اقلیم یزد و بادگیرها

اقلیم یزد و بادگیرها

اسلاید 1: v11

اسلاید 2: عنوان طرح پژوهشاقلیم یزد و بادگیرهااستاد راهنمااستاد دکتر کرددرس مربوطه :تنظیم شرایط محیطیدانشگاه آزاد اسلامی واحد سامن2

اسلاید 3: پیشینه بادگیرفهرستمقدمه بادگیرعملکرد بادگیراندام بادگیرانواع بادگیربادگیرهای منحصربه فردمنابعتاریخچه یزداقلیم یزد3

اسلاید 4: استان يزد       استان يزد با حدود 131575 كيلومتر مربع وسعت، چهارمين استان وسيع كشور است كه درقسمت مركزي فلات ايران در حاشيه ي دشت هاي كوير لوتقراردارد وبين عرض هاي 29 درجه و52 دقيقه تا 33 درجه و27 دقيقه شمالي وطول 52 درجه و55 دقيقه تا 56 درجه و37 دقيقه شرقي واقع شده است.استان يزد داراي 10شهرستان (يزد، ابركوه، اردكان، بافق، تفت، خاتم، صدوق، طبس، مهريز و ميبد)، 23 شهر ، 20 بخش و51 دهستان بوده با استان هاي سمنان از شمال غرب، اصفهان از غرب، فارس از جنوب غرب، خراسان جنوبي از شرق، خراسان رضوي از شمال شرق وكرمان از شرق وجنوب شرق همسايه است.4

اسلاید 5: آب انبارها، بادگيرها، كوچه هاي آشتي كنان و آسياب هااز مشخصه هاي اين استان است.از كوه هاي شاخص اين استان مي توان به شيركوه، خرانق، هدش، سياه كوه، معراجي، ساغند، هرات ومروست، ندوشن وبوستان اشاره كرد.بهره برداري از سفره آب زيرزميني از طريق قنات صورت ميگيرد.ازقنوات مهم استان، مي توان به قنات اهرستان، دولت آباد، غياث آباد وزارچ اشاره كرد. متوسط بارندگي در سطح استان 108 ميلي متر ، ميانگين درجه حرارت حداقل 20- و حداكثر 47+ درجه سانتيگراد مي باشد.5

اسلاید 6: وجه تسميه يزد«يزد» واژه اي باستاني است كه ريشه در «يشت» يا «يزت» و« يسن» به معناي ستايش، نيايش، پرستش، ايزد و... دارد. به اعتقاد تعدادي از تاريخ نويسان ، دردوره ساسانيان، به فرمان يزد گرد اول در اين محل، شهري به نام «يزدان گرد» بنا گرديده است. نام يزد از همين عنوان گرفته شده وبه معناي مقدس، فرخنده ودرخور آفرين است.مورّخان يوناني، شهر كهن وباستاني را «ايساتيس» خوانده اند كه احتمالاً بعد از ايجاد شهر كهن «كثه » پديد آمده است. پس از ظهور اسلام و گرايش مردم ايران به اين آيين، به يزد لقب «دارالعباده» داده شد.6

اسلاید 7: شهرستان يزدشهرستان يزد دومين «شهرخشت خام » و «تاريخي» جهان است. وسعت اين شهرستان كه مركز استان است 2491 كيلومتر مربع وشامل 2 بخش «مركزي» و«زارچ» با شهرهاي يزد، حميديا، شاهديه، زارچ ودهستان هاي فجر ،فهرج، اله آباد ومحمّد آباد است.جمعيت شهرستان يزد 523192 نفر بوده كه از اين تعداد، 481479 نفر آن جمعيت شهري و41713 نفر جمعيت روستايي است قدمت يزد به 8 تا 12 هزار سال مي رسد. نامهاي قديم يزد، ايساتيس و كثه بوده و به «شهر بادگيرها» ، «شهر دوچرخه ها» و «دارالعباده» معروف است 7

