صفحه 1:
اصول آموزش موثر
تدوين
دکتر محمد رضا كريمى - كارشتاس آموزش سلامت
زستان ۸۶
صفحه 2:
پس از پایان این جلسه انتظار می‌رود شرکت کنندگان بتوانند:
ك2 tod Ea talon Bde آموزکنی را خرستنسته
قبل. و حین. بعد از آموزش طبقه‌بندی و نام ببرند.
-O شرایط فیزیکی مناسب برای یک دور آموزشی را نام ببرند.
©- 2 حیطه‌های مختلف یادگیری راشرح دهند.
-F روش مناسب آموزش هریک از حیطه‌ها را نام ببرند.
0 . انواع رویکردهای آموزشی را نام برده و معایب و مزایای هر
کدام را ذکر کنند.
صفحه 3:
عوامل موثر در موفقبت یک جلسه آموزشی
(- تدارک. سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی
۲- محتوای آموزش
۳- رویکرد آموزشی و انتخاب شیوه مناسب آموزشی
صفحه 4:
عوامل موثر در موفقیت یک دورهٌ آموزشی
-٩ تدارک سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی
قبل از شروع آموزش
-ایجاد انگیزه براي يادگيري
- برقراري رابطه عاطفي
-رعايت al jal
- انتخاب محل مناسب ۶
صفحه 5:
عوامل موثر در موفقیت یک 199 8 آموزشی
-٩ تدارکء سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی
در حین آموزش
استفاده از روشهاي فعال ياددهي
* رعایت سازمان یافته بودن مطلب
* رعایت وضوح مطلب
* انتخاب محل مناسب
۰ استفاده از تجارب قبلي یادگیرندگان
۶ آموزش مطالب كاربردي
* توجه به تفاوتهاي فردي| ۶
صفحه 6:
عوامل موثر در موفقیت یک دورهٌ آموزشی
۱- تدارک. سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی
بعد از آموزش
* - ارزشيابي
+ - ارائه بازخورد
صفحه 7:
عوامل موثر در موفقیت یک دورهٌ آموزشی
۲- محتوای دوره آموزشی
* هدف اصلي يك دوره آموزشي ایجاد توانائي براي انجام مجموعه اي
از كارهاست و اين توانئي صرفا با آكاهي كسب نمي شود.
* محتواي يك دوره آموزشي بايد حداقل شامل سه مجموعه باشد:
” انتقال دانش یا اطلاعات و آگاهي
انتقال مهارت در انجام تغییر رفتار مورد نظر
۷ ایجاد نگرش صحیح در یادگیرنده نسبت به لزوم انجام مهارت كسب شده و
تغییر رفتار لازم.
صفحه 8:
عوامل موثر در موفقیت یک دورهٌ آموزشی
۲- محتوای, دوره آموزشی
در طراحی یک دورة آموزشی باید دید که شرکت کنندگان:
0۰ به چه دانشي نیاز دارند.
۰ 0 کدام كارهاي عملي را انجام خواهند داد.
ه26 باید چه نگرش و طرز برخوردي کسب کنند.
صفحه 9:
۱- انتقال دانش » اطلاعات و آگاهی
انتقال آگاهي به تنهائي موجب تغییر رفتار نمي شود.
اطلاعات منتقل شده پس زمینه اصلي آموزش خصوصا در زمان
مواجه با يك مسئله خاص است,
اطلاعات موجود در هر زمینه بهداشتي بسیار وسیع و گسترده است
مي بایست از اين دانستني ها بسته به مورد انتخاب و استفاده کرد.
در انتخاب دانستني هاي که لازم است منتقل شود باید به این سوال
پاسخ داد که "یادگیرنده اگر این مطلب را نداند کدام وظیفه را در
قبال تغییر رفتار مورد نظر درست انجام نخواهد داد؟*.
براي حل مشکل محدودیت حجم دانستني هاي قابل انتقال در هر
جلسه آموزشي مي توان علاقه مندان را در يادگيري مطالب بیشتر
راهنمائي کرد(از طریق معرفي کتاب»جزوه؛نشریه و...)
صفحه 10:
روشهای انتقال دانستنی ها
(دانش.اطلاعات و آگاهی)
سخنرانی
بحث های گروهی
خودآموزی از طریق رسانه های چاپی (جزوه کناب نشریه. داستانه
نمایش نامه و ...)
