برنامه‌ریزی شهری در ایران

صفحه 1:
برنامه ریزی شهری در ایران ل 

صفحه 2:
5 ۴ ضعف در اداره مت 2 ر سست شدن يايه هاى اقتصاد كشور * عدم توجه به کشاورزی و صنابع داخلی واكذار كردن ‎w Gil jliol‏ 0( وام توسط سران قاجار از انان 

صفحه 3:
رابطه سالم با کشورهای غربی در زمان صفوبه رابطه کشورهای قدرتمند و پیشرفته با یک کشور ضعيف و عقب ‎Peele‏ 

صفحه 4:
شهرها موقعیت و وضعیت برای رشد نداشتند 2006 عدم اشاعه بهداشت و 2 2 مرگ ومير هنوز سرريز جمعيتى در روستاها به وجود نيامده بود در شهرها آنجه كه بتواند قطب جاذب عمل كند ويا انجه كه مانند كارخانجات صنعتى و يا امور ساختمانى و خدماتی بتواند نیروی کار روستایی را به طرف خود 0 00 اختلاف سطح زندگی و در آمد بین دوجامعه شهری و روستایی زیاد ‎cy‏ 

صفحه 5:
شهر نشینی در دوره جدید -)شهرنششينى بطئى)زمان روى كار آمدن رضا خان تا سال 096-00( از سال 969 تا سال 490 سال 9600 تا سال 4960 © - بررسى شهر نشينى سريع) از سال (09©6*0 تا به امروز( از سال 096200 تا © م0297 از سال ©0220 تا به امروز 

صفحه 6:
500 ۲ شهرنشينى بطئى 0 0 oreo eee ‏ا‎ | Lent Bes) براى غارت منابع آنها ایجاد بازارهای مصرفی برای فروش تولیداتشان فهاليت ها ‎el‏ ا ا ال ‏*ایجاد راه های ارتباطی زیاد که اکثرا بین شهر های کو چک و بزرگ ایجاد شد *افزایش ورود وسایل نقلیه موتوری ‏شیر بسا دس مت ۳ *اقداماتی در زمینه ارتباطات مانند پست » ‎ene) See ee) eee‏ 0 ‎Sere err eae‏ 000 *تاسیس لدارات و وزارت خانه ها و سازمانهایی نیز برای تمرکز امور ادلری و کنتری آنها ‎ ‎ey ‎ ‎ 

صفحه 7:
és ویژگی ها - افزايش در آمد نفت باعث كمترين توجه به صنعت و كشاورزى و از دست رفتن نقش )| 0 ‎Be ey See rece ey‏ "افزايش نقش ادارى و تجارى شهرها * رشد آرام و طبيعى جمعيت و بغضا به سبب مهاجرت افراد از شهرهاى كوجك به ‎Sox‏ شهرنشینی از سال 190 تا 4960 اين دو عامل بر لوضاع اقتصادى و لجتماعى ايران به ويزه بر امر كشاورزى تاثير بسازايى داشت باعث 2111101110 | از رونق شهرها كاسته شد 0 کاروکسب آن دسته ازروستاییان که به لین کارمشغول بودند مختل شد صمالکین روستاییان و کساتی که تامین کننده امنیت و قدرت مالی برای گردش چرخ کشاورزی در پی ‎PORN Cope gn re‏ 

صفحه 8:
TS - برنامه راهسازى و عمران شهرها دجار اختلال شده 0 ۱ افتاد از كودتاى ©© مرداد به بعد *افزایش در آمدهای نفتی ایران و کشاورزی در اقتصاد ایران جای خود را به نفت داد | ۱3 NES Ire rene “كسترش زير ساخت هاى اقتصادى ايران و 000 شده در غرب باشند ۱ Eel oP Ee ISB 

صفحه 9:
Pree 1375 & 1340 Jlw jl cniniai quis Peep eee Te en (| © - وقوع تغيييرات اقتصادى در سطح جهانى و به طبع آن متاثر شدن ايران به صورت تحميل الكوى جايكزينى واردات - اقدامات وسیع شهرسازی و عمرانی در شهرها 250 fer eye TEC REST a ۱9 See mae) - از هم پاشیدن رابطه شهر و روستا شهرنشینی از سال 69/6 تا امروز 

صفحه 10:
برنامه عمرانی اول (998 - 1956) منابع مالی برنامه اول به ترتیب : -اكليه درآمد دولت eS ene) © - درياقت وام از بانك بين المللى ترميم و توسعه دريافت وام از موسسات داخلى غيردولتى يا موسسات خارجى6) - ‎VEEL‏ ا ا ل ا له شد: 0 - آغاز نهضت ملی شدن صنعت نفت 0 - تحریف نفتی ایران از طرف آمریکا © - خوددارى سازمانهاى طرف وام از دادن وام به ايران و باعث شد : - اقتصاد ایران فرصتی برای توسعه و پیشرفت واقعی را از دست داده و در مسیر خدمت در جهت اهداف خارجی افتاد 0 - اقتصاد ایران بر روند تک محصولی نفتی ‏ بیشتر به صحنه جهانی اقتصاد نزدیک شد ‎aes Lees Ebr a Series sete)‏ ۱ - هزینه ها بدون برنامه و هدف در بخش کشاورزی به هدر رفت 0 - زمینه صنعتی شدن ایران فراهم شد 

صفحه 11:


صفحه 12:
برنامه عمرانى دوم ‎ 1334(‏ 1341 ) منابع مالی برنامه : صدور نفت 000 *- فصل ارتياطات و مخابرات *- فصل راه سازى و راه آهن و بنادر و فرودكاه ها *- فصل کشاورزی (سد سازی - آبیاری - مطالعات سد سازی و آبیاری - ماشینهای کشاورزی - عمران دهات و اراضی ) 

صفحه 13:
برنامه عمرانی سوم ( 0966 - 

صفحه 14:
برنامه عمريانى جهارم ( 066:7 - ‎(Caan‏ هدف برنامه جهارم (با اعتباراتى حدود ©/© برابر اعتبارات برنامه سوم ) : 0- تسريع رشد اقتصادى و تكثير درآمد ملى از راه افزايش قدرت' توليد با اتكاى بيشتر به ‎Eee‏ - توزیع عادلانه تر درآمد ‎yee o)‏ ی لی] 

صفحه 15:
برنامه عمرانی پنجم (1352 - 1356 ) افزايش امكانات مالى به دليل *6 برابر شدن قيمت نفت و اين موضوع باعث افزايش درآمد از طريق سرازير شدن يولهاى نفت به جامعه » تقا ضاها زیاد شده و عرضه کالا کم بود به همین دلیل واردات كالا به كشور افزايش يافت. 

صفحه 16:
Bye ‏ل ا‎ roe ESE Were ns) © - ساختمان و مسكن 6 - سرمایه های خصوصی در دست عده ای معدود متمرکز شد ( هدف کودتای 60 مرداد 900 که سرمایه داری کردن سیستم اقتصاد ایران بود بت موفقیت تامین شد ) © - اقتصاد ايران در يك سيستم وابستكى دو كانه قرار كرفت © - بالارفتن سود حاصل از ساختمان سازى( افزايش فعاليت بساز بفروش ها ؛بورس ‎re Ss rete e ge cele) |‏ 2 ‎er ner)‏ | 200 - افزایش مهاجرت ها - کاهش تولیدات در بخش کشاورزی ‎ier:‏ ا ا ام | شهرها - افزایش تقاضا برای مواد غذایی و سایر مواد مصرفی و تجملی 

صفحه 17:
برنامه عمرانی اول پس از انقلاب (9 - 46) به دليل سياست هاى نادرست اعمال شده قبل از انقلاب در برنامه هاى بنج كانه واز ‎eT te So‏ ا لا ا ل اس باعث بروز مشکلات از جمله : 12111111 Ber rye Renn Oe ۲۷ ‏م‎ eran h Peri peee a itr See SYob ernie neti | ۱ Tre) CST e ee Doe Bao) 

صفحه 18:
0 Nae ‏اا ا‎ Ce hae Ie) ree rie Die (CU Sea Rome vce ren coum Pay hug ‏و‎ re leh 0 Cc OM Tes CE TO RCS NC OD Daa ones ‏لاك‎ ho eID ‏ل‎ pecan ye ‏.آورنده ی حاشیه‎ ‏زا ۱ ار رباص«‎ ‏كردند كه ميتوان به برخى اشاره كرد از جمله ميتوان حاشيه نشينى را منطقه اى كه واحد هاى‎ I ead RD ‏ل ا ا ا‎ ‏ا ا ا لت رن‎ es Sane ا ا ا ا ا ل تم ذارد ولك يد علل ‎er‏ 2 جد نظام اقتصادى شهر شودوار خدمات شهرى اسنفاد. كه 

صفحه 19:
| nO CS) a eee Oa ‏توان نمونه هابی از حاشيه البته با اختلافانی از نظر کمی وکیفی مشاهده کرد. به طور‎ ‏هر و ی کته ای‎ ites temo ‏كفت در كشورهاى بيشرفته اى اين شكل كيرى صنعت و نياز به نيروى انسانى بود كه بسيارى از‎ ‏ساكنين روستاها را به سوى خود كشاند. اما در كشور هاى جهان سوم در بسيارى موارد ايجاد‎ ‏صنایع را به عنوان ر اهی برای خلاصی از مشکلات مهاجرت و بیکاری مهاجرین می دانند. این نکته‎ ۷ ‏ا ی‎ ES ۱ ‏اه‎ ۱ guey ye peec ep Vee Er Wrst enna pe Op Re etme Leper yore Bret ba Mery Rowe aCe weer te oe wD) Beemer gree ete ‏ا‎ Mel) ساختمان هاى در خال ساخت ,كار وانششراها و ...اها مكان قاى استفرارىاكة مهاج ري ا ‎[ere]‏ ل ا 070 ا ‎BP) is ers EN es‏ 0 rece mcd bees] Reg] rsp CMG eve) mercer tec] te) Boe] etre BS alas ‏ل‎ pene eileen Ji sonra ey er pee ۱ ne Dre TRU Cia eve aU) se Ror eS) ocean eC Cer bCee Si ene Sr rite SPICE ST ee mere te 1c tel base ier gery ‏.يافت ميشود. وجود تدارد‎ 

صفحه 20:
البته در مورد پیدایش حاشیه نشینی در تهران میتوان گفت بدون تردید ‎fre c eed) Byer: irre Cope) ic ence) ee‏ ۱۳ ‎ATK eee rare rene cre) reli Pred egret Tiptree) BC) prc Ot en‏ جنوب شهر تشکیل شدند و تا شهریور 1359 نزدیک به<10450 خانوار با جمعیتی نزدیک 46000 نفر در جای داده اند. طبق تحقیقات انجام شدهءظهور و رشد اجتماعات الونى نشين تهران در بازه زمانى 1345 و ی ری اسان رد ات دانسته است. به طور کلی میتوان گفت ابتدا قطب های تمرکز در ا ا ا ا ل 0 ‎sere are)‏ ل م ا ال ل 0 تجارى,اقتصادى در تهران از يى سوو به دنبال هجوم مهاجرين به سوى ‎loreal‏ ا ا ار شهرها و لبریز شدن کالبد شهرها از مهاجرین,حاشیه نشینی بروز کرد. أما شدت كسترش مناطق الونى نشين يس از نمودارشدن عوارض کت ارس ای ار ی ‎tat eet moh bien‏ ا ل ا 0 