اسلاید 8: اقليمشهر يزد در محدوده آب و هواي گرم و بياباني قرار دارد كه از حواشي به مناطق خشك ماسه زارها وبيابان ها منتهي مي شود. در شهر يزد مهمترين ايستگاه مطالعه آب و هوا، ايستگاه سينوپتيك يزد است 8

اسلاید 9: - طبقه بندي اقليمي محدودهدر طبقه بندي دومارتن اقليم شهر يزد خشك و بياباني ميباشد. بنابر تقسيم بندي كسمايي كه برمبناي طراحي اقليمي و آسايش دمايي ميباشد يزد دراقليم گرم وخشك قرار دارد. شهر يزد به طور متوسط از 3212,9 ساعت آفتابي در طول سال بهره مي برد. 9

اسلاید 10: ویژگی معماری در اقلیم گرم و خشکعمده ترین مشکل موجود در این اقلیم درجه حرارت بالاوبارندگی بسیار کم و اختلاف درجه حرارت بسیاربالادرطول شبانه روزالبته کمبود سایه و وجودبادهای نامطلوب نیز از مشکلاتاین محدوده ی اقلیمی محسوب میشود.برای مقابله با هر یک ازعوامل مذکور طرح هایی اندیشیده شده که به مرور زمان کاملتر شده اند وعبارت اند از:10

اسلاید 11: 1)استفادده از بافت فشرده و متراکم جهت کاهش میزان تابش نور خورشید و ب ادهای مزاحم2)استفاده از سقف هایی بافرم گنبدی به دلیله اینکه در یک طرف این سقف ها سایه تولید میشود هر چند به میزان کم3)اسنفاده از مصالح به رنگ روشن وبا ظرفیت انتقال حرارتی کم4)استفاده از زیرزمین به منظور ایجاد شرایط مطلوب برای زندگی5)استفاده از پنجره های بافرم کوچک و شیشه های رنگی جهت جلوگیری از اشعه شدید نور خورشید به داخل بنا(مادون قرمز)6)استفاده از انواع تابش گیرهاو افتاب گیرها7)استفاده از بادگیرها8)عدم استفاده از پنجره ها به میزان زیاد در های بیرونی ساختمان9)ایجاد حوض در حیاط به خاطر جبران کاهش رطوبت10)ایجاد سایه روشن در داخل کوچه ها با سرپوشیده کردن قسمتی از ان بااهداف (ایجاد سایه نور وجریان یافتن هوا)11)استفاده از گیاهان و درختان سایه انداز به لحاض ایجاد سایه و حتی تامین رطوبت12)وجود رخبام یا پیش امدگی نمای ساختمان بهمنضور جلو گیری از تابش شدیدنور خورشید بر نما11

اسلاید 12: فرم ساختمان در این اقلیمدراین مناطق باتوجه به شرایط تابستانی ساختمانها دارای پلان فشرده و فرم مکعبی هستند که البته با حذف بخشهایی از این مکعب وقراردادن درخت یا گیاه بالارونده مثل پیچک سایه ایجاد شده وهوای خنک وارد ساختمان می شود دراین مناطق وجود حوض و فواره درداخل حیاط بنا از مهمترین خصوصیات ساختمان است. 12

اسلاید 13: سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی خطاب آمد که واصل شو به الطاف خداوندیبادگیر13

اسلاید 14: مقدمهبادگیر در ایران برای تهویه بر بام خانه‌ها در مناطق گرم وخشک همچنین گرم و مرطوب ساخته می‌شودبادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانهٔ معدن‌ها برای تهویه می‌سازندتصویر 1: بادگیر14

اسلاید 15: بادگير ها با اشكال مختلف در شهر هاي مركزي و جنوب ايران ساخته شده اند 15

اسلاید 16: نقشه تقسیمات اقلیمی ایران16

اسلاید 17: نامهای باستانی بادگیربادهنجبادخانواتغر خیشودخیشخانبادرس و...1.پیشینه بادگیردر ادبیات17