نمودارها؛ فلو چارت؛ پوستر
نوارهای شنیداریه
نوارهای وبدئو
گزارش مورد(6600۲ 606066)
صفحه 11:
* در آموزش دانستني ها مهمترین نکته آنست که اطمینان پیدا
کنیم که فرد یاد گرفته است.
* يادگيري به معناي به یادآوردن مطلب در مواقع لازم توسط
فرد یادگیرنده است.
صفحه 12:
در حافظه بادگیرنده
سازمان دادن به آموزش
سادگی بیان
انتخاب محتوای ضروری و مناسب
پرسیدن مکرر سوالات در حین تدریس هر جلسه
تشویق یادگیرنده به کار دو به دو و پرسش و پاسخ ان یکدیگر
برگزاری امتحان هاي کوتاه و پاسخ دادن بلافاصله در كلاس
يادآوري اطلاعات در جریان انجام يك مهارت عملي
صفحه 13:
-Y انتقال مهار ت
يادگيري زماني کامل است که فرید در زمان مود نیاز دانش
خود را به یاد آورد و در عمل هم بتواند آنرا پیاده کند.
مهارت میزان توانائي انجام يك کار به طرز صحیح است.
مهارت ذاتي نیست بله باید آنرا آموخت و پرورش داد.
براي ارزيابي میزان موفقیت در آموزش مهارت باید
يادكيرنده را در موقعیت ساختگي یا واقعي که بتواند مراحل
انجام کار را نشان دهد قرار داد.
صفحه 14:
روشهای آموزش و انتقال مهارت
نمايش عملي
ايفاي نقش
نوارهاي شنيداري
نوارهاي تصويري
روش حل مسئله
روشهاي توضيحي
صفحه 15:
۳- آموزش و یا انتقال نگرش
نگرش را نمي توان تدریس کرد.
مقدمات تغییر نگرش به ترتیب عبارتند از:
0) رعایت نکات اساسي درطرز برخورد با دیگران و موقعیتها
) گفتن نگرش مطلوب مربی مقدمه
0)فراهم کردن شرایطی که یادگیرنده نگرش های خود را بشناسند(به طریق
بحث و ایفای نقش)
<4) نزدیک کردن نگرش افراد به برایند ديدگاههاي گروه
ارائه يك الگو از نگرش صحیح, افراد را به تغییر نگرش ترغیب
روش ارزيابي نگرش افراد یادگیرنده قرار دادن او در يك موقعیت
ساختگي و یا واقعي و مشاهده گرایش و روش برخورد او با آن
ei) jal
صفحه 16:
روشهای آموزش و انتقال نگرش
بازدید از فیلد
گردشهاي علمي
ايفاي نقش
مطالعات موردي
نوارهاي شنيداري و تصويري
بحثهاي گروهي
روشهاي توضيحي
صفحه 17:
عوامل موثر در موفقیت یک دورهٌ آموزشی
۳- رویکرد آموزشی
. رویکرد آموزشی تعلیمی(از بالا به پائین)
۲ رویکرد آموزشی مشارکتی
صفحه 18:
۱- رویکرد آموزشی تعلیمی
* به اين رویکرد رویکرد از بالا به پائین» رویکرد ذخیره اي
و رویکرد محتوي محور هم مي گویند.
٠ در اين رويكرد مربي سعي مي کند فاصله آنچه یادگیرندگان
مي دانند و آنچه باید بدانند را کم کند با این پیش فرض که
یادگیرندگان نقص یا کمبود اطلاعات دارند.
صفحه 19:
د 5 ۵ هذ نئ
مزاياى رويكرد تعليمى
آسان و سريع است
تربیت مربي مسلط بر اين رویکرد مشکل نیست.
امکانات كمتري مي خواهد
. در مدت کوتاهی می توان اطلاعات زیادی را منتقل کرد.
. تعداد نفرات بیشتری را می توان در جلسه تحت پوشش
قرار داد.
صفحه 20:
معایب رویکرد تعلیمی
در اين رویکرد فرض براین است که یادگیرندگان نقص یا
کمبود اطلاعات دارند در صورتي که ممکن است چنین
9 این رویکرد همواره به تغییر. رفتار نمي انجامد.
