بهداشت محیط

صفحه 1:
خب ۱7 (PRIMARY HEALTH CARE) PHC ‏در بهدلشتمحيط‎ ‏تهيه كنندم:‎ فوشغ ینم سول ول صسيذ يك تكد ‎stg ay‏ 

صفحه 2:
مقدمه نا اواخر دوران قاجار هيجكونه نشلنه اي از تشکیلات منظم و قانني براي مدیریت امر بهداشت و د, مملکت در دست اولین قدم در راه تشکیل يك مرجع قانوني براي رسيدگي به سلامت مردم در کشور با تشکیل شورايي به نام مجلس صحت در محل دارالفنون برداشته شد و در سال 1300 وزار: در تاریخ 1320/6/28 شمسي وزارت بهداري با تشکیلات جدید تأسیس گردید. در لین سال امور بهداشت و درمان شکل قانوني یافت و برنامه هايي براي لن تدوين كرديد. در سال 1332 اداره کل مهندسي بهداشت محیط وزارت بهداري تأسیس گردید و يكي از اهداف ن اجراي طرحهاي توزیع لب سالم براي شهرها و روستاهاي کشور بود که مو زيادي به دست آورد و در سال 1342 به منظور تأمین و تربیت نيروي انساني دوره مهندسي بهداشت در دانشکده فني و تخانه جديدي به نام وزارت صحیه و فواید عامه تأسیس گردید. بهسازي محیط در بهداري شروع به کار نمودشایان ذکر است در خرداد ماه 1334 قانون مربوط به مقررات پزشكي دارويي و مواد خوردني و آشاميدني تصویب گردید. در نير ماه 1346 قانون مواد خوردني آشاميدني تصویب گردید و در سالهاي 1347و1354 مورد اصلاح قرار گرفت و دستورالعملهاي لازم را در مورد ساخت توزیع و فروش مواد غذليي و آشاميدني نعیین و مجازات متخلفین مربوطه را نيز اعلام کرد. 2 

صفحه 3:
در خرداد سال 1367 قانون تشکیلات و وظایف وزلرت بهداشت توسط مجلس شوراي اسلامي تصویب گردید و بند 2 ماده 1 وظایف بهداشت اعلام میدارد : تأمین بهداشت عمومي و ارتقاء سطح آن از طریق اجراي برنامه هاي بهداشتي خصوصا" در زمینه بهداشت محیط مبارزه با بیماریها بهداشت خانواده مدارس و آموزش بهداشت "از وظایف وزارت بهداشت «رمان و آموزش پزشكي مي باشد. بديهي است که تا تاریخ فوق بهداشت محیط در سطح وزارتخانه تحت عنوان مدیریت بهداشت محیط فعالیت مي نمود. و از همان سال 1367 با ایجاد سیستم هاي شبکه بهداشتي و .درماني به عنوان يكي از اصول اولیه بهداشت انجام وظیفه مي نماید 

صفحه 4:
بهداشت به معني سلامت کامل جسمي برواني و اجتماعي است نه فقط فقدان بيماري .لذا خدمات بهداشتي اولیه به عنوان کلید رسیدن به هدف "بهداشت براي همه تا سال 2000ميلادي" به عنوان يك هدف اجتماعي تعيين شد تا تمامي مردم جهان با رسيدن به سطح قابل قبولي از نظر بهداشت بتوانند از يك زندكي سالم و سودمتد برخوردار كردند ‏ خدمات بهداشتي اوليه هسته اصلي نظام بهداشتي كشور و جزه .جدايي ناپذیر توسعه اقتصادي و اجتماعي جامعه را تشکیل مي دهد 

صفحه 5:
: خدمات بهداشتی اولیه 1-آموزش بهداشت با تأکید بر مهمترین مسایل 2-تامین آب آشاميدني سالم و بهسازي اساسي محیط 3-یمن سازي بر علیه بيماريهاي عمده عفوني 4سراقیت از گروه آسیب پذیر جامعه و تنظیم خانواده 5تغذیه و اصلاح روشهاي نگهداري مواد غذايي 6-پيشگيري از بيماريهاي شایع و بومي و کنترل آنها ان مناسب بيماريها و حوادث ارك داروهاي اساسي و مورد نياز 0-بهداشت دهان و دتدان 1 1بهداشت حرفه اي 2نظارت بر دفع صحیح مواد زائد جامد و مایع 3نظارت بر میلکز تهیه و توزیع مواد غذايي و اماکن عمومي شامل مراکز درماني و آموزشي و تربيتي 4-مبارزه با حشرات و جوندگان 

صفحه 6:
تعریف بهداشت محیط بهداشت محیط عبارت است از کنترل عواملي از محیط زندگي که به گونه اي روي سلامت جسمي برواني و اجتماعي انسان تأثیر مي گذارند. مهمترین هدف بهداشت محیطمطالعه عوامل محيطي مضر براي سلامتي انسان و تشخیص و پيشگيري مرفع و کنترل اثرات سوء ناشي از این عوامل تلقي مي گردد.بهداشت محیط به طور موٍکد سلامتي انسان و بهداشت مردم رایه عنوان هدف اصلي پيگيري مي کند و کیفیت محیط و حفظ سلامتي اکوسیستم ها رابه طور غیر مستقیم مورد توجه قرار مي دهد. برخي از مهمترین برنامه هاي بهداشت محیط عبارتند پيشگيري از بروز سوانح و حوادث. کنترل آلودگي هوا ,پيشگيري از بيماريهاي واگیر بهداشت محیط در موارد اضطراري. نظارت بهداشتي بر تهيه «توزيع و فروش مواد غذايي. کنترل بر بهداشت مراکز بهداشتي و ‎lela JES. alas‏ ناشي از مود غذايي و مسمومیتها.کنترل حشرات و جوندگان‌بهداشت اماکن عمومي ‏دفع و تصفیه فاضلاب و تأمین آب آشاميدني سالم .كه به شرح مختصري از آنها مي پردازیم: ‎6 

