اقوام گیلان

صفحه 1:


صفحه 2:
لغت‌نامه دهخداء واژه گیلان را برگرفته از «گیل», به‌اضافة پسوند مکان «ان», به معناى محل سکونت گیل‌ها دانسته و افزوده‌است زبان پهلوی, گلان (120ع6) بونانی‌ها گلای (66۱26) بوده‌است كيلكهاء كالشهاء تاتهاء تالشها, ترکها و کردها و همچنین اقلیتهای مذهبی مثل ارامنه, یهودیها, زرتشتیها و... مجموعه جامعه گیلان را شکل می‌دهند. > ۲ در سراسرسَناط ق/جلگه ای گیلان پراکنده اند و به کشاورّژی اشتغال دارند و اولین اقوام ساکن در گیلان بوده آند: > ‎٠٠.١!‏ هم که تیره ای از گیلکها هستند که در مناطق کوهستانی و کوهپایه ای زندگی و با دامداری امرار معاش می‌کنند از اینرو فرهنگ این مردمان بسیار بکر و دست نخورده است و بسیاری از آیینها و اعیاد باستانی همراه با گاه شمار دیلمی و ‏موسیقی فولکلور هنوز که هنوز است در میان آنان رواج دارد. ‎ae‏ 7 2 اک ارما . يلل كاأونسيان هستيد و 0 لكل یازع اقا زو کویش مختص به خودادازند: 

صفحه 3:


صفحه 4:
* لاهیجان, ‎Sali‏ , آستانه اشرفبه و و كه نه تدريج به اويدف مارتدرات م ميري *كه در رشت, صومعه سرا , ‎tos Wee‏ 9 به ان سخن می‌گویند. گونة دیگری از گونه‌های گیلکی است که * مردم نواحی کوهستانی شرق گیلان و غرب مازندران, به آن سخن می‌گویند 

صفحه 5:
فولکلور گیلان نمونه‌ای قابل توجه از پیوندهای پیچیده بین رسوم قبل از اسلام و رسوم اسلامىاست. به طور خاص تلفیق‌گرابی درخت. گاو نر و تخم مرغ در جاهاى مقدس نظا امامزاده و بقعه برای شیعیان و تربت برای اقلیت سنی تالش, و اهمیت عناصر طبیعی در اجرای مراسم مذهبی قابل توجه‌است. اهمیت درختان بی‌شک مشخصه‌ای مهم در فولکلور انی‌است. ‎١‏ و «رآسمي که در طول زندگي يك فرد انجام مي شود ومحوز انجام آن» فرد انسان است.در این بخش آیینها و مراسمي انجام مي گیرد که به مقاطع مختلف زندگي يك فرد, از تولد تا مرگ مربوط مي شود. از جمله اين مراسم در گیلان: 

صفحه 6:
1-آیینها و مراسمي که در طول زندگي يك فرد انجام مي شود ومحور آن, فرد انسان است. 2 آیینها و مراسمي که در گردش يك سال قمري برگزار مي شود و برگزاري آنها به يك روز معين از سال بستكي دارد تاج ‎cle gall‏ مهم ورؤون طاشدرا: أقةارانده و وكتوم ساء رمضا ل عند فطر), 3-آيينها و مراسمي که در گردش يك سال خورشيدي برگزار مي شود. آئین نوروز/چهارشنبه سوری/سیزده بدر 4آیينها و مراسمي که در رابطه با فعاليتهاي توليدي و معشيتي انجام مي شود جين ‎٠‏ از مراسمازدواح/پروزش دام [اتکار 

صفحه 7:
مراسم ازدواج ‎taps ent‏ تردن عروس تهخانه دافادورا به اضطلاح گیشه یروا ‎cam‏ گوبت که با هیجان برین فسمت از مراسم عروسي و نقطه اوج این مراسم است 2 در شرق گیلان, نهالي را که از خانه پدر عروس کنده اند, همراهش مي کنند و اين نهال را عروس و دام وهی خانه داماد مي کارند ‎aan, >‏ از ژوتتتتاهاي غرب و شرق,.گبلان, ماذر غرُوش پاي خروسي را که از مادر داماد گرفتهء با رشته هاي رنگین ابریشمین به پاي مرغ مي بندد و آن مرغ وخروس را با عروس همراه مي کنند. و داحل یک قفس مي اندازند ‎ays >‏ خی از تقاط ان ال ‎Kaa, Go oc pees Mele. syle‏ نود ‎Sua‏ ‏بزکت به هفراه داشته باشدو به این ترتیب غروش عازم خانه بت مي,شود ‏اگر راه خانه داماد نزديك باشد. عروس را پیاده مي برند و اگر راه دور باشد. مرکبش اسبي ‏مزين و آراسته خواهد بود كه البته بايد نر و اخته نكرده باشد. 5 ‏> در مناطق شرق كيلان( روستاهاي كوهستاني ديلمان ). عروس از هر جوي آب روان که بگذرد ,بخشي از مهریه خود را به حضرت فاطمه الزهرااس».مي بخشد و جمع اين بخششها را ازطهربه او کم مي کنند. دز نیمه راه ,داماد با دو تن تناقدوس و سلدوش به پیشواز عروس مي آبد ويك تارنج . پرتقال و سیب بايك تکه قند به,طرف عروش پرتاب مي کند که مفهوم. برکت خواهي و طلب نيك بختي درآن نهفته است. مراسم داماد قاپان. 