این رویکرد بیشتر براي انتقال آگاهي و دانستني ها
مناسب است که اينها هم براي عملي شدن يك رفتار كافي
نيستند.
صفحه 21:
۳- رویکرد مشارکتی
در اين رویکرد جایگاه محوري از آن یادگیرنده است.
در این رویکرد مشکل یادگیرنده نه نقص اطلاعات بلکه کمبود
تواناني حل مسئله است.
در این رویکرد نقش مربي به عنوان يك تسهیل کننده است و او نیز
خود همه چیز را نمي داند و فقط راهنماست.
در اين رويكرد مربي به دانش و تجارب گذشته یادگیرندگان نیاز
دارد و آموزش را برآنها استوار مي کند.
در اين رویکرد از روشهاي مختلف آموزشي استفاده مي شود لذا
ميزان يادكيري افزايش مي يابد.
در اين روش مربي جايكاهي برابر با يادكيرند كان دارد.
صفحه 22:
.0
۵ ۵
مزایای رویکرد مشارکتی
افزایش میزان يادگيري در اين روش به دلیل استفاده از روشهاي مختلف
آموزشي خصوصا روشهای یاددهی فعال
برجا گذاشتن اثر تجمعي به دلیل بالاتر بردن توانائي حل مسئله یادگیرندگان
اين رویکرد از محدوده کلاس فراتر رفته و به زندگي مردم نزدیکتر مي
شود.
در این رویکرد آموزش با تجارب قبلی ارتباط داده می شود.
در اين رویکرد اطلاعات میان اعضاء کلاس تبادل می شود.
در اين رویکرد برای انتخاب محتوای آموزشی بر نیاز شرکت کنندگان تکیه
می شود.
ی استفاده شده در ین رویکرد امکان تغییر رفتار و نگرش را فراهم
می کند.
صفحه 23:
معایب رویکرد مشارکتی
اجراي اين رویکرد نیاز به مربي با تجربه و آشنا به اين
روش دارد
اجراي اين رویکرد به زمان بيشتري نیاز دارد
5 اجراي این رویکرد به امکانات بيشتري نیاز دارد.
صفحه 24:
اهمیت انجام ارزشیابی یک جلسه آموزشی
* هیچ آموزشي بدون ارزشيابي کامل نیست
ارزشيابي آموزگار را از تغییر رفتار صحیح آموزش
گیرنده مطمئن مي کند.
+ ارزشيابي آموزش گیرنده را به فراگيري مطالب بیشتر
* ارزشيابي اشکالات برنامه را به مربي نشان میدهد و به
اصلاح روش آموزشي او كمك مي کند.
صفحه 25:
روشهای اداره جلسه
ال مشاركتي
©- تعليمي
۷ هرچه روش اداره جلسه به روشهاي مشاركتي نزدیکتر
باشد و نیز هرچه تعداد حواس درگیریادگیرندگان 5 در
جریان آموزش بیشتر باشد يادگيري موثرتر. است.
” قبل از شروع هر مرحله از آموزش مي بایست با
شاگردان صحبت کرد و از يادگيري آنها اطمینان حاصل
کرد.
صفحه 26:
اصول آموزش بزر گسالان
گرد آوری » ترجمه و تدوین
دکتر محمد رضا کریمی - کارا امزش سلامت
با همکاری
دکتر پونه سروروان - کارشناس آموزش سلاست
زير نظر
دکتر محمد حسین شریفی - کاشناس مسئول واحد رات و موزش سلامت
زمستان ۸۶
صفحه 27:
يس از بايان این جلسه انتظار می‌رود شر کت کنندگان بتوانند:
د © 0 5 0
اصول يادگيري در خردسالان را نام ببرند.
. اصول يادگيري در بزرگسالان را نام ببرند.
. راههائي را براي يادگيري بهتر بزرگسالان ذکر کنند.
, موانع يادگيري را نام ببرند.
. اصول سازماندهي فكري جهت آموزش بزرگسالان را نام
ببرند.
صفحه 28:
ما امروزه چگونه باد می گیریم؟
انسانها هر روزه و بطور فعال در حال افزايش دانش خود
دانش و اطلاعات بصورت غير فعال کسب نمی شود.