صفحه 7:
:کنترل بهداشتي آب آشاميدني لب يك عنصر حيلتي است با ويژگيهاي قابل توجه و کم نظیر .يكي از مهمترین عناصر قسمت اعظم وزن موجودات زنده و محیط زبست را تشکیل مي دهداگر چه آب خالص در طبيعت يافت نمي شود اما لب خللص مايعي بي رنك. بي بو بي مزه است که داراي نقطه انجماد صفر و نقطه جوش 100درجه مي باشد. بسياري از مشکلات بهداشتي كشورهاي در حال پیشرفت عدم برخورداري از لب آشاميدني سالم است. آنجليي که محور توسعه پایدار انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندي از آب آشاميدني مطلوب مي باشد بدون تأمین آب سالم جايي براي سلامت مثبت و رفاه جامعه ۰ وجود ندارد. 

صفحه 8:
ناخالصي هاي آب: 1 ناخالصي هاي ‎gle‏ نظیر الف:ذرا ات معلق زنده و غیر زنده که مي توان آنها را در سه گروه تقسیم بندي نمود: معلق زنده بيماريزا مانند عامل بيماري وبا ات معلق زنده غير بيماريزا مانند لغلب جلبكها ج:ذرات معلق غیر زنده مانند رس 2-ناخالصي هاي محلول:شامل املاح معدني مانتد املاح کلسیم .گازهاي محلول مانتد سولفید هیدروژن مي باشند. منابع تأمین آب: الف:متابع سطحي :آبهايي که در قالب آب باران.آب رودخانه و قناتها در طبیعت موجود هستند. ابعي نظیر چاههاي کم عمق و چاههاي عمیق منابع زیر ب:منابع زيرزميني 

صفحه 9:
ويژگي هاي آب سالم: 1-عاري از عوامل زنده بیماریزا باشد. 2-عاري از مواد شيميايي زیان آور باشد. 3-بدون رنگ و بو بوده و طعم مطبوع داشته باشد. 4قابل لستفاده براي مصارف خانگي باشد. تعریف آب آلوده: آبي که داراي عوامل بيماريزاي عفوني يا انگلي. مواد شيميايي سمي. ضایعات و فاضلاب خانگي و صنعتي باشد را آب آلوده گویند. منابع آلاینده آب عبارتند از : 1 -فاضلاب که عوامل زنده بیماریزا و مواد آلي تجزیه پذیر را در بر دارد. 2-مواد زائد تجاري و صنعتي در بردلرنده عوامل سمي از نمكهاي فلزي یا مولد شيميايي مصنوعي. 3-آلاينده هاي كشاورزي نظیر کودها و آفت کش ها. 4 آلاینده هاي فيزيكي مانند گرما (آلودگي حرارتي)و مواد پرتوزا 9 

صفحه 10:
آلودگي آب از نظر منشا: آلودگي با منشاً زیست شناختي نظیر: الف) باكتريها ما نند عوامل بيماريهايي همچون وباء حصبه و امثال آن ب)ویروس ها مانند عوامل بيماربهايي چون هپاتیت ويروسي و فلج اطفال ج)پروتوزوثرها مانند عوامل بيماريهايي همچون آمیبیازیس و ژیاردیازیس د)کرم هاي انگلي مانند عوامل بيماري شیستوزومیازیس و آسکاریازیس )سموم توليدي از سیانو باکترها سمومي هستند که ایجاد ناراحتي كبدي مي کنند . اين سموم توسط میکروسیستیس آنابنا و نودولاریا تولید مي شوند. آلودگي آب با منشأً شيميايي: منابع آب اغلب در بردارنده ناخالصي هاي شيميايي هستند. این ناخالصي ها ممکن است ناشي از آلودگي هواء آلودگي خاك يا مواد آلاينده ناشي از فعاليتهاي انساني که به صورت فضولات جامد و مایع به محيط تخليه مي گردد باشد. این آلاینده ها عبارتند از حلال هاي شوینده. فلزات سنگین, مواد سفید کننده و انواع گوناگون .ترکیبات آلي کشنده موجودات زنده 10 

صفحه 11:
ويژگي هاي فيزيکي با ظاهري آب: ويژگي هاي فيزيکي آب: نظیر بو مزه. کدورت. درجه حرارت و رنگ آب که مي تواند آب را براي مصرف کننده نامطلوب سازد. بو و طعم: اساسي ترین مساله در مورد آب تصفیه شده عدم داشتن بو و طعم مي باشد. عوامل مختلفي نظير جلبكها .تجزيه گیاهان آبزي, محصولات حاصل از کلرینه نمودن آب در ایجاد بو و طعم آب موثر است. -کدورت آب: پدیده اي است که میزان زلال بودن یا شفافیت آن را مشخص مي کند و يكي از معيارهاي تعیین کننده کیفیت ظاهري آب است .کدورت به علت وجود مواد معلق در آب ایجاد مي شود. -دماي آب : از آنجايي که گوارايي آب مربوط به میزان اکسیژن محلول در آن مي باشد هر اندازه دماي آب .بالا تر باشد میزان حلالیت اکسیژن محلول در آن کمتر بوده و مورد رضایث مصرف کننده نیست 11 

