کسب و کاراقتصاد و مالیعلوم مهندسیمدیریت و رهبریبرنامه‌ریزیسیاست و قانون‌گذاریمهندسی شهرسازی

بررسی سابقه برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران قبل از انقلاب

صفحه 1:
به نام ‎oe‏ دوست كه ل 200 ل ا صلاع اوست

صفحه 2:
دانشكاه شهيد بهشتء | گروه جغرافیای انسانتی 9 وروشهای | غطفه ای ‎nw yy 19485 lois‏ ۳ ریزی ‎PLY eet ove‏ در ايران ‎py Pe)‏ ازانقلاب اسناد درس :دكتر شفيعى 052 دانشجو :على رفعتى ‎jlgs‏ 1392

صفحه 3:
* ‏دانشگاه‎ ‎eel Vet ek hice: ‏امام خمينى (ره)‎ 0#

صفحه 4:
ریزی منطقه ای در 2 eee) ‏ایران‎

صفحه 5:
برنامه اول ععرانی )1327 -1334(

صفحه 6:

صفحه 7:
برنامه ریزی * منطقه ای وبرنامه عمرانى اول )1327-1334(

صفحه 8:
براى برنامه اول 2-5 بيش بينى * شده fot) agit ‏ال‎ ter tela) ۱ ee ‏ا‎ ey pee Yt) at SS alo pw wilpos .

صفحه 9:
مدت اجرای برنامه هنی ت سال ‎٠‏ ‏رمان مر نیت در ‎aii@o sad‏ °

صفحه 10:

صفحه 11:

صفحه 12:
بررتسى عملکرد cul ‏ال‎ roe Sal acliy, ‏ونه دید برنامه ریزی‎ جون بودجه ان از درامد نفت تامين ميشد با قطع شدن صادرات نفت ا ۱ بافی نماند

صفحه 13:
برنامه اول فاقد هرنوع دید اجتماعی * ‎PEs) eve) (PR SUSY) eee ee Cee Ey‏ ‎Pe tT ee ee‏ ی ‎POY yea‏ ریزی دولت امکانات زیاد ی ازنظر اعتبار ونيروى انسانى ورزيده كه حتى توانايى درىك مفهوم برنامه ريزى را ل ار 0 ‎ee‏ ‏3 چندان موفعقی نبود

صفحه 14:
7 ere hole les 0 . نشد

صفحه 15:
دلايل عدم موفقيت طرح * نبود ثنبات سياسى فقدان كارايى ۱ دولتى 5 29.05 ا ال | ‎ae | bare Pee eee‏ و

صفحه 16:

صفحه 17:
‎cul ca BY.)‏ مطالعات شناسايى وارزیابی منابع كشاورزى- داميرورى ‏استفاده از اب رودخانه 2501 به ‎۳ ‏های کشاورزی‎ pore FY ayy ve) oes OQguala plc yliwl sbaisl a splits sylrol> sbois! o294(syls ‏مخنلط (کشاورزی وراه‎ ‎cul,

صفحه 18:

صفحه 19:

صفحه 20:
۱ وبرنامه ا دوم

صفحه 21:
اعشبار بونامه * ميليارد ويااآل . . 084م” میلیارد ویادل ..,ب. رد ۱ ep eer eae) OB) 1334 ol. ‏هشتم اسفند‎

صفحه 22:
اهداف برنامه BE as bel بهیود وافزایش صادرات 7 ترقی کشاورزی Ba PEPE) rcs Pa) Pern ‏معادن وثروت هاى زير زمينى‎ تكميل وتوسعه ارسناظطات اصلاح بهداشت وامود عمومی

صفحه 23:
LBL ay Gout rgrio ‏براى وظيفه دوكانه برنامه ريزى و‎ ‏واجراى برنامه‎ در اغاز برنامه دوم امادكى دستگاههای اجرایی ازنظر تشکیلات وکارایی وثبات سیاسی ومداومت “ا ا ا ا ا ا | كند

صفحه 24:
۱ ا ۱۳| برنامه دوم راباید یک 32 سدسازى ۳ گذاشت ۱۳ .ازان سابقه نداشت

صفحه 25:
حالا چرا برنامه سر * سازى ال ا ا ‎aisly‏ ‏شد كه به لحاظ ايجاد تحولات در ‎Seed‏ کشاورزی خود 7 ۳۳| در تاريخ اقنصادى كشور مايود

صفحه 26:

صفحه 27:

صفحه 28:
ل ل از امكانات بالقوه طبيعى وظرفيت هاى توليدى قابل توجه مورد نظر قرار eee ere Sly ‏وبرنامه جامعی‎ or) 7 ee Og ol pl a le jlw Ji pro 52 ‏خوزسنان بااختیارات مالی واجرایی‎ ‏تاسیس شد وپروزه های تولیدی وزیر‎ ‏بنایی بر طبق ایین نامه ویژه ای به اجرا‎ ‏درامد‎ .

صفحه 29:
‎aid Ff 9:0 Jlacl‏ ل اب وبرق خوزستان احداث يى سد مخزنى برروى رودخانه دز احدات سد دز وشبکه عظيم ابيارى ‎oa‏ ‏ات ‎as‏ توزيع نبروىٍ برق . ‎

صفحه 30:
سید دز 2 7 ۳0 می‌باشد. این سد با ارتفاع ۲۰۳ متر در OR ae ‏ل‎ جهان در آن زمان) شناخته می‌شد و در ۳ cae ee eh oD ‏بین سدهای ساخته شده و در دست‎

صفحه 31:
۳ 7 تیار ‎ae pr) 7‏ ا

صفحه 32:

صفحه 33:

صفحه 34:
Barn ‏ان‎ eee) STERN a ee ‏ی‎

صفحه 35:
در سال1336سازمان برنامه به انجام ۰ 0 اقتصادى ومنايع طبيعى ونيز تهيه واجراى طرح هايى در ناحيه جنوب شرقى كشور (استان هاى سيستان وبلوجستان وقسمتى .از کرمان )مبادرت ورزید لح همان سال قرار دادی با موسسه مشاور ۰ [اتتابل_ کنسولت )منعقد کرد

صفحه 36:
بر اساس این مطالعات مشخص شد ۰ كه باتوجه به کمبود منابع طبیعی - وسعت. ياد ۲ ‎oe‏ 0 0

صفحه 37:

صفحه 38:
باعث شد توسعه ورشد اقتصادی ۰ ۱ lo ‏ا‎ 2g تربیت نیروی انسانی کار ازموده برای اجراى بروزه ‎pay}‏ عمرانی کاهش نیا زکشور در رشته های * مخنلف به متخصصين خارجى

