكاه نظارت نسبث به تحكيم پي اقدام نمايد. در صورت سست بودن محل بيء بايد عمليات بيكني تا تراز زمين سخت (با مقاومت موردنظر) ادامه ياقته و حفاري اضافي بأ مصالح مورد تأیید دستگاه نظارت تا تراز زير شالوده» پر شده و تحكيم يابد. بستر بي باید با حداقل 00 سانتیمتر بتن رده 0000 ۰ آماده و رگلاژ شود. پس از نصب قالب باید نسبت به بستن آرماتورهاء صفحات زیر سترن؛ ميل مهار و قطعات مدفون در بتن اقدام شود. در صورتي كه به علت شرایط زمین پي, با تأبيد دستكاه نظارت؛ بستن قالب ضرورت نداشته باشد پیمانکار باید با تعبیهپوششهاي پلاستيكي و دیگر روشهاي مشابه؛ از جذب آب بتن تازه توسط زمین اطراف شالوده جلوگيري نماید. 9-0-8 بتن‌ريزي دالها ر سقفیا بتنريزي در دالها بايد در يك جهت و به طور متوالي نجام شود. محموله‌هاي بتن ناد در قاط مختلف سطح و به صورت براكنده؛ ريخته و ميس پخش و تسطیح شوند. همجنين بتن نيايد در يك محل و در حجم زياد؛ تخليه و سپس به طور افقي در طول قالب حرکت داده شود. با توجه به حجم بتن و روشهاي حمل و تخليه؛ عمليات بايد به صورتي انجام شود كه حتيالامكان از بوجود آمدن لتصال سرد[!6] در دالها يرهيز كردد. در عمليات بزرك بايد محل ختم بتنريزي از قبل تعيين و در نقشههاي اجرايي مشخص شود و عمليات تا محل درزهاي ساختماني ادامه يابد. جنانجه در اثر بريز اشكالات قطع بتنريزي حادث شود؛ بايد محل قطع بتريزي با ترجه به مندرجات بند ©-6-7© براي ادامه عمليات بتننريزي آماده شود.. 

صفحه 12:
0-4046 بتنر يزي دیرار؛ ستون و تيرهاي اصلی بت‌ريزي در دیرارها باید در لايه‌هاي افقي با ضخامت یکنراخت صورت گیرد و هر لایه قبل از ریختن لایه بعدي به طور کامل متراکم شود. میزان و سرعت بتن‌ريزي باید چنان باشد که هنگام ریختن لایه جدید, لاه قبلي در حالت خميري باشد. عدم رعایت این نکته باعث ایجاد اتصال سرد و نهايتاً عدم يكبارجكي بتن خواهد شد. بيمانههايء اوليه بتن بايد از دو انتهاي عضو ريخ چس بتن‌ريزي به سوي قسمت مركزي سازه ادامه يابد. در تمام حالات بايد از جمع شدن لب در انتها و كوشهها جلوكيري شود. در بتنريزي ستونها حتيالامكان بايد ارتفاع سقوط آزاد بتن را محدود نموده اين ارئفاع براي جلوكيري از جدا شدن دانهها به 0/© تا 0/0 متر محدود مي‌شود. در صورتي که بتن اجبارا در قالبهاي بلند ريخته مي‌شود (خصوصاً اگر بتن بدون حباب هرا باشد) براي جلوگيري از لب انداختن بتن؛ توصیه. مي‌شود از بتن با اسلامپ کم (بتن سفت) استفاده شوده کاستن از سرعت بتن‌ريزي نیز تا حدود زيادي از لب نداختن بتن جلوكيري مينمايد. در ستونهاي بلند در صورت امکان مي‌توان بتن را تا تراز حدوداً 00 سانتیمتر پاینتر از تراز قطعي ريخته و پس از يك ساعت» قبل از اينکه سطح. بتن سخت شوه بتن‌ريزي را مجدً از سر گرفت تا از ايجاد اتصالات سرد جلوكيري شود. ترصیه مي‌شود براي جلوگيري از ضایعات ناشي از آب انداختن بتن» ارتفاع سترن 0/0 سانیمتر بیشتر اختیار شود و بتن اضافي پس از اينکه سخت شد تخریب شود. به‌سنظور جلوگيري از تركهاي ناشي از نشست خميري بتن ستونها و دیوارهاء توصیه مي‌شود؛ بتن‌ريزي این اعضا حداقل 06 ساعت تا ۳9 ساعت قبل از بتن‌ريزي تيرهاي اصلي» تیرها و دالهاي مجاور آنها انجام شود. ماهیچه‌ها و سرستونها باید به صورت یکپارچه با ستون ريخته شرند. © وم © بتزريزي در سطوح شييدار انجاممي‌شود. چنانچه علیات روي سطح[())بتن‌ريزي با بقن غير مسلح روي سطوح شيبدار» با دست و يا با ماشين مخصوص ‎ll)‏ ‏اشيبدار با دست انجام كيردء با توجه به ضخامت كم سازه: بايد بتن در تمام ضخامت دال ريخته شده و لرزاندن؛ ماله‌کشي؛ تسطیح و" بتن از قسمت تحتاني شيب به سمت بالا انجام شود. براي جلوكيري از جاري شدن بتن روي سطح بهتر است بتن با اسلامب كم مصرف شود. در اين حالت جا انداخئن و لرزائدن بتن بايد با دقت صورت كيرد تا بتن كرمو نشود. براي سهولت اجرا توصیه مي‌شود اسلامپ بتن از 6/5 سانتيمتر كمتر اختيار شود. بتن با اسلامب ياد شده به راحتي روي شيب جا انداخته ميشود. توصیه مي‌شود سطح فوقاني با شیب بیش از 0 (0 قاتمء [/© افقي)» قالببندي شوندء به هر حال تعبيه قالب براي سطح فوقاني با شيب بيشتر از 0:0؛ الزامي أست. توصيه ميشود .در سطوح شيبدار ابتدا بتن كف ريخته و از اين بتن به عنوان وادار براي ريختن بتن در شيب استفاده شود از قالب لغزنده استفاده شود. در اين حالت بايد بستر شيب را قبلا[ إدر كارهايه بزرك ممكن است با تأييد دستكاء نظارت براي ببيشش كانالها کوبیده وب آماده نمود اق ‎IR A ON aac‏ حاقل © امار سداكئر قر مساح سكي 85 ودر لتيل 5 .هر حالت اندازه بزركترين دائدها نبايد ان ين 

صفحه 13:
6-06-00 ترقف و شروع مجدد بتن‌ريزي به‌طور كلي بتن‌ريزي باید تا رسیدن به محلهاي مجاز از پیش تعیین شده نظیر درزهاي ساختماني» بدون وققه ادامه یابد.پیمانکار موظف است تجهوزات و لوازم ساخت حمل و ريختن بتن را به نحوي تهيه و كار را جنان برنامهريزي نماد که مجموعه عوامل با ضریب اطمینان كافي قادر به بتنريزي به طور بيوسته و بدون وقفه باشند. محل قطع بتنريزيها بايد حتيالامكان در نقاط حداقل تنشها در نظر گرفته شود. سطح مقطع بتن در محل قطع بتنريزي (سطوح واريز) بايد حتيالامكان عمود بر امتداد تنشها باشد. در صورتي که به هر علت قطع بتدريزي أجتنابنابنير باشد بايد فورا و قبل از آغاز كيرش بتن» سطوح واريز به طور يكنواخت و با شيب ثابت تنظيم كردد. براي أغاز ,مجدد بتنريزي بايد مطابق مندرجات بند 0-۳-6 عمل شود بتن تمامي تسمتهاي كدالر.تيرهاي مربوطه (تيرهاي اصلي و فرعي) بايد در يك مرحله ريخته شود. بتنريزي دالها تيرها يا قطعات ‎PO GOP die hy Ate‏ ساعت بعد از بتنريزي ستونهاء ديوارها و تكيدكاههاء انجام شود. در شرايط خاص دستكاه نظارت ميتوائد ین مدت را کاهش دهد بتنريزي هر مرحله[©] ب هر لايد[©] بايد بر اساس نقشه‌ها و مشخصات تعیین شده صورت گیرد. در صورت نبیدن این ستورالسلها مي‌توان از ارقام جدول 0-0-0-0 استفلده نمود "دول 0-0-9 حداکثر ضخامت مراحل و لايه‌هاي بتنريزي نوع قطعه يتلي . حداكثر ضخامث | حداكثر ضخامث هر مرحله. هر ايه دیوارها و پيه‌هاي ‏ | و 60 ae سایر دیوارهاء متونیا | ** © 66/0 و يايمها دللهاو صفحات ‎acute]‏ | 66/۵ * براي دست يافتن به بتني يكبارجه و با توجه به نوع لرزاندن و مرتعش ساختن؛ دستكاه نظارت مي‌تواند ضخامت لایهها را کاهش دهد. در موارديكه با توجه ب نوع سازه ميزازبتكويزودر يكمرحله از 0/© متر تجايز نموده و يا ميزانسيمانمسرفياق .0000© كيلوكرم در متر مكعببيشتر بساشد توصيه مؤود يسمراز تأييد دستكام نظارتاز سيمانهايكيع 

صفحه 14:
9640© بتزريزي در هاي كرم[1] الف:_كليات به طوركلي عواملي نظير هواي كرم؛ وزش باد و رطوبت؛ روي ساختن» ريختن و عمل آوردن بتن اثر ميكذارند. براي نستيابي به نتيجه مطلوب؛ بيمانكار موظف است ضمن مراحل مختلف بر اساس مندرجات اين نشريه و دستورات دستكاه نظارت عمل نمايد. بيمانكار بايد دماي محيط. دماي مصالح و بتن؛ و اوضاع جوي» سرعت و جهش وزش بادء رطوبت نسبي محيط و ساير اطلاعات را به طور روزانه؛ ثبت و در کارگاه جعع‌آوري نماید. هياي گرم آثاري به شرح زیر بر روي بتن خواهد داشت: - افزایش میزان آب مورد نیاز -کاهش اسلامپ. زیاد شدن سرعت سخت شدن بان - افزايش احتمال تركهاي خميري در بقن - بروز اشکال در کنترل میزان هواي بتن کاهش دوام بتن در صورت عدم رعايت ملاحظات فني, - عدم امكان دستيابي به سطوح يكنواخت براي جلوكيري از بوجود أمدن آثار نامطلوب و دستيابي به بتن مناسب با كارايي و مقاومت زيادء رعايت نكات زير از جانب پیمانکار» هنگام اجراي عمليات الزامي است. sig ‏آب مصرفي بتن ناد گرم باشد. گرم بودن آب علاوء بر بالا بردن درجه حرارت مخلوط بتن» باعث بالا رفتن مصرف أب ميشود كه اين‎ ‏أمر نهايتاً ميجب كاهش مقاومت خواهد شد. با اضافه شدن هر 00 درجه به حرارت آب؛ میزان اسلامپ 000 تا 060 ميليمتر كاهش مييابد و‎ ‏أز اين رو آب مصرفي بايد كاملاً خنك بوده و در صورت لزوم توسط يخ خنك شود.‎ ‏پ:_سیمان‎ ‏ايكي از نكات بسيار مهم در هراي كرم؛ دماي سيمان به هنكام اختلاط است. بألا بودن دماي سيمان؛ دماي يتن را افزايش ميدهد كه این‎ ‏أمر موجب تسريع عمل أبكيري؛ سخت شدن فوري؛ بالا رفتن نياز به آب و نهايئا آثار نامطليب بر روي مقاومت و جمعشدكي خميري بتن‎ ‏خواهد شد. بنابراين تحت هيج شرايطي نبايد درجه حرارت سيمان هنكام اختلاط از <> درجه سانتيكراد تجاوز نمايد؛ به هر حال زيان‎ ‏سيمان مصرفي بايد بر اساس روشهاي ارائه شده در اين نشريه كنترل شود. در هواي كرم بايد از مصرف‎ ‏خودداري شود.‎ 

صفحه 15:
اد مصرف مواد افزودني در هواي گرم باید بر اساس توصيه‌هاي کارخانه سازنده و تبیدات دستگاه نظارت صورت گیرد. بدون رعایت تایید قبلي ستگاهنظارت؛ بيمانكار به هيجوجه حق اضافه نمميدن اين مواد را به بتن نخواهد داشت استفاده از مواد افزيدني كندكير كننده و يا كاهش دهنده آب بر اساس مندرجات فصل دوم اين نشريه با أجازء قبلي دستكاه نظارت بلامائع است. ه رعايت نكات زير هنكام بتنريزي در هواي كرم الزاميست: 4 . هنكام بتنريزي دماي هيج قسمت از بتن نيايد از 00© درجه سلسيوس تجاور نمايد. © دماي محيط هنكام بتذريزي نبايد از ©© درجه سلسيوس بيشتر باشد. براي دست ياقتن به بتني خوب و بايا توصيه ميشود عمليات بتزريزي در دماي بین 069 تا 00 درجه سلمیوس انجام شود. © مصالح بتن خصوصاً مصالح سنأكي نبايد زير تابش مستقيم آفتاب قرار كيرد. 0-6 وسايلء لوازم و تجهيزات تهيه؛ حمل و ساختن بتن نظير مخلوطكنهاء يميهاء تراك ميكسرهاء بايد حتيالامكان سفيد ردك بوده و در جاي نگهداري و نصب شوند و در صورت امکان با پوشش مناسب از تابش مستقیم آفتلب مصون باشند. 6 فاصله زماني بین ساختن و ریختن بتن در قالب به حداقل ممکن کاهش یاید. © آبباشي قالبهاء آرمتورها بستر محل بتن‌ريزي با آب خنك؛ همزمان و قبل از بتنويزي صورت پذیرد. 7 محل بتن‌ريزي در حین اجرا از تابش مستقیم آفتاب مصون نگهداشته شود. ©- _ در فصل تاستان و روزهاي گرم خصوصاً در مناطق جنوبي ایران توصیه مي‌شود بتن‌ريزي در اراسط روز قطع و برنامه بن‌ريزي براي اوايل صبح و حصرء تظیم و اجرا شود. الف:_كليات در كارهاي بتني؛ هواي سرد به شرايطي اطلاق ميشود كه بيش از سه روز متوالي؛ متيسط درجه حرارت روزانه از © درجه سلسيوس كمتر باشد. جنائجه بيش از نيمي از روز دماي محيط بالاي 000 درجه سلسييس باشدء هوا سرد تلقي نموشود. بيمانكار يايد تدايير لازم را براي حفاظت بئن در مراحل مختلف ساخت» حمل و ريختن اتخاذ نمايد. بيمانكار موظف است براي جلوكيري از وقفه در عمليات بتنريزي قبلاً برنامه. اجراي كار را به تصويب دستككاه نظارت برساند. رعليت نكات زير براي بتنريزي در هواي سرد الزامي است. 

