اقلیم و معماری

صفحه 1:
الم ومعما شناخت لس ‎See‏ اقليم نا آنجا كه با آأساينش انان رايطه بر قرار وا دمای هو - ‎Se aren‏ الف ) تابش آفتاب ۱ و عکس این مطلب در رمستان و : گرمای خود را از دست می دهد : حرارت هوا به تغييرات درجه با توجه به اين كه سطح درب میانگین درجه حرارت هوای عرارت هولق ‎ELIS‏ ۰ ۳ ا ارتفاع از سطح درب نيز تعبير متاطقی که در ارتقاعبنشتة 

صفحه 2:
SSS ee Perna eBay eer ee eee oor rer ee Le Serr Sp Bn ere ‏ا‎ ter See rere ea Ae eer ko ene ‏گرم نر باشد بخار آب بیشتری را در خود نگه می دازتد . به عنوان مثال ظرفیت پذیرش بخار آب در‎ ا 1۱ سیلسیوس می باشد . همچنین با کم شدن ارتفاع تراکم بخار آب در هوا زیاد می شود . هنر معماری در کویر هتر معماری در کویر 1 ere Tees ene Nae tel oe BOVE PORe ese ore Cn era eves rr ey nrve Reda om ee ‏ترین عناصري معماري هستند که با یجاد بحجالهاي برقي نقرینا به بونه فزاموشي سپردة‎ elec ceeds seer) dec eee eee See ICe er Sea need ER ee رمز و رازي وجود دازد كه حكايت از معجزه فروتنانه خشت خام و دستهاي برتوان معمار فرزانه اي مي ‎an etal matey‏ ا ااام ا 00 | z eee eee از بيشينه تاريخي يخجالها نا دوره صفويه اطلاعاتي در دست نيست . تفها در سفرنامه دكتر جان فراير ‎nip trees Mos eC‏ ا 10 ‎ai eee meee erry‏ | ‎teen‏ ااا ا ‎Ree‏ 

صفحه 3:
تودنش آز این معمازي ی بهره نبوده آست و ‎ieee‏ _ © جمله به شهرستان میید و ابرکوه نیز مي توان آثاراین شاهکار معماري را مشاهده کرد . ولي © هر چیز شایان ذکر است که فن ساختماني و شیوه معماري در ساختمانهاي یخچالها به گونه اي * است که دقت و نکته سنجي سازندگان و معماران اين واحدها را به نکات عمده ومهمي چون عایق * كاري بناء حفظ برودت مناسب جهت نگهداري یخ , مصالح ساختماني و چگونگي تهیه بخ پرداخته شود. یخچالها بطور عمده از سه قسمت تشکیل شده اند , دیوار طویل سایه انداز , مخزن یخ و حوضجه * هاي توليد بخ . * قلعه و برج وباروي شهر نشان داده است . و به معماري یخچالها در اصفهان اشاراتي کرده است . * 1- دیوار سایه انداز بسیار طویل و بلند مي باشد ارتفاع اين دیوارها که گاهي تا 10 متر مي رسد در * طول روز از تابش آفتاب بر روي آبهاي منجمد شده در حوضچه ها جلوگيري مي كند . گاه جهت * استحکام بیشتر دیوار سایه انداز اقدام به احداث پشت بندهاي بزرگ در قسمت جنوبي دیوار مي # کردند . ديوارهاي سایه انداز در پایین داراي ضخامتي زیاد بوده و به تدریج در بخشهاي فوقاني از قطر © آنها کاسته میشود . ۰ 2- حوضچه هاي تهیه بخ : گودال مستطیل شکل است که به موازات دیوار سایه انداز و در بخش * شمالي آن حفرشده و طول آن اندكي کمتر از طول دیوار وعمق آن 30 الي 50 سانتیمتر و گاه بیشتر # بوده است . اين گودال محل تهیه نخ در شبهاي سرد زمستان بود . ۰ 3- مخزن یخ: اين مخازن معمولا در پشت دیوار سایه انداز و در بخش جنوبي آن و در بعضي موارد * بوسيله يك يا جند مدخل ورودي به بخش شمالي راه مي یابد . انبار بخ نیز گودالهاي عمیق و بزرگي © هستند كه در وسط مخزن بخ حفرشده اند .شكل اين گودالها در يخچالهاي گنبد دار بصورت دایره با 