دانسته های قبلی زمینه ساز دانش جدید هستند.
دانسته های امروز زمینه ساز دانش فردا است.
صفحه 29:
یاد گیری از طریق نظاره کردن بر امر آموزش
صورت نمی گیرد.
* یاد گیرنده صرفا با نشستن در کلاس درس شما و كوش كردن يه
تعالیم شما و حفظ کردن و پاسخ ده به سنوالت شما چیز زیادیر
یاد نمی گیرد.
یاد گیرنده باید در مورد آنچه آموخته است :
پحث کند
7" مطلب بنویسد
۲ آنها را با تجارب گذشته خود پیوند دهد
7" در زندگی روزمره خود بکار ببندند.
" آنها باید آنچه را یادگرفته اند جزئی از وجودشان کنند.
صفحه 30:
اصول یادگیری
۰ اصول یادگیری در خردسالان
7 شتر به موه توحه دارند
بيسعر به موصوع Saar ge
به آینده نظر دارند
غالبا جهت تغییر جهت و جهت گیری نسبت به یک موضوع
به بزرگسالان وابسته اند.
پذیرش بیشتری نسبت به تغییرات مورد نظر در آموزش داده
شده دارند.
اغلب برای آینده نا معلوم تربیت مى شوند
v اغلب به دیگران خصوصا بزرگسالان و گروه همسالانشان برای
تغییر رفتار وابسته اند.
<
v
v
v
صفحه 31:
اصول کلیدی در بادگیری بزرگسالان
٠ اصول یادگیری در بزرگسالان
" زمانی به یادگیری رو می آورند که به آن مطلب برای حل مسئله خود
احساس نياز كنتد:
به شدت اعتقاد دارند كه بايد در تغيير رفتار خودمختار و غير وابسته به
ديكران باشند.
3 تجارب قبلى خود بسيار اهميت ميدهند حتى اكر تجارب مضرى بوده
اشد
v
"در مراحل خاصی از زندگی که خواستار نتایج معین تغییر رفتار هستند
آماده یادگیری هستند.
ی امر توجه دارند و بر مشكلى كه بايد با آن آموزش حل و
فصل شود تمرکز می کنند 1
” غالبا به اطلاعات جدید منتقل شده به آنها مشکوک هستند.
"در جستجوی ربط موضوعات با مسائل دیگر هستند.
صفحه 32:
برای اينکه فرد بزر کسال بهتر یاد بگیرد باید از آنها
خواست که:
* اطلاعلتی را که آموخته است به زبان خود بازگو کند.
مثالهائی در این خصوص بیان کند.
* در شرایط مختلف و مدلهای مختلف این آموخته ها را
تشخیص دهد.
* ارتباط بین مطالب جدید را با دیگر واقعیتها و ایده ها
دریابد.
* برخی از پی آمدهای تغییر رفتار جدید را پیش بینی کند.
* مخالفتهای خود را با اطلاعات جدید بیان کند.
صفحه 33:
برای اینکه فرد بزر کسال بهتر باد بگیرد باید :
به او احترام بگذارید.
در او احساس امنیت ایجاد کنید.
آنچه مي آموزد کاربرد داشته باشد.
آنچه مي آموزید با تجارب قبلي او ربط داشته باشد.
صفحه 34:
موانع يادكيرى
اعتماد به نفس يائين
عدم تمايل به مساعدت شما در آن موضوع خاص
اطمينان نداشتن به خود در موفقيت در تغيير رفتار
انگیزه کم ونامشخص ِ
بی توجهی و یا عدم مشارکت در حین آموزش
دای بدست آوردن اطلاعات بیشتر در رتبطه با موضوع از طرق غير
اضطراب و احساس نا امنی
دانش ناکافی فرد در رابطه با موضوع
نگرانی های شخصی . مالی . اجتماعی
عدم وجود شرایط فیزیکی . روانی . با سلامتی مناسب جهت بادگیری
صفحه 35:
اصول بادگیری در بالغین بر فعالیتهائی که در
برنامه ریزی و اداره جلسه و ارزشیابی فعالیتهای
آموزشی بالغین استفاده می شوند تاکید دارد.