صفحه 16:
اب: دما توصيه ميشود هنكام يتنريزي» دماي هيج قسمت از بتن تازه از 000 درجه سلسيوس كمتر نياشد؛ ولي به هر حال اين دما نبايد از © درجه سلسيوس به عنوان حداقل مجازء كمقر شود. اب: در هواي سرد بايد با كرم كردن مواد متشكله بتن» دماي مخلوط را به حد قابل قبول رسانید. ت: براي تهيه بتن در درجه حرارت زير صفرء ابتدا بايد قطعات يخ و مصالح يخ زده را از مصالح سنگي جدا و مصالح سنكي را تا بالاي 46 درجه و در صورت لزوم آب را تا (0© درجه سلسيوس كرم نمود. در صورتي كه مصالح سداكي خشك باشد؛ ميتوان ملسه را تا 6۵ درجه سانتیگراد گرم کرد؛ در این حالت نیز آب نبید از 00 درجه بیشتر گرم شود هنكامي كه كرم كردن مصالح سنگي مشکل بوده و يا عملي نباشد؛ ميتوان با تأييد دستكاه نظارت ضمن استفاده از آب گرم دماي مخلوط بت را بالا برد. ‎ie‏ تغییر سریع دماي سطح بتن پس از اتمام دیران حفاظت. باعث ايجاد ترك در سطوح خارجي خواهد شد. لذا بيمانكار بايد در طول ‎BP clas,‏ ساعت اولیه پس از اتمام دوران نگهداري بتن؛ تدابير لازم را اتخاذ نمايد.. چ: . دماي آب مصرفي بای یکتواخت و ثبت بشد تا تفيري در اسلامپ ساختهاي مختلف بتن حادث نشود ‎oe‏ دماي نهايي مخلوط بتن از رابطه زیر محاسبه مي‌شود: ‎ ‏در رابطه فوق ‎las‏ نهايي مخلوط بتن بر حسب درجه سلسيوس عا دماي سيمان؛ ماسه؛ شن و آب ‎ ‎ ‎ ‎ ‏65 ,دق 03 بد تزتيب وزن سيمان, ماسه شن لشف و آب بر حسب كيلوكرم و جممة ومع وزن ماسه و شن مرطوب بر حسب کیلوگرم لس ‎doe‏ مسالح به ضورت یخ ظاهرمی‌شود میزان فوق اضافه شود. در این صورت پارامترهای م۳۵ و 902 به رت (000 بدل می‌شوند ‎ ‎ 

صفحه 17:
ماسه و آب مصرفي باید عاري از برف» بخ و مصالح در صورت نیاز و قبل از بن‌ريزي؛ مصالح سنگي و آب بر اساس دستورالملهاي این بخش گرم شوند. قبل از اجراي بتن‌ريزي تمامي سطوح در تماس با بتن نظیر سطح قالب آرماتورها و كابلهاي بيشتنيدكي بايد عاري از برف و يخزدگي بوده و حتی‌لامکان داراي دماي مخلوط بتن موردنظر باشند. استفاده از مواد افزودني بايد با توجه به نكات مندرج در اين دستورالعمل صورت بذيرد. در هواي سرد توصيه ميشود از بتن با حباب هوا استفاده شود. - از سيمانهاي مخصوص زودگیر نظیر سیمان تیپ 0 استفاده شود. - از يوشينه و عايقهاي مناسب به شرح مندرجات بند ©-©-© استفاده شود. از طريق بالا بردن دماي محيط بتنريزي و ايجاد بادشكن؛ مراقبتهاي لازم به عمل أيد. فاصله حمل بتن حتيالامکان كيتاه اختيار شود. چنانچه امکان افت سریع دما هنگام ساختن و ریختن بتن به دماي پایین‌تر از حد مجاز وجود داشته باشده دستگاه نظارت مي‌تواند دستور توقف بتنريزي را صادر نمايد 

صفحه 18:
پس از ریختن بتن, پیمانکار باید با وسایل مناسب با توجه به نوع بتن آن را متراکم نماید. این عمل باید چنان انجلم ش تماما خارج شده و بتن یکپارچه دور میلگردهاء قطعات مدفون و نهايتاً كليه زواياي قالب را بر نمايد. بسته به نوع آرماتیرهاء براي متراکم کردن بتن رسایل و تجهيزات مختلفي به شرح زير توصيه ميشود در كارهاي كوجك و محدود و مخلوطهاي خميري و روان؛ ميتوان با اجازه دستكاه نظارت از ميله فولادي (تخماق) يا وسايل مشابه براي تراكم بتن استفاده نمود. میله بايستي به اندازه كافي وارد بتن شود تا بتوائد به راحتي به انتهاي قالب يا انتهاي لايه مربوط به همان مرحله بتنريزي برسدء ضخامت ميله بايستي جنان التخاب شود كه به راحتي از بين ميلكردها عبور نمايد. 0-0-0-6 متراكم كردن با يسايل مكاتيكي متراكم كردن بتن با وسايل مكانيكي مناسبترين روش براي بتنهاي سفت و درشتدانه ميباشد بسته به نوع اين وسايل روشهاي زير مورد عمل بيده و تيصيه مشو الف: تراكم با كوبندمهاي موتوري[©] از این روش در مورد بتن‌هاي خيلي سفت و در كارهاي بيشرساخته استفاده ميشود. .بد _تراكم با استفاده از نيروي گریز از مرکز[6] از این روش در ساخت بتن متوسط یا شل و در كارهاي بيشرساخته نظير لولمها و شمعها استفاده ميشود. بد ميزهاي سقوط[:6] این وسایل بیشتر در مورد کارهاي پیش‌ساخته نما مورد استفاده هستند. 

صفحه 19:
ات _الرزائشدمها[9] ييبراتورها داراي كاربردهاي عمومي بوده و به طور كلي با توجه به مشخصات مکانيکي؛ نیع بتن و محل؛ بايد كاربرد آنها قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد. ارتعاش بتن به دو صورت دروني و بيروني صورت ميكيرد. هنكام ارتعاش بتن» اصطکاك بین دانه‌هاي درشت کم شدهء به خاصیت. سياليت بتن افزيده ميشود و بتن تحت أثر وزن به سهولت دشر قالب جا كرفته و حبابهاي هوا از أن خارج ميشوند. وبيراتورها جه به صورت ارتعاش دروني و جه به صورت ارتعاش بيروني؛ به وسيله فركانس (تعداد نوسانات در دقيقه) و دامنه تأثير آنها از مركز ارتعاش؛ از يكديكر متمايز ميشوند. ويزكي اين ويبراتورها به شرح زير است: 40 ارتعاش دروني (غرطتوب) ويبراتورهاي دروني يا غوطهير به صورت ويبراتورهاي بيلجهاي يا ميلداي براي متراكم كردن بن ديوارهاء دالهاء تيرهاء ستونها و اعضاي مشابه توصیه مي‌شوند. قطر قسمت مرتعش کننده ویبراتور» از 060 میلیمتر به بالاست. دامنه اثر ویبراتور با قطر مرتعش کننده و فرکلس نوسانات آن متغیر است. میزان ارتعش با قطر ویبراتور» کاهش و دامنهعمل با قطر ویبرتور» افزایش مريابد. شعاع عمل مؤثر با توجه به قطر وییراترر حدودا از اعداد زیر ثبعیت مي‌کند: براي قطر قسمت مرتعش كننده بين (0© تا (0© مییمتره دمنهموثر 0/۴ تا 09 ساتیمتر. براي قطر قسمت مرتعش کنندهبین 000 تا 000 مییتر» دامن موش 00 تا 00 ساتیمتر. ويبراتورها بايد توسط كاركران مجرب مورد استفاده قرار كيرند و حتىالامكان مرتعش کننده به صورت قائم در اثر يزن طبيعي خود در بتن فرو رود. از اعمال فشار به ويبراتور بايد جداً خودداري شود. داخل و خارج كردن ويبراتور در بتنء بايد به آرامي و حدوداً با سرعت © سانتيمتر در ثاتيه صورت كيرد. ويبراتور بايد به اتتهاي لايه بتنريزي رسيده و حداقل ©0 سانتيمتر در لايه قبلي نفوذ كند. در دالهاي نازك و در صورت تأبيد دستكاه نظارت و با احتياط ميتوان ويبراتور را به صورت مورب يا افقي ادر بتن قرار داد تا سر آن كاملاً در بتن قرار كيرد. فاصله نقاطي كه ويبراتور در بتن فرو ميرود؛ بايد حدوداً 0/© برابر دامنه عمل ويبراتور باشد. به نحوي كه مناطق مرتعش شده حدوداً جند سانتيمتر يكديكر را بيوشانئد. ويبراتور بايد حدوداً بين ©-©0 ثانيه؛ آرام نكه داشته و سپس بهآرامي از بتن خارج شود.لرزاندن بیش از اندازه بتن خصوصاً براي بتنهاي با اسلامپ زيادء باعث تفكيك دانمها شده و به هيج وجه مجاز نيست. بسته به نوع بتن» زمان لازم براي قرار دادن ويبراتور در بتن را حدوداً ميتوان مطابق جدول ©-00-7-© (ت) اختيار نمود.. 

صفحه 20:
در اين حالت عمل تراكم از بيرين قالب انجام ميشود. مهبئرين نوع ويبراتورهاي بيروني از اين قرارئد: الف: ويبراتورهاي قالب اين ويبراتورها از سمت خارج به بدنه قالب متصل مرشوند. اين ويبراتيرها بايد محكم و بدون حركت اضافي به قالب متصل شوند. اتصال مستقيم ويبراتور به قالب؛ مجاز نبوده و ويبراتور بايد از طريق اتصالات مكانيكي مناسب؛ ارتعاش را به قالب منتقل سازد. ويبراتورها بايد در انقاطي نصب شوند كه ارتعاش را در سراسر قالب يخش تمايند. محل قرار دادن ويبراتور با نظر دستكاه نظارت مشخص ميشود. در بعضي مواقع با تأييد دستكاه نظارت فركانسهاي مختلفي براي ويبراتورهاي قالب انتخاب ميشود؛ بنابراين توصيه ميشود ويبراتورهاي قالب؛ مجهز به دستكاههاي كنترل فركانس و دامنه نوسان باشند. زمان لازم براي ارتعاش بيروني بئن» 0 تا © دقيقه است. در قالبهاي قائم نظير قالب ستونها و ديوارها؛ ويبراتورهاي بيروني بايد حدوداً 726 سائتيمتر از بالاي قلب؛ بايينتر نصب شوندء رعايت اين امر به ويزه در مورد قالب اعضا و قطعات نازكء اجباري است. در این موارد بتن قسمتهاي بالابي قالب» بايد با ييبراتورهاي دروني» لرزانئده و متراكم شود. توصيه ميشود در موارد زير از ارتعاش بيروني استفاده شودة متراکم كردن سازءهاي بسيار نازك بتني يا سازءهايي كه به علت تراكم بسيار زياد آرماتورء استفادء از ويبراتورهاي دروني در آنها مشكل يا غير ممكن باشد. بتن‌هاي سفتي كه امكان استفاده از ويبراتورهاي دروني در آنها وجود نداشته باشد. به عنوان مكمل ويبراتورهاي دروني جدول ©د0)0-0-© (ت) زمان لازم براي لرزاندن بكن با توجه به اسلامب آن ‎(Bae) ula es‏ مدت لرزاندن (ثانيه) فوق‌العاده خشک 3 66-6 خيلي سفت 3 96-0 اسقت 90-0 10-9 سفت خميري 60-0 9-0 خميري 960-0 9-0 ‎on‏ 60 - 160 - ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 21:
به ميزهاي لرزان بين روش بيشتر در كاركاههاي بيشساخته مورد استفاده است. ميزهاي لرزان بايد مجهز به سيستم كنترل و تغيير ارتعاش باشند تا بتوان بسته به ضخامت سازه و رواني بتنه ارتعاش را تغيير داد. بتنهاي خميري عموماً با فرکنس بااتري تسبت به بتنهاي سفت لرزانده ميشوند» میزان ارتعش و زمان آن با ترجه به مشخصات سازه نوعبتن و تجربه کارگاهي مشخص مي‌شود. این نوع لرزاننده‌ها به صورت شمشه‌هاي ارتعاش دهنده؛ وبراتورهاي صفحه‌اي؛ شمشه‌هاي غلتان ارتعاشي؛ ماله‌هاي آهلي و تخته ‎oS Si gl aa a) oan it aa a ge‏ »داي بدینآرمتور بان پرشق|[9]ريي مرح شيبدار و اصولاً كارهاي بتني تخت مورد استفاده بوده و تيصيه ميشوند. لازم است در این روش به توصيه‌هاي زیر ترجه شود: -حتيالامكان از بتن اسلامب كم (كمتر از © ميليمتر) استفاده شود. ‎٠٠ .‏ -دلها بنون أرمقور و ضخاءت أن تا 060 ميامر باد و در صورت دارا بودن أرماتور تنه يك شبكه يمي جوش شده در أن کار گذاشته شود. ‏به طیر كلي این روش ارتعاشي براي دالهاي بتن‌آرمه؛ دالهاي با ضخامت بیش از 200 سانتیمتر و مواردي که اعضا و قطعات ‏مدفین در بتن مطرح باشند؛ مورد استفاده قرار نميكيرد. ‎ 

صفحه 22:
© ©-© عمل آوردن بتن[0] © 4 کلیات عمل آوردن فرايندي است که طي آن از افت رطوبت بتن جلوگيري شده و دماي بتن در وضعیت رضايتبخشي حفظ مي‌شود. عمل آیردن بتن تثيري بسزا رويي ويژگيهاي بتن سخت شده؛ از جمله کاهش نفوثپنيري و مقاومت در برابر بخ زدن و آب شدن دارد. عمل أوردن بايد بلافاصله يس از تراكم بتن آغاز شود تا بتن را از كزئد عوامل زيانبار محافظت نمايد.. عمل آوردن از مفاهیم سه‌گانه (الف) مراقبت» (ب) محافظت؛ و (پ) پریراندن؛ تشکیل يافته است: الف: مراقبت به مجموعه تدابيري گفته مي‌شود که باعث شود سیمان موجود در بتن به مدت كافي مرطوب نگه داشته شود؛ به طوري. كه حدکثر میزان آبگيري آن چه در لايههاي سطعي دان‌ها و چه در حجم آها صورت پذیرد. ب:_ محافظت به مجموعه تدابيري اطلاق. مانند شسته شدن به وسيله باران يا أب جاري» سرد شدن سریع یا یخبندان» ارزش؛ ضربه و مشابه آنها؛ بر روي بتن جوان ميشوئد. پ: منظور از پروراندن بتن» تسريع كرفتن و سخت شدن آن به كمك حرارت عبور و مرور کارگران بر روي قطعات بتني تازه ريخته شده» حداقل تا 06 ساعت بعد از اتمام بتنريزيء به هيج وجه مجاز نیست» بيمانكار بايد تدابير لازم را در اين موارد براي عبور و مرور کارگران فراهم نماید. تهيه تمامي تجهيزات و لوازم مورد نياز براي عمل آوردن صحيح بتن؛ طبق مندرجات اين نشريه به عهده بيمانكار است. 