صفحه 8:
ترانه هاى عاميانه كبلان از نظر موضوعٍ 1 ساس خرفه ای (كضت فار )2 مراسم ‎se cas)‏ توصيفى عاشقانه . كودكانه و لا-للى مذهبئو نوروزىخولنى( :نام موسیقی ها و آوازهای محلی ‎OMS‏ ‏خره ( خرلنگ), کشتی مقام ( در مراسم کشتی محلی اجرا می شود ) . عروسی بران , آهنگ ورزا جنگ (جنگ گاو نر), پهلوی خوانی ( دوبیتی گیلکی ) , بجارسری ( هنگام شالیکاری ) سازهای سنتی موسیقی ‎OME‏ : 8 آنا نقاره ‏ نی , سرنا (سرنای یا سورنا) : فلوت , دمبوك (تتبك) , دمیل ۳۷۲ | ل ار (دایره) دیاره زنگی . سنج . سانتور » گاوگورانه (سازك بادی) ‏ ( ۱۳ ‎tee‏ دور تالش , کیله تار . 

صفحه 9:


صفحه 10:
ء "لباس زن شرق گیلان به لباس "قاسم آبادی ۳ این لباس شامل یک روسری زیرین به نام (مندیل) که به جای آن از کلاه نیز استفاده شده و با تعداد زیادی سکه در قسمت پیشانی تزئین می‌شود البته این کلاه مختص قاسم آباد نیست, جلیقه اين لباس به مانند جلیقه‌های دیگر بوده با فرق اين که با سکه تزئین شده است. پیراهن لباس قاسم آبادی تفاوت خاصی با پیراهنهای نقاط مختلف گیلان دارد "لباس زن غرب گیلان "تالشی زار زیبا دوخته می‌شود. ویژگی‌های اين لباس عبارتند از استفاده از دوختهای ابتدایی که ‎Pew‏ ‏لباس را به حالت گسترده ای با نخهای رنگی و از سوی دست بخیه ساده می‌زدند. طرح گل و گلدان و طرح ماه و ستاره که در معماری ایران استفاده می‌شده از جمله طرحهایست که به همراه طرح زیگزاگ در اين لباس وجود دارد همچنین در دیلمان نوعی از دامن زنانه با حفظ نشانه‌های تاریخی آن از پارچه مخمل دوخته می‌شود لباس مرکزی گیلان با عنوان "رسوخی" معروف است لباس رسوخی بیشتر در شهر ماسوله دیده می‌شود که یادگار زمان قاجار است و از شهرهایی ‎Vlas; aisle‏ به گیلان رسوخ کرده است. 

صفحه 11:


صفحه 12:


صفحه 13:


صفحه 14:
5 7 تلوار / جلیقه(کت/کفش 1 ردان غرب كيلان : ‎١ 1‏ ۱ ( ۱ رمستان. جنس پارچه: پشمی بومی * کلاه چالگیزی یا چلگیزی کلاه مکان استفاده: نواحی کوهستانی هشتپر * کلاه ترکداز یا چهار گوش فصل استفاده: تابستان ,جنس پارچه : ‎oon‏ ‏* كلاه عرق چین فصل استفاده: تابستان , ‎ae 01‏ وری به رنگ سفید . زمان استفاده: هنگام خواب كلاه مردان شرق گیلان : * نمت کلاه ۱۵۲۸۲ ۱۱۸۱۸۸۲) جنس: نمد , شکل: تخم مرغی بلند,کوتاه و چهارگوش , رنگ: خردلی روشن , زمان استفاده : در روز عروسی داماد پرسر می گذارد * جلیقه جلیقه که آن را جلقته یا جلقده می گویند ,برای فصول پاییز و زمستان از جنس شال و برای . بهار و تابستان از پارچه های نازکتر دوخته می شد 