صفحه 12:
تأمین آب آشاميدني سالم و پاکیزه مبتني است بر آگاهي و مشارکت همه جانبه جامعه در خصوص بهره برداري و نگهداري از منابع آب. بهداشت محیط به منظور حفظ سلامت و بهداشت مردم مکلف است کیفیت آب آشاميدني عمومي را از نقطه آبگيري تا مصرف از نظر بهداشت تحت نظارت مستمر قرار دهد و سازمانها موسسات دولتي و خصوصي تأمین کننده آب آشاميدني عمومي موظف به رعایت همه ضولبط و معيارهاي بهداشتي اعلام شده از طرف وزارت بهداشت بوده و باید همه اطلاعات لازم براي بررسي مورد يا موارد و تسهیلا به همین منظور پرسنل بهداشت محیط در مراکز بهداشت لقدام به کلر سنجينمونه برداري آب و انجام آزمونهاي ميكروبي و شيميايي روي آب انجام مي دهند و نتایج آن را به سازمان مربوطه منعکس مي کنند. .کلر سنجي در خانه هاي بهداشت بر عهده بهورزان شاغل در خانه هاي بهداشت است دید از تأسیسات را در اختیار وزلرت بهداشت قرار دهند. 12 

صفحه 13:
کنترل و مدیریت زباله هاي شهري(مواد زائد جامد) در کشور مابا محاسبه 800گرم زبلله سرانه. هر روزه بللغ بر 50000 تن مواد زايد جامد توليد مي شود كه در مقایسه با سایر كشورهاي جهان با 292 کیلوگرم زبله هر نفر در سال در حد متعادلي قرار گرفته است. لیکن برنامه هاي جمع آوري و دفع زبلله موجود جوابگوي نيازهاي این بخش از کار نخواهد بودامر جمع آوري: دفع. زباله هاي ایران تفاوت فاحشي با سایر كشورهاي جهان دارد. لذا به كارگيري هرگونه تكنولويي بدون شناخت مواد و سازگاري عوامل محلي کار ارزنده اي نیست. یافت و اصولا مديريت مواد زايد جامد در ايران با توجه به نوع و 13 

صفحه 14:
خطرات ناشي از دفع زباله به طریق غیر بهداشتي: اصولا بهداشت و بهسازي محیط. در هر شهر ایجاب مي کند که زباله ها در حداقل زمان از منازل و محیط زندگي انسان دور شده و در اسرع وقت دفع گردند.اهمیت دفع بهداشتي زباله ها موقعي بر همه روشن خواهد شد که خطرات ناشي از آنها به خوبي شناخته شود زشتي مناظر مي گردند. بلکه مي توانند به وسیله آلوده کردن خاك. آب و هوا خسارات فراواني را به بار آورندبه همان اندازه که ترکیبات زباله مختلف است. خطرات ناشي از مواد تشکیل دهنده آنها نیز مي توانند متفاوت باشند. جمع آوري. حمل و نقل و آخرین مرحله دفع این مواد باید به طريقي باشد که خطرات ناشي .از آنها در سلامتي انسان به حداقل ممکن کاهش یابد زباله ها نه فقط باعث تولید بيماري؛ تعفن و 14 

صفحه 15:
طبقه بندي مواد زائد جامد: عبارت مواد زائد جامد به مجموعه مواد ناشي از فعاليتهاي انسان و حيوان كه معمولا جامد بوده و به صورت ناخواسته و یا غیر قابل استفاده دور ريخته مي شوند اطلاق مي گردد و به سه دسته كلي زباله هاي شهري, زباله هاي صنعتي و زباله هاي خطرناك تقسیم مي گردند. 1-زباله هاي شهري که شامل: -زائدات غذايي: به قسمت فسادپذیر که معمولا از زائدات كياهي. تهيه و طبخ و يا انبار كردن مواد غذابي به دست مي آيد اطلاق مي شود. -آشغال: به قسمت فسادنايذير زباله به جز خاكستر كفته مي شود.آشغال در زباله معمولا شامل كاغذ. بلاستيك. قطعات فلزي و شيشه مي شود. -زائدات ناشي از تخریب و ساختمان سازي: زائدات حاصل از تخریب ساختمان؛ تعمیر اماکن مسكوني. تجاري. صنعتي و یا سایر فعاليتهاي ساختمان سازي اطلاق مي شود. : این قسمت از زباله شامل مواد حاصل از جاروب كردن .اجساد حیوانات مرده مي شود 3 -زائدات و خيابانها و معاير, برك د 

صفحه 16:
زبله هاي‌سنعتی‌مواد زلید ناشياز فعا ليتهايص نعتيهستد و معمولا شام( ازلت‌مواد باستیکوو-2 مواد شيميايي‌ميساشد. 3-وبله هاي‌خطرنالتوبا 4 هاي‌خطرناك بسه مواد زلید جامدیلطاق‌مي‌شود که با قوم خطرناك بوده و با لینکه پسراز طیمدتومانيموجباتخطر را برليمحیط زیستف راهم مي‌کنند. لنجام مديريمتصحيح مواد زلئد در مرلحلتوليد. جمع آوري‌حمو نسقلو ايواز ضرورياتميباث که در لیرخصوصنجام مطا-لعاتلازم جهتبسروسو و ضعیتجمع آوريو دفع زباله و تسهیه و 7 لستانداردها از رلهکلرهایلساسی‌در کنترلو مدیریتیباه لست_ظ جمع آوريو دفع نسهايیاز وظايفاصلي ارلئه دستورا ماو تسوصیه هایلایم ب هداشتيسه شهرداري‌ا در تنظیم روشهای‌جمع آوري‌حملو ‎Jas‏ ‏.و دفع يباه در شهر يكواز وظايفبهداشتمحيطدر شهر ميبساشد 16 