صفحه 23:
1 عواملي نظیر سرعت باد میزن تبخیر سطحي» دماي مخلوط بتن هنگام ريختن؛ رطوبت محيط و دماي لن؛ عواملي ميباشند كه روي يكديكر اثر متقابل خواهند داشت. چنانچه ميزان تبخير سعطحي بيش از ) كيلوكرم بر متر مربع در ساعت باشد» بيمانكار بايد تدابير لازم را براي جلوكيري از تبخیر اتخاذ نمايد. تبخير بيش از ميزان فوقالذكرء باعث به وجود آمدن تركهاي خميري در سطح بتن خواهد شد. سرعت آبكيري[1] سيمان با تغيير دما تغيير ميكند؛ به طوري كه در 00 درجه سلسيوس؛ سرعت آبكيري بسيار كند و در ‎TDD‏ درجه سلسيوس» بسيار سريع است و اصولاً در دماي بايينتر از 000 درجه سلسيوس؛ عمل كيرش اوليه دجار اختلال ميكردد. در دماي كمتر از © خصوصاً حدود صفر درجه سلسيوس؛ كيرش دجار اختلال شديد شده و سرعت آن بسيار كم ميشود. دماي بتن در فاصله زماني كيرش اوليه: تحت تأثير عواملي نظير دماي محيط كرماي آزاد شده علي فرآيند آبكيري سيمان؛ و بالاخره دماي اوليه مصالح متشكله بتن ميباشد. تبخير لب مخلوط بتن يا لب به كار رفته براي مراقبت از بتن باعث سرد شدن سطح بتن ميشود. عدم رعايت نكات مندرج در اين فصل؛ باعث به وجود أمدن أثار سوء در مقاومت و به وجود آمدن تركهاي سطحي در بتن خواهد بود. 0-0-6 ررشهاي مراقبت از بتن بهترین روش مراقبت با توجه به نوع و مشخصات بروزه؛ شرايط محل اجرا و مصالح موجود براي عمل آوردن؛ توسط دستگاه نظارت» تعيين و به بيمانكار ابلاغ يشود. عمل أوردن بتن معمولاً به يكي از سه روش زیر صورت عل للحن لبد مارك لجسن ا لعل جار ارا لك لفق لج قل - عمل آوردن با بوشينمهاي مراقبت[0] نظير كاغذهاي نفوذنابذير و يوششهاي نايلوني از بلياتيان يا تركيبات عمل آيرنده.[©] 

صفحه 24:
6-6-6-0 عمل آيردن به وسيله آب این روش؛ نگهداري بتن با کمك مستقيم آب و به شرح روشهاي زير صورت ميكيرد: اك براي نكهداري و عمل أوردن سعلوح تخت سازءهاي بتني نظير كفهاء بيادعريهاء دالها و روسازي جادمهاء ميتوان از اين ريش استفاده نمود. براي حفاظت و نكهداري آب روي سطح تخت بايد با استفاده از خاك يا روشهاي ديكرء لبه برجستهاي با ارتفاع © سانتیمتر ایجاد شود. اين البمها بايد كاملاً آببند بوده و از نفوذ آب به ساير قسمتهاي سازه جلوكيري نمايند. براي جلوكيري از بروز ترك به علت ايجاد تنشهاي سطحيء توصیه مي‌شود دماي آب مصرفي براي نكهداري» كمتر از درجه حرارت بتن اختيار شود. اين اختلاف دما نبايد از 00 درجه سلسييس تجاوز ‎aks‏ انجام اين ریش هنگامي مجاز است که احتمال بخزدگي وجود نداشته باشد. در اين ریش» آب ترسط آبفشائهايي؛ مشابه آنچه در آبباري باراني مورد استفاده است» به طور مستمر به سطح بتن پاشیده مي‌شود. در اين روش باید دقت نمود که به علت آبپاشي مداوم» سطح بتن تازه دچار فرسایش تشود. ب:_تكهداري با بوشينههاي مراقيت يس از لينكه بتن به ندازه كافي سخت شد. سطح آن را به نحوي كه أسيب نبيند با مصالحي نظير خاك؛ ماسه: خاك ارءء كاه؛ كرباس: حصيرء |نمد ويا كوني مربوشائند. خاك: خاك اره و ماسه بايد از مواد مضر براي بتن و دانمهاي درشتتر از ©© ميليمتر عاري باشد. استفاده از خاك اره جوبهايي نظير جيب بلوط كه داراي مقداري جوهر مازو استء مجاز نیست» ضخامت بوشش با اين روشها حداقل © سانتيمتر بوده و اين مواد بايد به طور یکنواخت پخش شده و مرتب خیس شوند. کاه یا علف خرس و مرطرب؛ بید در ايهاي به ضخامت حداقل ©0 سانتيمتر بخش شده و با وسايلي نظير تور سيمي در برابر وزش باد محافظت شوند. گوني و كرباس و وسايل مشابه» بايد قبلاً خيب شسته شوند تا از ايجاد لك روي سطح بتن جلوكيري شود. كونيهاي مصرفي بايد به حد كافي ضخيم بوده و مرتباً مرطوب شوند. 

صفحه 25:
© © 6 © عمل آوردن با ايجاد سطوح عايق در اين روشها بدون استفادم از آبء با ايجاد يك سطح كاملا نفوذنايذير و عايق؛ از تبخير سطحي آب بتن جلوكيري ميشود. :ريشهاي مورد توصيه عبارتند از الف: يوش با كاغذ نفوقنايذير پس از آنکه بتن به اندازه كافي سخت شد؛ سطح آن را به نحوي که آسیب نبیند. کاماً مرطوب تموده و با كاغذ نفوذنايذير می‌پوشانند. این کاغذها از دو لایه کاغذ مخصوص مسلح به رشته‌هاي نازگ تقويتي ساخته 0/0780-(93/7*6) مطابق استاندارد شده که به وسیله مود قيري بهیکدیگر چمبانده مي‌شیند؛ این کاغذها به صورت نواري بر روي سطح ‎Cal‏ مي‌شوند و ‎fale OO Se he Jn‏ روي نوار مجاور را يوشا دز ‎el Nl ee dl‏ رو وإساي ریک سید بد _يوشش نالليني به ضخامت حداقل ‏ ميليمتر بس از 809100-0070) اين يوششها ماائد يرقهاي نازك بلياتيان مطابق استاندارد مرطوب كردن سطح بتن مورد استفاده قرار ميكيرند. استفاده از اين روش در بتن‌هاي نمايان توصيه نميشود. در هواي كرم از ورقهاي نايلوني سفيد و در هواي سرد از نوع سياه ردك أن استفاده ميشود. ممكن است يك طرف ورق يلياتيلن با كرياس .بوشيده ‎ay‏ به اين ترتيب ييشش مركبي حاصل مي‌شود که به نگهداري سطح بتن کمك مي‌نماید 

صفحه 26:
آورنده به کار گرفتن ترکیبات عمل آررنده بايذ مطابق با دستورالسلهاي کارخانهسازنده این مواد بشد. مشخصات موادهتجهزا و روش اجرا باید قبلاً به تألید دستگاه نظارت رسیده باشد. این مواد عموماً به رنگهاي سفید. خاكستري و سیاه مطابق استاندارد 6905700-0006 ساختهمي‌شوند. براي کسب بهترين نتيجه و بازده؛ بايد بلافاصله بعد از برداخت نهايي سطح بتن و نيز بيش از ن باشيده شود تا با ايجاد غشائي (فيلم) نازك و غير قابل نفوذء از تبخير أب سطح بتن جلوكيري شود. بايد هنكام اجرا دقت كامل مبذول شود تا لبههاء كوشهها و ناهمواريهاي سطوح به خوبي به اين مواد آغشته شود. به كار بردن مواد عمل آورنده با دست يا دستكاههاي اسيري تحت فشار © تا <> اتمسفر انجام ميشيد. جنانجه به كار بردن اين مواد يا دست مجاز شناخته شود بيمانكار بايد با توجه به سطح كاره تعداد كافي كاركر مجرب آماده انمايد تا وقفهاي در امر نكهداري بتن حادث نشود. در پروژه‌هاي بزرگ توصیه مي‌شود که از دستگاههاي اسپري چرخدار استفاده شود تا مواد عمل آیرنده به صورت یکنراخت. گردد. هنگام وزش باد شدید اد دکت شود تا مود به هدر نرید. براي هر دست. 0/0 تا 960/0 لیترماده غشاساز در مترمربع سطح كفايت مينمايد. در مواردي كه دستكاه نظارت دستور اجراي لايه دوم را صادر نمايد؛ براي اطمينان از بوشش كامل بايد دست دوم در جهت عمود بر ریکش ایلیه پخش شود. کارایي و بازده اين مواد بر اساس استائدارد ©0)9/:00-005 توسط دستگاه نظارت کنترل خواهد ش این مواد را ميتوان بلافاصله روي سطوح بتي تازه بدون قالب ييا سطوح با قالببندي بس از برداشت قالب به كار برد. بايد توجه نمود كه به كار بردن اين مواد ميتوائد از بيوستكي ميان بتن تازه و بتن سخت شده و نيز از بيرستكي ساير مصالح ساختماني انظير كاشي و موزاتيك به سطح بتن جلوكيري نمايد. لذا در اين موارد استفاده از اين روش براي عمل آوردن و مراقبت بتن مجاز نمي‌اشد. ت: _ مراقبت با ندید فیریی. بامنظير عايقكاري و مراقبت سطیح بتتي در مق آبهاي حاري سولفات: بيمانكار بايد تمام سطرح بتني در تماس با اين كينه أبها را طبق دستور دستكاه نظارت عايقكاري نمايد, نوع و مشخصات قير مصرفي بايد قبلاً به تأبيد دستكاه نظارت برسد. بس از اجراي سطوح بتني بايد سطح کار کاملاً صاف» بدون گرد و خاك و حفرهبلشد و سطح کار با دو دست اندود قيري عایق شود. عايتكاري در هوايه باراني و دماي كمتر از © درجه سلسييس؛ مجاز نيست 

صفحه 27:
در مواردي که کسب مقاومت أوليه در مدت زمان كم از اهميت زيادي برخوردار بوده يا در هواي سرد كه كرماي بيشتري براي تسريع حمل آبگيري سیمان موردنظر است» براي عمل آوردن بتن از بخار استفاده مي‌شود. دو روش براي عمل آوردن با بخار وجود دارد: - عمل آوردن با بخار در فشار اتسفر[9] عمل أوردن با بخار تحت شار زید[9] الف:_عمل آوردن با بخار در فشار اتسفر ابن روش براي سازمهاي بتني واقع در محيطهاي بسته يا اعضا و قطعات پیش‌ساخته به کار گرفته ميشود. در اين يوه عمل آوردن؛ كليه مراحل بايد قبلا به تأبيد دستكاه نظارت برسد. بسته به مشخصات سازه و شرایط محیط عمل أوردن با رعايت مراحل زير ‎Bye Sane‏ - مرحله ارل: ریختن و تراکمبتن در قالب و حفظ آن در هواي آزد به مدت 6 آلي © ساعت - مرحله دوم: افزايش دما در خیمه بخار تا رسیدن به دماي حداکثر طي مدت 63/69 ساعت مرحله سوم: حفظ مجموعه در دماي ثابت به مدت © قا ©0 ساعت ۱ مرحله جهارم: كاهش تدريجي دما از دماي حداكثر به دماي موردنظر در فاصله زماني حدداً © ساعت منت زمان و دماي هريك از مراحل جهاركانه فوق الذكر با توجه به نوع سازءء نوع بتن و شرايط محيطي؛ قبل از جرا بايد به تأييد نظارت برسد. دماي مرحله سوم نبايد از 00© درجه سلسيوس و سرعت ازدياد يا كاهش دما در مراحل دوم و جهارم نبايد از 00 درجه سلسپوس در ساعت تجاوز نماید. ‎se‏ عمل آوردن در یکلا براي عمل أوردن سريع بتن و رسيدن به مقاومتهاي مورداظر و قالببرداري فوريء استفاده از لين ريش معمول بوده و توصيه مي‌شید. درجه حرارت عمل آرردن ‎ow‏ 096 تا 0600 درجه سلم‌بیس و فشار کار در سیستم بخاردهي 9/9 تا 2/00» مگاپاسکال ميهاشد. از اين روش دن ساخت لولههاي يني و بعضي اعضا و قطعات ساختمني مك استفاده مي‌شود 

صفحه 28:
‎٠‏ مدت رات هو ‏مت مراقبت به عراملي نظیر نوع سیمان»مقلیمت میردنظر, نسبت سطرح نمایان به حجم؛ شرایط آب و هوايي به هنگام ساخت و ریختن .بتن و نهاياً شرایط رویارییی[7] بستگي دارد ‏نگهداري بتن در محيطي که باران نباردء رطوبت زياد نباشدء درجه حرارت كم باشد و بتن در تمس با خاك مرطوب قرار نگیرده "نگهداري معمولي" تلقي مي‌شود. در شرایط معمرلي و. هنگامي که دماي محیط کمتر از 00 درجه سلسیرس باشد؛ براي رسیدن به مقارمتهاي خواسته شده و دوام مطلوب؛ با توجه به نوع سیمان مصرفيباید زمان عمل آوردن؛ حداقل برابر با ارقام زير باشد: ‎esol‏ ریز ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ll‏ الما در دالهاي بتني به علت زياد بودن سطح نسبت به حجم بتن؛ تبخیر سطحي هنكام كيرش اوليه بسيار زياد است. در صورت عدم رعايت اصول ري؛ تركهاي ناشي از جمع‌شدگي پلاستيك در سطح بتن ایجاد مي‌شود. هنگامي که بتن روي بستر خاكي ریخته مي‌شرد» براي جلوگيري .بايد سطح زیر دال قبلاً كوبيده؛ أماده و أيياشي شود. مراقبت از بتن بايد مطابق روشهاي مندرج در اين ماده و زير نظر دستكاه ‏انظارت صورت يذيرد. حداقل زمان مراقبت و عمل أوردن دالها جنانجه متوسط دماي روزانه بالاتر از © درجه سانیگرادباشد» کمترین دو مقدار زیر است: ‎ ‏- زمان لازم براي كسب ((96700) مقارمت فشاري يا خمشي خواسته شدهء در حالي كه متيسط دماي روزانه كمتر از © درجه سلسيوس باشدء. باید مطابق مندرجات زير بند "تن‌ريزي در هواي سرد" تدابیر لازم اتخاذ گردد. ‏مراقبت و عمل أوردن قطعات سازءاي كه به روش درجا ريخته ميشوند؛ مانند ديوارهاء ستونهاء دالها و تيرهاء به جز دالهايي که رري زمین اريخته ميشوند و در قسمت "لف" به آنها اشاره شد؛ با تیجه به روشهاي مندرج در اين بخش و زیر نظر دستگاه نظارت صورت مي‌پذیرد. براي سطرح قائم يا ساير سطوح قالب‌بندي شده با تییدقبلي دستگاه نظارت در صورت نيازه بس از شل نمودن يستهاي قالب و قبل از باز كردن أن مي‌توان سطوح بتن را خيس نمود. در صورتي كه متوسط دماي محيط بالاي © درجه سلسيوس باشد؛ حداقل زمان مراقبت. كمترين دو مقدار زير است: - هفت رول - زهان لازم براي كسب ۳00 درصد مقاومت فشاري يا خمشي تعيين شده در صورتي که دماي محیط کمتر از 6 درچه سلسپیس باشد؛ بید نکات ملدرج در قست ‏ بعضي از سازه‌هاي بتني نظیر سترنها که مقاومت ۳0 مگاپاسکل با پشتر یرت 

صفحه 29:
منظور از قطعات بيشرساخته قطعاتي نظير لوله: بلوك؛ آجرء تير با متاطم ۳:/0,00 ؛ ستون؛ ديوار؛ بأئل و نظاير آن ميباشد, در عمل أوردن اين قطعات براي باز كردن سريع قالبها و تغليه كاركاه ساخت؛ غالبا از روشهاي عمل أوردن تسريع شده استفاده موشود. روش عمل أوردن با توجه به نوع سازه توسط بيمانكار؛ بيشنهاد و به تصويب دستكاه نظارت مي‌رسد. بعضي از قطعات پیش‌ساخته نظیر بلوكهاي سيماني» آجرهاي سيماني و لولمهاء بلافاصله بعد از ريخئن از قالب جدا مي‌شوند و عمل آوردن آنها در هرا يا استخرهاي لب؛ يسته به شرایط ادامه مريابد. در بعضي موارد براي قطعات بيشرساخته نظير لولهها يا يائلها؛ قالببرداري ©0 نا :© ساعت بعد از بتنريزي لنجام مي‌شوه عمل آوردن اعضاي پیش‌ساخته با بخار تحت فشار جو در دماي 600 تا 66 درجه سلسیرس و در مدت زماني بین 09 تا ۳6* ساعت صورت مي‌گیرد. چنانچه عمل آرردن با بخار و تحت فشار صورت گیرد» درجه حرارت 196 تا 90 درجه سلسپیس و مدت مراقبت حسب مورد ۵ تا 00 ساعت خواهد بود. سازءهابي نظير سيلوهاء بودكرها؛ منابع و مخازن لب و چاههاي آسانسور با قلهاي لفزنده قشم ساخته مي‌شوند. عمل آیردن این سازها مانند عضوهاي قائم ساختماني و بر اساس مندرجات اين بخش انجام ميشود. براي مراقبت از بتن تازه در بيرون سيلو از برزئتهايي كه مرتبا أبباشي ميشود و همراه با سكوي كار حركت ميكندء استفاده ميشود؛ جنانجه اين تدابير براي مراقبت از بتن كفايت ننمايده ميتوإن از جتابي استفاده لمود. استفاده از تركيبات عمل آورنده با تأييد قبلي دستكاه نظارت؛ بس از عملآوريي توسط برزنت» به شرطي كه در ردك سيلو تغييري حاصل نشود, بلامائع است. با تيجه به مساتلي نظير أتغرسوزي و سمي بودن كازهاء استفادم از تركيبات عمل أورنده در داخل سيلو مجاز نميباشد, دماي داخل سيلو در هواي سرد همواره بايد بيش از ©0 درجه سلسيوس باششد, با توجه به روشهاي ساخت سيلوء ييمانكار موظف است براي جلوكيري از يالا رفتن دماء نسبت به تهويه داخل سيلو اقدام نمايد.. - سقفهاي بوستهاي نازك بايد با دقت كامل عمل أورده شوند. به علت شرایط خاص این نوع سازه‌ها ‏ ببه علت عدم رعایت. دستيرالسلهاي فني مراقبت از بتن در مراحل یه گیرش» امکان بروز تركهاي سطحي در آثر جمع‌شدگي بسیار است, در آب و هواي گرم براي مراقبت و عمل أوردن» روش آبياري باراني و پس از آن پیشاندن سازء با کرباس با گوني خيس و لبياري مداوم توصيه ميشود. در هواي سرد براي جلوكيري از يخ زدنء دستكاه نظارت دستورالعملهاي لازم براي مراقبت از بتن را صادر خواهد نمود. در شرايط ألب و هوابي معمولي؛ © تا (0© درجه سلسيوس؛ عمل أوردن بتن به طور معمول و بر اساس مندرجات إين دستورالعملها انجام مييذيرد. 