اسلاید 18: کهنترین درارگ بم قسمت حاکم نشین دارای یک بادگیر یک سویه2000سال قبلتصویر7:بادگیر یکسویه در ارگ بم1.پیشینه بادگیردر معماری18

اسلاید 19: تصویر:بادگیر سه طرفه منفصل خانه فرمانده سربازخانه ی ارگ بم(عکس در تاریخ1382)19

اسلاید 20: اوایل سده سوم میلادی در آتشکده فیروزآبادتصویر : آتشکده فیروزآباد20

اسلاید 21: نمونه2: مدرسه غیاثیه روستای خرگرد از توابع خواف(848-846) تصویر 4: بادگیرمدرسه غیاثیه21

اسلاید 22: بادگیرآب انبارهای جنک(878 هجری قمری)بادگیر امیرچخماق یزد(قرن نهم هجری)بادگیرملاحسن فیروزآبادمیبد(951هجری.ق) محله مصلای عتیق کوچک یزد(957ه.ق)روستای عمرانی(سلجوقی تا صفویه) و...22

اسلاید 23: عمارت بادگیر کاخ گلستان از بناهای دوره فتحعلی شاه(حوضخانه ای با چهاربادگیر درچهارگوشه)تصویر :بادگیر کاشی کاری شده کاخ گلستانتصویر :بادگیر کاشی کاری شده کاخ گلستان23

اسلاید 24: بادگیری در بم که توسط یک کانال زیرزمینی با فضای مسکونی در ارتباط است تصویر :بادگیری در بم که خارج از ساختمان ودر حیاط قرار دارد.24

اسلاید 25: سده نهم در تاریخ یزد ساختمان های بسیار کهن دارای بادگیرتصویر 3: نمایی از شهر یزد25

اسلاید 26: عملکرد بادگیرکار اساسی بادگیر در دو قسمت خلاصه می شود:وزشمکش26

اسلاید 27: جهت جریان هوا در شب و روز در یک بادگیر متداول یا سنتی در غیاب وزش باد شکل :یک بادگیر سنتی،پیکانها جهت جران هوا را نشان می دهد27

اسلاید 28: شکل :مقطع یک بادگیر در بم.یک تونل با سطوح نمناک بادگیر را به اتاق نشیمن وصل می کند28

اسلاید 29: شکل :مقطع یک بادگیر و جریان آب زیرزمینی.هوای خروجی بادگیر موجب برقراری جریان هوا روی آب سرد،بالا آمدن هوای سرد از چاه شده و با آن مخلوط می شود.29

اسلاید 30: اندام بادگیرمصالح ساختمانی بادگیرها معمولا خشت خام یا آجر ،گل،گچ و چوب شورونه است.اندام بادگیرستون،بدنه،کانال،تنوره و یا ساقهدهانه،قفسه،هواکش و یا چشمهتیغه هاسقف30

اسلاید 31: 31بادگیرها از لحاظ شکل بیرونی چند دسته هستنند. ساده ترین نوع بادگیر یک جناحی است وئ بسیار کوچک و محقر بر فراز محفظه ای مانند سوراخ بخاری در پشت بام ساخته می شود در این روش برای پرهیز از گزند گرد بادها و توفانهای سهمگین، بادگیر را فقط در جهت بادها ی خنک و نسیم های مطبوع می سازند جبهه های دیگر آن را می بندند .در برخی موارد بادگیرها ی یک طرفه را پشت به بادها ی شدید و آزار دهنده می سازند و در واقع این بادگیر عملکرد تهویه و تخلیه هوا را انجام می دهد .ابعاد آن نسبت به سایر انواع کوچکتر وشکل آن اولیه تر است این مسیر مورب ( که در بالای بام دیده می شود) پس از اتصال به کانال عمودی داخل دیوار و پنجره خروجی داخل ساختمان مانند بخاری در یک ظلع اتاق قرار می گیرد وتهویه را انجام می دهد. این نمنه بیشتر در مناطق سیستان وقسمتی از شهر ها ی بم دیده می شود.انواع بادگیرهانوع اولنوع دو طرفه که دارای دو وجه روبرو یکدیگر و با پنجره های بلند و باریک بدون حفاظ ساخته می شود ودر قسمت داخلی ساختمان به شکل یک یا دو حفره در طاقچه دیده می شود این نمونه در سیرجان و به ندرت در کرمان دیده می شود.: سه جناحی است و دو نوع دارد، سه جناحی متصل و سه جناحی منفصل (اشکم دریده). در این نمونه میتوان به تفکیک از یک یا دو یا سه جبهه استفاده کرد البته استفاده از این نوع بادگیر نادر است. نوع دومنوع سوم