صفحه 17:
:بررسي هاي لازم در مورد تأثيرات هوا از زمان بريايي آتش. ‎Soll‏ هوا با انسان بوده است ولي در دورانهاي مختلف به جنبه هاي متفاوتي از آلودگي اهمیت داده شده است. در مقیاس کوچك آلودگي هاي محلي كه اثرا بيماريهاي خطرناك و دیرعلاج را باع مي شوند ورد توجه مي باشند و در حد جهاني مسائلي مل تخریب لايه ازن؛ بارانهاي اسيدي و گرمایش زمین مورد توجه و بحث است. مزاحمت هاي ساده تا 17 

صفحه 18:
طبقه بندي آلاینده هاي هوا: آلاینده هاي هوا را به چند طریق تقسیم کرده اند که از آن جمله مي توان به تقسیم از نظر منشأ آلودكي و تقسيم از نظر اثرات فیزیولوژيك نام برد از نظر منشأ: 1-آلاینده هاي اولیه :آنهايي هستند که به همان شکل و تركيبي که از منبع تولید خارج شده اند در هوا وجود دارند. 2آلاینده هاي ثانویه: از ترکیب آلاینده هاي اولیه تحت تأثیر اشعه خورشید تولید مي شوندمانند مونوا کسید کربن از نظر اثرات فيزيولوژيکي: به 5 گروه عمده تقسیم مي شوند که عبارتند زن | -خفه کننده ها مانند دي اکسید کرین 2-تحريك کننده ها شامل تحريك کننده هاي مجاري فوقاني و تحتاني تنفسي 3-سموم سيستميك مقل ترکیبات جیوه 4-ترکیبات مخدر و ببهوش کننده که روي اعصاب اثر دارند 5-مواد سرطان زا مانند بنزن ‎is‏ 

صفحه 19:
منابع آلودگي هوا: منابع لنتشار آلاینده هاي هوا را به دو گروه ثابت و متحرك تقسیم کرده اند گروه ثابت شامل صنایع. نیروگاهها و مراکز تجاري و مسكوني است . گروه متحرك که اناع وسایل نقلیه را شامل مي شود. در بحث هوا بهداشت محیط بررسي هاي لازم را روي هواي استنشاقي انجام میدهد و با ندازه گيري آلاینده های مختلف تا آنها روي سلامتي انسان را مورد ارزيابي قرار داده و راهكارهاي مناسب به مراجع ذیربط .جهت اقدلم براي کنترل آنها را اائه مي دهد 19 

صفحه 20:
#کنترل مراکز بهداشتي و درماني اين اماكن شامل بيمارستانها. درمانكاهها. مطبهاء آزمايشكاههاء مراكز طب هسته اي. راديولوزيها وو.. مي باشد.كه در اين بخش به كنترل عفونتهاي بيمارستاني مي پردزيم: در سالهاي اخير ساختمانهاي جديد و مجهز به نام بيمار و درماني را به بيماران ارائه مي نمايد ولي كاهي اين اقدامات به طور اجتناب نايذير به كسب عفونتهاي بيمارستاني توسط بيمارلن منجر مي كردد كه ممكن است حتي به فوت بيماران نيز بيانجامد. ان ساخته شده اند که انواع خدمات 20 

صفحه 21:
تعریف عفونت بيمارستاني: عفونت بيمارستاني به عفونتي گفته مي شود که پس از پذیرش بیمار در بیمارستان یا طي دوره اي مشخص (710ا30 روز) پس از ترخیص بیمار رخ دهد و در زمان پذیرش بیمار وجود ندلشته است. علهمیت عفونت بيمارستاني: عفونتهاي بيمارستاني از چند جنبه حائز لهمیت مي باشند: "مرگ و میر و ناخوشي بیماران "فزایش طول مدت بستري بیماران در بیمارستان افزایش هزینه هاي ناشي از طولاني شدن اقامت 21 

صفحه 22:
روش هاي کنترل عفونت بيمارستاني: هدف اصلي برنامه کنترل عفونت. کاهش خطر اکتساب عفونت بیمارستا و در نتیجه محافظت از پیماران, کارکنان بیمارستان, و عیادت کنندگان ااست. به منظور رسیدن به این هدف؛تشكيلاتي در بیمارستنهاپدید آمده است که به آن کمیته کنترل عفونت بيمارستاني گویند . کمیته کنترل عفونت در بیمارستان که بهداشت محیط بیمارستان ‎Lael‏ يكي از اي آن مي باشد مسئولیت برنامه ريزي و ارزيابي کلیه امور مربوط به کنترل عفونت را بر عهده دارد. استراتژيهاي کنترل عفونت بيمارستاني عبارتدد از : فعال نمودن کمیته کنترل عفونت بيمارستاني. برقراري نظام مراقبت عفونت بيمارستالي:آموزش کارکنان. تأکید بر شستن دستهاءرزيابيموارد همه گيري و انجام مداخلات لازم.رعایت نکات و اصول گندزدايي و سترون سازي و دفع بهداشتي زباله . در خصوص کنترل بر دفع بهداشتي زبله جدا نمودن زیاله ها از یکدیگر و قرار دادن آنها در ظروف یا کیسه هاي بلاستيكي جداكانه. دفع وسايل نوك تيز در داخل ظروف مقاوم و محکم و وجود برچسب مخصوص روي زباله هاي عفوني .از اقداماتي است که مي توان انجام داد که کنترل این امر بر عهده بهداشت محیط بیمارستان مي باشد 22 