صفحه 39:
منطقه ای وبرنامه ۱ سوم عمرانی کت 02/۵

صفحه 40:
2 | COOL, sa, Lo مدت اجرای برنامه پنج سال ‎ob;‏ تصويب در فقوه مقننه شهریور ماه 1341

صفحه 41:

صفحه 42:
برنامه سوم رامى ‎eles)‏ برنامه صنعتى ‎ear ropes‏ درظول ‎oul‏ برنامه ‎Pag‏ هاى از ‎ak)‏ ‎etn‏ ا سنگین برداشته شد 000 wpe vepelet eS) ‏کوشش های بخشی انجام گرفت ونتایج‎ .مفیدی بدست امد

صفحه 43:
و دراين برنامه لزوم توجه به 20000 وفرمانداران کل در نهیه . مطرح گردید

صفحه 44:
اهداف برنامه بهبود وضع عمومی عقب مانده کشور شناسايى منابع ظرفيت ها وامكانات توسعه نواحى مستعد 020 قطب های توسعه به منظور کسب حداکثر بازده اقتصادی سرمایه گذاری وسيع به مناطق مستعد ‎HET 5‏ توسعه معطوف گردید

صفحه 45:
| ‏لل ل‎ Nei sly Poe a Oey ‏.سه اقدام عمده‎ تاسيس سازعان هاى عمران ناحيه اى در مناطق جيرفت Gp OUR errr ys

صفحه 46:
0

صفحه 47:
سازمان هاى عمران ناحيه اق (ظرج هاى * ‎(ed pet‏ عمران جیرفت * طى مطالعاتى كه توسط مشاوران ايتال كنسولت از سال 1336تا 1341در ناحيه سيستان وبلوچستان وکرمان صورت گرفت ناحیه جیرفت از جهت داشتن امكانات مناسب براى تنظيم ‎S‏ ‎pe‏ ا ا ا 2007 ‎D Pig ATE oT)‏ ا ا 0 0

صفحه 48:
با ایجاد سازمان عمران جیرفت در * ا 1 در زمينه 1 0 0 9 .به کشاورزی به مر- 1

صفحه 49:
oor 576 ‎١ 7 eA‏ زٍی یجاد رت 3۳ ‎

صفحه 50:
عمران کهکیلویه * درسال مع ۱0۳۹ سازمان 902 0 كهكيلويه به منظور تدوين واجرای برنامه های .عمرانى در ناحيه مذكور اقدام كرديد هدف از اجراى برنامه ها ‎٠‏ 01 ‏ل ا‎ Oe mere ran ‏بالقوه در زمینه کشاورزیودامداری‎ (جراعب روژه هاعن وسازعشهر ها وروستا ها ‎peti‏

صفحه 51:
عمران گرگان ودشت ۰ تاسیس‌ سا 134 ۶ سازمان فوق با توجه به امکانات اقتصادی ‎ae aie‏ ار ار هاى قند-شير -تشويق وترويج ابيارى وغيره 0

صفحه 52:
گرچه ایجاد سازمان عمران ناحیه ای ۰ باعث تحفق بارهای از اهداف شد لکن تفکیک برنامه ها ‎ee‏ 1 طريق وزارتخانه ها ودستكاههاى اجرايى ا | ‎bed PN CL YEN‏ د ‎is oe one PS ‏. حاصل از عمران خوزستان نياشد

صفحه 53:
۱ ‏های کشاورزی‎ abs By EP ‏ا‎ و 1 ‏ا‎ Fear ae) wep) ‏كشاورزى وصنعتى در نواحى مختلف كشور‎ ‏ا‎ 22 ONL TUR SCT IEC) ۱ de وقطب های کشاورزی در گیلان-گرگان- اصفهان-خوزستان واذر بايجان بوجود امد

صفحه 54:

صفحه 55:
0 PC oe BW Pn OPPS FP ‏سياست براى استان كيلان جه آورده اى را بدنيال داشتقه‎ ‏است؟‎ وت سیاس ی کلی ل گرد لارم اس ‎oes nied‏ ۶ متا ‎DLS‏ ات و ‎SPORE SS ADT eters nn EE Ply‏ ‎SIS ELT SEC TB oO JED eT eae I oom bo‏ ‎lps as eee oo)‏ ۱ لكر الا ‎PY Se oe‏ اس و ‎oon [bagel polio pores CAS‏ گرا اسان در مر ‎Ea] ApEn Por Ap recor yey‏ ۳ ‎ore els‏ ور عر اباتك تن تك 1 رد كل ل ل ‎eee EE)‏ ل ‎SET‏ ‎ES IAA SS eB oe ers OD OS‏ ‎apy‏ ها کشا ورری ود م22 کل ی وا کار ‎ae‏ ا 17

صفحه 56:

صفحه 57:
Fe go [aie 7 507 ‏ا‎

صفحه 58:
‎Hs ER‏ مسكن)

صفحه 59:
بر ‎acid er ae‏ سرمایه ارزنده ای برای Tip LE AUT Oe ‏قر به‎ (۳ rm ‏معقول‎ 1 شمار مى رفت

صفحه 60:
ریزی منطفه ای

صفحه 61:
میلیارد ربا 6۳0 مدت اجرای برنامه ينج سال 1346 02 10

صفحه 62:
اين ‎es wipe‏ خود رادر مسيرىقٍ 9 و اندىك م اا ا ال 00 ۳9 سشسده بود ونيز مشکلات خاص ‎by eye‏ اه

صفحه 63:

صفحه 64:
" ‏نيل ب به اهداف ۰ فوق‎ ae

صفحه 65:
شتاسایی‌ولنتخا سس ‎ee‏ 2/7 طبيى وقابلیت 0 اكذار جار كر تير و ‎ood‏ موسسانی زرگ ‏ل 0 ‎a‏ عاز لنها ‎L,‏ 00 ‎3

صفحه 66:
Ree en et ‏ا ا‎ art ‏وهسته مركزى ناحيه اى در ايند‎ در این برنامه تکمیل وتجهیز قطب های صنعتی در شهرهای اصفهان -اهواز -تبریز و . . و ایجاد بايكاههاى جديد در شيراز -بندر امام خمينى وقزوين مورد توجه قرار گرفت را را در را ار سح( ۱

صفحه 67:

صفحه 68:
برنامه های‌جامع توسعص(؟ لفتصادی‌ولجتماعی‌توسطظ مهندسان‌مشاور برلی نولحی‌هرمزگان-خراسان ویاجترن‌سهیم شد

