صفحه 1:
صفحه 2:
بازگاوی تئوری های دستوری حسابداری
درس 8
تلوری حسابداری۲
استاد 9
جناب آقاى دكتر طالب نیا
ارائه دهنده ©
سمپرا سلطانی
٩۳ بهار
صفحه 3:
:چکیده
در این توشتار مطالعات انجام شده در رابطه با تتوری های
دستوری حسابداری ۰ مطالعات مک نیل(۱۹۲۹).بسی تن و
لیتلتن (۱۹۴۰. لیتلتن(۰۱۹۵۳ چامبرز (۱۹۶۴)و
ایجیری(۱۹۷۵) ارایه می شود و در نهایت,برخی از عقاید نظریه
پردازان مذکور مطرح و براساس مقایسه تطبیقی بین گارهای
انجام شده .نحوه عمل جاری حسابداری پرای درک این ثتوری
ها مورد بررسی قرار می گیرد
صفحه 4:
©
از دهه ۱۹۶۰.تحقیقات حسابداری به طور فزاینده ای از جانب تثوری
دستوری به سمت تئوری اثباتی حرکت کرده است.تئوریهای اثباتی در
صدد تبیین و توصیف چرایی وچگونگی تهیه اطلاعات و گت زارش
اطلاعات حسابداری به استفاده کنندگان می باشد.تثوریهبرتوری به
عنوان تئوری های هدف محور,با کمک استنتاج و فرضیاهمژهماف توصیف
شوندروچگونگی تهیه انتقال اطلاعات به مخاطبین می atl واوضاع
جهان واقع را"نه آنگونه که هست "بلکه "آنگونه که باید باشد این
es, es |
توری حسابداری به دنبال توصیف مبانی اندازه گیری در |
سابداری .به ویژه رویه های حسابداری و محتوای گزارش ما
ان سه رویکرد در مورد تحقیقات دستوری حسابداری به
8 عبارت است ازنمدل قباسی تمد استقرایی-رویگره سودمندی
در تصمیم گیری
:مقدمه
صفحه 5:
تثوری های قیاسی با تعدادی از قضیه های اثبات شده حسابداری و اهداف
فرضی شروع و به دنبال آن اصول و رویه های حسابداری استنتاج می
.گردد نظریه پردازان قیاسی در اجرای روش مزبور از كل به جز مى رسند
یک مدل استقرایی , از یک صورت کلی از مشاهدات و پدیده های تجربی و
مفاهیم غیر تجربی و شیوه های اجرایی و عملی حسابداری حاصل مى
٠ شود
در رويكرد سودمندى در تصميم كيرى, اطلاعات مربوط به مدل يا معيار
تصمیم جدا و با داده های مورد نیاز جهت پیاده سازى مدل هاى تصميم
به طور فرضی ,مقایسه می گردد . در رویکرد سودمندی در تصمیم
گیری . تمرکز بر استفاده کنندگان گزارش های مالی و تصمیم ها
ونیازمندی های اطلاعاتی و توان آنان برای تحلیل و بکار گیری اطلاعات
می باشد
صفحه 6:
صفحه 7:
مک نیل-۱۹۳۹
مك نيل با مخالفت های شدید در برابر عمل جاری حسابداریاندیشه ای نو 9
را در عرصه حسابداری به وجود آورد.اومعتقد بود که فعالیت اصلی
حسابداری.گزارش واقعیت های اقتصاد جاری می باشد وصورت های مالی
این واقعیت ها را ارایه نمی کند.در نتیجه.اطلاعات آنها برای سرمایه گذاران
و اعتبار دهندگان گمراه کننده است
مک نیل با ارائه یک مدل استقرایی,حسابداری را ابزاری می داند که واقعیت 0
هاى اقتصادی کنونی را منعکس می کند. ارزش خروجی جاری نشان
دهنده مبلغی از پول نقد است که می توان بر آن اساس.یک قلم دارایی را
فروخت یا یک بدهی را دوباره تامین مالی کرد
بهای تمام شده تاریخی .ارزش یک دارایی ثابت با پذیرفتن فرض تداوم
فعالیت می باشد که مک نیل از ان به عنوان sya ارزش ah ole
So ابي
suber فلت —
داده می شود که مک ۳