صفحه 23:
نظارت بر امر مبارزه با بندپایان. جوندگان و حیوانات ناقل بیماریها از دیر باز حشرات و جانوران موذي به سبب ایجاد مزاحمت براي انسان و سایر موجودات زنده مورد توجه قرار گرفته اند. این موجودات با گزش و نیش خود مزاحمت بسياري براي انسان فراهم مي آورند و گاه نیش سمي آنان مرگ موجودات را به همراه داشته و مشکلات عدیده اي پیامد اين گزش مي باشد. گاهي اوقات نیش و گزش باعث تحريك و آلرژي شدید مي شود..لنتقال عولمل بیماریزا به روشها و به صورت مختلف توسط حشرات و جانوران موذي و ایجاد اپيدمي هاي چندان بزرگ جان هزاران انسان را با خطر جدي مواجه نموده و گاهي سبب مرگ مي شود. لازم بهتأکید است که به منظور جلوگيري از آلودگي محیط به سموم و مواد شيميايي روشهاي مبارزه از طریق بهسازي محیط ارجح مي باشد. بهدلشت محیط در این زمینه بخشنامه ها و دستورالعملهايي دارد و مراجع ذیربط ملزم به رعا دستورالعملها مي باشند. 23 

صفحه 24:
#کنترل مراکز آموزشي و تربيتي این مراکز شامل مدارس, آموزشگاههاي تحصيلي. حوزه هاي علمیه. دانشکده هاء پرورشگاههاء مراکز ي شبانه روزي, ندامتگاههاء مهد کودك هاء ... مي باشد. بهداشت محیط در کلیه سطوح شبکه هاي بهداشت و درمان ملزم به بازدید از اين مراکز و پرکردن چك ليستهاي مربوط مي باشد. البته همانطور که قبلا گفته شد اولین اصل در ۳126آموزش بهداشت مي باشد که در اين زمینه آموزش مسنولین مراکز آموزشي و تحصیل کنندگان در اولویت قرار دارد. 24 

صفحه 25:
کنترل بهداشتي اماکن عمومي و مراکز تهیه و توزیع مواد غذايي اماکن عمومي شامل لماکن متبرکه, هتلهاء حمامهاء آرايشكاهها. استخرهاء باركها وو.. و مراكز تهيه و توزيع مواد غذابي نيز شامل واحدهايي است که به گونه اي نسبت به تهیه و توزیع و فروش مواد غليي اقدام بازدید و بررسي وضعیت بهداشتي این اماکن نیز در مراکز بهداشتي بر عهده بازرسین بهداشت محیط و در روستاها با بهورزان است که باید مطابق جك ليست اقدام به بازديد از اين محلها بتمايند. (در اسلايدهاي بعدي در مورد سطوح مختلف شبکه بهداشت و درمان صحبت خواهیم کرد) 25 

صفحه 26:
#بهداشت محیط روستا کنترل بهداشت محیط در روستاها از طریق خانه هاي بهداشت وتوسط بهورزان ضمن آموزش مردم و بخشي در زمینه مسائل بهداشت محيطي از قبیل جمع آوري. حمل و دفع زباله. دفع يواني. بهسازي معابر و جداسازي محل نگهداري دام و طیور از محل سكونت نظارت و پيگيري لازم بهسازي منابع و کنترل كيفي آب آشاميدني. جمع آوري و دفع بهداشتي فاضلایها, کنترل اماکن عمومي و مراکز تهیه و توزیع و فروش مواد غذليي صورت مي گیرد. تمام این اقدامات در روستاها توسط بهورزان نیز صورت مي گیرد و در تمام مراحل نيروهاي بهداشتي و نظارتي خانه هاي بهداشت بر کار بهورزان کنترل دارند. 26 

صفحه 27:
تسطوج مختلف شبکه سطح اول در روستاها شامل : خانه بهداشت و مراکز بهداشت بهداشتي و مراکز بهداشتي و درماني شهري مي باشد. و درماني روستايي و در شهرها شامل: پایگاه سطح دوم شامل: مراکز بهداشت شهرستان, مراکز آموزش بهورزي و مرکز آموزش ماماي روستايي است. سطح سوم شامل: مرکز بهداشت | ستان مي باشد. 27 

صفحه 28:
۶شرح وظایف واحدهاي ارائه دهنده خدمات بهداشتی و درمانيی خانه بهداشت: واحد ارائه کننده خدمات بهداشتي در روستا مي باشد که غالبا چند روستاي ديگر(روستاي قمر) را نیز پوشش مي دهد. پرسنل خانه بهداشت را بهورزان زن و مرد تشکیل مي دهند که با توجه به جمعیت تحت پوشش تعداد آنها متفاوت است. مهمترین وظایف خانه بهداشت: الف)سرشماري سللانه از جمعیت تحت پوشش ب)آموزش مردم و جلب مشارکت آنان در زمینه هاي مختلف ج)ارائه خدمات بهداشت خانواده د)فعاليتهاي مربوط به مبارزه با بيماريها ه) فعاليتهلي بهداشت محيط شامل: 

