اعداد و معماری

اعداد و معماری

اسلاید 1: اعداد و معماریFacts & Architectureنگارش: زهره مقصودلواستاد: مهندس متولیطرح معماری 2Architecture Design 2

اسلاید 2: رابطه انسان با اعداد کارکرد اعداد و اشکال به عنوان نمود تقدس و شومی تقدس عدد چهار و هفت برای مسیحیانتقدس عدد شصت و مضارب آنها برای بابلی ها و ایرانیان اعتقاد فیثاغورث مبنی بر اینکه همه نمودهای جهان (زمینی و آسمانی) بازتابی از اعدادند.اعداد مظهر هماهنگی عالم و نظم دهنده اند ارسطو : عدد منشا و مظهر همه چیز در فلسفه یونانی اعداد فرد مذکر و اعداد زوج مؤنثند و این یعنی اینکه اعداد جنسیت دارند.

اسلاید 3: مفاهیم کلی اعدادعدد یک (1) :در چین یک عدد آرمانی فرخنده در آیین عیسوی علامت پدر خدا و الوهیت در اسلام خداوند به عنوان یکتای مطلق. فیثاغورثیان یک را روح خدا می دانند,کشیدگی یک به سمت بالا اشاره به خدا در تخت جمشید پلان بزرگ شمال غربی 111پله دارد یعنی سه بار عدد یک تکرار شده است و همچنین شماره منزل های راه شاهی از شوش تا سارد111بوده است.

اسلاید 4: مفاهیم کلی اعدادعدد دو (2) : نماد ثنویت و دوگانگی است مظهر توازن وانعکاس و ذات دوگانه انسان است. دو در اسلام نماد گناه و مشتمل بر روان است.

اسلاید 5: مفاهیم کلی اعدادسه«سه» نخستین عدد در برگیرنده واژه «همه» است Triad یعنی عدد کل، شامل آغاز و میان و پایان تداعی کننده: انسان (بدن، جان، روح)،چرخه حیات (تولد، زندگی، مرگ)،سیکل کامل (آغاز، میان، پایان)، ( گذشته، حال، آینده) است.آپادانا در مجموع هفتادو دو ستون دارد که حاصل ضرب سه در سه در دو در چهار است. در تمام مقیاس تخت جمشید از مضرب سه استفاده شده است.

اسلاید 6: آلبوم عکس آپادانا

اسلاید 7: مثلث ( 3 ضلعی )مثلث ساده ترین شکل هندسی است به هر نحو که قرار گیرد یک رأس را در مقابل یک قاعده قرار می دهد. گنبد رک

اسلاید 8: مفاهیم کلی اعدادچهار چهار در فرهنگ های مختلف نماد استواری است چهار عنصر آب ، باد ، خاک ،  اتش،  چهار نفس اماره ،  لوامه ،  مطمئنه ، و ملهمهچهار یعنی کلیّت، تمامیّت، زمین‌، نظم، عقل، اندازه و عدل. فیثاغورسی ها عدد چهار و ده را اعداد الهی می دانستند و از جمع چهار عدد اول عدد ده بدست می آمد : 10=4+3+2+1

اسلاید 9: اشکال برمبنای چهار یعنی چهارضلعی ها بالا ترین کاربرد را در گره چینی صفوی دارند.قبة الصخره چهار دروازه در چهار جهت اصلی دارند.مساجد چهارایوانی در معماری اسلامی

اسلاید 10: مربع ( 4ضلعی )زیگورات چغازنبیل,تبلور معماری مقدس: بنای چند طبقه بصورت مربع که طبقه اول آن از طبقات بالایی بزرگتر و وسیعتر است. اصولا واژه سومری زیگورات به معنی کوه است.از مربع به داره رسیدن و وجود عدد چهار نشانه معماری مقدس این بناست.زیگورات چغازنبیل

اسلاید 11: مربع ( 4ضلعی )خانه کعبه چهار جهت و چهار گوشه ان و شکل مکعب که نشان ارکان اربعه عالم است. بیت المقدس :نیز به شکل مکعب میباشد.خانه کعبه

اسلاید 12: مفاهیم کلی اعدادهشتدر اندیشه ی مسیحی مفهوم تولد دوباره.پس از 7 روز توبه روز هشتم روز نشاط است .حوض غسل تحمید به شکل هشت ضلعیست.مرز تبدیل وحدت به کثرت است(مربع به دایره)و در معماری اسلامی مورد توجه است.در تمام دنیا هشت عدد تعادل کیهانیست.هشت مفهوم وسط دایره و مربع یا میان اسمان و زمین ودر نتیجه با عالم واسط مرتبط است

اسلاید 13: مربع ودایرهدر معماری اسلامی مربع به دایره تبدیل می شود واین یعنی اینکه از شکلی که ابتدا وانتها و آغاز و پایان دارند به شکلی که نه آغاز و نه پایان نه ابتدا و نه انتها دارد میرسیم.روش تبدیل مربع به دایره و دایره سازی مربع که به معنای استحاله شکل کره ای آسمان ها به شکل مستطیلی (مربعی) زمین است و بالعکس از عدد 8 شروع شده به 16 تبدیل می شود سپس به 32 و پس از آن در نهایت به دایره تبدیل می شود

اسلاید 14: عدد 8 در معماری کوشک هشت بهشت و کوشک باغ جهان نما در شیراز به شکل هشت ضلعی طراحی شده که در معماری اسلامی حائز اهمیت استآتشکده نیاسرچهارطاقی آتشکده نیاسر نیز به شکل هشت ضلعی طراحی شده است.آتشکده نیاسرکوشک هشت بهشت