صفحه 4:
و یدام رسک با اجرب اندود ۲ 9۹ می شدا و بت ان ی 6 کف این کوواله ار يله هاف کویکی ‎SiG UGS oo SMASH golds SOS FS‏ # چاهي در بیرون از یخچال حفر کرده و بوسیله مجاري باريكي که درکف گودالهاي یخ تعببه مي نمودند * تا آب حاصل از ذوب یخ را به اين چاهها هدایت مي کردند . ۰ ‎ane‏ يكي از نمونه هاي نادر شهرهاي باستاني ایران به شمار میرود که راههاي باستاني اين ديار بير ‏* را سواران مادي و پارسي , اشكاني و ساساني در نوردیده اند و در دوره هاي بعد نیز كاروانهايي که از * چهار سوي ایران بيابانهاي مركزي را مي بریدند و در اين پایگاه امن از تشویش پیابان مي آسودند * يكي از اين راههاي باستاني شاهراه ري -کرمان مي باشد که مجموعه كارواني رباط که متشکل از * کاروانسرا ,چاپارخانه , آب انبار و یخچال مي باشد.در قسمتي از راه باستاني قرار دارد . ساختمان ‏© عظیم خشت و گلي یخچال میبد روبروي کاروانسرا واقع گیدیده و با ایجاد خیابان کشي از اين ‏# مجموعه مجزا گردیده است . اين یخچال روزگاري عطش مسافران کویر را سیراب مي نموده است . # محوطه یخبند میبد حوض گلي کم عمقي به مساحت تقريبي 800 ‎vio‏ مریع و به عمق تقريبي نیم ‏* متر است ديوارهاي بلند سایه انداز به ضخامت 2 متر و به بلندي 8 متر است که به چند طاق نما و # ستون تقسیم شده است طول دیوار جنوبي 42 متر و ديوارهاي شرقي و غربي هر يك 20 متر مي * باشد. يك درگاه اصلي به پهناي 2و20 و بلندي 2 مت درمیان ديوارجتوبي به مخزن و گنبد راه دارد و © تقریبا تمام رفت و آمدها وانبار کیدن و تخلیه یخ از این درگاه صورت مي گرفته است درگاه ديگري به © قرينه آن در سمت شمال گنبد تعبیه شده که نقش چنداني نداشته و غالبا آثرا مي بسته اند .درگاه ‏# اصلی نیز فقط :در هنگام رقت و آمد باز مي کرده اند مخزن قيفي یخچال را در زمین رسی شختی کنده 