اجرای سازهای بتنی وفلزی استاد:آقای مهندس صالحی اسامی گروه:داریوش رحیم مشائی &سید مجتبی مهدویان  5-6-1 3كليات روشهاي مختلفي براي حمل بتن از محل ساخت تا مصرف ،معمول و متداول است .هريك از روشهاي حمل داراي محاسن و معايبي مي‌باشد و انتخاب هريك از آنها بستگي به شرايط پروژه ،مشخصات مصالح متشكله ،ميزان و حجم بتن ،زمان حمل و باالخره شرايط آب و هوايي محل ساخت خواهد داشت. ًا انتخاب روش حمل بايد چنان صورت گيرد كه در فاصله زماني حمل ،نسبت آب به سيمان ،اسالمپ ،ميزان هوا و نهايت يكنواختي بتن ،دستخوش تغييرات قابل مالحظه‌اي نگردد .در انتخاب روش حمل بايد به جدا شدن مواد از يكديگر ،آب انداختن و يا داخل شدن مواد خارجي به داخل بتن توجه خاص مبذول گردد .حتي‌االمكان بايد محل ساخت بتن و محل اجرا به هم نزديك باشد تا نقل و انتقال بتن به حداقل ممكن كاهش يابد .بدين لحاظ پيمانكار بايد محل ساخت بتن ،روش حمل و نقل و نوع و مشخصات ماشين‌آالت حمل را قبًال به تأييد دستگاه نظارت برساند .در پاره‌اي موارد ساخت بتن در دستگاه حمل كننده بتن صورت مي‌گيرد كه بعدًا بدان اشاره خواهد شد. وسايل حمل و نقل بتن بايد داراي اندازه و مشخصاتي باشند كه با توجه به برنامه اجرايي كارها همواره بتوان با ضريب اطميناني قابل قبول ،جريان يكنواخت و ممتد بتن را به محل اجرا تضمين نمود .پيمانكار موظف است در انتهاي هر مرحله بتن‌ريزي (در پايان هر قسمت از كار يا پايان هر روز كاري) وسايل حمل و نقل را ،تميز و پاكيزه نموده و آنها را براي مرحله بعدي آماده نمايد .وسايل و روشهاي مختلف حمل ،عبارتند از:   5-6-2كاميون با جام دوار][1 مقدار دوران و چگونگي اختالط ،هم زدن و تخليه ،بايد بر اساس توصيه‌هاي كارخانه سازنده و زير نظر دستگاه نظارت تعيين شود .حداكثر زمان براي حمل پس از اضافه شدن سيمان به جام مخلوط‌كن با احتساب زمان تخليه بتن ،نبايد از 90دقيقه تجاوز نمايد .چنانچه به علت گرماي محيط ،امكان .گيرش سريع‌تر بتن وجود داشته باشد ،با نظر دستگاه نظارت زمان مذكور تقليل خواهد يافت تراك ميكسر 5-6-2-1 ممكن است تمامي مراحل ساخت بتن در تراك ميكسر انجام شود .در اين حالت پس از وارد شدن همه عوامل متشكله بتن به جام مخلوط‌كن ،چرخش جام بايد بر اساس توصيه كارخانه سازنده با توجه به مشخصات آن صورت گيرد .در اين حالت در شرايط معمولي ،جام بايستي با سرعت اختالط حدود 70تا 100دور دوران نمايد .چنانچه زمان حمل و تخليه بيش از زمان الزم براي دوران فوق باشد ،در بقيه مدت زمان حمل بايد جام با سرعت همزن يا بدون هم زدن حمل شود و قبل از تخليه بتن درون قالب 10 ،تا 15دور با سرعت اختالط بچرخد .در اين روش ساخت ،حداكثر بتن ساخته .تراك ميكسر تجاوز نمايد][2شده در هر مرحله ،نبايد از ( )%63حجم اسمي ][3اختالط دو مرحله‌اي 5-6-2-2 در اين روش عمل اختالط به مدت 15تا 30ثانيه در بتن‌ساز ثابت و بقيه تا تكميل اختالط در تراك ميكسر انجام مي‌شود .مشخصات اختالط و حجم بتن عينًا مانند بتن ساخته شده در بند 1-2-6-5است ،با اين تفاوت كه زمان اختالط در تراك ميكسر تا رسيدن به بتني يكنواخت بر اساس استاندارد (د .ـ ت )501تقليل خواهد يافت ][4اختالط خشك 5-6-2-3 در اين روش مصالح خشك به صورت جداگانه در جام ريخته و آب در مخزني مجزا و خارج از جام اصلي توسط تراك ميكسر تا محل مصرف حمل مي‌شود .در محل مصرف آب با فشار از ابتدا و انتهاي مخزن وارد جام شده و جام با سرعت اختالط 70الي 100دور مي‌چرخد .اين روش براي مواقعي مورد استفاده است كه نقاط مصرف اجبارًا نسبت به منبع اصلي مصالح دور بوده و كار به صورت پراكنده انجام مي‌شود .بايد توجه داشت كه مصالح سنگي وارد شده به جام كامًال خشك باشد ،تا عمل آبگيري سيمان شروع نشود .حجم بتن ساخته شده در هر ساخت ،نبايد از ( )%63ظرفيت .اسمي تراك ميكسر تجاوز نمايد   5-6-3حمل بتن ساخته شده توسط بتن‌ساز مركزي][1 :روشهاي زير براي حمل بتن ساخته شده توصيه مي‌شود تراك ميكسر 5-6-3-1 مي‌توان بتن ساخته شده در بتن‌ساز مركزي را با تراك ميكسر حمل نمود .تراك ميكسر بايد بعد از بارگيري با سرعت هم زدن يا ثابت بسته به فاصله حمل حركت نمايد .كل زمان حمل ،نبايد از مدتهاي مندرج در بند 2-6-5تجاوز نمايد و حجم بتن حمل شده ،نبايد از ( )%80ظرفيت اسمي تراك .ميكسر بيشتر باشد ][2تراك با جام ثابت 5-6-3-2 در اين روش جام بتن با همزن يا بدون همزن با بازشو از باال يا از كف بر روي تراك حمل مي‌شود .سيستم داراي دريچه تخليه و ويبراتور در محل .تخليه براي تأمين جريان منظم بتن مي‌باشد .اين روش ،خاص جاده‌هاي هموار است و زمان حمل ،نبايد از 45دقيقه تجاوز نمايد جام انتقال با ريل 5-6-3-3 هنگامي‌كه محل مصرف به كارگاه ساخت بتن نزديك باشد ،معمول‌ترين روش براي انتقال بتن‌هاي حجيم ،استفاده از جام ،ريل و كابل است .بايد هنگام .حمل و تخليه با جام دقت شود كه جداشدگي در اجزاي متشكله بتن رخ ندهد .زمان حمل با روشهاي فوق نبايد از 45دقيقه تجاوز نمايد روش دستي 5-6-3-4 حمل بتن با انواع چرخهاي دستي ،فرغون و دامپر مجاز نيست ،مگر در كارهاي كوچك كه حجم ساخت بتن از 300ليتر در هر نوبت تجاوز پايين‌تر و فواصل حمل كوتاه باشد (كمتر از 120متر براي دامپر و 60متر با چرخ دستي بدون موتور) ،شرايط جوي C20ننمايد ،رده بتن از مساعد بوده و قبًال تأييد دستگاه نظارت كسب شده باشد .وسايل مزبور بايد داراي چرخهاي الستيكي بوده ،مسير حمل كامًال صاف و افقي باشد و حمل .با دقت كامل انجام شود تا جداشدگي اجزاي بتن رخ ندهد ][3ناوه شيبدار 5-6-3-5 ًال ناوه شيبدار ،بايد فلزي يا داراي روكش فلزي بوده ،كام آب‌بند باشد و شيب آن ،ثابت و به گونه‌اي اختيار شود كه هنگام حمل ،عمل جدايي در اجزاي بتن حادث نشود .در انتهاي ناوه ،بايد قيف قائم براي تخليه بتن به قالب پيش‌بيني شود .با توجه به شرايط آب و هوايي محل كار ،كنترل اسالمپ و ساير .مشخصه‌هاي اصلي بتن توسط دستگاه نظارت صورت مي‌گيرد   5-6-4تلمبه كردن بتن][1 كليات 5-6-4-1 منظور از تلمبه كردن بتن ،نقل و انتقال آن به صورت تحت فشار با استفاده از لوله است .با توجه به شرايط محل ،نحوه تلمبه كردن بايد قبًال به تصويب دستگاه نظارت برسد .حتي‌االمكان بايد محل پمپ در نزديكي محل تخليه انتخاب شود. قبل از شروع بتن‌ريزي به منظور‌ پرهيز از قطع ناگهاني پمپاژ ،بايد از صحت و كارايي تمامي لوازم و ادوات اطمينان .حاصل شود .تأييد دستگاه نظارت ،الزمه شروع عمليات بتن‌ريزي با پمپ است حداكثر قطر مصالح سنگي 5-6-4-2 حداكثر قطر مصالح سنگي با توجه به قطر لوله خروجي و تخليه و ظرفيت پمپاژ در سرعتهاي مختلف مطابق ارقام .جدول 2-4-6-5خواهد بود جدول 2-4-6-5حداكثر قطر شن و ظرفيت پمپاژ با توجه به قطر لوله تخليه حداكثر قطر شن (ميليمتر) قطر لوله تخليه )ميليمتر( بتن پرمايه ظرفيت متوسط پمپاژ بر حسب متر مكعب در ساعت بتن كم‌مايه سرعت تخليه 3/0متر بر ثانيه سرعت تخليه 6/0متر بر ثانيه سرعت تخليه 9/0متر بر ثانيه سرعت تخليه 2/1متر بر ثانيه )3 "( 75 19 19 5/4 9 14 18 )4 "( 100 25 19 3/8 17 25 33 )5 "( 125 38 25 14 28 41 55 )6 "( 150 50 38 20 40 60 80 )7 "( 175 50 38 25 50 74 - )8 "( 200 68 50 35 71 - -  5-6-4-3مناسب‌ترين دانه‌بندي .توصيه مي‌شود ACI-304-83مناسب‌ترين دانه‌بندي براي بتن پمپي ،بر اساس استاندارد ضريب نرمي ماسه 5-6-4-4 .ضريب نرمي ماسه مصرفي بتن 4/2 ،تا 3مي‌باشد (به طور كل براي بتن پمپي )7/2 ± 3/0 ميزان شن 5-6-4-5 درصد وزني شن در مخلوط بتن با توجه به حداكثر قطر مصالح سنگي و ماسه‌هاي مختلف بايد با ارقام جدول 5-4-6-5مطابقت نمايد .براي افزايش كارايي بتن پمپي بايد ( )%10از مقادير جدول -5 5-4-6.كسر شود جدول 5-4-6-5درصد وزني شن در واحد حجم بتن درصد وزني شن خشك در واحد حجم بتن حداكثر قطر شن (ميليمتر) ضريب نرمي ماسه 40/2 ضريب نرمي ماسه 60/2 ضريب نرمي ماسه 80/2 ضريب نرمي ماسه 3 "( 5/9 ) 50 48 46 44 "( 5/12 ) 59 57 55 53 66 64 62 60 71 69 67 65 ) 75 73 71 69 )2 "( 50 78 76 74 72 "( 19 ) )1 "( 25 "( 38 ـ ميزان شن خشك بايد با استاندارد (د ـ ت )209مطابقت نمايد. ـ ميزان شن جدول با روش سعي و خطا براي بتن‌آرمه با كارايي مناسب توصيه شده اســت ،در صــورتي كــه كــارايي كمــتري بــراي انــواعي از بتن نظــير بتن پياده‌روها موردنظر باشد ،مي‌توان ( )%10به ارقام جدول ،اضافه و براي كارايي بيشتر و پمپاژ آسان‌تر مي‌توان ( )%10از ارقام فوق كسر نمود  5-6-4-6ساير مشخصه‌هاي مهم حداكثر نسبت آب به سيمان بايد به رقم 45/0محدود شود و ميزان اسالمپ بين 150تا 200ميليمتر باشد .مواد افزودني الزم براي تأمين اسالمپ و تأخير در گيرش بتن با نظر و تأييد دستگاه نظارت مورد استفاده قرار مي‌گيرند. 5-7 7بتن‌ريزي و متراكم ساختن بتن 5-7-1 3كليات به‌منظور‌ اجراي عمليات صحيح بتن‌ريزي ،پيمانكار بايد قبل از شروع كار تداركات و اقدامات اوليه را به شرح مندرجات اين قسمت به عمل آورد .برنامه اجراي كار شامل حجم و مشخصات مصالح مورد مصرف ،ظرفيت و قدرت دستگاههاي ساخت و انتقال بتن ،نيروي انساني متخصص ،آماده نمودن محل كار ،قالب‌بندي ،نصب آرماتور ،نصب لوله‌ها و قطعات مدفون در بتن و باالخره موقعيت درزهاي ساختماني بايد به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد. بتن‌ريزي بايد به نحوي انجام شود كه خصوصيات و كيفيت بتن ،نظير نسبت آب به سيمان ،اسالمپ ،ميزان هواي موجود و باالخره يكنواختي بتن حفظ شود .عمليات بتن‌ريزي نبايد باعث جداشدگي ،آب انداختن و پيدايش خلل و فرج در بتن گردد .افزودن آب به منظور‌ جا انداختن بتن در قالب به هيچ وجه مجاز نيست .بتن‌ريزي در مواقع بارندگي ،ريزش برف ،وزش باد شديد ،تابش مستقيم خورشيد و دماي نامناسب مجاز نبوده و در اين موارد بايد بتن‌ريزي با اتخاذ تدابير الزم و رعايت دستورالعملهاي مندرج در اين بخش و دستورات دستگاه نظارت انجام شود .به طور كلي بدون اجازه قبلي دستگاه نظارت هيچ نوع بتن‌ريزي مجاز نمي‌باشد. در هر كارگاه بتن‌ريزي ،پيمانكار بايد تمامي اطالعات الزم از قبيل درجه حرارت ،رطوبت ،سرعت وزش باد ،تاريخ و مدت انجام بتن‌ريزي ،موقعيت و مشخصات سازه اجرا شده و شماره آزمونه‌هاي آزمايشي را ،ثبت و جزو اسناد و مدارك كارگاهي ،ضبط و نگهداري نمايد .نكاتي كه قبل از اجراي كارهاي بتني بايد توسط پيمانكار مورد توجه قرار گيرد ،به شرح زير است:  5-7-2 3خشك كردن محل كار قبل از شروع عمليات بتن‌ريزي بايد آب موجود با روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت نظير پمپاژ يا انحراف مسير ،به خارج از محل كار هدايت شود ،به طوري كه محل كار خشك بوده و اين وضعيت تا ختم عمليات بتن‌ريزي و سخت شدن بتن ادامه داشته باشد .حفظ وضعيت فوق و رعايت تدابير احتياطي تا زماني كه دستگاه نظارت مصلحت بداند ،ادامه مي‌يابد. 5-7-3 3آماده نمودن بستر خاكي با توجه به رقومهاي تعيين شده در نقشه‌هاي اجرايي يا دستورات دستگاه نظارت بايد تا رسيدن به بستر مناسب مصالح نامرغوب و سســت از محــل كــار خارج شده و تا تراز مــوردنظر ،مصــالح مناســب جانشــين آن شــود .كــف پي بايد محكم كوبيده و رگالژ شــود .در مــواردي كــه بتن‌ريزي در مجــاورت ديوارهاي خاكي و بدون قالب‌بندي انجام مي‌شود ،بايد عالوه بــر رعــايت اصــول ايمــني و ممــانعت از ريزش احتمــالي ،بــا اســتفاده از روكش نــايلوني و مرطوب كردن بدنه پي از ريزش خاك و آلوده شدن بتن جلوگيري به عمل آيد .