صفحه 21:
بنابر یک گزارش ۱۳۶ واحد های حاشیه نشین قبل از سال ۱۳۳۱ و ۸۲۲ در فاصلة سال های ا ا ا ل ‎FON‏ ‏فاصله سال های۱۳۵۰-۱۳۴۵ ۲۰۰۳/از سال ۱۳۵۰ تاکنون ایجاد شده اند.البته این موضوع در ‎TIO Err Fe Py‏ ا ۱ یه ای جنوب شهر تشکیل شده است.در بوشهر حاش ‎ace‏ ا 0 ‎Boss a ۷ i een ere | ter‏ 00 ‎eal ee Dave ete COS. SBR a Beate‏ شهرها دامن زده است. اما نكتة آخر اين است را و ۱ ‎ces in eeee leven prieryar e) ypeatay 579. Heap eee orypprsT rer eo ger‏ 7 .روستا بدبخت بودند و آزاد و درشهر فقط بدبخت هستند 

صفحه 22:
ویژگیها» خصوصیات و شرایط زیست حاشیه نشینان مردمانى كه به عنوان حاشيه نشين شناخته شده اند در حقيقت با اختيار كردن زندكى حاشنيه اى و مشغول شدن به شغلهای حاشیه ای.سرنوشتی حاشیه ای را نیز برای خود رقم زده لند.انان اگرچه در کنار یا بطن شهر هستند اما ویژگی های منحصر به خود را دارند.اين خصوصیات گاه از فرهنگ شهری سرچشمه گرفته ويا تاثير بذيرفته و با شرايط زندكى و فرهنك انها تیز هر دسته یا ‎ee‏ ا ا ا ل ل ا ا ل 0 انتقال داده اند.اقاى شكوئى عقيده دارد كه در مطالعات شهرى:فيتوان ويؤذكيهاى همه زاغه ها و بخش حاشيه ‎baie -Tiioe tre bees rns ey ayer ene ene iret any Prine‏ ‎OE raed a sepete i= eNO’ Dn Core Oe‏ ‎١‏ ا ل ‎Rote Tas ene tee Se ees‏ عدم توجه و بی اعتنایی سازمانهای مسئول به احتیاجات محله اقاى بيران نيز بس از بررسى لجتماعات الونى نشين مناطقى از تهران اظهار ميدارد كه((اجتماعات زاغه ‎ee‏ ا ا ‎SE mneE oes)‏ ا ا 0 ‎ere we Soa)‏ ا ا ا ا ا ا ا ا ما ل ‎۱ ‏ا‎ IP Ogee ome IUD. Fon ‏خارج از اجتمّاع خود بروز ميدهند؛هنهادهاى خاص خود بديد اورده اندإو بلاخره»و-يكديكر را به خوبى‎ ‏كنترل:ميكنند.‎ ‎ ‎ ‎ ‎Pos ee ere ess ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 23:
‎jl als aga‏ و ملطان طانيه ذافن شهرهاى ايران ‏پراکندگی جغرافیایی مکانهای حاشیه نشین ‎CeCe Ne eet See eC Cte ee eh Tenn wd‏ ‎OS ee Se eke kee Roe Ses)‏ ‎DB Se wet oe ea Ceres TON ela sme remot Telny‏ ا ا ‎eee CTU STS Rew a Seen ere ews)‏ ‎EB ETT TC STC OCS eC Te Con Eras ener‏ ‏خط كسلءاسكان يافته اند يا در كنار مسيرهاى ارتباطى كه به شهر منتهى ميشوند و امثال ان استقرار بيدا كرده اند. ‎ 

صفحه 24:
مساکن حاشیه نشینها از نظر شکل و بافت و به طور کلی فرم معماری ذارای شکلی خود ‎een poe‏ و ار ار را ‎re ee apeeP Re st rer)‏ و و ‎eS‏ ‏و بر بيج وخم كه حكايت از برنامه ريزى مردمى و خود رو دارد ولى با اين حال انان براى ‎Se eS Secon ee SS noe Bracken ane enor‏ وسيله اى:فرار از اجاره خانه و يا هزينه ساخت مسكن ميدانند و هميشه ترس از اقدام شهرداری برای تخریب الونکهای انان خمیشه در انها وجود دارد به همین خاطر تمایلی نیز ‎OAR No SL Stee Me LeS Te SS ETC Eek tte eee ener e aes)‏ مشکلاتی که در روستا داشتن هثل نداشش ‎pepe SM pc oo goa) Pes)‏ نداقش به ‎es.‏ سب 1 

صفحه 25:
-شهروبرنامه ريزى شهرى درايران؛دوره باستان ودوره يس ازوروداسلام برنامه ريزى شهرى درايران داراى قدمتى ديرينه است. مانند شوش مربوط به قبل ازميلاد ساختن هكمتانه زمان مادها»)تخت جمشيدوياساركاد هخامنشيان وتكامل ee ‏ا ا ل ل‎ new eo a ‏وسنجيده دارد.‎ erry ‏ا ا‎ ETSY Oren ‏واسلامی آميخته وتکامل یافت‎ 