صفحه 5:
۶ اند , قطردهانه این ا ‎at be kk)‏ # دیوار خشتي جدار گنبد از پایین به بالا به طراز ماهرانه اي کاهش مي یابد به گونه اي که پهناي خشت درتوك گنبد از 2و40 متر به 20 سانتیمترمي رسد . © شهرباستاني ابرکوه نیز که پیشینه آن را به کیکاووس دومین پادشاه کیانیان مي رسانند ازمعماري # كويري نیز بهره جسته و درجاي جاي این خطه هنر و معماري كويري نظاره گر هر رهگذر مي باشد . # یخچال بزرگ ابرکوه که به یخچال آقايي معروق است در سمت غربي جاده آسفالته دیده مي شود این بنا با بلاني مدور و حجمي مخروطي شکل يادگاري از دوران قاجاریه در ورودي شهر واقع شده است. © در بعضي از يخجالهاي مناطق كويري مانند ابرکوه علاوه بر ديواراصلي , ديوارهاي دیگري به موازات ‎٩‏ ديواراصلي ساخته مي گردید , به همان ميزان تعداد حوضجه هاي توليد يخ بيشتر مي شد بخصوص © اينكه مخزن بخ تسبت به يخجالهاي مشابه از حجم و فضاي بيشتري برخوردار مي باشد . مصالح بكار ۴ رفته در بنا سنگ وخشت و چوب و آهك مي باشد که ابتدا حدود 50 سانتیمتر را با سنگ و ملات ® ماسه وآهك بنا کرده اند و مابقي را با خشت و گل ساخته اند در شرق بنا سه دیوار چینه اي با فاصله © اي معین ایجاد شده است تتها راه ورود به به یخچال دریچه کوچكي در پایین است که پس از وارد * کردن يخ به درون یخچال از همین دریچه مقداري گیاه خشکیده بنام « بیزر» و علوفه مخصوص ديگري ‎٩‏ روي بخها مي ریختند و بلافاصله دریچه را مسدود مي کردند تا تابستان باقي بماند اين بخچال در © سالهاي اخیر مرمت گردیده و سطح بيروني آن با آجر و اندود کاهگل بازسازي شده است # بطوركلي در معماري کوپر , کمتر راه حلي اسث كه متحصرا يه يك مساله تعلق داشته باشدمعمار © يزدي هميشه بايك تیر چند تشان را مي زند . اين مفهوم اساس تولید . نشانه نبوغ و استعداد * سازندگان بزدي است که در ديكر عرصه هاي توليد نیز به ظهور مي رسد © در خاتمه مي توان افزود که اصول حاکم بر طرح افكني تمامي یخچالها یکسان است و بخ باید 

صفحه 6:
‎en‏ تحت ‎ar eS WnCSe AES‏ ا ا ا ا ‎(i 1b‏ 0000 ‏و ‏آنان را به ا ا رفته بار دي درون گرايي : ‏لیم و فرهگ یراب دراو ۱ ۰ ۲ است. درونگرایی شاب از ۱ ۱ 2۳ نيازها آن را ناخوداكاه رعايت كردا ‎٠١‏ 0001 تمدنهاي اا 001100 ‎npc var | aire peepee an eve gure‏ در فرهنگ ايراني مطرح بود ؛ ‎meena‏ ا 1 بعد از اسلام نسبت مي دهند ولي اما حا در كاخهاي هنا ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏ما ۱۳ ‎apes ene‏ خود بگار مي برد , درونگرايي را از همان ‎ ‏| | ی به صورت ل درك 7 ‎prPae Pei ic once IN Hemires heres‏ ‎hed‏ ا ل ل خصوصيت درون كرايانه آن است كه ريشه اي ‎PRE NS ree‏ ‎ee ee‏ ۱۳ ا 0 ‎ ‎ ‏بيرنيا از درونكرايي به عنوان يكي از 5 اصل مَعْمَارقَ [تراني نام مي برد وي در تشريح اين اصل جنين 

صفحه 7:
‎ee Su) a oil hil ole pe aS T OR lone psn *‏ و جر" ‏© آن و تيز عزت نقس ایرانیان بوده که ‎oul‏ امر بگونه اي معماري ایران را درونگرا ساخته است. * معماري ايراني با ساماندهي اندامهاي ساختمان در گرداگرد يك با چتد میاتسرا , ساختمان را از جهان © بیرون جدا مي کردند و تنها يك هشتي این دو را به هم پیوند مي داد. خانه هاي درونگرا در اقلیم گرم © و خشك , همچون بهشتي در دل کویر هستند , فضاي درونگرا مانند آغوش گرم بسته است و از هر ‎ ‏© سو رو به درون دارد.... اندروني جایگاه زندگي خانواده بود و بیگانگان بدان راه نداشتند , بيروني . ویژه © مهمانان و بیگانگان بود که جداگانه پذيرايي مي شدند و گاهي مهمانان در بالاخانه( اتاق روي ‏* هشتي ) که به اندزوني نزديك بود پذيرايي مي نشدند. ‏© ... خانه هاي برونگرا در برخي سرزميتهاي ایران نیز ساخته مي شود , مانند کردستان , لرستان و © شمال ابران ولي دز تمززميناي مباني و کرم و خشك ايران . خانة هاى تزؤتكرا :باخ ترجوري بزاى. © خشكي هوا , يادهاي آزار دهنده . شن هاي روان و آفتاب تند هستند. ‎٩‏ " بيشتر كساني که به بررسي معماري ايراني پرداخته اند. بر توجه خاص در اين معماري به اصل ‏® درونگرايي تأکیر کرده اند . که البته علل و انگیزه هاي متقاوتي را براي آن برشمرده اند. اين انگیزه ها * را مي توان در دو گروه جاي داد : ‏* الف ) انگیزه ها و علت هاي مادي ( امنیت , اقليم و ... ) ‏۶ب ) دروتگراي ‎۰ ‏* اقليم كرم و حشك ‏* ساختمان در اين اقليم: * در رایطه با شرایط زمستاني اين مناطق, فرم ساختمان مي‌تواند در طول محور ‎ 