اسلاید 32: 32 باد گیرها ی چهار طرفه است که به شکل کامل و مفصل تر از انواع دیگر ساخته شده اند، و معمولاٌ داخل کانالها ی آن با تیقه ها یی از آجر یا چوب یا گچ به چند قسمت تقسیم می شوند و بعضی از نمونه ها در زیر کانال بادگیر حوض به نسبت بزرگ و زیبایی می ساخته اند که هوای خشک و دارای گردو غبار پس از برخورد با آب با جذب رطوبت خنک و گرد غبار آن جدا و هوای اتاق ( حوض خانه) در گرمای تابستان بسیار مطبوع می شده است. در مناطقی که امکان ایجاد حوض خانه در طبقه همکف وجود نداشته است آب قنات را در زیر زمین جاری و نمایان می کردند و اتداد کانال بادگیر نیز تا روی این جریان آب ادامه می یافته است. نوع چهارمدر مناطقی که امکان ایجاد حوض خانه در طبقه همکف وجود نداشته است آب قنات را در زیر زمین جاری و نمایان می کردند و اتداد کانال بادگیر نیز تا روی این جریان آب ادامه می یافته است. این فضاها ( سرد آب ها) محل تجمع اهالی خانه در بعد از ظهرهای تابستان بوده است. این نمونه در یزد ، کرمان و بوشهر و... دیده می شود در شهرستان یزد و برخی از قسمتها ی مرکز ایران بادگیرهای چند وجهی ( معمولاٌ هشت وجهی و حتی گاهی مدور) معمول است که نوع پنجم بادگیرها را تشکیل می دهند

اسلاید 33: بادگیر چپقی نوع ششم بادگیر است که به جای فضای مکعبی شکل خارجی، سازنده از ایجاد چند لوله ی خم دار ( زانو مانند) برای حجم خارجی بادگیر استفاده کرده است، اما کانالها و قسمتها یث داخلی مانند نمونه های چند طرفه است این نوع بادگیر تنها در سیرجان دیده شده است. نما سازی بادگیر خود از ویژگیهای خاصی برخوردار است و در نهایت ظرافت به وسیله ی آجر کاری و یا گچ بری ساخته می شود. 33

اسلاید 34: انواع بادگیربادگیر اردکانیبادگیر کرمانیبادگیر یزدی34

اسلاید 35: بادگیر اردکانیاین نوع بادگیر، بیشتر در منطقه اردکان دیده می شود. جهت چشمه های بادگیر، رو به باد اصفهانی است و از سمت غرب و شرق و جنوب، منفذ نداردتصویر : آب انبار کلار در میبد با چهار بادگیر اردکانی.35

اسلاید 36: بادگیرکرمانی(دو قلو)بادگیر کرمانی که ساده و تقریباً محقر است، به خانه خانواده های متوسط رو به پایین، اختصاص دارد. ساختن این نوع بادگیر، از عهده هر بنایی بر می آید و مصالح عمده آن، بیشتر، خشت و گل است.تصویر : آب انبار دولت آباد در باغ دولت آباد یزد با چهار بادگیر کرمانی.36