اسلاید 15: استفاده از عدد پي در معماري پارسهکشف راز استفاده از عدد پی ( 3/14) توسط مهندسان هخامنشی در 2500 سال قبلاستفاده از عدد پی در ساخت سازه هاي سنگي و ستونهاي مجموعه تخت جمشيد كه داراي اشكال مخروطي است

اسلاید 16: عدد طلائی Golden ratioعددیست ، تقریباَ مساوی 1.618 ، که خواص جالب بسیاری دارداشکال تعریف شده با نسبت طلائی ، از نظر زیبائی شناسی دلپذیر شناخته شده، چون بازتابنده خاصیتی بین تقارن و عدم تقارن استقدیمی ترین بنایی که در آن از نسبت طلائی استفاده شده است در طراحی اهرام مصر بوده است. نسبت طول ضلع قاعده به ارتفاع در اهرام ثلاثه مصر ، برابر نسبت طلايي است . جالب است كه نسبت ضلع بلندتر به ضلع كوتاه‌تر مستطيل طلايي كه نسبت طلايي ناميده مي‌شود ، در بسياري از طرح‌هاي هنري از قبيل معماري و خطاطي ظاهر مي‌شودهمچنين ديوارهاي معبد پارتنون از مستطيل‌هاي طلايي ساخته شده است ، زيرا به اعتقاد سازندگان آنها ، مستطيل‌ها با نسبت‌هاي طلايي به چشم خوشايندتر هستند

اسلاید 17: هرم عظیم پله دار کوکولکان از یادگارهای قوم مایا در هر یک از وجوه خود 91 پله دارد، که در مجموع 364 پله است. با افزودن سکوی بالایی تعداد کل پله ها 365 عدد ( به تعداد روزهای یک سال- است)

اسلاید 18: یونانی ها نیز برای زیبایی و نیز حفظ تعادل بناها،از عدد طلائی استفاده میکردند.به عنوان مثال در بنای معروف پارتنون از این نسبت استفاده شده است.

اسلاید 19: هنرمندان دوره رنسانس منجمله لئورناردو داوینچی نیز از خواص این نسبت آگاه بود. در این دوره نیز از این نسبت در طراحی بناهای مختلف استفاده می شد.از مهمترین این بناها، بنای نتردام در پاریس است.

اسلاید 20: ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک نسبت عرض به ارتفاع در این بنا از نسبت طلایی پیروی می کند.

اسلاید 21: برج و میدان آزادیطول بنا 63 و عرض ان 42 است که و به عدد طلایی نزدیک می‌باشد سبک معماری آن نیزطاق بزرگی است که تلفیقی از سبک هخامنشی و ساسانی و اسلامی است که منحنی آن با الهام از طاق کسری معماری ایران باستان را تداعی می نماید.نسبت طلایی در ایران قلعه دالاهو کرمانشاه خطی از استحکامات به طول دو و نیم کیلومتر و عرض چهار متر با قلوه و لاشه سنگ به همراه ملات دیوار گچ را می سازد و نسبت آن6/1 =5/2 که همان عدد طلایی است. پل ورسک در مازندران:ین پل بر روی رودخانه ورسک در مجاورت سواد کوه بنا شد.بلندی این پل 110 متر است وطول قوس آن 66 متر می‌باشد که تناسبات این پل نیز دارای نسبت طلایی است.ارگ بم این بنا 300 متر طول و 200 متر عرض داشته و از 2 قسمت تشکیل شده است. این دﮋ 5 شیوه ساختاری از خشت خام دارد که اعداد آن برگرفته از یک دنباله ریاضی است.

اسلاید 22: نقش کمی و کیفی اعداد در معماری اسلامینقش کیفی اعداد در طرح کلی و آرایه هااستفاده از اعداد برای ادراک ساحت های والای وجودی خلقتعدد یک را بنیادی ترین عدد برای تولید تناسبات هندسی خاص جها خلق آثار معماری می داند زیرا رمز آشکار وحدت بوده همه امکانات را در خود دارداز جذر عدد 2 به عنوان کاربردی ترین ترکیب برای بدست آوردن تناسب در معماری ایرانی یاد می شود.استفاده از جذر عدد 2 در رعایت تناسبات

اسلاید 23: از جذر عدد 3 نیز برای بدست آوردن تناسبات در معماری ایرانی استفاده می شود.این عدد از یک شش ضلعی محاط شده در یک دایره به قطر واحد بدست می آید.اشکال ذیل که در معماری از آن بهره برده می شود از این عدد بدست می آیند : مثلث متساوی الاضلاع شش ضلعی هشت ضلعی دوازده ضلعیاستفاده از جذر عدد 3 در رعایت تناسبات

اسلاید 24: آشکارترین بخشی که می توان نقش معنایی اعداد در معماری را درک کرد طرح کلی و جزییات آرایه ها و تزیینات در گنبدخانه های مساجد است.هندسه کلی گنبدهای ایرانی با تبدیل مرحله به مرحله مربع به هشت ، شانزده ، 32 ضلعی در گوشه سازی و در نهایت دایره در گنبد است. (کثرت در وحدت)گوشه سازی در گنبد

اسلاید 25: نقش کمی اعداد در نیارش (مصالح)استفاده از کمیت اعداد در قسمت نیارشی معماری اسلامی کاریرد داشته و وظیفه آن برپایی کالبد و ظاهر بناستاستفاده از محاسبات پیچیده اعداد در طراحی اندامهای حجیم بنا مانند گنبد (دارای وزن و بلندای زیاد)پایانپاییز 93