بستر خاكي شالوده تمامي سازه‌ها بايد قبل از بتن‌ريزي با يك قشر نظافت (رده ) C10به ضخامت حداقل 10سانتيمتر پوشيده شود .بتن‌ريزي شالوده بايد بعد از گيرش بتن نظافتي صورت گيرد. 5-7-4 3آماده كردن بستر سنگي بسترهاي سنگي بايد كامًال افقي و جداره‌هاي آن تا حد امكان قائم باشد .قبل از بتن‌ريزي ،بستر پي بايد به يكي از روشهاي مورد قبول دســتگاه نظــارت تميز و مرطوب گردد .به منظور ايجاد چسبندگي كامل بين بتن و بستر سنگي و تراز نمودن آن ،بستر سنگي بايد با مالت ماسه‌سيمان به عيار 300 كيلوگرaم سيمان در متر مكعب و به ضخامت حدود 5/2سانتيمتر روكش شود.  5-7-5آماده نمودن سطوح بتن قديم ًال براي تأمين پيوستگي الزم بين بتن قديم (بتن سخت شده) و جديد ،سطح بتن قديم بايد كام تميز و عاري از مــواد زايد بــوده و بــه انــدازه كــافي زبــر شــود .بــه طوري كه دانه‌هاي شن در سطح بتن نمايان گردند .پس از مرحله تميز كردن ،به منظور آماده نمودن سطح بتن براي بتن‌ريزي جديد ،بايد ســطح بتن قــديم بــه مدت يك روز تا حد اشباع مرطوب نگاه داشته شود .آماده نمودن سطح بتن قديم به طريق زير انجام مي‌شود. الف :برداشت سطحي رويه بتن قديم از طريق پاشيدن ماسه] [1با دانه‌بندي معين ،تحت فشار و با سرعت انجام مي‌شود .پس از آن سطح كار بايد بــا آب تمــيز و تحت فشار شسته شود .در صورت لزوم مي‌توان از روش ياد شده براي آماده كردن سطح مقطع بتن در محل قطع بتن‌ريزيها] [2نيز استفاده نمود. ب :برداشت اليه سست سطحي بتن قديم ممكن است با آب و هواي تحت فشار انجام شود .اين عمل تا نمايان شدن شن در سطح بتن ادامه مي‌يابد .در صورتي كه وقفه‌اي بين بتن‌ريزي قديم و جديد به وجود آيد ،بايد با نظر دستگاه نظارت ،تا بتن‌ريزي بعدي ،سطح كار با 5سانتيمتر ماسه مرطوب محافظت شود. پ :روشهاي ديگري نظير مضرس كردن سطح كار با اسيد و نظاير آن ،بايد قبًال به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد. 5-7-6 3آرماتوربندي و جاگذاري قطعات مدفون قبل از بتن‌ريزي بايد ميلگردها ،ميل مهارها ،لوله‌ها و ساير ادواتي كه در بتن باقي مي‌ماند ،بر اساس نقشه‌هاي اجرايي و يا دستورات دســتگاه نظــارت به طور اطمينان‌بخشي محكم ،جاسازي و بسته‌بندي شوند .اين ادوات بايد تميز و عاري از هر نــوع مــواد آلــوده نظــير چــربي ،خــاك ،گــل ،مالت و بتن خشك شده باشند .محل ميلگردها و ساير اقالم مدفون در بتن بايد قبل از بتن‌ريزي كامًال كنترل و به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد. 5-7-7 3كنترل قالب قالب‌بندي بايد بر اساس مندرجات فصل ششم اين نشريه انجام شود .بالفاصله قبل از بتن‌ريزي ،دستگاه نظارت محل بتن‌ريزي را كنــترل مي‌نمايد. كليه مواد خارجي از قبيل آب ،خاك ،ماسه ،برف ،يخ ،چربي ،روغن ،تكه چوب و ميخ بايد از محل بتن‌ريزي جمع‌آوري شده باشد .قالبهــاي چــوبي بايد قبل از بتن‌ريزي مرطوب شوند تا آب بتن تازه را جذب ننمايند.  5-7-8 3ريختن بتن و انتقال آن به قالب 5-7-8-1كليات پس از اينكه بتن با روش مناسب و مورد تأييد به پاي كار حمل شد ،انتقال بتن به محل نهايي شروع مي‌شــود .قبــل از بتن‌ريزي بايد بــا توجــه بــه نوع سازه بهترين روش انتقال بتن به قالب انتخاب گردد ،به نحوي كه در كيفيت و خصوصيات اصلي بتن تغييري حاصل نشود .با توجه بــه نــوع و حجم عمليات ،روشهاي زير براي انتقال بتن توصيه مي‌شود. 5-7-8-2استفاده از باكت يا جام معمول‌ترين روش در بتن‌ريزيهاي حجيم با فاصله حمل كوتاه ،استفاده از باكت يا جام اســت .بســته بــه حجم عمليات و زمــان بتن‌ريزي ،حجم جــام قابــل طــول بــاكت و 5 تغيير مي‌باشد .دريچه تخليه باكت در كف ،تعبيه شده و جام بايد داراي تعداد بازشــو كــافي باشــد .انــدازه دهانــه بازشــو نبايد از برابر قطر بزرگترين دانه كمتر باشد .شيب جدار باكت در محل تخليه نبايد از 60درجه كمتر باشد ،تخليه بتن به باكت بايد بــه طــور قــائم و از مركــز آن باشد .چنانچه بتن داخل باكت ،مســتقيمًا و يا توســط نــاوه شــيبدار درون قــالب تخليه مي‌شــود ،بايد در انتهــاي نقطــه تخليه و در ارتفــاع حــداقل 60 .سانتيمتر ،بتن توسط محفظه هدايت به محل نهايي ريخته شود 5-7-8-3ناوه شيبدار][1 براي انتقال بتن از باال به پايين از ناوه شيبدار استفاده مي‌شود .ناوه بايد داراي سطح مقطع نيم‌دايره باشــد .نــاوه معمــوًال از فلــز ســاخته مي‌شــود .در غير اين صورت بايد داراي روكش فلزي كامًال آب‌بند باشد .ظرفيت ناوه بايد چنان باشد كه بتن از اطراف آن ســرريز ننمايد .شــيب نــاوه بايد ثــابت باشد تا بتن با اسالمپ مورد‌نظر بدون جداشدگي به راحتي تخليه شود .در انتهاي محل تخليه و براي جلوگــيري از جــدا شــدن مــواد از يكــديگر ،بايد بتن توسط قيف هادي به محل نهايي هدايت شود. 5-7-8-4لوله تخليه براي تخليه بتن از ارتفاع زياد به صورت قائم ،استفاده از لوله تخليه توصيه مي‌شود .قطر اين لوله در دو سه متر اول بايد حداقل 8برابر قطر بزرگترين سنگدانه باشد ،در قسمت تحتاني مي‌توان قطر خروجي را تا 6برابر قطر بزرگترين دانه اختيار نمود .اين لوله بايد توسط وادارهاي ثابت ،نصب و بتن به صورت قائم از آن تخليه شود .براي جذب انرژي پتانسيل بتن تخليه شده ،بايد در قسمت تحتاني محل تخليه يك بستر مناسب با امكان تخليه بتن از كنار لوله در نظر گرفته شود .اسالمپ بتن در اين روش 5/7تا 15سانتيمتر بوده و ارتفاع تخليه با توجه به كيفيت بتن توسط دستگاه نظارت تعيين خواهد شد .در صورتي كه فاصله قائم تخليه زياد باشد ،در كارهاي بزرگ تأمين خط ارتباط تلفني در ابتدا و انتهاي لوله تخليه اجباري است.  5-7-8-5تسمه نقاله انتقال بتن از محل نهايي حمل به محل نهايي تخليه (قالب) با تأييد دستگاه نظارت و در پروژه‌هاي بزرگ توسط تسمه نقاله صورت مي‌گيرد .نحــوه انتقال بتن با تسمه نقاله با توجه به شرايط آب و هوايي ،محل اجرا و نوع بتن مشخص مي‌شود .بسته به نــوع پــروژه ،ســرعت تســمه نقالــه متفــاوت است ،چنانچه محل تخليه در مسير حركت باشد ،سرعت تسمه به 150متر در هر دقيقه مي‌رسد .چنانچه تخليه از كنار (عمــود بــر مســير) انجــام شود ،اين سرعت تقليل خواهد يافت .در انتهاي تسمه نقاله ،در محل نهايي تخليه ،بايد سيســتم كنــترل تخليه پيش‌بيني شــود .تســمه نقالــه در مســير حركت بايد در مقابل باد و باران و تابش مستقيم خورشيد محافظت شود .براي دستيابي به بازده مناسب در اين روش توصيه مي‌شود ،اســالمپ بتن 5/6تا 5/7سانتيمتر باشد. 5-7-8-6بتن‌ريزي شالوده پس از رسيدن به پي و بستر مناسب ،پيمانكار بايد با توجه به بارهاي وارده به شالوده از طريق روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت نسبت بــه تحكيم پي اقدام نمايد .در صورت سست بودن محل پي ،بايد عمليات پي‌كني تا تراز زمين سخت (بــا مقــاومت مــورد‌نظر) ادامــه يافتــه و حفــاري اضــافي بــا مصالح مورد تأييد دستگاه نظارت تا تراز زير شالوده ،پر شده و تحكيم يابد .بستر پي بايد بــا حــداقل 10ســانتيمتر بتن رده ، C10آمــاده و رگالژ شود. پس از نصب قالب بايد نسبت به بستن آرماتورها ،صفحات زير ستون ،ميل مهار و قطعات مدفون در بتن اقدام شود .در صورتي كه به علت شرايط زمين پي ،با تأييد دستگاه نظارت ،بستن قالب ضرورت نداشته باشد پيمانكار بايد با تعبيه پوششهاي پالستيكي و ديگر روشهاي مشــابه ،از جــذب آب بتن تازه توسط زمين اطراف شالوده جلوگيري نمايد. 5-7-8-7بتن‌ريزي دالها و سقفها بتن‌ريزي در دالها بايد در يك جهت و به طور متوالي انجام شود .محموله‌هاي بتن نبايد در نقاط مختلف سطح و به صورت پراكنده ،ريختــه و ســپس پخش و تسطيح شوند .همچنين بتن نبايد در يك محل و در حجم زياد ،تخليه و سپس به طور افقي در طول قالب حركت داده شــود .بــا توجــه بــه حجم بتن و روشهاي حمل و تخليه ،عمليات بايد به صورتي انجام شود كه حتي‌االمكان از بوجود آمدن اتصال سرد] [2در دالها پرهيز گردد .در عمليات بزرگ بايد محل ختم بتن‌ريزي از قبل تعيين و در نقشه‌هاي اجرايي مشخص شود و عمليات تا محل درزهاي ســاختماني ادامــه يابــد .چنانچــه در اثــر بروز اشكاالت قطع بتن‌ريزي حادث شود ،بايد محل قطع بتن‌ريزي با توجه به مندرجات بند 5-7-5براي ادامه عمليات بتن‌ريزي آماده شود.  5-7-8-8بتن‌ريزي ديوار ،ستون و تيرهاي اصلي بتن‌ريزي در ديوارها بايد در اليه‌هاي افقي با ضخامت يكنواخت صورت گيرد و هر اليه قبل از ريختن اليه بعدي به طور كامل متراكم شود .ميزان و سرعت بتن‌ريزي بايد چنان باشد كه هنگام ريختن اليه جديد ،اليه قبلي در حالت خميري باشد .عدم رعــايت اين نكتــه بــاعث ايجــاد اتصــال ســرد و نهايتًا عدم يكپارچگي بتن خواهد شد .پيمانه‌هاي اوليه بتن بايد از دو انتهاي عضو ريخته شوند و سپس بتن‌ريزي به سوي قسمت مركزي سازه ادامــه يابد .در تمام حاالت بايد از جمع شدن آب در انتها و گوشه‌ها جلوگيري شود .در بتن‌ريزي ستونها حتي‌االمكان بايد ارتفاع سقوط آزاد بتن را محــدود نمود ،اين ارتفاع براي جلوگيري از جدا شدن دانه‌ها به 9/0تـا 2/1متر محدود مي‌شود. در صورتي كه بتن اجبارًا در قالبهاي بلند ريخته مي‌شود (خصوصًا اگــر بتن بــدون حبــاب هــوا باشــد) بــراي جلوگــيري از آب انــداختن بتن ،توصــيه مي‌شود از بتن با اسالمپ كم (بتن سفت) استفاده شود ،كاستن از سرعت بتن‌ريزي نــيز تــا حــدود زيادي از آب انــداختن بتن جلوگــيري مي‌نمايد .در ستونهاي بلند در صورت امكان مي‌توان بتن را تا تراز حدودًا 30سانتيمتر پايين‌تر از تراز قطعي ريخته و پس از يك ساعت ،قبل از اينكــه ســطح بتن سخت شود ،بتن‌ريزي را مجددًا از سر گرفت تا از ايجاد اتصاالت سرد جلوگيري شود. توصيه مي‌شود براي جلوگيري از ضايعات ناشي از آب انداختن بتن ،ارتفاع ستون 5/2ســانتيمتر بيشــتر اختيار شــود و بتن اضــافي پس از اينكــه سخت شد تخريب شود. به‌منظور جلوگيري از تركهاي ناشي از نشست خميري بتن ستونها و ديوارها ،توصيه مي‌شــود ،بتن‌ريزي اين اعضــا حــداقل 24ســاعت تــا 48 ساعت قبل از بتن‌ريزي تيرهاي اصلي ،تيرها و دالهاي مجاور آنها انجام شود .ماهيچه‌ها و سرستونها بايد به صورت يكپارچه با ستون ريخته شوند. 5-7-8-9بتن‌ريزي در سطوح شيبدار انجام مي‌شود .چنانچه عمليات روي سطح][3بتن‌ريزي با بتن غير مسلح روي سطوح شيبدار ،با دست و يا با ماشين مخصوص (قالب لغزنده) شيبدار با دست انجام گيرد ،با توجه به ضخامت كم سازه ،بايد بتن در تمام ضخامت دال ريخته شده و لرزاندن ،ماله‌كشي ،تسطيح و تنظيم سطح بتن از قسمت تحتاني شيب به سمت باال انجام شود .براي جلوگيري از جاري شدن بتن روي سطح بهتر است بتن با اسالمپ كم مصرف شود. در اين حالت جا انداختن و لرزاندن بتن بايد با دقت صورت گيرد ،تا بتن كرمو نشود .براي سهولت اجرا توصيه مي‌شود اسالمپ بتن از 5/6 سانتيمتر كمتر اختيار شود .بتن با اسالمپ ياد شده به راحتي روي شيب جا انداخته مي‌شود .توصيه مي‌شود سطح فوقاني با شيب بيش از 1( 5/1:1قائم 5/1 ،افقي) ،قالب‌بندي شوند ،به هر حال تعبيه قالب براي سطح فوقاني با شيب بيشتر از ،1:1الزامي است .توصيه مي‌شود .