صفحه 69:
1 Veer See ty) wey ‏ا‎ ‏اهداف مربوط اتخاذ سياست هايى‎ 52706 Ava?) OP oy eV Ly at.) Vem ype oy pee be) ‏چهارم از سیاست های مضخص زیر‎ ‏.سود می جست‎

صفحه 70:

صفحه 71:
Fay 7 یا رپ 3 ‎mer‏ ‏عتنا : pene eee i هاحطه ‎er‏ ‏فیت‌هایما لاتی‌ونشو, 9 ‎ym‏

صفحه 72:
ايجاد 0 مان‌هاعخاصل » 20 ES:

صفحه 73:

صفحه 74:

صفحه 75:
تسريع در اجراى اصل عدم تمركز -همجنين كاهش تراكم امور ادارى در مركز وتفويض اختيارات به مقامات ادارى محلى سياست ا 02 ل 0 طول سالهاى 1351-1327 يعنى برنامه اول ‎ee BCE‏ ا ا ا 0 ‎ereere a | Coe] pelt) ۳۳‏ 0 1 0000 سر اقتصاد ملی تفاوت های فاحش موجود . رّابه نحو بارزی اشکار کرد

صفحه 76:
* sla cob shel 5| or0l aww wl ‏عمرانی‎ كاموموثر بود در جهتعدم تمركز -(0 افزلیش‌محدود ظرفین‌های‌اجرلییدر استان‌ها تاميننيازمندىهاىفوردىمناطول© توجه به 7 ۱۱۳۱9۱ SS SN ‏مت‎ ‏باٍعتبارات‌عمرلنیبین‌مناطق‎ 2)

صفحه 77:
اين برنامه افزون بر توجه ويزه به * ا ل د وتوسعه کشاورزی سبب بهره مندى هرجه ۱ وروستانشینان از ل ‎Py ab eeey eerie pe‏ اى نيز بيدا كرد

صفحه 78:

صفحه 79:
‎slgalfsss loc pylg> acl ps 50‏ ° ‎ae pee‏ ۱ سرمايه كذارى در مناطق مستعد نيود ا ‎aol, sla awhw‏ عمران ناحیه ای ایجاد رشد متعادل مناطی راعنوان نمود آما در عمل تاكيد برافزايش بازده اقتنصادى بود ورشد سریع تر ملی رادر پی ‎cals‏

صفحه 80:
ome pees 211111117 7 ریزی ۱ منطفه اى با انكاء به قالب هاى 1 گانه يىك پیشنع‌اد ۳۳۹ و تعدادى طرح هاى متمم ومكمل ‏ Pe sae) Seren Lee ter ey ‏نادیده گرفته شد‎ ,

صفحه 81:
ae Jol sla ach ob slack glo ‏تااواسط برنامه جهارم بيشتر بربخش‎ های خاص ناحیه ای قرار

صفحه 82:

صفحه 83:

صفحه 84:
اعتبار برنامه میلیارد جر یت زمان تصويب در قوه مقننه اسفند ماه 1351 مدت زمان اجراى برنامه ينج سال

صفحه 85:
اهداف برنامه ارتقای کیفیت زندکی همه 0 0 حفظ رشد سريع متوازن ومداوم دى افزايش درامد طبقات مختلف گسترش عدالت ‎wwhw_solaidl_.clizl‏ 99 1[

صفحه 86:
ا 1 ۳ توسعه علوم _تکنولوژی وگسترش قوه خلاقه وابتکار جامعه حفظ زنده نگاهداشتن میراث ت آرزنده فرهنگی ۱ اجتماغى _اقتصادى وعمراتى از جمله اهداق «عمده ‎aol‏ | شمار می رفت

صفحه 87:
توسعه افتصادی متعادل استان های * ‎Drees‏ ° 9g woldjg otlisl cbr aiVole ws joi L soboisl sla ag silo cugai ‎a) oS a od‏ ل ليت مانده ‏ايجاد هماهنكى لازم بين برنامه های ۰ توسعه اقتصادی -اجتماعی وفیزیکی به ‎SEF aslo pes jl Sold 15 F orgs pola‏ ها و قلوفیت های موجود در سطح مناطق

صفحه 88:
۱ teen ايجاد ی ‎coed‏ سس بر ی 0 وبانكى در مناطق وبسبارى اقدامات عمرانى ديكر ‎٠‏

صفحه 89:
0 ,o1tS nl asly ‏سنتى برنامه ريزى همجنان يخشى بود‎ 512000 a ‏ا‎ eer) ‏ل ا نداشت‎ ile jl ‎Sylol sleMbl g la ols‏ 2490 نياز برنامه ‎1 ORY Ane) Pt) Ve gee ‏0 مناطق عمرانی کنار * ‎17017

صفحه 90:
بررسی عملكرد ات برنامه به تفکری تازه ی ومجتواف برنامة برداحت وار انجاين كه RUT ‏ا‎ be ie] mere es Des Pecan EPO Freee برنامه های عمرانی رامی طلبید پیداکرده cee ‏رابه‎ Feed) Ren ren ‏بودتمامی‎ . ها وسازمان های دولتی و کر کرد

صفحه 91:
مفرر شد دولت راسا افدام به سرمایه ‎eee ev ey Le‏ ۱

صفحه 92:
به منظو رکاهش نرخ * مهاجرت گذاری های اشتغال زا تاکید شد

صفحه 93:
برای کا اكور ‎aoe‏ ‏مناطق كشاورزى 0 5 بسته به کشاورزی

صفحه 94:
ا ۱ محدودیت های توسعه وموانع ومشکلات اجرایی برنامه های عمرانی وایجاد هماهنگی بین طرح های توسعه اقتصادی واجتماعی در مقیاس ملی واستانی اصورد تنوجه 320000 ودستور مقدمات برناقيصادر شد

صفحه 95:

صفحه 96:
۱ acl» »i195 کوششورر برقرارکنظام برنامه ‎way Frere ty‏ ومنطفمه لعايجاد ديد ار ل ا الس ني سيره از ‎aed‏ ا ا لت a wp 7 0 Eg h Pree

صفحه 97:
۱ i | Ra aE ROY,

صفحه 98:
يي ‎ae‏ بر وب بيشتر حنيه 5 نت ۷ وده هم اعموسوم ‎ube‏ ۳۳_00 ۳ ولكذار ‎IW |‏

صفحه 99:
در این برنامه پیش بینی شده بود که ‎er ped‏ 11 در صد اعتبارات عمرانى به ‎nelgs yloc slo eas‏ ۲9 بد