موس
صفحه 8:
به نظر وی,ارزش دارایی همان ارزش 9
اقتصادی می باشد که از عرضه وتقاضا
برای ان دارایی در یک بازار آزاد و رقابتی
پدید می آید.به عقیده وی بهای تمام شده
تاربخی باید تنها در مورد دارایی هایی که
بازار فعال داد وستد و امکان تولید مجدد
انها وجود ندارد ار قعل دارایی های
.نامشهود ومعادن و....)به كار كرفته شود
برای محاسبه استهلاک به جاى بهاى تمام ©
شده تاریخی از ارزش جاری اقتصادی
دارایی استفاده می کند. وی استهلاک را به
عنوان زیان کاهش در ارزش دارایی به دلیل
.فرسودگی و کهنگی فیزیکی تعریف می کند
صفحه 9:
صفحه 10:
سودمندی اطلاعات یکی از هدف های اصلی حسابداری است .انتقاد وارده ©
بر طرح پیشنهادی مک نیل لن است که مقایسه داده های صورت هاى
مالی در طول زمان کار ساده ای نمی باشد و اگر اطلاعات مقایسه ای
جهت انعکاس ارزش های جاری در تاریخ ترازنامه بازبینی نشود اعتبار
.امر مقایسه مختل خواهد شد
صفحه 11:
پی-تن و لیتلتن -۱۹۴۰
پی تن ولیتلتن فهرستی از اصول حسابداری را با تصور پیوستگی زمانی عملیات ٩
یا عمر نامحدود واحد انتفاعی ارائه به چرایی تخصیص و تسهیم هزینه ها به
همراه مفهوم کار ساز تطابق برای تعیین دوره به دوره سود واحد انتفاعی
.پرداخته است
در روش به کار گرفته شده توسط پی تن ولیتلتن به عنوان یک کار قیاسی از ٩
شش فرض بنیادی استفاده شده که بشرح زیر می باشد
فرضت فکیکش خصینوا حدلننتفاعی 1
فرضتداهم ف علیت2
فرضرملاحظالندازلد گسیری 3
صفهوم ترکیبهزینه-4
مفهوم تاو دستاوردها -5
9 صفهوم شولهد عینیو قلبلیثبات6
صفحه 12:
#فرض تفکیک شخصیت 9
واحد انتفاعی یک شخصیت حسابداری متمایز وجدا از مالکان و سایر واحدهای انتفاعی است
:فرض تداوم فعاليت *
اكى از تداوم فعاليت هاى واحد انتفاعى است.مكر اينكه شواهدی خلاف آن در دسترس قرار كيرد
: فرض ملاحظات اندازه گیری *
«مبتنى بر تنوع معاملات و مبادلات و معاوضه هاى واحد انتفاعى با ديكر بخش ها مى باشد
مفهوم تركيب هزينه ها
ابدارى به عنوان كام هايى براى طبقه بندى و تجديد طبقه بندى متناسب با بخش ها و هزينه
.هاى توليدى(مواد.دستمزد و سربار)تعريف مى كند
:مفهوم تلاش و دستاورد ها
انظر آنها .مفاهيم هزينه.درآمد.تعهدو انتقال از اين مطابقت بر كرفته شده است.براساس اين فرض
بدیهی , هزینه ها و درآمد ها به عنوان تلاشها و دستآورد های اندازه گیری شده, در نظر گرفته
۰ می شود
:مفهوم شواهد عینی و قابل اثبات
ین عناصر حسابداری و یک افزوده لازم برای اجرای درست عملکرد حسابداری در
.جهت تهیه اطلاعات مفید است
صفحه 13:
صفحه 14:
لیتلتن -۱۹۵۳
در اين روش بيشتر از روش استقرايى استفاده شده و موضوعات 0
فلسفى از قبيل ماهيت تئورى حسابدارى و روابط بين تئوری و عمل
.خسابدارى نيزكر اين بخث قرار كرفتة شدة است
صفحه 15:
پنج اصل بنیادی لیتلتن جهت ترسیم واحد انتفاعی
ماهیتوچودیولحد انتفاعیشاملارلته خدمالقتصادی فید(ز قبیلف راهم 1
.آوردنک الا ليجاد لشتغلقومى اشد
ولحل النتفاعى يكواحد لقتصادىم نسجم لستليزولحد .دارلىويكوحدتبه هم -2