صفحه 29:
بسازدید از مراکز تسهیه و توزیح و فروش‌مواد غنلیيو لماکنمومیو تسهیه و تسنظیم لماردر لین‌خصوص 1 بهورزلن ايد طبقجكليستهايموجود مربوط به هر صنفلقدام به بازهيد از مرلكز تحتهوشش روستاي‌خود نماد و پسواز پسر کردن‌چادل یستبرلونجام مراحلقانونیآنرا بسه سطح بالثر خود ارجاع دهند . همچنیٍقداماتصورتگرفته در ایان‌هروز در دفاتر مربوطه ثبتمي‌گردد و لمر فعالیتها در يايازهر فصلهر فرمهاء ماري هداشتمحيط ثبتو به مركز بهداشظرس! لمي‌گردد. (در روستاها اليزوظيفه يعنيتهيه لمار بر عهده بهورز لسنولي‌در صورتبروز مشکالیر!مر بسر عهده شخص كارطلزيا كرشناسكه بيشتر نقش نظ تيبر كار بهورزلزرا دارد مي‌ساشد) 2بهداشتمحيط مدارسرو مرلكز لمونشيو تربيتئدر لينخصوصيهورزل نايد از كليه مدايسو مهد كودكهايروسنا بازهيد نمايند و كزارش إقدلم صورتكرفته را يسراز ير كرهزجكليستمربوطه ب ‎nao eles! BL ch.‏ 29 

صفحه 30:
۱7 پسيشنهاد بساویاساسيمحیط: بسهورز بسه دلیلسومي‌سودندر روستا بسه کلیه مشکلاتب داش تم حيطي3 روستا گام مب اشد و به همیربلیلمي‌تولن‌در زماناجوليپروید هایب پسازی‌در محیطروستا که تسوسط مركز بهداش لست زإنجام ميكيرد از بهورز روستا در ميزمينه كم ك كرفت 4-کارینه کردنآبهایشاميدنيو لنجام نسمونه بردارواز لبسرليكار سنجؤبه منظور كنتر ل [بآشاميدنيدر روستا بسهورزان‌باید چند نسوبستدر روز از محلهايم ختلفدر سطح منطقه خود کار سنجون مین نستلیج حاصل از کار مسنجیرویف رمهاي خصوص‌که باید رويرد لطاهاتي‌خانه ب هدشن صیاشد تبتمي‌گردد که در صورت‌عدم وجود کار باقيماندم بهورز بايدعاهه بر هماهنكيبا شورا و لبدار روستا مرلتبوا به صويت يبه مركز بسهدلشتسیز ارسا ند وپیگیر اقدماتصورتگرفته تسوسط مرکز بسهدلشتبساشد نمونه برداریاز آبووستا نیز بسر عهده کاردلنسهداشتمحیط مرکز مي‌ساشد که بسهتر لسلیرمر بسا حضور بسهورز atl. 30 

صفحه 31:
بازدید هر سا4 از مسكزروستاييو تسهيه آمار و بسر كرهن_ خش إنتهايوفرم خانوار كه مربوط به-5 بسپداشتحیط و تسمام لطاهاتبهداش تم حیطی از جمله وضعی شاملجمامنور كفس قفسلي هر خانار در روستا داي دپ رونده لسنکه ب خنونتهايی نم ربوط به بسهداشتمسکن‌خانورها ميا که بسهورز ملزم بسه پسر کردن‌آن‌میباشده لیرلمر در زمانانجام بهسازی‌محیط روسنا ببه بسهورز کمكمي كد يرا بسالینبسرونده. لطلاماتکاملیاز مساکنروستايي‌شود دارد. ‎arg 5-6‏ 4 آوریهواد زلند جامد و دفع بهداشتي‌زباله ها و ف ضولاتحیولنیدر مسطح روست: در تمدم جمع آوريسه موقعزبانه هدر روسا بسهورز بايد بالمعضاوش ويل كه متوليلينكار در روستا هستند دیدار و مرلتموا بسه نها لطلغ دهد و در صورتبرط رفن شدنمشکلاز بسهدلشنتمحیط م رکز بهداشتكمكبكيرد. در خصوصفضولاتحيولنونيز بسهورز ملزم بسه نظلرتبر جمع آوريهداشتي كودهايحيولنيدر سطح روستا مياشد که ليرإمر لبتنا با لمويشو در صورتبرطرف: شد نم شكلاز .طريقمرلجع قضاييق ابلح خولهد بود 31 

صفحه 32:
خب ۱7 مش رکنتدر اجولیسروید هايسهسازي محیط ‎Tang‏ 8جمع آوري ثبنتو ننگهداریلمار و تسنظیم گزارش کلیه فعا.ليتهاي صسورنگرفته تسوسط بسهورز همانطور که گفته شد باید در دفاتر و فرمهایم خصوص‌بتشود. 9-تشکیل‌شورليسهداشندر روستابهورزلن باید هر ماه یکبر هماهنگیلاوم بویت شکیل جلساتشورلي بسهداشتوا لنجام دهند تا مشکاامربوط به روستا در جلسانتمطرح گرد و بسا همکلریعضای‌شورا مشکلاتب رطرفگردد. وظیفه کاردلنهدلشتیسه عولن‌کاردانمربی‌در خانه هايهداشت ظرتبر کلیه فعاليتهايسهورزلن‌مي باشد. به همیز‌جلیلاید از تسمام لقدلماتي‌که در خانه بپداشتصورتمي‌گبرد. فرمهاو ماري فرمهايي قابل:صوويرد و ... آگاه باشد. همچنین‌کاردلن‌مربیموظف آوییفرمهایآماري‌تسهیه شده در .خانه بهدلشتو ارجاع آنیسه ستاد ب هداشتم حیط مرکز ب هداشتمیاشد 32 