صفحه 100:

صفحه 101:
۱ 0 aoby, ‏وبرنامه عمرانى‎ ‏ششم(1361-1357)‎

صفحه 102:

صفحه 103:
نمودار بودجه ينتج برنامنه عمرانى 8000 | | ۱ ۱ سوم

صفحه 104:
۳ eis) Bee eee ed acli ys ylgis

صفحه 105:
منابع 5 4 و سوب ‎ae‏ بیج طرح يزعكا لدط© بحمم ‎SLL jas ED oat?‏ ‎TB‏ سح : 1 برنامه ري عمنطقه

به نام حضرت دوست که هرچه داریم ازوست وهرچه نداریم صالح اوست 1 دانشگاه شهید بهشتی دانشکده علوم زمین گروه جغرافیای انسانی درس :اصول وروشهای برنامه ریزی منطقه ای عنوان تحقیق :بررسی سابقه برنامه ریزی منطقه ای در ایران قبل ازانقالب استاد درس:دکتر شفیعی ثابت دانشجو :علی رفعتی بهار 1392 2 دانشگاه مبدا همه تحوالت است ‏ امام خمینی (ره) 3 بررسی سابقه بر نامه ریزی منطقه ای در ایران قبل از انقالب 4 5 برنامه دودم عمرانی )ت***ا(13351341 برنامه اول عمرانی ()1334- 1327 برنامه پنجم عمرانی )(1352-1356 برنامه سوم عمرانی )(1342-1346 فعالیت های عمرانی دولت وموسسات خصوصی چه پیش از جنگ جهانی دوم وچه پس از ان فقط در پاره ای نواحی کشور بویژه در پایتخت متمرکز بوده است طرح شبانکاره در استان بوشهر وطرح برف اباد در باختران از جمله طرح های عمرانی بوده اند که در زمینه ابرسانی به روستاهای این نواحی قبل از اغاز برنامه .عمرانی اول به اجرا در امده اند 6 ریزی  برنامه منطقه ای وبرنامه عمرانی اول ()1327-1334 7 برای برنامه اول 62میلیارد ریال پیش بینی شده ‏ بود که به 21میلیارد ریال کاهش یافت وفقط حدود 9میلیارد ریال ان برای کارهای .عمرانی سرمایه گزاری شد 8 9 میزان اعتبار ‏ 21 م یلیارد ریا ل ‏ مدت اجرای برنامه ‏ هفت سال ‏ زمان تصویب در قوه مقننه ‏ اردیبهشت ماه 1328 ‏ هدف کمی رشد 10 ‏ هدف ندارد 11 بررسی 12 عملکرد  برنامه اول عمدتا دید عملیاتی داشت ونه دید برنامه ریزی ‏ چون بودجه ان از درامد نفت تامین میشد با قطع شدن صادرات نفت بودجه ای هم برای اجرای برنامه باقی نماند ‏ برنامه اول فاقد هرنوع دید اجتماعی بودوصرفا به جنبه های زندگی اقتصادی توجه داشت وچون در شروع کار برنامه ریزی دولت امکانات زیاد ی ازنظر اعتبار ونیروی انسانی ورزیده که حتی توانایی درک مفهوم برنامه ریزی را داشته باشند در اختیار نداشت برنامه .چندان موفق نبود ‏ 13 همزمان ب*ا اجرای ب*رنامه اول عمرانی اندی*شه .عمران نواحی بیش از پیش قوت گرفت انشاکنندگان مواد قانونی برنامه اول برتوزیع اعتبارات عمرانی با رعایت استعداد واح*تیاجات هر محل (منبع گرا )بین شهرهای مختلف همراه با تعیین سهمیه مشخصی از اعتبارات تاکید نمود اما به دالیل زیر موفق .نشد 14 15 دالیل عدم موفقیت طرح ‏ نبود ثبات سیاسی فقدان کارایی دستگاههای دولتی کمبود تاسیسات وتسهیالت زیر بنایی بنیه ضعیف مالی ....و ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ سازمان برنامه در سال 1322با ایجاد سازمان عمران دشت مغان چارچوب اجرایی این تفکررا ایجاد نمود وبدین منظور قرار دادی با مشاوران (هاواییان اگرونومیکس )جهت انجام مطالعات شناسایی منطقه مغان .منعقد گردید 16 هدف این مطالعات شناسایی وارزیابی منابع کشاورزی -دامپروری واجتماعی جمعیتی منطقه مغان – استفاده از اب رودخانه ارس به منظور فعالیت های کشاورزی – اسکان عشایر شاهسون وتبدیل اقتصاد دامداری دعشایری به اقتصاد مختلط(کشاورزی وراه داری)بوده .است 17 18 نتیجه گیری ‏ این برنامه نتوانست به اهداف خود دست یابد واهداف عمران ناحیه ای به گونه ای مبهم وبه صورت ایجاد نخستین قطب کشاورزی در یکی از مناطق عشایری .شمال غربی ایران شکال گرفت ‏ اما  به هر حال برنامه اول در حد خود اغازی خوب ومطلوب به شمار می رفت ومطالعاتی که انجام شد اگر چه جنبه کلی داشت ولی به عنوان اولین .گامی موثر در زمینه نوسازی صنایع وراه اهن بشمار امد در ضمن استفاده از تجارب عمران ناحیه ای در برنامه اول زیر بنای توسعه .ناحیه ای در برنامه دوم را تشکیل داد 19 برنامه ریزی منطقه ای وبرنامه عمرانی دوم )ت ا(13351341 ‏ 20 اعتبار برنامه ‏ ب***ود ک**ه ب***ع*دا*ب*ه 7084 م یلیارد ریا ل *فزا*ی*شپ***یدا ک**رد* ل م یلیارد ریا ا زمان تصویب در قوه مقننه  هشتم اسفند ماه  1334 ‏ 21 22 اهداف برنامه ‏ افزایش تولید بهبود وافزایش صادرات تهیه مایحتاج مردم در داخل کشور ترقی کشاورزی توسعه صنایع اکتشافی وبهره برداری از معادن وثروت های زیر زمینی تکمیل وتوسعه ارتباطات اصالح بهداشت وامور عمومی ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 23 متعهد شدن به ناچار سازمان برنامه برای وظیفه دوگانه برنامه ریزی و واجرای برنامه ‏ در اغاز برنامه دوم امادگی دستگاههای اجرایی ازنظر تشکیالت وکارایی وثبات سیاسی ومداومت مسئوالن به نحوی نبود که موفقیت اجرای طرح های عمرانی راتضمین .