صفحه 26:
شهروبرنامه ریزیشهرعدر دوره بباستان از هزاره ششم نااول قبل ازمیلاد تحولاتی درایران وبین النهرین اتفاق افتاد که به آن دوران ‎a Tener eT)‏ | دراين زمان دريى رفع نيازهاى روزمره زندكى:ساكنين بناها را براساس نقشهاى از بيش ‎Eon ee‏ Soe SES Ce Sr te SSS So eee See en oe 7 ‏م م‎ C9 ere Bee eee Sole ere Leer Se oe Crean Soo) ‏است كه باايجاد حصاربه دور اينها برائ دفاع»زمينه براى برنامه ريزى فضاهاى درونى‎ ‏ودرنتيجه تشكيل آنها فراهم شد.مانند شهرعيلامى درشوش يا شهرسوخته درنيمه شرقى‎ ‏ايران‎ اس از دوران ايجاد اولين حكومتها ويادشاهان درايران مانند مادهاوهخامنشيان وسيس سلوكيان»اشكانيان وبعد ساسانيان»شهرها كسترش وتكامل يافته وشهرهاى جديد بانقشه وطرحهاى تازه ايجادشدند. 

صفحه 27:


صفحه 28:
-پایه گذاری و ایجاداولین هسته های شهری در زمان مادها وهخامنشيان اولين دولت مستقل سلسله مادهاكه يايتختش هكمتانه هم مركزحكومت وهم محل تجمع گروهی وسیع روند تكامل معمارى شهرسازى در زمان هخامنشى آغاز شد : مانند تويواكالا بیشتر جنبه اداری و سیاسی و کمتر عوامل محیطی تاثیر میگذاشتند تخت جمشيد از زمان هخامنشيان داراى طراحى و برنامه ريزى به همراه مكان يابى فضايى عالى علاوه بر نشان از قدرت بيش بينى و محاسبه عالى » در ‎eee PT Peer 2 nTOr‏ | د ا ا 9 قسمت با توجه به بناها و يستى و بلندى سطح مورد نظر مجارى فاضلاب بنا با توجه به موقعيت جغرافيايى تيه بيش بينيهاى لازم به عمل امده اب حياطها و خيابانها توسط مجارى جذب و به خارج شهر هدايت مى شود خندقى نيز قسمت زيادى اب باران را دفع مى نمود 

صفحه 29:


صفحه 30:


صفحه 31:
-دوره تحولات جدید برنامه ریزی شهری در زمان سلوکیان و اشکانیان تحولات جدید در شهر نشینی و برنامه ریزی شهری در اين دوره به چهار صورت انجام میگیرد :سلوکیان اولا بانی شهر های جدید درایران به سبک هیپودام طبق نقشه شهر دارای دو خیابان اصلی شمالی _ جنوبی و شرقی__ غربی بوده کوچه هاموازی با خیابان اصلی پا عمود بر ان از جمله این شهر ها شهر مرو میباشد به پیروی از نوع شهرسازی یونانی طرح ریزی منظمی شده وبه پیروی از یک شکل هندسی دوباره ساخته شده است که هیپوداموس نام داشت شهر اورپوس از نوع دوم شهر هایی بود که سلوکیان ایجاد میکردند نوع سوم شهرها یا پولیس هایی بودند که یونانی ها با تغییر و تبدیل یک یا چند دهکده» قریه ؛ به وسیله ساختن استحکامات و تشکیل حصاری دور انها وبا ایجاد مرکز دولتی و عمومی در ان »مانند تیسفون شهر های دیگر که یونانی ها ایجاد کردند » انهایی بودند که قبلا صورت شهری داشته و محل سکونت انها قرار میگرفتند مانند شوش 

صفحه 32:
تمامی اثار دارای یک واقعیت مشترک اند وان اينکه حاصل طرح وسیع اسکندر و سلوکیان در زمینه ی یونانی ساختن مردم بومی سرزمیین يارس وبوجود اوردن التقاطی از دو فرهنگ ایرانی و یونانی بودند . نتیجه دوم توسعه وگسترش شهر نشینی وشهر سازی در زمان سلوکیان از دو عامل اصلی و عمده تاثیر پذیرفت : یکی این که انها میخواستند سرزمینهای پهناور تحت سلطه ی خویش و همچنین نحوه ی انتظام و اداره امور کشوری و لشکری را حفظ کنند و دیگر اين كه توسعه بازرگانی و صنعت چنین موقعیتی را فراهم ساخت . در زمان اشکانیان بنابر نیازهای نظامی و اقتصادی احداث قلعه ها و شهر های مربع » مستطیل و بیضی شکل که از زملان هخامنشی و سلوکی در ایران معمول بوده رو به افزایش گذاشت . گرگان رایج ترین شیوه ی شطرنجی یا شبکه بندی محوطه علاوه برحفظ شهرهای مهاجرنشین یونانی توسط اشکانیان گاه شهر های قبلی بنابر نیاز هایی توسعه میافت مانند سیاست شهر سازی شهر مرو متاثر از عوامل نظامی 5 

صفحه 33:
شهر هایی نیز به وسیله اشکانیان به شکل مریع و گرد پایه گذاری و احداث شدند مانند شهر دارا بجرد . الاك دی ار شهر هی ای مانند فر ور ابا در آغاز به منظور مقاصد نظامی بوده و سپس در اثر توسعه تبدیل به شهر شدند اشکانیان در منطقه دشت گرگان شهرهای زیادی ساختند که رایج ترین انها در ایجاد شهرها و قلاع نظامی در اين منطقه انواع زیر بودند : شهر با قلعه با نقشه مریع کی ان شهر يا فلعه با نقشه مدور شير با قلعه با نقشه چند تلع نا منظم نت قن بيشى نموته هایی از شهر هلای اشکانی : نساء _ تیسفون (پایتخت اشکانیان ) - شهر اشکانی آشور _ شیر هترا 