اسلاید 37: بادگیر یزدیبادگیر یزدی که از سایر انواع بادگیر ها بزرگتر است، معمولاً چهار طرفه ساخته می شود و به همین لحاظ این بادگیر را در بعضی جا ها، «بادگیر چهار طرفه» یا «بادگیر چهار سو» هم می نامندتصویر :آب انباری با دو مخزن و هفت بادگیر یزدی در حسین آباد در نزدیکی یزد.37

اسلاید 38: عوامل تقسیم بندی انواع بادگیرهاشکل مقطع ستون(مربع،مستطیل،شش یا هشت ضلعی یا دایره)تعداد و انواع دهانه بادگیر(یک دهانه و چهار دهانه)تعداد طبقه بادگیرساختمان داخل ستون38

اسلاید 39: شکل مقطع ستون(مربع،مستطیل،شش یا هشت ضلعی یا دایره)تصویر : بادگیر چهار طرفه مقطع مستطیلی خانه زرگرباشی یزدتصویر :بادگیر با مقطع دایره ای کاخ چهل ستون لرستانتصویر :بادگیر چهارطرفه با مقطع مربع خانه ای در کاشانتصویر :بادگیر شش طرفه در اردکان39

اسلاید 40: تعداد و انواع دهانه بادگیر(یک دهانه و چهار دهانه)تصویر :نمایی از دهانه بادگیر یک طرفه در اردکانتصویر :بادگیر آجری و تزیین شده در یزد40

اسلاید 41: تصویر :بادگیرهایی با دهانه مربعیتصویر :بادگیرهایی با دهانه مستطیلی41

اسلاید 42: تصویر :تزئینات دهانه های بادگیرها42

اسلاید 43: تصویر :طرحی اجمالی از بادگیر سه طرفه امام زاده حسین در طبس 43

اسلاید 44: تعداد طبقهتصویر :نمایی از بادگیر دو طبقه و چهارطرفه خانه آقازاده در ابرکوه44

اسلاید 45: ساختمان داخل ستونتصویر :پلان یک بادگیر با دو تیغه ضربدریتصویر :پلان یک بادگیر با سه تیغه متقاطع45

اسلاید 46: بادگیرهای منحصر به فردبادگیر هشت طرفه باغ دولت آباد یزدتصویر : بادگير باغ دولت آباد در شهر يزد كه با حدود 34 متر ارتفاع، بلند ترين بادگير جهان مي باشد46

اسلاید 47: تصویر : بادگير باغ دولت آباد در شهر يزد كه با حدود 34 متر ارتفاع، بلند ترين بادگير جهان مي باشد بادگیرهای منحصر به فرد47

اسلاید 48: بادگیر هشت طرفه باغ دولت آباد یزدتصویر :بادگير، تالار و ايوان باغ دولت آباد در يزد؛ به شبكه جريان آب از مخزن به زير بادگير، كف تالار، كف ايوان و نهايتاً محوطه باغ توجه كنيد.48

اسلاید 49: بادگیرهای حفره ای خانه بروجردی کاشانتصویر : بادگيرهای حفره ای خانه بروجردی ها49

اسلاید 50: بادگیرهای حفره ای خانه بروجردی کاشانتصویر : بادگيرهای حفره ای خانه بروجردی ها50

اسلاید 51: بادگیر چپقی سیرجانتصویر :نمایی از بادگیر چپقی سید علی اصغر رضوی در سیرجان51

اسلاید 52: تصویر :دهانه بادگیر چپقی سید علی اصغر رضوی در سیرجان52

اسلاید 53: بادگیر دو طبقه و چهار طرفه خانه آقازاده در ابرکوهتصویر :نمایی از بادگیر دو طبقه و چهارطرفه خانه آقازاده در ابرکوه53

اسلاید 54: بادگیر دوطبقه سطح مقع دایره ای کاخ جهل ستون در روستای سرهنگ آباد لرستانتصویر :بادگیر دوطبقه سطح مقع دایره ای کاخ جهل ستون در روستای سرهنگ آباد لرستان54

اسلاید 55: بادگیر خانه رجبی (دارالحکومه سابق) در سمنانتصویر :بادگیر بلند و منحصر به فرد خانه رجبی در سمنان55