کند ‏ 24 هدف برنامه ‏ کار عمده ب*رنامه هفت ساله دوم عملیات زیر بنایی بود اما برنامه دوم راب*اید یک برنامه سدسازی نام گذاشت که پ*یش .ازان سابقه نداشت ‏ 25 حاال چرا برنامه سد سازی ‏ در این دوران سد های متعددی ساخته شد که به لحاظ ایجاد تحوالت در زمینه کشاورزی خود نقطه عطفی در تاریخ اقتصادی کشور مابود ‏ استفاده از تجارب عمران ناحیه ی در برنامه اول زیر بنای توسعه ناحیه ای .در برنامه دوم راتشکیل داد بدین ترتیب برنامه ها ی عمران ناحیه ای با هدف توسعه منابع وبرخورداری از بازده اقتصادی باال ونیز توسعه مناطق مرزی جهت تحکیم اساس حاکمیت دولت مرکزی طی برنامه .دوم ادامه یافت 26 دربرنامه های اول ودوم اصول واهداف اساسی سیاسی در قالب عناوین ومفاهیم اقتصادی برنامه ریزی شده .بود 27 دراین برنامه ناحیه خوزستان بابرخورداری از امکانات بالقوه طبیعی وظرفیت های تولیدی قابل توجه مورد نظر قرار گرفت وبرنامه جامعی برای توسعه ان منطقه تنظیم گردید در همین حال سازمانی به نام اب وبرق خوزستان بااختیارات مالی واجرایی تاسیس شد وپروژه های تولیدی وزیر بنایی بر طبق ایین نامه ویژه ای به اجرا .درامد 28 اعمال صورت گرفته توسط سازمان اب وبرق خوزستان احداث ی*ک سد مخزنی برروی رودخانه دز  احداث سد دز وشبکه عظیم ابیاری  ایجاد شبکه های توزیع نیروی برق  ایجاد مزارع ازمایشی کشت نیشکردر هفت  تپه برپایی کارخانه قند  ‏ 29 سد دز گنجایش نهایی آن ۳٫۳میلیارد مترمکعب می‌باشد .این سد با ارتفاع ۲۰۳متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از (ششمین سدمرتفع‌ترین سدهای جهان جهان در آن زمان) شناخته می‌شد و در حال حاضر نیز پنجاهمین سد بلند دنیا در بین سدهای ساخته شده و در دست .ساخت می‌باشد 30 31 32 توفیق برنامه عمران خوزستان مدیون جامعیت و وجود اختیاراتی بوده است که برای ایجاد هماهنگی در اجرای برنامه وانطباق ان با پروژه .های تکمیلی ضرورت داشتند ‏ 33 برای انجام مطالعات عمران ناحیه کرمان نیز قراردادی با مهندسان مشاور الن اباسکو منعقد گردید که منجر به تهیه گزارش .مقدماتی در ای*ن زمینه گردی*د اما ضعف بنیه مالی دولت طی برنامه دوم مانع از اجرای طرح های پیشنهادی مشاوران .خارجی گردید 34 در سال1336سازمان برنامه به انجام مطالعاتی در زمینه شناسایی امکانات اقتصادی ومنابع طبیعی ونیز تهیه واجرای طرح هایی در ناحیه جنوب شرقی کشور (استان های سیستان وبلوچستان وقسمتی .از کرمان )مبادرت ورزید در راستای همین اهداف سازمان برنامه در همان سال قرار دادی ب*ا موسسه مشاور ( .ایتال کنسولت )منعقد کرد ‏ 35 بر اساس این مطالعات مشخص شد که باتوجه ب*ه کمبود منابع طبیعی – وسعت زیاد وگستردگی منطقه وپراکندگی جمعیت اجرای یک برن*امه همه جانبه عمرانی ازنظر اقتصادی مقرون به صرفه نبوده ولذا اقدامات عمرانی به اج*رای طرح های کوچکی در نقاط مختلف منطقه محدود .گردید 36 ‏ ‏ عالوه برفعالیت های صورت گرفته بر نامه های عمرانی دیگری برای استان های (اذربایجان –جنوب خراسان وکردستان پیشنهاد گردید که به .مرحله عمل نرسید 37 ‏ 38 موفقیت ها ی طرح ‏ باعث شد توسعه ورشد اقتصادی واجتماعی هدف بزرگ ملی شناخته شود تربیت نیروی انسانی کار ازموده برای اجرای پروژه های عمرانی کاهش نیاز کشور در رشته های مختلف به متخصصین خارجی ‏ ‏ ‏ ریزی  برنامه منطقه ای وبرنامه سوم عمرانی )(1342-1346 39 40 میزان اعتبار برنامه ‏ 230 م یلیارد ریا ل ‏ مدت اجرای برنامه ‏ پنج سال زمان تصویب در قوه مقننه شهریور ماه 1341 ‏ ‏ ‏ تجربیات دو برنامه هفت ساله برنامه ریزان کشور رابران داشت که زمان برنامه را از هفت .سال به پنج سال کاهش دهند 41 برنامه سوم رامی توان برنامه صنعتی .شدن دانست ‏ درطول این برنامه گام های اساسی وموثر .برای ایجاد صنایع سنگین برداشته شد درسایر بخش های اقتصادی واجتماعی نیز  کوشش های ب*خشی ان*جام گرفت ونتایج .مفیدی بدست امد ‏ 42 دراین برنامه لزوم توجه به نظرات استانداران وفرمانداران کل در تهیه برنامه های عمران ناحیه ای .مطرح گردید 43 ‏ اهداف برنامه بهبود وضع عمومی عقب مانده کشور شناسایی منابع ظرفیت ها وامکانات توسعه نواحی مستعد برای تعیین قطب های توسعه به منظور کسب حداکثر بازده اقتصادی سرمایه گذاری وسیع به مناطق مستعد .وقابل توسعه معطوف گردید 44 ‏ ‏ ‏ ‏ برای نیل به اهداف این برنامه .سه اقدام عمده صورت گرفت ‏ تاسیس سازمان های عمران ناحیه ای در مناطق جیرفت – ‏ .