صفحه 34:
ساحت شهر ایرانی درزمان سلوکیان و ۱0۳ 

صفحه 35:
‎De‏ ات ‎ 

صفحه 36:
-ادامه و تکامل روند برنامه ریزی شهری دوره باستان در زمان ساسانیان در زمان به همراه رونق شهر نشینی » شهر سازی نیز پیشرفت کرد آقای نقوی نژاد گسترش دامنه شهر سازی را ناشی از سه عامل به کار گرفتن مردم در دستگاه دولت ۰ شکوفایی بازرگانی و پیشه وری و ضرورت دفاع از مرز ها میداند . شهر های ساسانی با طرح و نقشه قبلی ساخته ميشده و یک نقشه منظم داشتند و در محاسبات انها دقت » نظم و ظرافت به کار رفته مانند شهر اردشیر خوره یا فیروز اباد . مکان یابی اولیه شهر با در نظر گرفتن جوانب طبیعی ‏ دفاعی و نظامی صورت گرفته . شهر های دیگری نیز به صورتهای شبکه بندی با نقشه منظم قائم الزاویه در این زمان وجود داشته مانند شهر های بیشاپور در فارس » جندی شاپور و ایوان کرخه در خوزستان ؛ تیسفون و نیشابور . دیگر شور های این رمان که با سیستم هیبودام ساخته شده برد بیشایور است . مستله مهم در سیستم شهر سازی ساسانیان وجود کار بری ها یا عناصر سه گانه و همچنین وجود جهات چهارگانه در هنگام ایجاد معابر و دروازه ها است . مسجد ادامه روند شهر سازی زمان ساسانیان را منتهی باتغییراتی در دوره ی اسلامی ثابت میکند . 

صفحه 37:
-اجزای سه گانه ساخت شهر ها در زمان ساسانیان در زمان ساسانیان شهر از سه بخش تشکیل ميشد که عبارت بودند از :6- کهندژ یاقلعه» 0-شهرستان یا شارستان‌ 9 ربض یاحومه. )-كهندز يا قلعه:اولين قسمت ومهمترین بخش شهر ساسانی بود این قسمت یکی از مهمترین شهرهای اداری وسیاسی ایران بیش ازورود اسلام را تشکیل میداد؛دارای برج وبارو بوده وبه وسیله خندقی احاطه ميشد که تنها توسط دروازه ای به خارج راه داشت. محل احداث بهترین و بلندترین نقطه قرار داشت . ساختمانهای اصلی شهر را کاخ و مرکز نظامی و بعدا اتشکده ساخته ميشد . ©- شهرستان يا شارستان : قسمت دوم شهر دوره ساسانيان كه ييرامون كهندز قرار داشته و در واقع شهر قلعه اى » همان بخش اصلى شهر است . محلات را در بر میگیرد . دروازه ی شهر نیز به اين قسمت باز ميشد . 

صفحه 38:
ربض یا حومه : در بیرون از حصاری که شهرستان را احاطه میکرد » ربض یال حومه قرار گرفته بود کشتزارها و مزارع در این قسمت قرار داشت اين بخش دارای اهمیت کمتری است گاه دیواری نیز این قسمت را احاطه مییکرد . به دلیل توسعه ورونق تجارت در زمان ساسانیان»بازارها ومراکز تولیدقلب واقعی شهرها راتشکیل میداد.بازار به تدریج جای خود را در شهرساسانی باز کرده ودر بافت شهر جای گرفت.اين نقش واهمیت در دوره پس از ورود اسلام 

صفحه 39:
-نظام طبقاتی موجود درشهرهای زمان ساسانیان در اين زمان بافت طبقاتی به چهار طبقه ی روحانیون » ارتشیان » دبیران و توده ملت شکل گرفت . در نظام طبقاتی حاکم بر ساخت شهرها تنها سه بخش نشاف شر كه ناف از ات( 2 و اجتماعی حاکم بر فصای کالیدی شهرهای آن زمان است طبقه اول در کهندژ طبلقه دوم وسوم که هردو جز طبقات بالا وممتاز به حساب می آمدند در شهرستان وطبقه چهارم درحومه جای میگرفتند.( شهر نساء ۰ دارای طبقه بندی شهری در زمان اشکانیان ) 

صفحه 40:
-جهت یابی چهار گانه در شهر های زمان ساسانی خصوصیات دیگر شهر های ساسانی منتهی شدن معابر اصلی شهر به چهار دروازه اطراف شهر است . به تبعیت از چهار جهت جغرافیایی و ناشی از جهان بینی و فرهنگ حاکم بر اعتقادات . مانند چهار دروازه در شهر گور ( فیروز آباد ) . با ورود اسلام به ایران مسجد جامع یک عنصر مهم در ارتباط با بازار شهر بنا گردید . عناصر و فضاهای شهر های اسلامی ایران : بازار » ارگ ومسجد جامع به همراه محلات 