در سطوح شيبدار ابتدا بتن كف ريخته و از اين بتن به عنوان وادار براي ريختن بتن در شيب استفاده شود از قالب لغزنده استفاده شود .در اين حالت بايد بستر شــيب را قبًال][4در كارهاي بزرگ ممكن است با تأييد دستگاه نظارت براي پوشش كانالها كوبيده و آماده نمود .براي بتن‌هاي بدون آرماتور با ضخامت حداقل 5سانتيمتر ،حداكثر قطر مصالح ســنگي 19ميليمــتر اختيار مي‌شــود ،در ضخامت بتن تجاوز نمايد .هر حالت اندازه بزرگترين دانه‌ها نبايد از  5-7-8-10توقف و شروع مجدد بتن‌ريزي به‌طور كلي بتن‌ريزي بايد تا رسيدن به محلهاي مجاز از پيش تعيين شده نظير درزهاي ساختماني ،بدون وقفه ادامه يابد .پيمانكار موظف است تجهيزات و لوازم ساخت ،حمل و ريختن بتن را به نحوي تهيه و كار را چنان برنامه‌ريزي نمايد كه مجموعه عوامل با ضريب اطمينان كافي قادر به بتن‌ريزي به طور پيوسته و بدون وقفه باشند .محل قطع بتن‌ريزيها بايد حتي‌االمكان در نقاط حداقل تنشها در نظر گرفته شود. سطح مقطع بتن در محل قطع بتن‌ريزي (سطوح واريز) بايد حتي‌االمكان عمود بر امتداد تنشها باشد .در صورتي كه به هر علت قطع بتن‌ريزي اجتناب‌ناپذير باشد ،بايد فورًا و قبل از آغاز گيرش بتن ،سطوح واريز به طور يكنواخت و با شيب ثابت تنظيم گردد .براي آغاز .مجدد بتن‌ريزي بايد مطابق مندرجات بند 5-7-5عمل شود بتن تمامي قسمتهاي يك دال و تيرهاي مربوطه (تيرهاي اصلي و فرعي) بايد در يك مرحله ريخته شود .بتن‌ريزي دالها ،تيرها يا قطعات مشابه بايد حداقل 24تا 48ساعت بعد از بتن‌ريزي ستونها ،ديوارها و تكيه‌گاهها ،انجام شود .در شرايط خاص دستگاه نظارت مي‌تواند .اين مدت را كاهش دهد بتن‌ريزي هر مرحله[ ]5و هر اليه[ ]6بايد بر اساس نقشه‌ها و مشخصات تعيين شده صورت گيرد .در صورت نبودن اين دستورالعملها .مي‌توان از ارقام جدول 10-8-7-5استفاده نمود *جدول 10-8-7-5حداكثر ضخامت مراحل و اليه‌هاي بتن‌ريزي (متر) حداکثر ضخامت حداکثر ضخامت نوع قطعه بتني هر اليه* هر مرحله ديوارها و پايه‌هاي حجيم ** 3 5/0 ساير ديوارها ،ستونها و پايه‌ها ** 3 35/0 دالها و صفحات ضخامت دال 35/0 * براي دست يافتن به بتني يكپارچه و با توجه به نوع لرزاندن و مرتعش ساختن ،دستگاه نظارت مي‌تواند ضخامت اليه‌ها را كاهش دهد. در مواردي كه با توجه به نوع سازه ميزان بتن‌ريزي در يك مرحله از 6/0متر تجاوز نموده و يا ميزان سيمان مصرفي از ** 400 .كيلوگرم در متر مكعب بيشتر باشد توصيه مي‌شود پس از تأييد دستگاه نظارت از سيمانهاي كم حرارت[ ]7استفاده شود  5-7-9 3شرايط آب و هوايي بتن‌ريزي 5-7-9-1بتن‌ريزي در هواي گرم[]1 الف :كليات به طوركلي عواملي نظير هواي گرم ،وزش باد و رطوبت ،روي ساختن ،ريختن و عمل آوردن بتن اثر مي‌گذارند .براي دستيابي به نتيجه مطلوب ،پيمانكار موظف است ضمن مراحل مختلف بر اساس مندرجات اين نشريه و دستورات دستگاه نظارت عمل نمايد .پيمانكار بايد دماي محيط، دماي مصالح و بتن ،و اوضاع جوي ،سرعت و جهش وزش باد ،رطوبت نسبي محيط و ساير اطالعات را به طور روزانه ،ثبت و در كارگاه جمع‌آوري نمايد .هواي گرم آثاري به شرح زير بر روي بتن خواهد داشت: ـ افزايش ميزان آب مورد نياز ـ كاهش اسالمپ ـ زياد شدن سرعت سخت شدن بتن ـ افزايش احتمال تركهاي خميري در بتن ـ بروز اشكال در كنترل ميزان هواي بتن ـ كاهش دوام بتن در صورت عدم رعايت مالحظات فني ـ عدم امكان دستيابي به سطوح يكنواخت براي جلوگيري از بوجود آمدن آثار نامطلوب و دستيابي به بتن مناسب با كارايي و مقاومت زياد ،رعايت نكات زير از جانب پيمانكار ،هنگام اجراي عمليات الزامي است. ب :آب آب مصرفي بتن نبايد گرم باشد .گرم بودن آب عالوه بر باال بردن درجه حرارت مخلوط بتن ،باعث باال رفتن مصرف آب مي‌شود كه اين امر نهايتًا موجب كاهش مقاومت خواهد شد .با اضافه شدن هر 10درجه به حرارت آب ،ميزان اسالمپ 20تا 25ميليمتر كاهش مي‌يابد و از اين رو آب مصرفي بايد كامًال خنك بوده و در صورت لزوم توسط يخ خنك شود. پ :سيمان يكي از نكات بسيار مهم در هواي گرم ،دماي سيمان به هنگام اختالط است .باال بودن دماي سيمان ،دماي بتن را افزايش مي‌دهد كه اين امر موجب تسريع عمل آبگيري ،سخت شدن فوري ،باال رفتن نياز به آب و نهايتًا آثار نامطلوب بر روي مقاومت و جمع‌شدگي خميري بتن خواهد شد .بنابراين تحت هيچ شرايطي نبايد درجه حرارت سيمان هنگام اختالط از 77درجه سانتيگراد تجاوز نمايد ،به هر حال زمان گيرش سيمان مصرفي بايد بر اساس روشهاي ارائه شده در اين نشريه كنترل شود .در هواي گرم بايد از مصرف سيمانهاي گرم ،نوع 3و مشابه آن خودداري شود. ت :مواد افزودني مصرف مواد افزودني در هواي گرم بايد بر اساس توصيه‌هاي كارخانه سازنده و تأييدات دستگاه نظارت صورت گيرد .بدون رعايت تأييد قبلي دستگاه نظارت ،پيمانكار به هيچوجه حق اضافه نمودن اين مواد را به بتن نخواهد داشت ،استفاده از مواد افزودني كندگير كننده و يا كاهش دهنده آب بر اساس مندرجات فصل دوم اين نشريه با اجازه قبلي دستگاه نظارت بالمانع است. به عالوه رعايت نكات زير هنگام بتن‌ريزي در هواي گرم الزاميست: -1هنگام بتن‌ريزي دماي هيچ قسمت از بتن نبايد از 30درجه سلسيوس تجاور نمايد. -2دماي محيط هنگام بتن‌ريزي نبايد از 38درجه سلسيوس بيشتر باشد. براي دست يافتن به بتني خوب و پايا توصيه مي‌شود عمليات بتن‌ريزي در دماي بين 24تا 38درجه سلسيوس انجام شود. -3مصالح بتن خصوصًا مصالح سنگي نبايد زير تابش مستقيم آفتاب قرار گيرد. -4وسايل ،لوازم و تجهيزات تهيه ،حمل و ساختن بتن نظير مخلوط‌كنها ،پمپها ،تراك ميكسرها ،بايد حتي‌االمكان سفيد رنگ بوده و در جاي خنك ،نگهداري و نصب شوند و در صورت امكان با پوشش مناسب از تابش مستقيم آفتاب مصون باشند. -5فاصله زماني بين ساختن و ريختن بتن در قالب به حداقل ممكن كاهش يابد. -6آبپاشي قالبها ،آرماتورها و بستر محل بتن‌ريزي ،با آب خنك ،همزمان و قبل از بتن‌ريزي صورت پذيرد. -7محل بتن‌ريزي در حين اجرا از تابش مستقيم آفتاب مصون نگهداشته شود. -8در فصل تابستان و روزهاي گرم خصوصًا در مناطق جنوبي ايران توصيه مي‌شود بتن‌ريزي در اواسط روز قطع و برنامه بتن‌ريزي براي اوايل صبح و عصر ،تنظيم و اجرا شود. 5-7-9-2بتن‌ريزي در هواي سرد[]2 الف :كليات در كارهاي بتني ،هواي سرد به شرايطي اطالق مي‌شود كه بيش از سه روز متوالي ،متوسط درجه حرارت روزانه از 5درجه سلسيوس كمتر باشد .چنانچه بيش از نيمي از روز دماي محيط باالي 10درجه سلسيوس باشد ،هوا سرد تلقي نمي‌شود .پيمانكار بايد تدابير الزم را براي حفاظت بتن در مراحل مختلف ساخت ،حمل و ريختن اتخاذ نمايد .پيمانكار موظف است براي جلوگيري از وقفه در عمليات بتن‌ريزي قبًال برنامه اجراي كار را به تصويب دستگاه نظارت برساند .رعايت نكات زير براي بتن‌ريزي در هواي سرد الزامي است. ب :دما توصيه مي‌شود هنگام بتن‌ريزي ،دماي هيچ قسمت از بتن تازه از 10درجه سلسيوس كمتر نباشد ،ولي به هر حال اين دما نبايد از 5 درجه سلسيوس به عنوان حداقل مجاز ،كمتر شود. پ :در هواي سرد بايد با گرم كردن مواد متشكله بتن ،دماي مخلوط را به حد قابل قبول رسانيد. ت :براي تهيه بتن در درجه حرارت زير صفر ،ابتدا بايد قطعات يخ و مصالح يخ زده را از مصالح سنگي جدا و مصالح سنگي را تا باالي 15درجه و در صورت لزوم آب را تا 60درجه سلسيوس گرم نمود .در صورتي كه مصالح سنگي خشك باشد ،مي‌توان ماسه را تا 40 درجه سانتيگراد گرم كرد ،در اين حالت نيز آب نبايد از 60درجه بيشتر گرم شود. ث :هنگامي كه گرم كردن مصالح سنگي مشكل بوده و يا عملي نباشد ،مي‌توان با تأييد دستگاه نظارت ضمن استفاده از آب گرم دماي مخلوط بتن را باال برد. ج :تغيير سريع دماي سطح بتن پس از اتمام دوران حفاظت ،باعث ايجاد ترك در سطوح خارجي خواهد شد .لذا پيمانكار بايد در طول حداقل 24ساعت اوليه پس از اتمام دوران نگهداري بتن ،تدابير الزم را اتخاذ نمايد. چ :دماي آب مصرفي بايد يكنواخت و ثابت باشد تا تغييري در اسالمپ ساختهاي مختلف بتن حادث نشود ح: دماي نهايي مخلوط بتن از رابطه زير محاسبه مي‌شود: در رابطه فوق Tدماي نهايي مخلوط بتن بر حسب درجه سلسيوس Tw,Ta,Ts,Tcبه ترتيب: دماي سيمان ،ماسه ،شن و آب Ww,Wa,Ws,Wcبه ترتيب وزن سيمان ،ماسه ،شن خشك و آب بر حسب كيلوگرم و Wwsو Wwaوزن ماسه و شن مرطوب بر حسب كيلوگرم است .چنانچه دماي شن يا ماسه ،زير صفر باشد ،رطوبت مصالح به صورت يخ ظاهر مي‌ شود .بنابراين گرماي نهان ذوب يخ براي آب كردن يخ مصالح ،بايد به ميزان فوق اضافه شود ،در اين صورت پارامترهاي TaWwaو TsWwsبه ترتيب به فاكتورهاي 0Wws(0.5Ts-80) ، ) Wwa(0.5Ta-80بدل مي‌شوند. خ :پيش‌بينيهاي الزم ،قبل و حين اجراي بتن‌ريزي ،در هواي سرد به شرح زير است: ـ شن ،ماسه و آب مصرفي بايد عاري از برف ،يخ و مصالح يخ زده باشند. ـ در صورت نياز و قبل از بتن‌ريزي ،مصالح سنگي و آب بر اساس دستورالعملهاي اين بخش گرم شوند. قبل از اجراي بتن‌ريزي تمامي سطوح در تماس با بتن نظير سطح قالب ،آرماتورها و كابلهاي پيش‌تنيدگي بايد عاري از برف و يخزدگي بوده و حتي‌االمكان داراي دماي مخلوط بتن مورد‌نظر باشند. استفاده از مواد افزودني بايد با توجه به نكات مندرج در اين دستورالعمل صورت پذيرد .در هواي سرد توصيه مي‌شود از بتن با حباب هوا استفاده شود. ـ از سيمانهاي مخصوص زودگير نظير سيمان تيپ 3استفاده شود. ـ از پوشينه و عايقهاي مناسب به شرح مندرجات بند 4-8-5استفاده شود. ـ از طريق باال بردن دماي محيط بتن‌ريزي و ايجاد بادشكن ،مراقبتهاي الزم به عمل آيد. ـ فاصله حمل بتن حتي‌االمكان كوتاه اختيار شود. چنانچه امكان افت سريع دما هنگام ساختن و ريختن بتن به دماي پايين‌تر از حد مجاز وجود داشته باشد ،دستگاه نظارت مي‌تواند دستور توقف بتن‌ريزي را صادر نمايد  5-7-10 3تراكم و تحكيم بتن[]1 5-7-10-1كليات پس از ريختن بتن ،پيمانكار بايد با وسايل مناسب با توجه به نوع بتن آن را متراكم نمايد .اين عمل بايد چنان انجام شود كه هواي محبوس داخل بتن تمامًا خارج شده و بتن يكپارچه دور ميلگردها ،قطعات مدفون و نهايتًا كليه زواياي قالب را پر نمايد .بسته به نوع بتن ،جنس قالب و تراكم آرماتورها ،براي متراكم كردن بتن وسايل و تجهيزات مختلفي به شرح زير توصيه مي‌شود 5-7-10-2متراكم كردن با دست در كارهاي كوچك و محدود و مخلوطهاي خميري و روان ،مي‌توان با اجازه دستگاه نظارت از ميله فوالدي (تخماق) يا وسايل مشابه براي تراكم بتن استفاده نمود .ميله بايستي به اندازه كافي وارد بتن شود تا بتواند به راحتي به انتهاي قالب يا انتهاي اليه مربوط به همان مرحله بتن‌ريزي برسد، ضخامت ميله بايستي چنان انتخاب شود كه به راحتي از بين ميلگردها عبور نماید. 5-7-10-3متراكم كردن با وسايل مكانيكي متراكم كردن بتن با وسايل مكانيكي مناسب‌ترين روش براي بتن‌هاي سفت و درشت‌دانه مي‌باشد ،بسته به نوع اين وسايل روشهاي زير مورد عمل بوده و توصيه مي‌شوند: الف :تراكم با كوبنده‌هاي موتوري[]2 از اين روش در مورد بتن‌هاي خيلي سفت و در كارهاي پيش‌ساخته استفاده مي‌شود. ب :تراكم با استفاده از نيروي گريز از مركز[]3 از اين روش در ساخت بتن متوسط يا شل و در كارهاي پيش‌ساخته نظير لوله‌ها و شمعها استفاده مي‌شود. پ :ميزهاي سقوط[]4 اين وسايل بيشتر در مورد كارهاي پيش‌ساخته نما مورد استفاده هستند. ت :لرزاننده‌ها[]5 ويبراتورها داراي كاربردهاي عمومي بوده و به طور كلي با توجه به مشخصات مكانيكي ،نوع بتن و محل ،بايد كاربرد آنها قبًال به تصويب دستگاه نظارت برسد .