صفحه 15:
شلوار در غرب گیلان : شلوار مرذان تالش که آن را شلار می گویند دارای دمپای تنگ و اغلب به رنگ سیاه , شیری و فلفلی است . جنس این شلوار از پشم است. امروزه بعضی ازمردان مسن تر درفصل پاییژو زمستان , در منزل و یا برای مراجعه به بازار داخل روستاءاین شلوار رامی پوشند اما مراجعه به شهر از کت اا يعمولى كه مردان درشهر می پوشند, استفاده ی ۱ شلوارمردان درشرق نان درشرق كيلان نيز وی که دمپای آن برای پیرمردان, لوله ای ساده و برای جوانان 300 إوذا من بوشيدند . رنك اين شلوار تيره بوده است . کت: مردان تالش ازکتی ‎a‏ نام چوخا یا شکه که ازشال دوخته می شد استفاده می کردند . شکل این کت معمولی و دارای بقه برگردان است . مقدارشال مصرفی 12 گز و عرض شال برای دوخت 70-0 سانتیمتر است . در شرق گبلان و نواحی جلگه ای. مردان از پشمه چوخاءاز جنس شال کت می دوختند. لباس کوهستانی مردان : ۴ غرب گیلان : درنقاط کوهستانی تالش, باسلق , پوشش دامداران درفصل سرد می شود . ***شرق گیلان :شولا ( شب لا) ,نوعی پالتوی نمدی و بالا پوش يا تن پوش شب است که ۹ را می پوشند و بر سر پوستین می گذارند. 

صفحه 16:


صفحه 17:


صفحه 18:


اقوام گیالن الیاس علی نژاد تابستان 93 لغت‌نامه دهخدا، ه پسوند مکان «ان» ،به معنای محل واژه ٔ گیالن را برگرفته از «گیل» ،به‌اضاف ٔ سکونت گیل‌ها دانسته و افزوده‌است زبان پهلوی ،گِالن ()Gelan یونانی‌ها گِالی ( )Gelaeبوده‌است گیلکها ،گالشها ،تاتها ،تالشها ،ترکها و کردها و همچنین اقلیتهای مذهبی مثل ارامنه، یهودیها ،زرتشتیها‌ و ...مجموعه جامعه گیالن را شکل می‌دهند. « ه ای گیالن پراکنده‌اند و به کشاورزی اشتغال دارند گیلکها " در سراسر مناطق جلگ ‌ و اولین اقوام ساکن در گیالن بوده‌ اند. « گالشها" هم که تیره‌ای از گیلکها هستند که در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای زندگی و با دامداری امرار معاش می‌کنند از اینرو فرهنگ این مردمان بسیار بکر و دست نخورده است و بسیاری از آیینها و اعیاد باستانی همراه با گاه شمار دیلمی و موسیقی فولکلور هنوز که هنوز است در میان آنان رواج دارد. تالشها در غرب گیالن زندگی می‌کنند که بازمانده نسل کادوسیان هستند و موسیقی فولکلور بسیار غنی ،آیینها ،باورداشتها و گویش مختص به خود دارند. گیلکی زبان گیالن تاتی تالش ی رودبار ی • الهیجان ،سیاهکل ،آستانه اشرفیه و حسن‌کیاده ،کوچصفهان و لنگرود و رودسر که به تدریج به گویش مازندرانی می‌آمیزد. گیلکی شرق گیالن • که در رشت ،صومعه سرا ، خمام ،بندر انزلی ،فومن و شفت به آن سخcن می‌گویند. ه گیلکی گون ٔ رشت ه دیگری از گونه‌های گیلکی است که • گون ٔ مردم نواحی کوهستانی شرق گیالن و غرب مازندران c،به آن سخن می‌گویند ه گون ٔ .گالشی فولکلور فولکلور گیالن نمونه‌ای قابل توجه از پیوندهای پیچیده بین رسوم قبل از اسالم و رسوم اسالمی‌است .به طور خاص تلفیق‌گرایی درخت ،گاو نر و تخم مرغ در جاهای مقدس نظیر امامزاده و بقعه برای شیعیان و تربت برای اقلیت سنی تالش ،و اهمیت عناصر طبیعی در اجرای مراسم مذهبی قابل توجه‌است .اهمیت درختان بی‌شک مشخصه‌ای مهم در فولکلور گیالنی‌است. آيينها و مراسمي كه در طول زندگي يك فرد انجام مي شود ومحور انجام آن ،فرد انسان است.در اين بخش آيينها و مراسمي انجام مي گيرد كه به مقاطع مختلف زندگي يك فرد ,از تولد تا مرگ مربوط مي شود .از جمله اين مراسم در گيالن :مراسم فرزند خواهي و آداب و رسم هاي تولد؛ گاز فروشان« دندون فروشان» ,آيين ازدواج؛ عقد كنان ,حنابندان ،گيشه بري و آداب ومراسم سوگواري است -1آيينها و مراسمي كه در طول زندگي يك فرد انجام مي شود ومحور آن ،فرد انسان است. -2آيينها و مراسمي كه در گردش يك سال قمري برگزار مي شود و برگcزاري آنها به يك روز معين از سال بستگي دارد شب اول ماه ,ماه محرم و روز عاشورا ,اعتقادات و رسوم ماه رمضان(عيد فطر), -3آيينها و مراسمي كه در گردش يك سال خورشيدي برگزار مي شود. آئین نوروز/چهارشنبه سوری/سیزده بدر -4آيينها و مراسمي كcه در رابطه با فعاليتهاي توليدي و معشيتي انجام مي شود جشن برداشت برنج /مراسم ازدواج/پرورش دام،صید ماهی،شکار مراسم ازدواج گيشه بري: بردن عروس به خانه داماد را به اصطالح گيشه بري مي گويند ،كه با هيجان ترين قسمت از مراسم عروسي و نقطه اوج اين مراسم است در شرق گيالن ,نهالي را كه از خانه پدر عروس كنده اند ،همراهش مي كنند و اين نهال را عروس و داماد ،با هم در خانه داماد مي كارند بعضي از روستاهاي غرب و شرق گبالن ،مادر عروس پاي خروسي را كه از مادر داماد گرفته، با رشته هاي رنگين ابريشمين به پاي مرغ مي بندد و آن مرغ وخروس را با عروس همراه مي كنند ,و داخل یک قفس می اندازند در خيلي از نقاط گيالن نان وآرد را در سفره اي ،به كمر عروس مي بندند تا با خود خير و بركت به همراه داشته باشدو به اين ترتيب عروس عازم خانه بخت مي شود اگر راه خانه داماد نزديك باشد .عروس را پياده مي برند و اگر راه دور باشد ،مركبش اسبي مزين و آراسته خواهد بود كه البته بايد نر و اخته نكرده باشد. در مناطق شرق گيالن( روستاهاي كوهستاني ديلمان ) ،عروس از هر جوي آب روان كه بگذرد ،بخشي از مهريه خود را به حضرت فاطمه الزهرا‹س› مي بخشد و جمع اين بخششها را ازمهريه او كم مي كنند .در نيمه راه ،داماد با دو تن ساقدوس و سلدوش به پيشواز عروس مي آيد و يك نارنج ،پرتقال و سيب يا يك تكه قند به طرف عروس پرتاب مي كند كه مفهوم بركت خواهي و طلب نيك بختي درآن نهفته است .مراسم داماد قاپان. موسیقی ترانه های عامیانه گیالن از نظر موضوع : ...