اسلاید 56: بادگیر های آب انبارهاتصویر :آب انبار شش بادگیر در یزد56

اسلاید 57: تصویر :آب انبار هفت بادگیری در عصرآباد یزد57

اسلاید 58: تصویر :آب انبار هفت بادگیری در عصرآباد یزد58

اسلاید 59: تصویر :بادگیرهایی در دوحه59بادگیرهای کشورهای دیگر

اسلاید 60: بادگیرهای افغانستانبادگیرهای پاکستان60

اسلاید 61: بادگیرهای مصر(ملقف)61

اسلاید 62: بادگیرهای عراق62

اسلاید 63: 63

اسلاید 64: 64

اسلاید 65: نحوه ی عملکرد بادگیر در طول روز و شب65

اسلاید 66: 66

اسلاید 67: جریان هوا در ساختمان در صورت وجود یا عدم وجود بادگیر67

اسلاید 68: 68

اسلاید 69: 69

اسلاید 70: گونه شناسی بر مبنای جهت دریافت بادبادگیر یک طرفهبادگیر دو طرفه70

اسلاید 71: بادگیرچهارطرفهبادگیر شش یا هشت طرفه71

اسلاید 72: بادگیر با پلان مستطیلتیغه های ضربدریتیغه های عمود برهم به شکل صلیبتیغه های عمود برهم به شکلh72

اسلاید 73: گونه شناسی بادگیرها در پلانبادگیر با پلان مربعبادگیر با پلان مستطیل بادگیر با پلان شش و هشت ضلعی73

اسلاید 74: حجم عبوری جریان هوا در اشکال مختلف بادگیر74

اسلاید 75: مقایسه بادگیرهای با تیغه ی ضربدری وH شکل75

اسلاید 76: 76

اسلاید 77: بادگیرهای مدرن اخيرا با يك موضوع جالب برخورد كردم كه خيلي مايه تاسفم شد . ما قرنها پيش در كشورمون از بادگير استفاده مي كرديم و الان كه حرف از معماري eco-tech ميشه اصلا يادمون نمي ياد كه ما خودمون در گذشته پيشرو در اين نوع معماري بوديم ولي وقتي يكي از اين عناصر در معماري معاصر توسط معماران كشور هاي ديگه استفاده ميشه اسمشو خلاقيت و نوآوري مي گذاريم . اصلا هيچ توجهي به اين آموزگاران بزرگ كه گذشته براي معماران امروز بجا گذاشته توجه نمي كنيم و خيلي ساده از كنار آنها مي گذريم ،اين ‌منبع الهام غني مي توانند ما را بسوي خلاقيت هاي جديد راهنمايي كنند . تاريخ معماري ما بايد استادان ما به سوي معماري نوين باشد 77

اسلاید 78: بادگیرهای مدرن78

اسلاید 79: بادگیر های مدرن79

اسلاید 80: منابعبادگیر شاهکار مهندسی ایران نوشته :دکتر مهدی بهادری نژاد مهندس علیرضا دهقانیمعماری ایران اجرای ساختمان با مصالح سنتی تالیف:حسین زمرشیدی 80معماری ایرانی تقریر:استاد دکتر محمد کریم پیرنیا

اسلاید 81: سایتwww.daneshju.ir سایتwww. cgie.org.ir http://tarhememari.persianblog.ir/81دکتر مهدی بهادری نزادبادگیر شاهکار مهندسی ایران تهران-یزد1387دکترمهناز محمودی تحلیلی بر گونه شناسی معماری بادگیر های یزد ویافتن گونه بهینه کارکردی نشریه هنرهای زیبا زمستان1386

اسلاید 82: زمین و آسمان را و باد چالاک مزدا آفرید راوسره ی کوه البرز راخاک و همه ی چیزهای نیک را می ستاییمزرتشت82

اسلاید 83: گرداورندگان پریسا حجارزاده رضوان عبدلی معماری مقطع کارشناسی پاییز 9283