ارتعاش بتن به دو صورت دروني و بيروني صورت مي‌گيرد .هنگام ارتعاش بتن ،اصطكاك بين دانه‌هاي درشت كم شده ،به خاصيت سياليت بتن افزوده مي‌شود و بتن تحت اثر وزن به سهولت دش ر قالب جا گرفته و حبابهاي هوا از آن خارج مي‌شوند .وبيراتورها چه به صورت ارتعاش دروني و چه به صورت ارتعاش بيروني ،به وسيله فركانس (تعداد نوسانات در دقيقه) و دامنه تأثير آنها از مركز ارتعاش ،از يكديگر متمايز مي‌شوند. ويژگي اين ويبراتورها به شرح زير است: -1ارتعاش دروني (غوطه‌ور) ويبراتورهاي دروني يا غوطه‌ور به صورت ويبراتورهاي بيلچه‌اي يا ميله‌اي براي متراكم كردن بتن ديوارها ،دالها ،تيرها ،ستونها و اعضاي مشابه توصيه مي‌شوند .قطر قسمت مرتعش كننده ويبراتور ،از 20ميليمتر به باالست .دامنه اثر ويبراتور با قطر مرتعش كننده و فركانس نوسانات آن متغير است .ميزان ارتعاش با قطر ويبراتور ،كاهش و دامنه عمل با قطر ويبراتور ،افزايش مي‌يابد .شعاع عمل مؤثر با توجه به قطر ويبراتور حدودًا از اعداد زير تبعيت مي‌كند: ـ براي قطر قسمت مرتعش كننده بين 20تا 40ميليمتر ،دامنه مؤثر 5/7تا 15سانتيمتر. ـ براي قطر قسمت مرتعش كننده بين 50تا 90ميليمتر ،دامنه مؤثر 18تا 36سانتيمتر. ويبراتورها بايد توسط كارگران مجرب مورد استفاده قرار گيرند و حتي‌االمكان مرتعش كننده به صورت قائم و در اثر وزن طبيعي خود در بتن فرو رود .از اعمال فشار به ويبراتور بايد جدًا خودداري شود .داخل و خارج كردن ويبراتور در بتن ،بايد به آرامي و حدودًا با سرعت 8 سانتيمتر در ثانيه صورت گيرد .ويبراتور بايد به انتهاي اليه بتن‌ريزي رسيده و حداقل 15سانتيمتر در اليه قبلي نفوذ كند .در دالهاي نازك و در صورت تأييد دستگاه نظارت و با احتياط ،مي‌توان ويبراتور را به صورت مورب يا افقي در بتن قرار داد تا سر آن كامًال در بتن قرار گيرد .فاصله نقاطي كه ويبراتور در بتن فرو مي‌رود ،بايد حدودًا 5/1برابر دامنه عمل ويبراتور باشد، به نحوي كه مناطق مرتعش شده حدودًا چند سانتيمتر يكديگر را بپوشانند .ويبراتور بايد حدودًا بين 15-5ثانيه ،آرام نگه داشته و سپس به آرامي از بتن خارج شود .لرزاندن بيش از اندازه بتن خصوصًا براي بتن‌هاي با اسالمپ زياد ،باعث تفكيك دانه‌ها شده و به هيچ وجه مجاز نيست .بسته به نوع بتن ،زمان الزم براي قرار دادن ويبراتور در بتن را حدودًا مي‌توان مطابق جدول ( 3-10-7-5ت) اختيار نمود.  -2ارتعاش بيروني در اين حالت عمل تراكم از بيرون قالب انجام مي‌شود .مهم‌ترين نوع ويبراتورهاي بيروني از اين قرارند: الف :ويبراتورهاي قالب اين ويبراتورها از سمت خارج به بدنه قالب متصل مي‌شوند .اين ويبراتورها بايد محكم و بدون حركت اضافي به قالب متصل شوند. اتصال مستقيم ويبراتور به قالب ،مجاز نبوده و ويبراتور بايد از طريق اتصاالت مكانيكي مناسب ،ارتعاش را به قالب منتقل سازد .ويبراتورها بايد در نقاطي نصب شوند كه ارتعاش را در سراسر قالب پخش نمايند .محل قرار دادن ويبراتور با نظر دستگاه نظارت مشخص مي‌شود .در بعضي مواقع با تأييد دستگاه نظارت فركانسهاي مختلفي براي ويبراتورهاي قالب انتخاب مي‌شود ،بنابراين توصيه مي‌شود ويبراتورهاي قالب ،مجهز به دستگاههاي كنترل فركانس و دامنه نوسان باشند .زمان الزم براي ارتعاش بيروني بتن 1 ،تا 2دقيقه است .در قالبهاي قائم نظير قالب ستونها و ديوارها، ويبراتورهاي بيروني بايد حدودًا 75سانتيمتر از باالي قالب ،پايين‌تر نصب شوند ،رعايت اين امر به ويژه در مورد قالب اعضا و قطعات نازك، اجباري است .در اين موارد بتن قسمتهاي بااليي قالب ،بايد با ويبراتورهاي دروني ،لرزانده و متراكم شود .توصيه مي‌شود در موارد زير از ارتعاش بيروني استفاده شود: ـ متراكم كردن سازه‌هاي بسيار نازك بتني يا سازه‌هايي كه به علت تراكم بسيار زياد آرماتور ،استفاده از ويبراتورهاي دروني در آنها مشكل يا غير ممكن باشد. ـ بتن‌هاي سفتي كه امكان استفاده از ويبراتورهاي دروني در آنها وجود نداشته باشد. ـ به عنوان مكمل ويبراتورهاي دروني جدول ( 3-10-7-5ت) زمان الزم براي لرزاندن بتن با توجه به اسالمپ آن نوع بتن اسالمپ (ميليمتر) مدت لرزاندن (ثانيه) فوق‌العاده خشک - 32 - 18 خيلي سفت - 18 - 10 سفت 30 - 0 10 - 5 سفت خميري 80 - 30 5-3 خميري 130 - 80 3-0 روان 180 - 130 - ب :ميزهاي لرزان اين روش بيشتر در كارگاههاي پيش‌ساخته مورد استفاده است .ميزهاي لرزان بايد مجهز به سيستم كنترل و تغيير ارتعاش باشند تا بتوان بسته به ضخامت سازه و رواني بتن ،ارتعاش را تغيير داد .بتن‌هاي خميري عمومًا با فركانس باالتري نسبت به بتن‌هاي سفت لرزانده مي‌شوند، ميزان ارتعاش و زمان آن با توجه به مشخصات سازه ،نوع بتن و تجربه كارگاهي مشخص مي‌شود. پ :ويبراتورهاي سطحي اين نوع لرزاننده‌ها به صورت شمشه‌هاي ارتعاش دهنده ،ويبراتورهاي صفحه‌اي ،شمشه‌هاي غلتان ارتعاشي ،ماله‌هاي آهني و تخته ماله‌اي ارتعاشي مورد استفاده هستند .اين نوع ارتعاش دهنده‌ها براي متراكم كردن بتن كف ،دالهاي بدون آرماتور ،بتن پوشش[ ]6روي سطوح شيبدار و اصوًال كارهاي بتني تخت مورد استفاده بوده و توصيه مي‌شوند .الزم است در اين روش به توصيه‌هاي زير توجه شود: ـ حتي‌االمكان از بتن اسالمپ كم (كمتر از 75ميليمتر) استفاده شود. ـ دالها بدون آرماتور و ضخامت آن تا 150ميليمتر باشد و در صورت دارا بودن آرماتور تنها يك شبكه سيمي جوش شده در آن كار گذاشته شود. به طور كلي اين روش ارتعاشي براي دالهاي بتن‌آرمه ،دالهاي با ضخامت بيش از 20سانتيمتر و مواردي كه اعضا و قطعات مدفون در بتن مطرح باشند ،مورد استفاده قرار نمي‌گيرد.  5-8 7عمل آوردن بتن[]1 5-8-1 3كليات عمل آوردن فرايندي است كه طي آن از افت رطوبت بتن جلوگيري شده و دماي بتن در وضعيت رضايتبخشي حفظ مي‌شود .عمل آوردن بتن تأثيري بسزا روي ويژگيهاي بتن سخت شده ،از جمله كاهش نفوذپذيري و مقاومت در برابر يخ زدن و آب شدن دارد .عمل آوردن بايد بالفاصله پس از تراكم بتن آغاز شود تا بتن را از گزند عوامل زيانبار محافظت نمايد. عمل آوردن از مفاهيم سه‌گانه (الف) مراقبت( ،ب) محافظت ،و (پ) پروراندن ،تشكيل يافته است: الف :مراقبت به مجموعه تدابيري گفته مي‌شود كه باعث شود سيمان موجود در بتن به مدت كافي مرطوب نگه داشته شود ،به طوري كه حداكثر ميزان آبگيري آن چه در اليه‌‌هاي سطحي دانه‌ها و چه در حجم آنها صورت پذيرد. ب :محافظت به مجموعه تدابيري اطالق مي‌شود كه مانع اثر نامطلوب عوامل بيروني ،مانند شسته شدن به وسيله باران يا آب جاري ،سرد شدن سريع يا يخبندان ،لرزش ،ضربه و مشابه آنها ،بر روي بتن جوان مي‌شوند. پ :منظور از پروراندن بتن ،تسريع گرفتن و سخت شدن آن به كمك حرارت مي‌باشد. عبور و مرور كارگران بر روي قطعات بتني تازه ريخته شده ،حداقل تا 24ساعت بعد از اتمام بتن‌ريزي ،به هيچ وجه مجاز نيست ،پيمانكار بايد تدابير الزم را در اين موارد براي عبور و مرور كارگران فراهم نمايد. تهيه تمامي تجهيزات و لوازم مورد نياز براي عمل آوردن صحيح بتن ،طبق مندرجات اين نشريه به عهده پيمانكار است.  5-8-2 3عوامل مؤثر در مراقبت از بتن عواملي نظير سرعت باد ،ميزان تبخير سطحي ،دماي مخلوط بتن هنگــام ريختن ،رطــوبت محيط و دمــاي آن ،عــواملي مي‌باشــند كــه روي يكــديگر اثــر متقابل خواهند داشت .چنانچه ميزان تبخير سطحي بيش از 1كيلوگرم بر متر مربــع در ســاعت باشــد ،پيمانكــار بايد تــدابير الزم را بــراي جلوگــيري از تبخير اتخاذ نمايد .تبخير بيش از ميزان فوق‌الذكر ،باعث به وجود آمدن تركهاي خميري در سطح بتن خواهد شد. سرعت آبگيري[ ]1سيمان با تغيير دما تغيير مي‌كند ،به طوري كه در 10درجه سلسيوس ،سرعت آبگــيري بســيار كنــد و در 100درجــه سلســيوس، بسيار سريع است و اصوًال در دماي پايين‌تر از 10درجه سلسيوس ،عمل گيرش اوليه دچــار اختالل مي‌گــردد .در دمــاي كمــتر از 5خصوصـًا حــدود صفر درجه سلسيوس ،گيرش دچار اختالل شديد شده و سرعت آن بسيار كم مي‌شود .دماي بتن در فاصله زماني گيرش اوليه ،تحت تأثير عــواملي نظــير دماي محيط ،گرماي آزاد شده طي فرآيند آبگيري سيمان ،و باالخره دماي اوليه مصالح متشكله بتن مي‌باشد .تبخــير آب مخلــوط بتن يا آب بــه كــار رفتــه براي مراقبت از بتن باعث سرد شدن سطح بتن مي‌شود .عدم رعايت نكات مندرج در اين فصل ،باعث به وجود آمدن آثار سوء در مقاومت و بــه وجــود آمدن تركهاي سطحي در بتن خواهد بود. 5-8-3روشهاي مراقبت از بتن بهترين روش مراقبت با توجه به نوع و مشخصات پروژه ،شرايط محل اجرا و مصالح موجود براي عمل آوردن ،توسط دستگاه نظارت ،تعيين و به پيمانكار ابالغ ي‌شود. عمل آوردن بتن معموًال به يكي از سه روش زير صورت مي‌پذيرد: ـ عمل آوردن با آب به صورت پيوسته يا متناوب براي مرطوب نگه داشتن سطح بتن. ـ عمل آوردن با پوشينه‌هاي مراقبت[ ]1نظير كاغذهاي نفوذناپذير و پوششهاي نايلوني از پلي‌اتيلن يا تركيبات عمل آورنده]2[.  5-8-3-1عمل آوردن به وسيله آب در اين روش ،نگهداري بتن با كمك مستقيم آب و به شرح روشهاي زير صورت مي‌گيرد: الف :روش آب راكد[]3 براي نگهداري و عمل آوردن سطوح تخت سازه‌هاي بتني نظير كفها ،پياده‌روها ،دالها و روسازي جاده‌ها ،مي‌توان از اين روش استفاده نمود .براي حفاظت و نگهداري آب روي سطح تخت ،بايد با استفاده از خاك يا روشهاي ديگر ،لبه برجسته‌اي با ارتفاع 2سانتيمتر ايجاد شود .اين لبه‌ها بايد كامًال آب‌بند بوده و از نفوذ آب به ساير قسمتهاي سازه جلوگيري نمايند .براي جلوگيري از بروز ترك به علت ايجاد تنشهاي سطحي، توصيه مي‌شود دماي آب مصرفي براي نگهداري ،كمتر از درجه حرارت بتن اختيار شود .اين اختالف دما نبايد از 10درجه سلسيوس تجاوز نمايد. ب :آبپاشي انجام اين روش هنگامي مجاز است كه احتمال يخزدگي وجود نداشته باشد .در اين روش ،آب توسط آبفشانهايي ،مشابه آنچه در آبياري باراني مورد استفاده است ،به طور مستمر به سطح بتن پاشيده مي‌شود .در اين روش بايد دقت نمود كه به علت آبپاشي مداوم ،سطح بتن تازه دچار فرسايش نشود. پ :نگهداري با پوشينه‌هاي مراقبت پس از اينكه بتن به اندازه كافي سخت شد ،سطح آن را به نحوي كه آسيب نبيند با مصالحي نظير خاك ،ماسه ،خاك اره ،كاه ،كرباس ،حصير، نمد و يا گوني مي‌پوشانند .خاك ،خاك اره و ماسه بايد از مواد مضر براي بتن و دانه‌هاي درشت‌تر از 25ميليمتر عاري باشد .استفاده از خاك اره چوبهايي نظير چوب بلوط كه داراي مقداري جوهر مازو است ،مجاز نيست ،ضخامت پوشش با اين روشها حداقل 5سانتيمتر بوده و اين مواد بايد به طور يكنواخت پخش شده و مرتب خيس شوند. كاه يا علف خيس و مرطوب ،بايد در اليه‌اي به ضخامت حداقل 15سانتيمتر پخش شده و با وسايلي نظير تور سيمي در برابر وزش باد محافظت شوند .گوني و كرباس و وسايل مشابه ،بايد قبًال خوب شسته شوند تا از ايجاد لك روي سطح بتن جلوگيري شود .گونيهاي مصرفي بايد به حد كافي ضخيم بوده و مرتبًا مرطوب شوند.  5-8-3-2عمل آوردن با ايجاد سطوح عايق در اين روشها بدون استفاده از آب ،با ايجاد يك سطح كامًال نفوذناپذير و عايق ،از تبخير سطحي آب بتن جلوگيري مي‌شود. :روشهاي مورد توصيه عبارتند از الف :پوشش با كاغذ نفوذناپذير ًال پس از آنكه بتن به اندازه كافي سخت شد ،سطح آن را به نحوي كه آسيب نبيند ،كام مرطوب نموده و با كاغذ نفوذناپذير مي‌پوشانند .