لیاوا نت کم سب چرخه لعلادواریرا دنب لهیک ند که بولی-3
3 رمدادم هایمربوط به ولحد لنتفاعیرا ب ق طعاتم قایسه
.پذیر زمانیبدستمیدهد
بالهمیتتریرداده هایمرتبط با همه بخشهایا در درآمد(سود)ولحد -4
بلنتفاعی|نعکاس بافته.یا در عملیاتواحد لنتفاعیمستتر میساشد
.ولحد لنتفاعي قعا_ لیتخود را تا آینده قابلپ یشب نی|دلمه میدهد -5
صفحه 16:
صفحه 17:
جامبرز-۱۹۶۶
مضمون اصلی الگوی فکری چامبرزتفاهم و سازش می باشد.او فرض را بر آن قرار می 9
دهد که واحد انقاعی از طریق میادلات.شرایط حاکم بر بازار را می پذیرد. براساس فرض
امه تاکید و وضعیت مالی را به عنوان توانایی واحد
بنیادی سازش.چامبرز پیشتر بر
نتفاعی برای مشارکت در مبادلات تعریف می کند.وی همچنین بر گزارش ارزش جاری
دارایی ها و بدهی ها تاکید دارد.په صورتی که دارایی ها به ارزش فروش مجدد(مثلا
ارزش خالص بازیافتنی/و بدهی ها به ارزش فعلی پرداخت های آتی گزارش شوند
از نظر جامبرزءتغييرات در سطح عمومی قیمت ها باید در صورت وضعیت 6
مالی(ترازنامه/انعکاس یابد و سود خالص حاصل از این تغییرات (با عنوان تعدیلات ناشی
نگهداشت سرمایه)تعدیل و در صورت وضعیت مالی اولیه نشان داده شود چامبرزهزینه
استهلاک دارایی ها را ناشی از فرایند تخصیص بهای دارایی های استهلاک پذیر نمی
داند,بلکه کاهش در ارزش فروش مجدد دارایی به دلیل کهنگی.فرسودگی وازمد افتادگی
.فتاوری راهزینه استهلاک تلقی می کند
«چامبرز بر ارزش دارایی ها در مبادلات و نه در استفاده تاکید دارد ©
صفحه 18:
ساختار تلوری چامبوز
صفحه 19:
ابجیری -۱۹۷۵
ایجیری به عنوان یک نظریه پرداز استقرایی.یکی از طرفداران پروپا قرص اصل
.بهای تمام شده تاربخی می باشد
او از یک طرف سه فرض بدیهی را مطرح می سازد و ادعا می کند که عملکرد
سنتی حسابداری می تواند از اين مفروضات بنیادی نشأت بگیرد و از طرف
.دیگر,دلایلی را هم برای توجیه اصل بهای تمام شده تاریخی ارائه می کند
فرضیات بدیهی وی عبارت است از فرض بدیهی کنترل(بر منابع» فرض بدیهی
.کمیت و فرض بدیهی مبادله
صفحه 20:
به رغم انتقاداتی که از بهای تمام شده تاریخی.شامل مفروضات غیر واقعی.ناسا زگاری
درونی اصول,قواعد و میثاق هاءفقدان مصداق عینی برای اصطلاحات و ارقام
حسابداری.نامربوط بودن مدل های تصمیم گیری و پیامدهای منفی حاصل از آن
قابل طرح است.ایجیری در راستای استدلال های مدافعان بهای تاریخی مبنی بر
پایداری این اصل و سودمندی اش در ارزیابی مباشرت.تاریخ گرایی و تصمیم
گیریدلایل عمده ای را در طرفداری از اصل بهای تمام شده تاریخی به شرح زیر
:بیان می کند
الف-عملکرد صحیح مسئولیت پاسخگوییبر مبنای ثبت درست فعالیت های 9
.گذشته استوار است و این امرنیازمند ثبت همه معاملات حقیقی خواهد بود
ب-این اصل.زمینه مساعدی را برای دستیابی به بسیاری از معیارهای مفید 9
.عملکرد ایجاد می کند
.ج-بهای تمام شده تاریخی.در تصمیمات کلی اقتصادی مفید می باشد ٩
صفحه 21:
تفاوت رویکرد مطرح شده توسط ایجیری در قالب مسئولیت پاسخگویی(شامل روابط