گرگان –دشت کهکیلویه ودشت عمران 45 46 منطقه ای کردن فعالیت های برنامه ریزی وایجاد قطب* های کشاورزی وصنعتی ‏ تاسیس دفاتر فنی درمراکز استان ها وفرمانداری های کل ‏ سازمان های عمران ناحیه ای (طرح های عمرانی) عمران جیرفت طی مطالعاتی که توسط مشاوران ایتال کنسولت از سال 1336تا 1341در ناحیه سیستان وبلوچستان وکرمان صورت گرفت ناحیه جیرفت از جهت داشتن امکانات مناسب برای تنظیم یک برنامه توسعه اقتصادی واجتماعی مناسب تشخیص داده شد وبرنامه مقدماتی عمران جیرفت تنظیم گردید ‏ 47 ‏ با ایجاد سازمان عمران جیرفت در سال 1345برنامه های عمرانی مصوب ناحیه جیرفت در زمینه توسعه کشاورزی ودامپروری وصنایع وابسته .به کشاورزی به مرحله اجرا درامد ‏ 48 عمران دشت قزوین به منظور نوسازی روستاهای اسیب دیده توسط زلزله وکمک به عمران ناح*یه قزوین هدف اصلی ب***ه*ره ب***ردار*یا*ق*تصاد*یاز م*ناب*ع* ط*بیعیب***ا)1 ا*س*تفاد*ه* از رو*شهایپ***یشرف*ته ک**شاورز*ی )2 ا*ی*جاد ز*م*ینه هایم*ناس*بب***را*یا*ی*جاد ق**طب ک**شتو*ص*نعت ‏ 49 عمران کهکیلویه درسال 1345نسبت به تشکیل سازمان عمران  کهکیلویه به منظور تدوین واجرای برنامه های .عمرانی در ناحیه مذکور اقدام گردید هدف از اجرای برنامه ها  )1 ت***سهیلب***ه*ره ب***ردار*یاز م*ناب*ع* ط*بیعیوا*م*کانات ب***ا*لقوه در ز*م*ینه ک**شاورز*یودا*مدار*ی )2 ا*جرا*یپ***روژ*ه هاین**وساز*یش**ه*ر ها ورو*س*تا های م*نطقه ‏ 50 عمران گرگان ودشت ‏ تاسیس سال 1345 سازمان فوق با توجه به امکانات اقتصادی منطقه پروژه هایی در زمینه ایجاد کارخانه های قند-شیر –تشویق وترویج ابیاری وغیره .به مرحله اجرا گذاشت ‏ 51 گرچه ایجاد سازمان عمران ناحیه ای باعث تحقق پارهای از اهداف شد لکن تفکیک برنامه ها واجرای انها از طریق وزارتخانه ها ودستگاههای اجرایی مختلف ودر نتیجه عدم هماهنگی در اجراسبب شد نتایج حاصله به وسعت وسرعت نتایج .حاصل از عمران خوزستان نباشد 52 ‏ منطقه ای کردن فعالیت های برنامه ریزی وایجاد قطب های کشاورزی وصنعتی در این برنامه زمینه برای ایجاد قطب های کشاورزی وصنعتی در نواحی مختلف کشور فراهم گردید وقطب های صنعتی در اراک- اصفهان –تبریز-قزوینوقطب های کشاورزی در گیالن-گرگان- اصفهان–خوزستان واذر ب*ایجان بوجود امد 53 ‏ 54 آنچه قابل توجه و تعمق می باشد اینکه آیا اتخاذ این سیاست برای استان گیالن چه آورده ای را بدنبال داشته است؟ وقتی سیاستی کلی برای یک استان اتخاذ می گردد الزم است برنامه های دراز مدت ،میان مدت و کوتاه مدت در راستای همان سیاست پیش بینی و اجرا گردد تا تحول اساسی در استان ایجاد نماید .با گذشت سالهای زیاد از این تصمیم نه تنها ما شاهد تحولی در کشاورزی استان نبوده و نیستیم بلکه این سیاست موجب از دست رفتن فرصتهای زیادی از استان گیالن نیز گردید .اگر چه برنامه هایی در راستای این سیاست برای استان در نظر گرفته شده ولی هیچ تحولی ایجاد نکرد بلکه وضعیت به جایی رسید که کشاورزی در گیالن دارای زحمت زیاد ، هزینه باال و بدون سود یا با سود کم می باشد و این روند موجب گردیده بخشی از کشاورزان کشاورزی را رها نموده برخی دیگر بدلیل اینکه تنها راه امرار معاش خانواده ها کشاورزی بوده آنرا به شکل سنتی و با کار .دست جمعی خانوادگی حفظ نموده اند ‏ 55 و همچنین شاهد آن هستیم که بعضی ،کار کشاورزی را رها کرده و روستا را به قصد شهر ترک می نمایند و پدیده مهاجرت به روستا از شهر گسترش روز افزون یافته است .همچنین بدلیل سنتی ماندن کشاورزی و صنعتی نشدن آن جوانان هم از کشاورزی دوری می نمایند و روستاها بدلیل عدم وجود کاری که بتوانند با آن زندگی خود را اداره کنند از جمعیت جوان در حال خالی شدن می باشد و جوانان ترجیح می دهند به شغلهای کاذب بپردازند و یا بصورت روزمزد و شرکتی با حقوق ناچیز کار کنند یا جهت اشتغال به استانهای دیگر کوچ کنند در این زمینه یکی از مسئوالن وقت اعالم کرد (( در کلیه شهرکهای صنعتی کشور گیالنیها مشغول به کار هستند )) در حالیکه با این سیاست می خواستیم تحولی در کشاورزی بوجود آوریم که هم کارآفرینی و هزینه متناسب و هم نوآوری باالئی .داشته باشد که متاسفانه نشد 56 ‏ ایجاد دفاتر فنی در مراکز کشور کوششی دیگر در زمینه صنعتی وکشاورزی .کردن مناطق بود وظیفه اساسی این این دفاتر بررسی نیازهای منطقه وارسال گزارش به سازمان برنامه ‏ 57 از ان جایی که دفاتر فنی فاقد قدرت تصمیم گیری بودند لذا مشکالتی در اجرای عملیات عمرانی مناطق بوجود امد .