صفحه 36:
-١ بز ركسالان بايد بخواهند تا ياد بكيرند
بزركسالان براي اين نكته كه در فعاليتهاي يادكيري حضور
داشته باشند و مشاركت كنند كاملا آزادند
برخي برنامه هاي آموزشي به مشاركت فعال يادكيرنده نياز
دارد
موثر بودن فرآيند يادكيري و دستيابي به هدف نهائي آن(تغيير
رفتار) به انكيزه شخصي ارتباط دارد
براي اينكه افراد در فعاليتهاي يادكيري مشاركت كنند بايد در
آنها اصساس نیاز کرد
صفحه 37:
۲- بزرگسالان باانجام دادن یاد می گیرند
بزرگسالان با مشارکت مستقیم در روند بادگيري بهترین
يانگيري را دارند
آموزش بزرگسالان را از نقطه آغاز برنامه ريزي کنیدسپس
از هر فرصتي براي راغب کردن آنها به امريادگيري
استفاده کنید.
صفحه 38:
۳- بر روی مسائل واقع بینانه تمركز كنيد
به بزركسالان بايد دانش و مهارتي را که بلافاصله امکان بکار گيري
آن وجود دارد آموزش داده شود
بزرگسالان زمان كافي و صبر و شكيبائي لازم را براي يادگيري
اطلاعات غیر مرتبط ندارند
از روشهائي استفاده کنید که بر پایه استنتاج است
از روشهاي عيني تدریس استفاده کنید مثل:مطالعه موردي» » »ايفاي
Oeworesirciivg ‘iii 6
براي بزرگسال مسئله اصلي را مشخص و توصیف کنید
راه حلهاي جایگزین رفتار غیر بهداشتي را بيشنهاد كنيد
نتیجه گيري فرد از مجموع مفاهیم منتقل شده انجام خواهد شد
صفحه 39:
راهكارهاي استنتاجي نسبت به راهكارهاي قياسي براي
بزرگسالان موثرتر است
براي راهنماتي بزرگسالان جهت حل مشکل مثالهاي بسياري
بزنید . مثالهاتي که هم دانش و مهاریت آنها ربا افزایش دهند
و هم تغییر نگرش در آنها ایجاد کند
اطلاعاتي که از راههاي استنتاجي بدست آید ماندگارتر هم
هستند
صفحه 40:
۴- تجرییات گذشته روند يادكيرى را تحت تاثير
قرار میدهد
تجربیات چه مثبت چه منفي روند يادگيري را تحت تاثیر قرار
مي دهد
تجربیات يك جمع بزرگسال درخصوص يك موضوع معین
مي تواند بسیار متنوع باشد
تجربیات يك صفت و شاخص تجمعي هستند
تجربیات گذشته یادگیرنده در خصوص يك موضوع باید مرتب
و منظم شود
اضافه كردن يك دانش جديد يا يك مهارت؛ وابسته به حوادث
اتفاق افتاده در زندكي است
صفحه 41:
آموزش دهنده بزرگسالان باید از اثرات مثبت و منفي
تجربیات گذشته اطلاع داشته باشد
تجربیات مثبت کیفیت يادگيري را افزایش میدهند
تجربیات منفي کیفیت يادگيري را کاهش میدهند.
صفحه 42:
۵- محیط های بادگیری بی تکلف
تبعیت سفت و سخت از قوانین آموزشي مانع از يادگيري
بزرگسالان است.
به بزرگسالان برباي دخیل شدن کامل در روند آموزش اختیار
دهید.
اغلب بزرگسالان راهكارهاي رفتاري را قبول مي کنند.
قبول کردن وابسته به درگیر شدن در کار است.
بزرگسالان قوانین نحوه عمل کرد خود را خود تدوین مي کنند.
خود يادگيري را در بزرگسالان باید تقویت کرد.
صفحه 43:
آنها را بر تمرکز بر چشم اندازرهاي مثبت يادگيري توانمند کنید.
مهلت دهي براي تغییر رفتار يك ضرورت است
مهلت برنامه ريزي شده جهت تغییر رفتار به روند يادگيري
کمك مي کند,
nae دهید تمام شرکت کنندگان در روند يادگيري مشارکت
بحثهاي آزاد و بي تشریفات را تقویت کنید.