بین پاسخ خواه,پاسخگو و حسابدار) از رویکرد سودمندی در تصمیم گیری,با عنایت
:به موارد ذیل مشخص تر می شود
رميكرد ندودر تصمیم گبریر برونداد سيستم حسابدارىدر قا لج1 ©
تهاىما ل ىتاكيد دارد.در حاسلی: لميتياسخكويى, ل
.سیستملطاهاتیو a از ae اکید میکند
نگرشپ اسخگوییاز فشار بولیارلثه لطلهاتس و گیرلنه جلوگیریک رده و بر-2 6
seul. ۳ ببونجانبداریتاکید دارد
لساسنكرش مب ليت اسخكوييهدفحسابدارىليجاد سيستم 3 ©
.مناسبجريازإطاها تب اسخكو و ياسخ خوله لست
صفحه 22:
ساختار تنوری ایجیری
صفحه 23:
خلاصه و جمع بندی
:نظریه پردازان در حوزه دستوری حسابداری به دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند
.گروه اول موافقان اصل بهای تمام شده تاریخی که شامل پی تن لیتلتن و ایجیری
.و گروه دوم.موافقان ارزش بازار که شامل مک نیل و چامبرز می باشد
گروه اول اصل بهای تمام شده تاريخى ييشنهاد مى كند و از كروه دوم مك نيل ©
استفاده از قيمت بازار(زمانى كه اين قيمت ها در دسترس باشد). بهاى جايكزينى(در
مواردی که دارایی غیر قابل داد و ستد ولی تجدید يذير باشد )و بهاى تمام شدة
تاریخی ( در مورد دارایی هایی که نه قابلیت داد و ستد و نه قابلیت تولید مجدد را
اد می کند.چامبرزقيمت فروش مجددارزش بازیافتنی) را پيشنهاد
می کند و لیتلتنءافشای اطلاعات اضافی شامل قیمت بازار را جهت افزایش توانایی و
.تفسیر اطلاعات استفاده کنندگان توصیه می BS
ندارند. ) را پ
صفحه 24:
بیشتر تفاوت ها بين عقايد صاحب نظران مذکور حول محور اندازه گیری در حسابداری
می باشد.برای مثال ایجیری مفهوم مسئولیت پاسخگویی را مرکز ثقل حسابداری و
گزارشگری مالی می داند.از نظر لیتلتنءیک واحد انتفاعی یک واحد اقتصادی که کالا
و خدمات را ارائه و عملکرد آن در راستای دستیابی به اهدافشان مورد بررسی و
.قضاوت قرار می گیرد
در این مقاله نشان داده شده است که بین نظریه پردازان,تفاوت اندکی در رابطه با ٩
مفروضات » پی تن و لب
صريح از فرض تداوم فعاليت استفاده مى كند ولى ايجيرى به طور ضمنى از آن در
تحلیل های خود استفاده می کند.این در حالی است که چامبرز فرض تداوم فعالیت
در قالب یک واحد اقتصادی که به صورت دائم در معرض انحلال اختیاری قرار داده
است تصور می کند. البته سایر نظریه پردازان چنین برداشتی از مفهوم فرض تداوم
© .فعالیت را پدیده ای نامربوط در ساختار تثوری حسابداری می داند
ین حسابداری وجود دارد.برای مثال.مک
صفحه 25:
بازکاوی تئوری های دستوری حسابداری
درس
o
تئوری حسابداری2
استاد
o
جناب آقای دکتر طالب نیا
ارائه دهنده
o
سمیرا سلطانی
بهار92
:چکیده
در این نوشتار،مطالعات انجام شده در رابطه با تئوری های
دستوری حسابداری ،مطالعات مک نیل(،)1939پــــی تن و
لیتلتن ( ،)1940لیتلتن( ،)1953چامبرز ()1964و
ایجیری( )1975ارایه می شود و در نهایت،برخی از عقاید نظریه
پردازان مذکور مطرح و براساس مقایسه تطبیقی بین کارهای
انجام شده ،نحوه عمل جاری حسابداری برای درک این تئوری