صفحه 8:
شرقي- غربي كسترش يابد. اما شرابط نابستاني حكم بر فشردگي ساختمان نموده و داشتن فرمي مکعب شکل را ضروري مي‌نماید زر هل ضور نا بريد الشملي از ین مکقب ویر تعوین شفره قجاد شده ‎Sd) alld‏ وان درف روت قله موق هواي خنك شده بوسیله تبخبر آب سطع چمن برگ درختان: حوض و فواره مي‌نوان اقلیم نسبناً مطلويي در ساخنمان ایجاد نمود دز اظراف این ناغچه داعلي پلان ساعتمان می‌تواندآزاد باشذ بدین تردیب پلان كلي ساعتمان در اين مناطق بظرف داخل معطوف ميكردد. أنجه بدين ترتيب براي مناطق كرم و خشك یشنهادمي‌گردد همان فرم یا و مشهور خانه‌هاي سنتي ابران است كه از دوران ماقبل تاريخ تاکنون نه تنها در مناطق داخلي ايران بلكه در تواحي خشك خاورميانه نيز تكرار شذه است. ساختمانهاي حياط دار قديمي بهترين فرم و تركيب ممكن اجزاء يك ساختمان براي تعديل اقليم بشمار ميبروند. اطاقهاي اينكونه متارل + فقط به داخل حباط باز مي‌شوند در برابر سرماي زمستان با و طوفان شن که معمولً در مناطق کوبري در چریان است حفاطت مي‌شوند. در زمستن اطافهاي رو به جنوب و در ناستان اطافهاي رو به شمال این مجموقه مورداستفده قرار گرفنه و بدين ترتيب محل زندكي نيز با اقليم هماهنك ميكردد حباطهاي داخلي كه شامل درخت, حوض و سطوح سب گیاهان هستند بكي از مؤثرترين عوامل ايجاد رطويت در هواي خشك ابنكونه مناطق به شعار ميروند. در شب هواي سرد مجاور بشت بام بطرف باثين حركت كرده ودر داخل حياط و جسم دبوارها ميماند و به ابن ترتيب باعث افت حداكثر دماي هواي داخل حياط تررها شرعديد برعيج حررور تتكميكه دداي عياي طارجي وطبدت تاب الب ‎lata SET alg aati tas ap‏ معتدل خواهد ماند تهویه موردنبازاقلیم گرم و خشك: در مناطق كرم و خشك بابد ميزان تهويه طبيعي در روز را به حداقل ممکن رساند. جون در ائر ورود هواي كرم خارج بداخل. دماي هوا و سطوع داخلي نيز افزايش مبابد. به خصوص در طول روز كه سرعت ياد زین و در ‎aa‏ مبزان تهوبه طبحي نیز با است. تقنبراث دماي هرايداخلي در سطحی ‎la) of day‏ هواي خارج تيبر مينمايد. از طرف ديكر ‎٠‏ جون رطويت هواي اينكونه مناطق كم است. حتي يا جريان هوابي با سرعت كم امکان سرد شدن بدن از طریق تخیر عرق بدن وجود داشته و در نتيجه احنياج به سرعت زياد هوا براي خنك سازي از رأ 