صفحه 44:
۶- تنوع در روشهای تدریس
بزرگسالان براي يادگيري از حواس مختلف خود بهره مي
a
درگیر کردن تمام حواس براي يادگيري موثر تر باید مد نظر
باشد
براي در كير كردن حواس مختلف فعاليتهاي متنوع را بايد
بكار برد.
درگیر کردن حواس متعدد ماندگاري آموزشها را افزایش
میدهد.
صفحه 45:
بین کفایت آموزش و موثر بودن آموزش تفاوت وجود دارد.
هرچه کفایت آموزش بیشتر باشد يعني مفاهیم بيشتري منتقل
شده است
هرچه آموزش موثر تر ارائه شده باشد ماندگاري بيشتري
خواهد داشت
سبك سنكين كردن اينكه آموزشها بايد جه مقدار باشد و بايد در
زمان برنامه ريزي انجام شود.
صفحه 46:
۷- راهنمائی کنید ولی نمره ندهید
بزرگسالان در ارزيابي خود جهت انجام يك عمل کاملا مسنقل
عمل میکنند.
از اينکه مثالي براي دیگران شوند لذت نمي برند.
ازتحقير شدن و ریشخند شدن مي ترسند.
تمایل دارند در زندگي روزمره تغییر رفتار آنها به اثبات
برسد.
از بکار بردن استانداردهاي اجرائي سفث و سخت در جلسات
يادگيري بزرگسالان پرهیز کنید.مگر زماني که واقعا لازم
شمرده شده است,
صفحه 47:
پیشنهادات كاربردي براي تسريع در امور را ارائه دهيد.
در تدريس از روشهاي محترمانه و غير تهديد كننده استفاده
كنيد.
به بالغين ياد دهيد كه خود ارزيابي داشته باشند.
بالغين از تشويق شدن به جهت ظرفيت هايشان به عنوان يك
فرد يادكيرنده سود مي برند.
صفحه 48:
۸- احترام بگذارید و در آنها احساس امنیت ایجاد
كنيد
بزركسالان بايد احساس كنند كه نه فقط به استناد آنجه مي داند بله به
عنوان يك انسان مورد احترام هستند.
احترام قائل شدن در هر فرهنك و منطقه اي خصوصيات ويزه اي
دارد كه بايد به آن توجه كرد.
بزركسالان به اظهار نظر خود بسيار اهميت مي دهند و زماني
يادكيري بهتري دارد كه با نظر او برخورد منطقي و صادقانه
صورت گیرد,
نباید تصور کرد یادگیرنده کم میداند بلکه آنها از حوادثي که براي
خودشان یا اطرافیانشان رخ داده اطلاعات و تجارب بسياري کسب
کرده اند.
نباید از ابتدا به دنبال دادن اطلاعات جدید بود بلکه باید ابتدا دانسته
هاي قبلي را بیرون کشید و سازماندهي کرد.
صفحه 49:
-٩ رابطه مربی و یادگیرنده باید عاطفی»اجتماعی و
صمیمی باشد
وجود احسااس صمیمیت موجب ابراز افکار و نگرانیها و
لذت از فضاي آموزش مي شود.
مربي بايد يادكيرندكان را با خود برابر بداند .
مربي الكوي يادكيرنده است و در جلسه آموزشي علاوه بر
دانسته ها رفتار و منش مربي نیز منتقل مي شود.
مربي بايد با رفتار خود به یادگیرندگان نشان دهد كه براي
آنها اهميت قائل است.
. به ييسش و باسخ در جلسه آموزشي بايد بايبند بود ٠
صفحه 50:
ويزكيهاى ياد كيرندكان
٠ ويزكيهاى بادكيرندكان بزركسال
”2 بزركسالان در حال آموزش متمركز بر مشكلى هستند كه
قرار است از طريق اموزش حل و فصل شود.
به نتايج نهائى امر توجه دارند.
۷ _ تصميم كيرنده اصلی در مشارکت در آموزش و تغییر رفتار
خود فرد بزرگسال است.
”7 غالبا به اطلاعات جدید که به آنها داده می شود مشکوک
هستند.
در جستجوی ربط موضوعات به مسائل دیگر هستند.
در یادگیری خودشان مسئولیت پذيرند.
v
v