.ها مورد بررسی قرار می گیرد
:مقدمه
از دهه ،1960تحقیقات حسابداری به طور فزاینده ای از جانب تئوری
دستوری به سمت تئوری اثباتی حرکت کرده است.تئوری های اثباتی در
صدد تبیین و توصیف چرایی وچگونگی تهیه اطالعات و گــــزارش
اطالعات حسابداری به استفاده کنندگان می باشد.تئوری دستوری به
عنوان تئوری های هدف محور،با کمک استنتاج و فرضیات هدف،توصیف
می شوند،وچگونگی تهیه انتقال اطالعات به مخاطبین می باشد واوضاع
جهان واقع را“نه آنگونه که هست ”بلکه “آنگونه که باید باشد ”بیان
.می کند
تئوری دستوری حسابداری به دنبال توصیف مبانی اندازه گیری در
حسابداری ،به ویژه رویه های حسابداری و محتوای گزارش مالی می باشد
که تاکنون سه رویکرد در مورـد تحقیقات دستوری حسابداری به کار
گرفته شده عبارت است از:مدل قیاسی-مدل استقرایی-رویکرد سودمندی
در تصمیم گیری
تئوری های قیاسی با تعدادی از قضیه های اثبات شده حسابداری و اهداف
فرضی شروع و به دنبال آن اصول و رویه های حسابداری استنتاج می
.گردد نظریه پردازان قیاسی در اجرای روش مزبور از کل به جز می رسند
یک مدل استقرایی ,از یک صورت کلی از مشاهدات و پدیده های تجربی و
مفاهیم غیر تجربی و شیوه های اجرایی و عملی حسابداری حاصل می
.شود
در رویکرد سودمندی در تصمیم گیری ,اطالعات مربوط به مدل یا معیار
تصمیم جدا و با داده های مورد نیاز جهت پیاده سازی مدل های تصمیم
به طور فرضی ,مقایسه می گردد .در رویکرد سودمندی در تصمیم
گیری ,تمرکز بر استفاده کنندگان گزارش های مالی و تصمیم ها
ونیازمندی های اطالعاتی و توان آنان برای تحلیل و بکار گیری اطالعات
.می باشد
پنج کوشش مهم مبتنی بر مدل های رایج قیاسی-استقرایی
یل ا عنوانحقیقتدر حسابداری 1-
مک :ب
ن
پ یت نول یتلتن:ب ا عنوانمقدمه ایب ر اصول 2-
حسابداریش رکتها
ل یتلتن:ب ا عنوانس اختار ت ئوریحسابداری 3 -
چامبرز:ب ا عنوانحسابدار ی،ارزیابیو رفتار 4-
اقتصاد ی
ایجیری:ب ا عنوانت ئوریاندازه گ یریدر 5-
حسابداری
مک نیل1939-
مک نیل با مخالفت های شدید در برابر عمل جاری حسابداری،اندیشه ای نو
را در عرصه حسابداری به وجود آورد.اومعتقد بود که فعالیت اصلی
حسابداری،گزارش واقعیت های اقتصاد جاری می باشد وصورت های مالی
این واقعیت ها را ارایه نمی کند.در نتیجه،اطالعات آنها برای سرمایه گذاران
و اعتبار دهندگان گمراه کننده است
.
مک نیل با ارائه یک مدل استقرایی،حسابداری را ابزاری می داند که واقعیت
های اقتصادی کنونی را منعکس می کند .ارزش خروجی جاری نشان
دهنده مبلغی از پول نقد است که می توان بر ان اساس،یک قلم دارایی را
فروخت یا یک بدهی را دوباره تامین مالی کرد
.
بهای تمام شده تاریخی ،ارزش یک دارایی ثابت با پذیرفتن فرض تداوم
فعالیت می باشد که مک نیل از ان به عنوان تئوری ارزش جاری یاد
میکند.باتوجه به اینکه قیمت خرید دارایی نمی تواند تغییر کند ،دارایی
ثابت باید در ترازنامه حتی بعد از تاریخ خرید هم به بهای تمام شده نشان
داده می شود.که مک نیل با این وضعیت مخالف است
.