اين كاغذها از دو اليه كاغذ مخصوص مسلح به رشته‌هاي نازك تقويتي ساخته ASTM-C171مطابق استاندارد شده كه به وسيله مواد قيري به يكديگر چسبانده مي‌شوند ،اين كاغذها به صورت نواري بر روي سطح بتن تثبيت مي‌شوند و هرنوار بايد حداقل 25ميليمتر روي نوار مجاور را بپوشاند .در هواي گرم بهتر است از كاغذهاي روشن يا سفيد رنگ استفاده .شود .اين كاغذها بايد به يكي از روشهاي مورد تأييد دستگاه نظارت به يكديگر ،متصل و چسبانده شوند ب :پوشش نايلوني ميليمتر پس از ASTM-C171اين پوششها مانند ورقهاي نازك پلي‌اتيلن مطابق استاندارد به ضخامت حداقل مرطوب كردن سطح بتن مورد استفاده قرار مي‌گيرند .استفاده از اين روش در بتن‌هاي نمايان توصيه نمي‌شود .در هواي گرم از ورقهاي نايلوني سفيد و در هواي سرد از نوع سياه رنگ آن استفاده مي‌شود .ممكن است يك طرف ورق پلي‌اتيلن با كرباس پوشيده .شود ،به اين ترتيب پوشش مركبي حاصل مي‌شود كه به نگهداري سطح بتن كمك مي‌نمايد پ :تركيبات عمل آورنده به كار گرفتن تركيبات عمل آورنده بايد مطابق با دستورالعملهاي كارخانه سازنده اين مواد باشــد .مشخصــات مــواد ،تجهــيزات و روش اجرا بايد قبًال بــه تأييد دســتگاه نظــارت رسـيده باشــد .اين مــواد عمومـًا بــه رنگهــاي سـفيد ،خاكســتري و سـياه مطــابق اســتاندارد ASTM-C509ساخته مي‌شوند .براي كسب بهترين نتيجه و بازده ،بايد بالفاصله بعد از پرداخت نهايي سطح بتن و نــيز پيش از آنكه سطح بتن كامًال خشك شود ،مواد عايق به طور يكنواخت و يكدست روي سطح بتن پاشيده شود تا بــا ايجــاد غشــائي (فيلم) نــازك و غير قابل نفوذ ،از تبخير آب سطح بتن جلوگيري شود .بايد هنگام اجرا دقت كامل مبذول شود تا لبه‌ها ،گوشه‌ها و ناهمواريهاي ســطوح به خوبي به اين مواد آغشته شود .به كار بردن مواد عمل آورنده بــا دســت يا دســتگاههاي اســپري تحت فشــار 5تــا 7اتمســفر انجــام مي‌شود .چنانچه به كار بردن اين مواد با دست مجاز شناخته شود ،پيمانكار بايد با توجه به سطح كار ،تعداد كافي كارگر مجــرب آمــاده نمايد تا وقفه‌اي در امر نگهداري بتن حادث نشود. در پروژه‌هاي بزرگ توصيه مي‌شود كه از دستگاههاي اسپري چرخدار استفاده شود تا مواد عمل آورنده به صورت يكنواخت پخش گردد .هنگام وزش باد شديد بايد دقت شود تا مواد به هدر نرود .براي هر دست 2/0 ،تا 25/0ليتر ماده غشاساز در مترمربع سطح كفايت مي‌نمايد .در مواردي كه دستگاه نظارت دستور اجراي اليه دوم را صادر نمايد ،براي اطمينان از پوشش كامل بايد دست دوم در جهت عمود بر روكش اوليه پخش شود .كارايي و بازده اين مواد بر اساس استاندارد ASTM-C156توسط دستگاه نظارت كنترل خواهد شد. اين مواد را مي‌توان بالفاصله روي سطوح بتني تازه بدون قالب يا سطوح با قالب‌بندي پس از برداشــت قــالب بــه كــار بــرد .بايد توجه نمود كه به كار بردن اين مواد مي‌تواند از پيوستگي ميان بتن تازه و بتن سخت شده و نيز از پيوســتگي ســاير مصــالح ســاختماني نظير كاشي و موزائيك به سطح بتن جلوگيري نمايد .لــذا در اين مــوارد اســتفاده از اين روش بــراي عمــل آوردن و مــراقبت بتن مجــاز نمي‌باشد. ت :مراقبت با اندود قيري به‌منظور عايقكاري و مراقبت سطوح بتني در مقابل آبهاي حاوي سولفات ،پيمانكار بايد تمام سطوح بتــني در تمــاس بــا اين گونــه آبها را طبق دستور دستگاه نظارت عايقكاري نمايد .نوع و مشخصات قــير مصــرفي بايد قبًال بــه تأييد دســتگاه نظــارت برســد .پس از اجراي سطوح بتني بايد سطح كار كامًال صاف ،بدون گــرد و خــاك و حفــره باشــد و ســطح كــار بــا دو دســت انــدود قــيري عــايق شــود. عايقكاري در هواي باراني و دماي كمتر از 5درجه سلسيوس ،مجاز نيست  5-8-3-3عمل آوردن با بخار[]4 در مواردي كه كسب مقاومت اوليه در مدت زمان كم از اهميت زيادي برخوردار بوده يا در هواي سرد كه گرماي بيشتري براي تسريع عمل آبگيري سيمان مورد‌نظر است ،براي عمل آوردن بتن از بخار استفاده مي‌شود .دو روش براي عمل آوردن با بخار وجود دارد: ـ عمل آوردن با بخار در فشار اتمسفر[]5 ـ عمل آوردن با بخار تحت فشار زياد[]6 الف :عمل آوردن با بخار در فشار اتمسفر اين روش براي سازه‌هاي بتني واقع در محيطهاي بسته يا اعضا و قطعات پيش‌ساخته به كار گرفته مي‌شود .در اين شيوه عمل آوردن ،كليه مراحل بايد قبًال به تأييد دستگاه نظارت برسد .بسته به مشخصات سازه و شرايط محيط ،عمل آوردن با رعايت مراحل زير صورت مي‌گيرد: ـ مرحله اول :ريختن و تراكم بتن در قالب و حفظ آن در هواي آزاد به مدت 2الي 5ساعت ـ مرحله دوم :افزايش دما در خيمه بخار تا رسيدن به دماي حداكثر طي مدت 5/2ساعت ـ مرحله سوم :حفظ مجموعه در دماي ثابت به مدت 6تا 12ساعت ًا ـ مرحله چهارم :كاهش تدريجي دما از دماي حداكثر به دماي مورد‌نظر در فاصله زماني حدود 2ساعت مدت زمان و دماي هريك از مراحل چهارگانه فوق‌الذكر با توجه به نوع سازه ،نوع بتن و شرايط محيطي ،قبل از اجرا بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد .دماي مرحله سوم نبايد از 80درجه سلسيوس و سرعت ازدياد يا كاهش دما در مراحل دوم و چهارم نبايد از 20درجه سلسيوس در ساعت تجاوز نمايد. ب :عمل آوردن در اتوكالو براي عمل آوردن سريع بتن و رسيدن به مقاومتهاي مورد‌نظر و قالب‌برداري فوري ،استفاده از اين روش معمول بوده و توصيه مي‌شود .درجه حرارت عمل آوردن بين 165تا 190درجه سلسيوس و فشار كار در سيستم بخاردهي 5/5تا 7/11مگاپاسكال مي‌باشد .از اين روش در ساخت لوله‌هاي بتني و بعضي اعضا و قطعات ساختماني سبك استفاده مي‌شود مدت مراقبت 5-8-3-4 مدت مراقبت به عواملي نظير نوع سيمان ،مقاومت مورد‌نظر ،نسبت سطوح نمايان به حجم ،شرايط آب و هوايي به هنگام ساخت و ريختن بتن .و نهايتًا شرايط رويارويي[ ]7بستگي دارد نگهداري بتن در محيطي كه باران نبارد ،رطوبت زياد نباشد ،درجه حرارت كم باشد و بتن در تماس با خاك مرطوب قرار نگيرد” ،نگهــداري معمولي“ تلقي مي‌شود .در شرايط معمولي و هنگامي كه دماي محيط كمتر از 10درجه سلسيوس باشد ،براي رســيدن بــه مقاومتهــاي خواســته شده و دوام مطلوب ،با توجه به نوع سيمان مصرفي بايد زمان عمل آوردن ،حداقل برابر با ارقام زير باشد: ـ سيمان نوع ( 1سيمان معمولي) 7روز 14روز ـ سيمان نوع 2 3روز ـ سيمان نوع 3 الف :دالها در دالهاي بتني به علت زياد بودن سطح نسبت به حجم بتن ،تبخير سطحي هنگام گيرش اوليه بسيار زياد است .در صورت عدم رعايت اصول صحيح نگهداري ،تركهاي ناشي از جمع‌شدگي پالستيك در سطح بتن ايجاد مي‌شود .هنگامي كه بتن روي بستر خاكي ريخته مي‌شود ،براي جلوگيري از جذب آب بتن بايد سطح زير دال قبًال كوبيده ،آماده و آبپاشي شود .مراقبت از بتن بايد مطابق روشهاي مندرج در اين ماده و زير نظر دستگاه نظارت صورت پذيرد. حداقل زمان مراقبت و عمل آوردن دالها چنانچه متوسط دماي روزانه باالتر از 5درجه سانتيگراد باشد ،كمترين دو مقدار زير است: ـ هفت روز ـ زمان الزم براي كسب ( )%70مقاومت فشاري يا خمشي خواسته شده ،در حالي كه متوسط دماي روزانه كمتر از 5درجه سلسيوس باشد، بايد مطابق مندرجات زير بند ”بتن‌ريزي در هواي سرد“ ،تدابير الزم اتخاذ گردد. ب :اعضا و قطعات سازه‌اي[]8 مراقبت و عمل آوردن قطعات سازه‌اي كه به روش درجا ريخته مي‌شوند ،مانند ديوارها ،ســتونها ،دالهــا و تيرهــا ،بــه جــز دالهــايي كــه روي زمين ريخته مي‌شوند و در قسمت ”الف“ به آنها اشاره شد ،با توجه به روشــهاي منــدرج در اين بخش و زير نظــر دســتگاه نظــارت صــورت مي‌پــذيرد .بــراي سطوح قائم يا ساير سطوح قالب‌بندي شده با تأييد قبلي دستگاه نظارت ،در صورت نياز ،پس از شل نمودن بستهاي قالب و قبل از باز كردن آن مي‌تــوان سطوح بتن را خيس نمود .در صورتي كه متوسط دماي محيط باالي 5درجه سلسيوس باشد ،حداقل زمان مراقبت .كمترين دو مقدار زير است: ـ هفت روز ـ زمان الزم براي كسب 70درصد مقاومت فشاري يا خمشي تعيين شده در صورتي كه دماي محيط كمتر از 5درجه سلسيوس باشد ،بايد نكات مندرج در قسمت ”بتن‌ريزي در هواي سرد“ مالك عمل قرار گيرد .براي بعضي از سازه‌هاي بتني نظير ستونها كه مقاومت 40مگاپاسكال يا بيشتر مورد‌نظر مي‌باشد ،بايد مراقبت را تا 28روز يا بيشتر ادامه داد پ :بتن‌هاي پيش‌ساخته منظور از قطعات پيش‌ساخته ،قطعاتي نظير لوله ،بلوك ،آجر ،تير با مقاطع ، TT,T,Uستون ،ديوار ،پانــل و نظــاير آن مي‌باشــد .در عمل آوردن اين قطعات براي باز كردن سريع قالبها و تخليه كارگاه ساخت ،غالبًا از روشهاي عمل آوردن تسريع شــده اســتفاده مي‌شــود .روش عمل آوردن با توجه به نوع سازه توسط پيمانكار ،پيشنهاد و به تصويب دستگاه نظارت مي‌رسد .بعضي از قطعــات پيش‌ســاخته نظــير بلوكهــاي سيماني ،آجرهاي سيماني و لوله‌ها ،بالفاصله بعد از ريختن از قالب جدا مي‌شوند و عمل آوردن آنها در هوا يا استخرهاي آب ،بسته به شــرايط ادامه مي‌يابد .در بعضي موارد براي قطعات پيش‌ساخته نظير لوله‌ها يا پانلها ،قالب‌برداري 12تا 24ساعت بعد از بتن‌ريزي انجام مي‌شود. عمل آوردن اعضاي پيش‌ساخته با بخار تحت فشــار جــو در دمــاي 50تــا 85درجــه سلســيوس و در مــدت زمــاني بين 12تــا 72 ساعت صورت مي‌گيرد .چنانچه عمل آوردن با بخار و تحت فشار صورت گــيرد ،درجــه حــرارت 165تــا 190درجــه سلســيوس و مــدت مراقبت حسب مورد 5تا 36ساعت خواهد بود. ت :قالبهاي لغزنده قائم[]9 سازه‌هايي نظير سيلوها ،بونكرها ،منابع و مخازن آب و چاههاي آسانسور با قالبهاي لغزنده قائم ساخته مي‌شوند .عمل آوردن اين سازه‌ها مانند عضوهاي قائم ساختماني و بر اساس مندرجات اين بخش انجام مي‌شود .براي مراقبت از بتن تازه در بيرون سيلو از برزنتهايي كه مرتب ـًا آبپاشي مي‌شود و همراه با سكوي كار حركت مي‌كند ،استفاده مي‌شود ،چنانچه اين تدابير براي مراقبت از بتن كفايت ننمايد ،مي‌تــوان از چتــايي استفاده نمود .استفاده از تركيبات عمل آورنده با تأييد قبلي دســتگاه نظــارت ،پس از عمل‌آوري توســط بــرزنت ،بــه شــرطي كــه در رنــگ ســيلو تغييري حاصل نشود ،بالمانع است .با توجه به مسائلي نظير آتش‌سوزي و سمي بودن گازها ،استفاده از تركيبات عمــل آورنــده در داخــل ســيلو مجاز نمي‌باشد .دماي داخل سيلو در هواي سرد ،همواره بايد بيش از 15درجه سلسيوس باشد .با توجــه بــه روشــهاي ســاخت ســيلو ،پيمانكــار موظف است براي جلوگيري از باال رفتن دما ،نسبت به تهويه داخل سيلو اقدام نمايد. ث :سقفهاي پوسته‌اي[]10 ســقفهاي پوســته‌اي نــازك بايد بــا دقت كامــل عمــل آورده شــوند .بــه علت شــرايط خــاص اين نــوع ســازه‌ها و بــه علت عــدم رعــايت دستورالعملهاي فني مراقبت از بتن در مراحل اوليه گيرش ،امكان بروز تركهاي سطحي در اثر جمع‌شدگي بســيار اســت .در آب و هــواي گــرم براي مراقبت و عمل آوردن ،روش آبياري باراني و پس از آن پوشاندن سازه با كربــاس يا گــوني خيس و آبياري مــداوم توصــيه مي‌شــود .در هواي سرد براي جلوگيري از يخ زدن ،دستگاه نظــارت دســتورالعملهاي الزم بــراي مــراقبت از بتن را صــادر خواهــد نمــود .در شــرايط آب و هوايي معمولي 5 ،تا 20درجه سلسيوس ،عمل آوردن بتن به طور معمول و بر اساس مندرجات اين دستورالعملها انجام مي‌پذيرد.