صفحه 9:
‎ss ©‏ دذماق سطاوع و هس در سیچه موز هیای خازح بداغل لل طزیی ذرر پتعرهها در موی لطاق بودود می‌آس ‎oo‏ ‏ترتيب تبازي به باز بودن پنجره‌هانخواهد بود. در عصر و شب , بدلیل بابين بودن دماي هواي خارج تسبت به دماي هوا و ‏* سطوح داخلي تهويه طبيعي امكان سريع خنك شدن هواي داخلي را يوجود مي أورد. نبز يه كوران در عصر و شب وجود ‏© وجوذ ينجردهاي باز شو را ضروري مي سازد اما بايد به اين نكته توجه داشت كه راندمان تهويه به اندازه يتجزهها متناسب ‏© كسب شده از طريق آنها را به حداقل رسانده ودر عين حال امكان تهويه بظور مفيد را بوجود آورد. ضمناً بابد به مشكل ‏ورود ‏* تیست. با هماهنگ ساختن محل , شکل و نحوه باز شدن پنجره‌ها مي‌توان اندازه آنها را بقدري کوچك انتخاب نمود که ‎oe‏ ‏گرداو عباز تداغل ساختمان بر توجه:داشت: در معاطِعن که همیننه طوفان دنو گرد و عبان وجود دارد: ساختمانمانی کف * روت يبلوتي قرار كرفتهاند مقدار يسبار كمي از كرد وغبار و شن موجود در هوا را درافت می‌مید ,چون معمولً در ‎ele‏ ‏* بیش از 10 «امیزان شن وجود در هوا بشدت افت مي‌تماید ‏* . چندي پیرامون اقلیم گرم و خشل: ‏* دومين كروه بزرك اقليمي كشور 0 ‏© است. محدوده جغرافيابي اين بهنه اقليمي عمدتاً در بخشهاي مركزي كشور و به صورت نوار باريكي در جنوب غربي كشور ‏* (دامنههاي جنوب غربي رشته كوههاي زاكرس) كسترش بافته است. تنوع عرض جغرافباب و ارتقاع نقاط مختلف واقع در إن ‏© بهنه اقليمي بسیار زیاد است در اين اقلیم در شمالي‌ترین و جنویی‌ترین نقطه کشور شرایط آب و هوايي مشایهي ایجاد * طور مثال (در ‎US‏ که در شمالي‌ترین نقطه اين بهنه اقلیمي قرار گرفته است (در عرض جفرافبايي 37* شمالی) با ارتفاع 500 ‏* متر از سطح دریا,پاین‌ترین (نی‌ریز) که در جنبي‌ترین محدوده اين بهنه قرار كرفته (در عرض جغرافيابي 29" شمالی) با * ارتفاع 2100 متر از سطح درياء مرتقع ترين نقطه اين كروه را تشكيل مي دهند. شرايط أب و هوابي كليه زيركروههاي ‏* اين كروة ذر زمستان نسيتا سرد و دز تابستان نیمه گرم و خشك است. شرایط حرارتي هوا دز فصل زمستان امکان بسیار زيادي ‎ 

صفحه 10:
‎Sewanee cer on‏ ن بهره‌گيري از انرزي خورشيدي ‎on ore ernie See eras een‏ 500 7 ‎nore‏ ۳ ‏زيرگروههاي اقليمي مي‌توان با بهره‌گيري از عملکرد مصالح ‎PR‏ ‏اج ۰ ‎ROR‏ ‏ماههاي سال درحدي است که سرمایش مكانيكي را ضروري ‏0 ‏هوا و بدلیل گرماي شدید و هوا 5 ‎per ce Eo Seis eye dees‏ هر صورت بهرهكيري از انرزي خورشيدي , كاهش اتلاف حرارت ساختمان و جلوكيري از تاثير هواي كرم خارج و تابش ‏شديد آفتاب بر ساح كار ‎Bien) Se‏ ‎Beta‏ ا ا ا ۱ ‏گر در کویر بدرخشد. ‎ ‎ ‎ ‎pres anes Panes vet Frat recy