ارزش
به نظر وی،ارزش دارایی همان
اقتصادی می باشد که از عرضه وتقاضا
برای ان دارایی در یک بازار آزاد و رقابتی
پدید می آید.به عقیده وی بهای تمام شده
تاریخی باید تنها در مورد دارایی هایی که
بازار فعال داد وستد و امکان تولید مجدد
انها وجود ندارد (از قبیل دارایی های
.نامشهود ومعادن و)....به کار گرفته شود
برای محاسبه استهالک،به جای بهای تمام
شده تاریخی از ارزش جاری اقتصادی
دارایی استفاده می کند .وی استهالک را به
عنوان@ زیان کاهش در ارزش دارایی به دلیل
.فرسودگی و کهنگی فیزیکی تعریف می کند
ساختار تئوری مک نیل
است .انتقاد وارده
سودمندی اطالعات یکی از هدف های اصلی حسابداری
بر طرح پیشنهادی مک نیل آن است که مقایسه داده های صورت های
مالی در طول زمان کار ساده ای نمی باشد و اگر اطالعات مقایسه ای
جهت انعکاس ارزش های جاری در تاریخ ترازنامه بازبینی نشود اعتبار
.امر مقایسه مختل خواهد شد
پیت)ن و لیتلتن1940-
پی تن ولیتلتن فهرستی از اصول حسابداری را با تصور پیوستگی زمانی عملیات
یا عمر نامحدود واحد انتفاعی ارائه ،به چرایی تخصیص و تسهیم هزینه ها به
همراه مفهوم کار ساز تطابق برای تعیین دوره به دوره سود واحد انتفاعی
.پرداخته است
در روش به کار گرفته شده توسط پی تن ولیتلتن به عنوان یک کار قیاسی ،از
:شش فرض بنیادی استفاده شده که بشرح زیر می باشد
ف)رضت))فکیکش)خصیتوا)حدا)ن)تفاعی1-
2ف)رضت )داو)م ف )ع)ا)لیت
)ظات)ندازا)ه) گ))یری3-
ف)رضم)الح ا
م)فهوم ت))رک)یبهزی)نه4-
م)فهوم ت))الشو د)س)تاورد)ها 5-
)لیتث)بات6-
م)فهوم ش)وا)هد ع)ینیو ق)اب ا)
:فرض تفکیک شخصیت
.که واحد انتفاعی یک شخصیت حسابداری متمایز وجدا از مالکان و سایر واحدهای انتفاعی است
•
:فرض تداوم فعالیت
.حاکی از تداوم فعالیت های واحد انتفاعی است،مگر اینکه شواهدی خالف آن در دسترس قرار گیرد
:فرض مالحظات اندازه گیری
.مبتنی بر تنوع معامالت و مبادالت و معاوضه های واحد انتفاعی با دیگر بخش ها می باشد
•
•
:مفهوم ترکیب هزینه ها
حسابداری به عنوان گام هایی برای طبقه بندی و تجدید طبقه بندی متناسب با بخش ها و هزینه
.های تولیدی(مواد،دستمزد و سربار)تعریف می کند
•
:مفهوم تالش و دستاورد ها
به نظر آنها ،مفاهیم هزینه،درآمد،تعهدو انتقال از این مطابقت بر گرفته شده است.براساس این فرض
بدیهی ,هزینه ها و درآمد ها به عنوان تالشها و دستآورد های اندازه گیری شده ,در نظر گرفته
.می شود
•
:مفهوم شواهد عینی و قابل اثبات
یکی از مهمترین عناصر حسابداری و یک افزوده الزم برای اجرای درست عملکرد حسابداری در
.جهت تهیه اطالعات مفید است
ساختار تئوری پی تن ولیتلتن
لیتلتن1953-
موضوعات
در این روش بیشتر از روش استقرایی استفاده شده و
فلسفی از قبیل ماهیت تئوری حسابداری و روابط بین تئوری و عمل
.حسابداری نیزدر این بحث قرار گرفته شده است
پنج اصل بنیادی لیتلتن جهت ترسیم واحد انتفاعی
ـدماتـقـتصادـیمـفید(از قــبیلفــراـهم1-
ا
مـاهیتوـجودـیواـحد اـنـتفاعی،شــامـلاراـئـه خ
ـتغاـلمـیبــاشد