صفحه 33:
*مراکز بهداشتي و درماني روستابي واحدي است مستقر در روستاها که خانه بهداشت را در همان روستا و غالبا چند خانه بهداشت از روستاهاي دیگر را تحت پوشش داردوظیفه اصلي مرکز درماني روستايي بهداشت. نظارت بر کار آنهء قبول یا ارجاعات و برقراري ارتباط مناسب با سطوح بالاتر مي باشدعلاوه بر ات تشخیص طبي, توجه به بهداشت محیط کارگاهها و مدارس بيماريابي پشتيباني از خانه هاي آن وظايفي چون انجام آزما و پيگيري برنامه درمان. بررسيهاي آماري و تهیه گزارشات نیز پیش بيني شده است. در مراکز بهداشتي و درماني روستايي معمولا يك کاردان وظیفه رسيدگي به امور بهداشت محیط روستا و نظارت بر فعالیت خانه هاي تحت پوشش را بر عهده دارد. کاردان بهداشت مخيط در مراكز روستاني بايد در صورت امکان در تمام مراحل کار در روستابهورز را همراهي نماید . در زمان بازدیدها . جلسات شوراي روستا . نمونه برداري آب ‎weg‏ 33 

صفحه 34:
وظایف مراکز بهداشتي درماني شهري هر مرکز بهداشتي درماني شهري. محدوده جمعيتي معيني را در بر میگیرد و وظایف و خدمات زیر را اجرا مي گذارد: 1-درمان بیماران سرپ بيماريايي از میان مراجعین. مشخص کردن مواردي كه بايد تحت مراقبتهاي ویژه قرار گیرند و آموزش بهداشت به بیماران 2بهداشت دهان و دندان و خدمات دندانپزشكي 3-بهداشت خانوادم 4مبارزه با بیماریها 5بهداشت محیط و بهداشت مواد غذايي( فقط در محدوده جفرافيايي تحت پوشش خود4 6بهداشت حرفه اي 7-همكاري در آموزش نيروي انساني 8-جمع آوري: ثبت. طبقه بندي. بررسيهاي اولیه و نگهداري اطلاعات و آمار و تنظیم گزارشات 34 

صفحه 35:
وظایف مرکز بهداشت شهرستان مرکز بهداشت شهرستان, واحدي است که مسئولیت و مدیریت مجموعه واحدها و فعاليتهاي بهداشتي شهرستان را بر عهده خواهد دلشت. به همین دلیل پیش بيني شده است که از خود گرداني لازم و كافي براي اعمال نظارت فعال و تدارك فني تجهيزاتي و پشتيباني اداري و مالي برخوردر باشد. 35 

صفحه 36:
1 -جمع آوري و نگهداري تازه ترین اطلاعات و آماري که براي شناخت کلیه خصوصیات جمعيتي. بهداشتي. درماني, اقتصادي. اجتماعي: طبيعي و جفرافيايي حوزه شهرستان لازم است. 2جمع آوري اطلاعات و آمار مربوط به مسائل و مشکلات بهداشتي و آمار حياتي 3-برنامه ريزي اجرايي برلساس دستورالعملهاي ابلاغ شده 4نظارت مستقیم بر فعاليتهاي مراکز بهداشتي و درماني شهري, روستايي و خانه بهداشت 5-هدایت. نظارت و ارزشيابي فعاليتهاي واحدهاي تحت نظر 6 اني فني و كمك به آموزش بهداشت عمومي مراکز بهداشتي درماني شهري و روستايي و کنترل اپيدمي ها در حوزه هاي شهرستان با در نظر گرفتن اولویت بيماريهاي واگیر 7-تهیه نقشه و اجراي پروژه هاي بهداشت محیط و نظارت و کمك فني در اجراي آنها 36 

صفحه 37:
خب ۱7 آزمایشنمونه هاوبف اضلابو مواد غنليي8 Lag etsy ‏9ب هداشتهو‎ ‎or 10‏ نجن‌مولم[زیان]ور محیط کار و ضولبط حفاظت وسايلكار ‏1 لجراي رتسول رنطینه لیر سقاط مرزی‌ر مورد بسیمهای رنطینه ینوس طاعورو.) 2 آموزش‌حینخدستو بسار آموزي ‏3 عم یلبطو مقررلبهداش‌مواد غنليي ‏4 جریسیگاوشانواحدهایتابعه, ‏ حلیللنه و سهیه زاون هايیولعم نیج بسر ولحدها ‏5 غلیتو همکاري‌در پرویه هايررسیللرو کشیدر سطح شهرسنازو جمع آوريو بسررسي‌روی‌حشرات ‎37 

صفحه 38:
خب ۱7 نمونه فرمهايي که باید توسط بهورز در خانه بهداشت 2 تكميل كردت 

صفحه 39:
وضعیت جمع آوري و دفع فاضلاب روستا عرکز بهداشتي و درماني روستايي. خانه بهداشت. الف-فاضلاب سرويسهاي يهداشتي و حمام و آشپزخانه تعداد خانوار بر حسب سالهاي مختلف ممما سس نحوه جمع آوري و دفع فاضلاب کانال روباز يا آب رو 