صفحه 41:
-شهرو برنامه ریزی شهری در دوره پس از ورود اسلام پس از ورود اعراب به ایران و تسلط انها بر اوضاع سیاسی کشور » سیر شهر نشینی و شهرسازی نیز تغییراتی کرد . زندگی شهری از زمان ساسانیان شکل گرفت روابط اجتمای » اقتصادی و سیاسی بر ان تاثیر گذاشت. مهمترین ویژگی شهری این دوره گونه شدن و فشرده شدن عناصر تشکیل دهندو بافت شهر ها یداش 

صفحه 42:
سیر تحول‌تاریخی‌شهر و برنامه ویزی شهركدر دوره ى 9 ‎XL)‏ اسلام به : ‏در سه محدوده زمانى, قرون اوليه لاسلامى‎ 3200 wl 0 CV] ESCA UE BC mr mire) Ov re OC قرون اوليه اسلامى 

صفحه 43:
قرون ميانى اسلامى ا ا الت وارد مرحله جديدى شد و اهميت ويزه ‎ail. wal sl‏ اصفهان , ری و جورجان . يكى از وظايف دولت احداث شهر هاى جديد ‎Ne OL ae‏ ا ا ا ا ا ا كت كرمان و شيراز رونق خود را حفظ كردند. در زمان حكومت ۳ چون 092 7 الجایتو و ابو سعيد و صدارت خواجه رشیدالدین فضل الله , شهرسازی شیوه ی نوین را پذیرا شده ‎SSO a Be UL e ae LCST aE)‏ 20 ‎Per‏ ا ال ا ال 0 بخارا و هرات داراى اهمیت شدند 

صفحه 44:


صفحه 45:
قرون متأخر اسلامی شهر سازی پس از ورود اسلام به ایران در زمان پادشاهی شاه عباس اول تا شاه سلیمان به اوج و تکامل خود رسید. مانند اصفهان . فعالیت اساسی معماری و شهر سازی از زمان شاه عباس اول شروع شد .دراين زمان شهر های دیگری مانند تبریز » کلاشان » بندر عباس » قزوین » مشهد و تعدادی از شهر های حاشیه های خزر اهمیت یافتند . در واقع نزول شهر سازی دراين زمان در هم ریختن سیستم اداری شهرها همراه است . پس از مشروطیت که نقطه عطفی در تاریخ سیاسی ایران است ۰ روند شهر سازی نیز وارد مرحله جدیدی شد . 

صفحه 46:
CLUS Ce CMC Str mere Dee more ce ‏ایرانی در دوره پس از ورود اسلام به ایران‎ ا ل ل ل ل ‎Bree ESS a ha SSeS eee EOS cane)‏ ای کی ای اد رين ارد ان خصو اس سيماى كالبدى شهرهاى ايرانى در دوره مذكور مورد بررسى قرار بحث ویژگیهای کالبدی شهرهای ایرانی _اسلامی,بررسی بافت ‎ene‏ 5 تب 

صفحه 47:
ويزكيهاى ساخت كالبدى شهرهاى ۳0| شهرهای ایران در دوره پس از ورود اسلام.در ابتدا با همان شکل اولیه به حیات خویش EOS eG eee CHEE ND I TG EM Pers 7K Sr CLOT SS RTS) RY Os K)) ‏ایرانی زمان ساسانیان در ساخت شهرها پدید امده بودنده‌در سالهای اولیه نیز اجزاء شهرهای‎ ‏اسلامی را تشکیل میدادند.و توسعه شهرنشینی باعث گسترش حومه(ربض) شهرها شد.‎ ND ee precise err eS Pee Ste rca Onn ‏اصلی که به مرکز شهرها ختم ميشد و از سوی دیگر در امتداد راه ها و جاده های اصلی که‎ | ee ye De ‏ا‎ Tere ne شدند.مساجد و به ويزه مسجد جامع در ارتباط فضايى با بازار و در نزديكى ارك (در مركز ل اا ا ا ا ا لاق ‎eS Seine)‏ ا ل ا ا ل ‎Serene)‏ ل ل ا ا ا ا ا ‎ESIC‏ ‎Sy} ol pas‏ 9 15 ا 0 00 ‎Tee ESE Teese aL)‏ ا ات ‎Se SES) Ieee a eo BE ie: Tete a) ‎ 

صفحه 48:


صفحه 49:
ويزكّى هاى سيماى كالبدى شهرهاى ايرانى_اسلامى به تبعييت از تغييراتى كه در روند شهرسازى شهرهاى ايران در دوره پس از ورود اسلام صورت گرفت,سیمای شهرهاى اين دوره نیز علاوه بر حفظ ۳ از ‎owed‏ كذشته ويزكيهاى جديد را يذيرفته و شكلى تازه را يديد اوردند.سيماى شهر ‎Res‏ ا 1 5 ‏کر لا ا عامل م‎ cpeery ‏خصوصیات کالبدی(فیزیکی)و نا رويت شهر از قبیل‎ ۹ sk ‏و 000 ويزكى‎ 52500 |, Saw SS 0 jlail Ree ‏ار‎ Cie] ee eC aN eer ete) OS ee) ‏حالی و تبر ا کال ی اشار: کرد مات‎ ‏هر شهر علاوه بر اينكه در هر زمانى از رشد و توسعه شهر و‎ ‏همچنین در هر موقعی از روز شکل ویژه ای به خود میگیرد,به‎ ‏.دو بخش سيماى بیرونی و سیمای درونی نیز تقسیم میگردد‎ 