.آوردـنکــاـ وال اـیـجاد اـش )
واـحد اـنـتفاعـی،یــکواـحد اـقـتصادـیمـنسجماـسـتاـیـنواـحد ،داراـییــکوـحدتبــه هـم 2-
ـیـسـت
.بــافـته اـقـتصاد ا
فــعاــلیتهایواـحد اـنـتفاعی،یــکمـسیر چـرخـه اـی(ادوارـی)را دـنـباـلمـیکــند.کــه بــراـی3-
ـسبــطعاتمـقایـسه
فــشردـهـ کــردـندادـهـ هایمـربوط بــه واـحد اـنـتفاعیرا بــر ح ق
.پــذیر زـمانـی،بــدسـتمـیدـهد
بــا اـهمیتتــریـندادـهـ هایمـرتـبط بــا هـمه بــخشها،یــا در درآـمد(ســود)واـحد 4-
ـنـتفاعیـنـعکاسیــافـته،یــا در عـملیاتواـحد اـنـتفاعیمـستتر مـیبــاشد
ا
.ا
.واـحد اـنـتفاعیفــعاــلیتخـود را تــا آـیـندهـ قــابـلپــیشیــنیاداـمـه مـیدـهد 5-
ساختار تئوری لیتلتن
چامبرز1966-
مضمون اصلی الگوی فکری چامبرز،تفاهم و سازش می باشد.او فرض را بر آن قرار می
دهد که واحد انتفاعی از طریق مبادالت،شرایط حاکم بر بازار را می پذیرد .براساس فرض
بنیادی سازش،چامبرز بیشتر بر ترازنامه تاکید و وضعیت مالی را به عنوان توانایی واحد
انتفاعی برای مشارکت در مبادالت تعریف می کند.وی همچنین بر گزارش ارزش جاری
دارایی ها و بدهی ها تاکید دارد،به صورتی که دارایی ها به ارزش فروش مجدد(مثال
.ارزش خالص بازیافتنی)و بدهی ها به ارزش فعلی پرداخت های آتی گزارش شوند
از نظر چامبرز،تغییرات در سطح عمومی قیمت ها باید در صورت وضعیت
مالی(ترازنامه)انعکاس یابد و سود خالص حاصل از این تغییرات (با عنوان تعدیالت ناشی
نگهداشت سرمایه)تعدیل و در صورت وضعیت مالی اولیه نشان داده شود.چامبرز،هزینه
استهالک دارایی ها را ناشی از فرایند تخصیص بهای دارایی های استهالک پذیر نمی
داند،بلکه کاهش در ارزش فروش مجدد دارایی به دلیل کهنگی،فرسودگی وازمد افتادگی
.فناوری راهزینه استهالک تلقی می کند
.چامبرز بر ارزش دارایی ها در مبادالت و نه در استفاده تاکید دارد
ساختار تئوری چامبرز
ایجیری1975-
ایجیری به عنوان یک نظریه پرداز استقرایی،یکی از طرفداران پروپا قرص اصل
.بهای تمام شده تاریخی می باشد
او از یک طرف سه فرض بدیهی را مطرح می سازد و ادعا می کند که عملکرد
سنتی حسابداری می تواند از این مفروضات بنیادی نشأت بگیرد و از طرف
.دیگر،دالیلی را هم برای توجیه اصل بهای تمام شده تاریخی ارائه می کند
فرضیات بدیهی وی عبارت است از فرض بدیهی کنترل(بر منابع) ،فرض بدیهی
.کمیت و فرض بدیهی مبادله
به رغم انتقاداتی که از بهای تمام شده تاریخی،شامل مفروضات غیر واقعی،ناسازگاری
درونی اصول،قواعد و میثاق ها،فقدان مصداق عینی برای اصطالحات و ارقام
حسابداری،نامربوط بودن مدل های تصمیم گیری و پیامدهای منفی حاصل از آن
قابل طرح است،ایجیری در راستای استدالل های مدافعان بهای تاریخی مبنی بر
پایداری این اصل و سودمندی اش در ارزیابی مباشرت،تاریخ گرایی و تصمیم
گیری،دالیل عمده ای را در طرفداری از اصل بهای تمام شده تاریخی به شرح زیر
:بیان می کند
الف-عملکرد صحیح مسئولیت پاسخگویی،بر مبنای ثبت درست فعالیت های