از این رو قرار شد دفاتر فنی مستقل از سازمان برنامه قادر به بررسی واجرای پروژه هادر مناطق باشد این دفاتر پس از تاسیس وزارت ابادانی ومسکن در سال 1343به بازوهای اجرایی ان وزارتخانه در استان ها تبدیل شدند(سازمان مسکن ) 58 سازمان های عمران نواحی فعالیت ها ونتایج ان سرمایه ارزنده ای برای تشخیص تنگناها وانتخاب راه معقول ومنطقی تر به شمار می رفت ‏ 59 برنامه ریزی منطقه ای وبرنامه چهارم عمرانی )(1351-1347 60 میزان اعتبار برنامه ‏ 577 م*یلیارد ر*یا*ل ‏ مدت اجرای برنامه پنج سال ‏ زمان تصویب در قوه مقننه شهریور ماه 1346 61 ‏ ‏ ‏ این برنامه راه خود رادر مسیری محصور بین تجارب سه برنامه گذشته و اندک امکاناتی که از نظر نیروی انسانی مجرب وتسهیالت زیر بنایی فراهم شده بود ونیز مشکالت خاص .خود ادامه داد ‏ 62 تحقق اهداف زیل مسیر برنامه ریزی منطقه ای در برنامه چهارم بود ه است شناسایی منابع وامکانات توسعه مناطق مستعد وتعیین قطب یا قطب های توسعه ‏ تمرکز سرمایه گذاری در مناطق مستعد به منظور تحصیل حداکثر بازده وتسریع اهنگ رشد اقتصادی کشور 63 ‏ ‏ برای نیل به اهداف فوق برنامه های مشخصی به شرح زیر پیش بینی وبه مرحله اجرا گذاشته شد 64 ‏ )1 ش ناساییوانتخابق طبهای ک شاورزیب ر اساساستع داد وظرفیتم نابع ط بیعیوقابلیت ت اثیر گ ذاریانب ر دیگر م ناطق وایجاد م وسساتب زرگ ک شاورزیودامپروریوبهره ب رداریاز انها ب ا روشهای پ یشرفته 65 )2 ت وسعه پ ایگاههایص نعتیدر ن واحیم ختلف به نحوی که این پایگاهها به صورت قطب های صنعتی وهسته مرکزی ناحیه ای در ایند در این برنامه تکمیل وتجهیز قطب های صنعتی در شهرهای اصفهان –اهواز –تبریز واراک و ایجاد پایگاههای جدید در شیراز –بندر امام خمینی وقزوین مورد توجه قرار گرفت عالوه براین مطالعاتی در زمینه ایجاد پایگاههای .صنعتی در رشت –مشهد وباختران صور گرفت 66 )3 در زمینه ش ناسایی وانتخابم راکز خدماتین یز .اقداماتیص ورتگ رفت 67 ب رنامه هایجامع ت وسعه )4 اقتصادیواجتماعیت وسط م هندسانم شاور ب رای ن واحیهرمزگان–خراسان وباخترانت هیه ش د 68 اجرای برنامه های مذکور وتحقق اهداف مربوط اتخاذ سیاست هایی .رادر پی داشت لذا برنامه ریزی منطقه ای در برنامه چهارم از سیاست های مشخص زیر .سود می جست 69 مطا لعه وشناساییم نابع)1 وامکاناتت ولید در س راسر کشور به م نظور ت وسعه وتقویتق طبهایاقتصادی وایجاد ق طبهایجدید وتنظیم طرح هایت ولیدی .وعمرانیم ناسب 70 نایی2 ) ایجاد ت اسیساتوتسهیالتزیر ب وعرضه خدماتعمومی–اجتماعی– اعتباریوبانکی های3 اعطایم ع افیتهایم ا لیاتیوتشویق ) دیگر 71 ایجاد س از م انهایخاص)4 عمرانن احیه ایدر م وارد ض روریواستفاده از س ازمانهایم حلیدر جهت ن یلب ه اهدافعمران م نطقه ای 72 بررسی عملکرد ‏ برنامه چهارم رابه لحاظ تسری*ع رشد وتعمیم رفاه اجتماعی می توان نقطه عطفی در تاریخ ایران به شمار اورد 73 74 تسریع در اجرای اصل عدم تمرکز –همچنین کاهش تراکم امور اداری در مرکز وتفویض اختیارات به مقامات اداری محلی سیاست های مصوب واجرا شده عمران نواحی در طول سالهای 1351-1327ی*عنی برنامه اول تاچهارم نه تنهاموفقیتی در جهت کمک به تعدیل نابرابری ها کسب نمود بلکه رشد سریع اقتصاد ملی تفاوت های فاحش موجود .راب*ه نحو بارزی اشکار کرد 75 نتایج بدست امده از اجرای طرح های عمرانی گ**ام*یم*وثر ب***ود در ج*هتعدم ت***مرکز –)1 ا*فزا*ی*شم*حدود ظ*رف*یتهایا*جرا*ی*یدر ا*س*تانها ت***ام*ینن**یاز*م*ندیهایف**ور*یم*ناط*ق)2 ت***وج*ه ب***ه ظ*وا*ب*طیم*نطقیت***ر از ق**بیل)4 ج*معیت–ن**یاز*هایا*ج*تماعیوا*ق*تصاد*یدر ت***وز*ی*ع* ا*عتبارا*تعمرا*ن*یب***ینم*ناط*قم*ختلفک**شور 76 ‏ این برنامه افزون بر توجه ویژه به پیشرفت صنعت-رشد وتوسعه کشاورزی سبب بهره مندی هرچه بیشتر کشاورزان وروستانشینان از برخی امکانات جدید شد ودیدگاه تازه ای نیز پیدا کرد 77 ‏ با فراغت از کارهای بنیادی در زمینه کشاورزی وصنعتی چ*شم ها را به سرمایه ‏ گذاری های هرچه بیشتر در مسائل اجتماعی معطوف ساخت 78 در برنامه چهارم عمرانی دیدگاههای عمران نواحی چیزی بیش از تمرکز سرمایه گذاری در مناطق مستعد نبود هرچند اهداف سیاست های برنامه عمران ناحیه ای ایجاد رشد متعادل مناطق راعنوان نمود اما در عمل تاکید برافزایش بازده اقتصادی بود ورشد سریع تر ملی رادر پی داشت 79 ‏ ‏ ماحصل بررسی های گروه بتل در برنامه ریزی عمران منطقه ای با اتکاء به قالب های 11گانه یک پیشنهاد های کلی و تعدادی طرح های متمم ومکمل بود که عمال نیز در برنامه پنجم .نادیده گرفته شد 80 نتیجه عمران ناحیه ای طی برنامه های اول تااواسط برنامه چهارم بیشتر بربخش کشاورزی ودر محدوده های معین ازیک استان یافرمانداری کل تاکید داشت لکن پس از ان ضمن ادامه سیاست قبلی کلیه قلمرو استان یا فرمانداری کل تحت پوشش طرح .های خاص ناحیه ای قرار گرفت ‏ 81 ازاین رو گرچه بر تعداد وتنوع برنامه ها افزوده شد لکن همچنان پروژه های .