صفحه 50:
2 Se Ree Dem eer Selene e a ‏باغات,یعنی نخستین فضاهایی که نزدیک به سه چهارم محیط شهر را فرا گرفته بودند؛‎ olen Sev ‏ار کل‎ 9 alte: ‏اي اك‎ [ees a (onl eee ۱ EL me i ea tals nL Cr Oe nC eS a ee eae) شهر در معرض نمایش قرار میدهند. کوین لینج در کتاب خود عوامل پنج گانه ا ا ل ۹ شتاخت سيماق خارجب شهرهاى اسلافن مكوان به نشائيكا ات تک كاربردهاى شهرى مورد استفادة قرار ميكرفيتة ‎Ein iyi us ous Sager‏ ‎ae yey lect‏ 7 ۱ راز ‎sp Don ined‏ Pome Sumcser acl sre Us eu nS Scer MBN Or Near ear ee emt Str) ‏انبارهای بزرگ بیرون شهر نیز دارای چنین خصوصیتی بوده اند.سیمای خارجی شهرهای‎ Bare ‏ا ا ا ا‎ ‏را ا ا‎ ces ks cote ‏اک ار از‎ ‎as‏ وی زا اف پر ار ما رس ی ‏انبارها و بازارها را مشاهده کرد کاشی کاری هاءقوس های تزئینی و هنرمندی هایی که ‎aid, IS a rogat 9 ogee sla ylaisly 59 b 5 2zlue uid yirlu 59‏ 1[ ‎Fe Crecente] corte] eels yes cee wy. a sec reat ever ued en ROS SB eX) ‏شهر قديم. بوشهر اشاره كرد كه با استفاده از كاربرد مصالح يكبارجه و بيروى از يك‎ ‏شیوه طراحی شهری معین سیمای خاص به شهر داده است که انرا از شهرهای‎ ۱ Co Se anes etc ‎ 

صفحه 51:


صفحه 52:


صفحه 53:
7 00 2 ‏ا ا‎ C15) Resse cd ۳ ‏پب ا ا‎ ‏هستند تفاوت هایی را نشان میدهند.اما ویژگی های درونی مشترکی را با‎ ‏یکدیگر دارند.بافت شهرها بنا به شرایط سرزمینی گوناگون شکل گرفته‎ ‏لكت‎ E ae crs SCC) OPO cd ‏ل‎ Pore See ts] Ror) crea) preven er hc Fee) herp CM Es شهرهايى مثل بندرعباس,خانة ها با فاصله از هم ديكر قرار دارند تا به ورود و كردش باد و نسيم دريا امكان بدهند در بوشهر زمين ها به ا ا 0 ‎ved CE PR STEP)‏ ا ا ا ا 0 ‎Pe Ieee note es ot Peewee‏ 001 م را ‎Alben‏ ‏.نمایش میگذارد. 

صفحه 54:
قوانینی نیز نه به صورت مدرن,بلکه به صورت ضمنی بر ساخت,تغییر و تحول انها و روابط و زندگی ساکنین ان حاکم بوده است,بافت هر شهر نخست دانه بندى فضاى كالبدى يعنى فضاهاى خالى و ير و مقدار انها را نسبت به ا ا ا ا ارتباطات و نحوه دسترسى ها و خصوصيات كلى راه ها و كوجه ها را اشكار ا ‎OES ee er‏ ‎ere rene Were YOY TE Te SE aT See ne‏ كت از فضاهاى كالبدى توسط ابعاد و اندازه هايش در سطح و در ارتفاع ميتواند ا ‎Ne eet Sean Ey ee‏ شکل گیری و مراحل رشد و توسعه شهر در طی تاریخ را منعکس میکند.قسمتی از بافت کهن شهر دزفول وجود کوچه های باریک با دیوارهای بلند در اين شهر به منظور غلبه بر تابش افتاب و هواى كرم از طريق ايجاد سایه و گردش هواست. 

صفحه 55:
بافت كهن شهر دزفول 

صفحه 56:


صفحه 57:
فضاها و عناصر اصلی_کالبدی شهررهای ایرانی_اسلامی عناصر و اجزایی که در شهرهای قدیمی ایران وجود داشته اند در رابطه متقابل با هم»داراى يك ارتباط فضايى يكيارجه و به هم بيوسته اى بوده اند.مناظر و مزاياى شهرى متفاوت با شهرهاى غربى بوده و معمارى اسلامى از فرم هاى منفرد و مجزا دورى ميجويد.فرم معمارى شهرها از جنبه فضاهاى داخلی اش قابل لمس و تشخیص بوده است.به موازات عملکرد های مختلف ‎SOE DTCC eS Lae ESE Se kw est eee ec)‏ انها نیز این خصوصیات را حفظ کرده اند.مفاهیم جاری مربوط به فرهنگ غربى از قبيل خيابان»ميدانءبناءو غيره را نميتوان در مورد شهر اسلامى به كار برد.به عكس مفاهيمى نظير عمومى خصوصى كه درهر فرهنك معناى ویژه ای دارند»‌تعیین کننده محتوای اجزای مادی شهر هستند. 

صفحه 58:
ارك و بارو 2200 0 ‏ساخت‎ | AAG] ‏ارق بوده است.ارگ مجموعه اى از‎ orld wo Suu |, ‏ا ا ا الل‎ Reiter CSS Pre evi ete Ft] در خود جاى داده و همجنين مقر حاكم يا سلطان بوده 

صفحه 59:


صفحه 60:
روند برنامه ريزى شهرى در ايران در طى زمان و به همراهذتحولاتى كه در روند شهرنشينى صورت كرفته فراز و نشيب هاى بسيارى را يشت سر نهاده است در دوره ‎nese erro eT pepe ree‏ 121111111100 هاى زيستى تبديل به شهرهاى بزركى شدند كه داراى طرحها نقشه ها تاسيسات و اجزا ا ل ل ل ات ال ‎Une‏ ‏به اوج خود رسيد.شهرها به طبقات مختلف اجتماعى تقسيم شده و اجزا سه كانه ارك ۱ ۷ ۱0 ‏ا ل رس(‎ Te DD ed ‏سب‎ ‎es rie Stoo ‏و‎ ee كذارى و ساخته شد.در ابتدا مسجد يكانه عامل تمايز شهر از روستا بود.اوج شهرسازى در دوره يس از ورود اسلام در زمان صفويه است در اين موقع علاوه بر بياده شدن يك ‎TED eB Tees‏ ا ل ا ا ل ا 0ك از ان رونق يافتند مانند قزوينءتبريز»مشهد و... 