.گذشته استوار است و این امر،نیازمند ثبت همه معامالت حقیقی خواهد بود
ب-این اصل،زمینه مساعدی را برای دستیابی به بسیاری از معیارهای مفید
.عملکرد ایجاد می کند
.ج-بهای تمام شده تاریخی،در تصمیمات کلی اقتصادی مفید می باشد
تفاوت رویکرد مطرح شده توسط ایجیری در قالب مسئولیت پاسخگویی(شامل روابط
بین پاسخ خواه،پاسخگو و حسابدار) از رویکرد سودمندی در تصمیم گیری،با عنایت
:به موارد ذیل مشخص تر می شود
1روـیـکرد ســودـمـندیدر تــصمیم گــیری،بــر بــروـنداد ســیستم حـسابدارـیدر قــاــلب
صــورـتهایمـاــلیتــاکـید دارد،در حـاــلیکــه نــگرشمـسئولـیتپــاسـخگویـی،بــر کــل
.ســیستماـطـالعاتـیو فــراـتر از صــورـتهایمـاــلیتــاکـید مـیکــند
نــگرشپــاسـخگویـیاز فــشار بــراـیاراـئـه اـطـالعاتســوگـیراـنـه جـلوگـیریکــردـهـ و بــر 2-
.اـیـجاد یــکســیستماـطـالعاتقــویو بــدوـنجـانـبدارـیتــاکـید دارد
ـیـیـجاد ســیستم 3-
بــر اـساسنــگرشمـبتنیبــر مـسئولـیتپــاسـخگویـی،هدفحـسابدار ا
.مـناسـبجـریاناـطـالعاتپــاسـخگو و پــاسـخ خـواـهـ اـسـت
ساختار تئوری ایجیری
خالصه و جمع بندی
:نظریه پردازان در حوزه دستوری حسابداری به دو گروه اصلی طبقه بندی می شوند
.گروه اول موافقان اصل بهای تمام شده تاریخی که شامل پی تن ،لیتلتن و ایجیری
.و گروه دوم،موافقان ارزش بازار که شامل مک نیل و چامبرز می باشد
گروه اول اصل بهای تمام شده تاریخی پیشنهاد می کند و از گروه دوم مک نیل
استفاده از قیمت بازار(زمانی که این قیمت ها در دسترس باشد) ،بهای جایگزینی(در
مواردی که دارایی غیر قابل داد و ستد ولی تجدید پذیر باشد ).و بهای تمام شده
تاریخی ( در مورد دارایی هایی که نه قابلیت داد و ستد و نه قابلیت تولید مجدد را
ندارند ) .را پیشنهاد می کند.چامبرز،قیمت فروش مجدد(ارزش بازیافتنی) را پیشنهاد
می کند و لیتلتن،افشای اطالعات اضافی شامل قیمت بازار را جهت افزایش توانایی و
.تفسیر اطالعات استفاده کنندگان توصیه می کند
بیشتر تفاوت ها بین عقاید صاحب نظران مذکور حول محور اندازه گیری در حسابداری
می باشد.برای مثال ایجیری مفهوم مسئولیت پاسخگویی را مرکز ثقل حسابداری و
گزارشگری مالی می داند.از نظر لیتلتن،یک واحد انتفاعی یک واحد اقتصادی که کاال
و خدمات را ارائه و عملکرد آن در راستای دستیابی به اهدافشان مورد بررسی و
.قضاوت قرار می گیرد
در این مقاله نشان داده شده است که بین نظریه پردازان،تفاوت اندکی در رابطه با
مفروضات بنیادین حسابداری وجود دارد.برای مثال،مک نیل ،پی تن و لیتلتن به طور
صریح از فرض تداوم فعالیت استفاده می کند ولی ایجیری به طور ضمنی از آن در
تحلیل های خود استفاده می کند.این در حالی است که چامبرز فرض تداوم فعالیت
در قالب یک واحد اقتصادی که به صورت دائم در معرض انحالل اختیاری قرار داده
است تصور می کند .البته سایر نظریه پردازان چنین برداشتی از مفهوم فرض تداوم
.فعالیت را پدیده ای نامربوط در ساختار تئوری حسابداری می داند
با سپاس از توجه شما