عمرانی کوچک مورد تاکید بود 82 برنامه پنجم عمرانی ()1356-1352 83 اعتبار برنامه 2626 م*یلیارد ر*یا*ل زمان تصویب در قوه مقننه اسفند ماه 1351 مدت زمان اجرای برنامه پنج سال 84 ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ اهداف برنامه ارتقای کیفیت زندکی همه گروههاوقشرهای اجتماعی کشور حفظ رشد سریع متوازن ومداوم اقتصادی افزایش درامد طبقات مختلف گسترش عدالت اجتماعی_اقتصادی_سیاسی وفرهنگی 85 ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ بهبود کیفیت وافزایش عرضه نیروی انسانی فعال کشور توسعه علوم _تکنولوژی وگسترش قوه خالقه وابتکار جامعه حفظ زنده نگاهداشتن میراث ارزنده فرهنگی پیشرفت هرچه بیشتر در کلیه بخش های اجتماعی _اقتصادی وعمرانی از جمله اهداف .عمده برنامه عمرانی پنجم به شمار می رفت 86 ‏ ‏ ‏ ‏ توسعه اقتصادی متعادل استان های کشور توزیع عادالنه خدمات اجتماعی ورفاهی و تقویت مبانی وپایه های اقتصادی با توجهی خاص به مناطق کم رشد وعقب مانده ایجاد هماهنگی الزم بین برنامه های  توسعه اقتصادی –اجتماعی وفیزیکی به منظور بهره گیری کامل از سرمایه گذاری ها و ظرفیت های موجود در سطح مناطق ‏ 87 ‏ 88 مشارکت هرچه بیشتر مردم در تهیه اجرای برنامه های عمرانی منا طق ‏ ایجاد نظامی غیر متمرکز در امور زیر بنایی –اجرای خدمات دولتی –عمرانی وبانکی در مناطق وبسیاری اقدامات عمرانی دیگر ‏ ‏ مشکالت این برنامه ‏ ساخت سیاسی کشور متمرکز ونظام سنتی برنامه ریزی همچنان بخشی بود قوانینی که مواضع عدم تمرکز اداری یا  سازمانی را تحکیم بخشد وجود نداشت داده ها و اطالعات اماری مورد نیاز برنامه  ریزی منطقه ای باکمبود مواجه گردید تقسیم کشور به مناطق عمرانی کنار  .گذاشته شد ‏ 89 90 بررسی عملکرد ‏ این برنامه به تفکری تازه درباره شکل ومحتوای برنامه پرداخت واز انجایی که پس از اجرای چهار برنامه دستگاههای اجرایی کفایت وقابلیتی که الزمه اجرای برنامه های عمرانی رامی طلبید پیداکرده بودتمامی مسئولیت اجرایی رابه وزارتخانه .ها وسازمان های دولتی واگذار کرد ‏ برای تامین توسعه متعادل مناطق مختلف مقرر شد دولت رأسأ اقدام به سرمایه گذاری کند وبخش خصوصی را نیز تشویق به سرمایه گذاری کند 91 به منظور کاهش نرخ مهاجرت در مناطق مهاجر فرست برسر مایه گذاری های اشتغال زا تاکید شد 92 ‏ برای کاهش کم کاری وبیکاری های فصلی در مناطق کشاورزی ‏ توسعه صنایع وابسته به کشاورزی توصیه شد 93 به منظور شناخت امکانات منطقه و محدودیت های توسعه وموانع ومشکالت اجرایی برنامه های عمرانی وایجاد هماهنگی بین طرح های توسعه اقتصادی واجتماعی در مقیاس ملی واستانی ‏ برای هراستان برنامه های عمرانی 5 ساله تحت عنوان برنامه توسعه استان مورد توجه قرار گرفت ودستور مقدمات برنامه صادر شد ‏ 94 در 23استان وفرمانداری کشور اقدامات زیر .صورت گرفت 95 ‏ دفاتر ب رنامه وبودجه ب ه عنوان)1 ک وششیدر ب رقرارین ظام ب رنامه ریزیغیر م تمرکز ومنطقه ایایجاد .گ ردید اجرایب رنامه هایخاصن احیه ایک ه )2 از ف صولم ختلفب خشهایاقتصادی واجتماعیت غ ذیه م یگ ردید ب ه .م سووالنم حلیواگذار ش د 96 ب انکهایت وسعه م نطقه ایب ه )3 م نظور جلبس رمایه هایک وچکم حلی واستفاده از انها در اجرایب رنامه هایعمرانیوتولیدیدر م ناطق ایجاد .ش د ب ه م نظور ارائه س یاستهایعمران)4 م نطقه ایوتعیینارایشم طلوبف ضای اقتصادی–اجتماعیک شور م طا لع اتی .اغاز گ ردید 97 طرح)5 طراحیواجرایپ اره ایاز ها ک ه دارایابع اد م توسط وبیشتر جنبه ت ولیدیوزیر ب ناییوبیناستانیداشتند وبه ط رح هایم نطقه ایم وسوم ب ودند ب ه م ناطق واگذار .ش دند 98 در این برنامه پیش بینی شده بود که حدود 11در صد اعتبارات عمرانی به برنامه های عمران نواحی اختصاص .یابد این نسبت در برنامه تجدید نظر شده .وبه 40در صد افزایش یافت 99 با تشدید سیاست عدم تمرکز در سال های 1356-1355و افزایش قدرت اجرایی محلی طرح هایی از فصول کشاورزی ومنابع طبیعی -بهداشت ودرمان – عمران شهری –اموزش و پرورش – ساختمان ها وتاسیسات دولتی وتوسعه صنایع از شمول ملی خارج وبه صورت طرح های منطقه ای مورد تصویب قرار گرفت وبرای طرح ریزی واجرا به .مسئولین استان ها واگذار گردید 100 برنامه ریزی منطقه ای وبرنامه عمرانی ششم()1361-1357 101 تصویب 102 نشد  نمودار بودجه پنج برنامه عمرانی 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 ب*رن*ام*ه پ*نجم 103 ب*رن*ام*ه چهار*م ب*رن*ام*ه سوم* ب*رن*امه د*و*م ب*رن*امه ا*و*ل عنوان برنامه 104 نوع برنامه از نظر جامعیت برنامه اول مجموعه طرح ها برنامه دوم مجموعه طرح ها برنامه سوم جامع برنامه چهارم جامع برنامه پنجم جامع برنامه ششم جامع منابع )1 زیاریک رامتا لله،اصولوروشهای ب رنامه ریزیم نطقه ای )2 دانشورتورج،طرح ریزیک ا لبدی وبرنامه ریزیم نطقه ایدر ایران 105

51,000 تومان