صفحه 61:
درطى مراحل زمانى مختلف,تغييروتحولاتى دربافت شهرها اتفاق افتاد كه درشكلهاى زير قابل بررسى ميباشد. بافت تاریخی, بافت قدیمی, بافت میانی, بافت جدید, بافت ۱ بافت تاريخى؛ايجاد وكسترش هسته اوليه شهرها بافت تاريخى هسته اوليه هرشهرميباشد.مانند قلعه ياارك دربافت تاریخی شهرها ساختمانهای قدیمی وبناهای بسیار باارزش وهسته اولیه بازارها قرار دارد.بافت تاريخى دزفول درزمان ساسانيان»بافت تاريخى بوشهر درزمان افشاريه وتهران»اصفهان وشيراز در دوره يس ازورود اسلام 

صفحه 62:
۱ arr pence بافت قديمى بافتى است كه به دور هسته اوليه شهرها يابافت تاريخى تنيده شده.انتهاى مرحله زمانى اين بافت به اواخر دوره قاجار ميرسد. بافت قديمى به دورهسته اوليه »كه اغلب درمحل تقاطع راههاى قديمى وباستانى يادر نزديكى نقاط بااهميت وجود داشتءوبه تبعيت از جهات رشد ی ار رنه درس ار بافت قديمى شهرها نشان دهنده نظام اجتماعى خاصى است كه درقديم وجود داشت.اين بافت ازاوضاع طبيعى_اقليمى وسرزمينىءتاريخى»سياسى واجتماعى _فرهنكى تاثير كرفته و خودرا باشرايط زمانى ومكانى وفق داده. ‎cles‏ ل ‎Ribot sie‏ ل و6 

صفحه 63:
7 h ‏كالبدى درانها‎ 310 ‏ا‎ TEER ND Eee) Drees a See ‏ا‎ ‏دربرمیگرفت.‎ خیابان کشیهای جدید.اولین نمودهای شهرسازی جدید هستند. ازخصوصيات بافت ميانى درداخل شهرهاءيهن تر بودن كوجه هاءوجود ‎eleva]‏ ا 0 ا ‎Ben‏ وایجادنماسازی درلبه خیابانها است. دربافت ميانى اداراتى نيز به سبى جديد ايجاد شد.بسيارى از ويزكيهاى كنار روشب ري ‎aA CAA chal‏ ما بامصالح جنب يوك 

صفحه 64:


صفحه 65:
بافت جدید؛رشد شتابان شهرسازی وگسترش بی رویه شهرها باشروع دهه()4وباشديدتر شدن تغييروتحولات دراوضاع اجتماعى واقتصادى كشورءبافت جديد به دور بافت قبلى شهرها شكل كرفت. عاملهاى بالا رفتن رشدجمعيت شهرى وافزايش ساخت وسازهاى داخل شهرها یکی اقدامات عمرانی و دیگری افزايش مهاجرت میباشد. باكسترش سريع شهرها وافزايش رشد شهرنشينى»سطح بسيار زيادى از اراضى اطراف شهرها به زير ساختمان رفته وتعادل زيست محيطى بين سطح الت ا ‎Oye‏ ‏0 ‎O Ser ion‏ ۳ eS ite te DE Tee Tee SS SS Ie es) سالهاى2©)00)- ©<6»خود تشديد كننده كسترش بى رويه شهرها بود. 

صفحه 66:
بافت پیرامونی؛گسترش شهرک سازی باافزایش جمعیت شهرها ومهاجرت شدید روستاییان به شهرها نیاز به مسکن وخدمات شهرى افزايش يافته وقيمت زمين به شدت بالارفت. اين مناطق كه از دهه0)©به بعد شكل كرفتند»درحقيقت نقش خوابكاهى داشته ووابسته به شهرمادر بودند. Oh Seer ere De Se Bee ESE To Bi STE SSeS BIO een ORE ‏ا ا ا ا‎ 

صفحه 67:
0 Cap pres SEC] Ot) این بافت که ازدهه(00 تالوایل دهه(0 شکل گرفت.شامل ایجاد شهرکهای ‎PW COP CC CONS TRIE TE‏ دسته اول شهرکهای اقماری وخوابگاهی هستندکه در زمین های بایر توسط دولت يابخش خصوصى ساخته شدند.اين شهركها از امكانات كافى جهت زندكى بى بهره اند. دسته دوم شامل مناطقى ميشد كه باتغيير شكل روستاهاونقاط جمعيتى اطراف ‎Ter te ewe‏ ا ا ل ‎wee‏ ا 0 ا ل ا ا ال ا اطراف شهرها به همان شكل وصورت روستايى واوليه. ۱ ‏ا ا ا ل‎ saree) 1 ‏ا‎ eee Cees poe nee PrP ‏کرج ویاشهرگونه های اطراف تهران ازاین جمله اند.‎