قهرمانی و حماسی ،حرفه ای ( كشت و كار ) ،مراسم ( جشن عروسی ،تولد ،عیدها و تcccوصcیفی ،عاشcقانcه ،كccودcكانcه و الcccالیcی ،مcذهبیو نccوروزcیخcواcنcی) :نام موسیقی ها و آوازهای محلی گیالن خره ( خرلنگ) ،كشتی مقام ( در مراسم كشتی محلی اجرا می شود ) ،عروسی بران ،آهنگ ورزا جنگ (جنگ گاو نر) ،پهلوی خوانی ( دوبیتی گیلكی ) ،بجارسری ( هنگام شالیكاری ) سازهای سنتی موسیقی گیالن : كرنی یا كرنا ،نقاره ،نی ،سرنا (سرنای یا سورنا) ،فلوت ،دمبوك (تنبك) ،دمبل ،بلی بوم (دهل) ،دیاره (دایره) ،دیاره زنگی ،سنج ،سانتور ،گاوگورانه (سازك بادی) ،شت (نوعی نی) ،دوتار تالش ،گیله تار . لباس محلی در لباس سنتی این خطه سرسبز می‌ توان طبیعت رنگارنگ و زیبا را به وضوح مشاهده کرد. ملوک وکیلی افزود :گیالن سرزمین رنگها ،مروارید باران ،جنگلهای سبز ،گلهای الوان است که این همه در پوشش محلی زنان گیلک نمودار بوده‌است بخشهای اصلی لباس محلی زنان روسری و سربند (لچک) ،پیراهن یا جمه ،جلیقه کت ،الجاقبا ،دامن ،شلیته ،شلوار و چادر کمر از جمله بخشهای اصلی لباس محلی زنان گیالن است بخشهای اصلی لباس محلی مردان کاله /شلوار /جلیقه/کت/کفش که با توجه به مناطق متفاوت است لباس محلی زنان " ،لباس زن شرق گیالن به لباس "قاسم آبادی این لباس شامل یک روسری زیرین به نام (مندیل) که به جای آن از کاله نیز استفاده شده و با تعداد زیادی سکه در قسمت پیشانی تزئین می‌شود البته این کاله مختص قاسم آباد نیست ،جلیقه این لباس به مانند جلیقه‌های دیگر بوده با فرق این که با سکه تزئین شده است .پیراهن لباس قاسم آبادی تفاوت خاصی با پیراهنهای نقاط مختلف گیالن دارد "لباس زن غرب گیالن "تالشی بسیار زیبا دوخته می‌شود ،ویژگی‌های این لباس عبارتند از استفاده از دوختهای ابتدایی که سطح لباس را به حالت گسترده ای با نخهای رنگی و از سوی دست بخیه ساده می‌زدند ،طرح گل و گلدان و طرح ماه و ستاره که در معماری ایران استفاده می‌شده از جمله طرحهایست که به همراه طرح زیگزاگ در این لباس وجود دارد همچنین در دیلمان نوعی از دامن زنانه با حفظ نشانه‌های تاریخی آن از پارچه مخمل دوخته می‌شود لباس مرکزی گیالن با عنوان "رسوخی" معروف است لباس رسوخی بیشتر در شهر ماسوله دیده می‌شود که یادگار زمان قاجار است و از شهرهایی مانند زنجان به گیالن رسوخ کرده‌ است. لباس محلی مردان کاله /شلوار /جلیقه/کت/کفش کاله مردان غرب گیالن : * شال کاله فصل استفاده :زمستان ،جنس پارچه :پشمی بومی * کاله چالگیزی یا چلگیزی کاله مکان استفاده :نواحی کوهستانی هشتپر * کاله ترکدار یا چهار گوش فصل استفاده :تابستان ،جنس پارچه :پارچه سفید * کاله عرق چین فصل استفاده :تابستان ، جنس پارچه :توری به رنگ سفید ، زمان استفاده :هنگام خواب کاله مردان شرق گیالن : * نمت کاله ()NAMAT KOLAH جنس :نمد ،شکل :تخم مرغی بلند،کوتاه و چهارگوش ،رنگ :خردلی روشن ، زمان استفاده :در روز عروسی داماد برسر می گذارد * جلیقه جلیقه که آن را جلقته یا جلقده می گویند ،برای فصول پاییز و زمستان از جنس شال و برای .بهار و تابستان از پارچه های نازکتر دوخته می شد شلوار در غرب گیالن : شلوار مردان تالش که آن را شالر می گویند دارای دمپای تنگ و اغلب به رنگ سیاه ،شیری و فلفلی است .جنس این شلوار از پشم است .امروزه بعضی ازمردان مسن تر درفصل پاییزو زمستان ،در منزل و یا برای مراجعه به بازار داخل روستا،این شلوار رامی پوشند اما هنگام مراجعه به شهر از کت و شلوار معمولی که مردان درشهر می پوشند ،استفاده می کنند . شلوارمردان درشرق گیالن : مردان درشرق گیالن نیز شلواری که دمپای آن برای پیرمردان ،لوله ای ساده و برای جوانان دکمه ای بود ،می پوشیدند .رنگ این شلوار تیره بوده است . کت: مردان تالش ازکتی به نام چوخا یا شکه که ازشال دوخته می شد استفاده می کردند .شکل این کت معمولی و دارای یقه برگردان است .مقدارشال مصرفی 12گز و عرض شال برای دوخت 70-80سانتیمتر است .در شرق گیالن و نواحی جلگه ای ،مردان از پشمه چوخا،از جنس شال کت می دوختند. لباس کوهستانی مردان : *** غرب گیالن :درنقاط کوهستانی تالش ،باسلق ،پوشش دامداران درفصل سرد می شود . ***شرق گیالن :شوال ( شب ال) ،نوعی پالتوی نمدی و باال پوش یا تن پوش شب است که چوپانان آن را می پوشند و بر سر پوستین می گذارند.