صفحه 40:
اطلاعات مربوط به جمع آوري و دفع فضولات حيواني روستاي الفنحوه جمع آوري و دفع زبله توسط پاکبان: اوسیله جمع آوري الف)چرخ دستي ‏ ب)گاری وحيوان ج)تراکتور . وانت ‏ خاتریلر " داغیره 2-تمداد دفمات جمع آوري زباله در هفته sal abo age’ ‏الف)تلنبار كردن ب)سوزاندن ج)دفن بهداشتي‎ 4-فاصله محل دفن از روستا. كيلومتر مسير يادهاي غالب از محل دفن به طرف ‎Salle Ls‏ 5-حصاركشي دفن ‎sl‏ الف)محصور ‎ot‏ ب)محصور تقدة ب-جمع آوري و دفع اختصاصي زباله توسط روستاييان: 1 -تعداد كل خاتوارة. 1 2-تعداد خانوارهايي كه زباله را مي سوزاتند... 3-تعداد خانورهايي که زباله را به تحو بهداشتي و صحیح دفن مي کنند جمع آوري و دقع زباله: الف) بهداشتي ب)غير ‎ge‏ ‏ج-جمع آوري و دفع قضولات خيواتي: 1 -تعداد خانوارهاي داراي دام:. 2-دقع فضولات حيواتي الفكقايل قبول ‎١‏ سأغير قابل قبول 40 

صفحه 41:
. وضعیت تأمین آب آشاميدني روستاي الف : داراي شبکه لوله كشي 1-تعداد خانار پوستا 2جمعیت روستا 3-تعداد منابع تأمین شال سیب عي وو اج د وت لاما دوو د و یرایسب ج)عميق ست 4-وضعيت بهسازي متابع مويد استفاده: الف‌تعداد بهسايي شدهسسسس ب)تعداد بهسازي ‎oats‏ ‏کتعداد انشعاب خصوصي. تعداد خانوارهاي استفاده کننده..... 6-تعداد شیر برداشت عمومي. تعداد خانارهاي استفاده کنند 7-تحوه انتقال آب الف)پمپاژسسس. ‎JB agile‏ 8 صورتیکه عمل تمفیهاجاممي گیزد نع تصفیه س.د. قمخزن ذخیره ‎glen} ge enol‏ مت كني يسيب سگسجم سکن ‎wink fn dh gli‏ جافقد مخزن ذخیره 10-روش گندزدايي آب آشاميدني: كلريناتور.........كلرؤدني دستي........ انجام ثمي كيردسس.... كلر ماذر......... جوشاندن. كروكي تأسيسات أبرساني 41 

صفحه 42:
4-وضعیت بهسازي منابع مورد استفاده: الف)تعداد بهسازي شد: کمتر از ۱5 دقیقه. 6نحوه گندزدايي آب استفاده از کلر مادر. كروكي موقعیت منایع تأمین آب: سایر روشها. 42 

صفحه 43:
فرم صورتجلسه شوراي بهداشت روستا مرکز بهداشتي درماني روستاي. تاریخ تشکیل جلسه الف)دستور جلسه: ب)كزارش اقدامات انجام يافته مربوط به جلسه قبل: چ)موارد مورد بحث و تصمیمات اتخاذ شده: 3 2 3 د)تقسيم كار و تعيين وظايف اعضاي شورا جهت اقدام و بيكيريهاي لازم: ه) تاریخ برگزاري و موضوع مورد بحث جلسه آینده: وانام و نام خانوادكي شركت کنندگان در جلسه: 43 

)(PRIMARY HEALTH CARE ‏PHC ت حيط در ب هداش م ت هيه ك ننده: م هندسق اس مق نبري ت حيطدان شگاه ش هيد ب هشتي سئول هداش م ب ك ارش ناسم 1  :مقدمه تا اواخر دوران قاجار هيچگونه نشانه اي از تشكيالت منظم و قانوني براي مديريت امر بهداشت و درمان مملكت در دست نيست. اولين قدم در راه تشكيل يك مرجع قانوني براي رسيدگي به سالمت مردم در كشور با تشكيل شورايي به نام مجلس صحت در محل دارالفنون برداشته شد و در سال 1300وزارتخانه جديدي به نام وزارت صحيه و فوايد عامه تأسيس گرديد. در تاريخ 1320/6/28شمسي وزارت بهداري با تشكيالت جديد تأسيس گرديد .در اين سال امور بهداشت و درمان شكل قانوني يافت و برنامه هايي براي آن تدوين گرديد .در سال 1332اداره كل مهندسي بهداشت محيط وزارت بهداري تأسيس گرديد و يكي از اهداف آن اجراي طرحهاي توزيع آب سالم براي شهرها و روستاهاي كشور بود كه موفقيتهاي زيادي به دست آورد و در سال 1342به منظور تأمين و تربيت نيروي انساني دوره مهندسي بهداشت در دانشكده فني و بهس ازي محي ط در بهداري شروع ب ه كار نمود.شايان ذك ر اس ت در خرداد ماه 1334قانون مربوط به مقررات پزشكي ،دارويي و مواد خوردني و آشاميدني تصويب گرديد. در تير ماه 1346قانون مواد خوردني ،آشاميدني تصويب گرديد و در سالهاي 1347و 1354مورد اصالح قرار گرفت و دستورالعملهاي الزم را در مورد ساخت ،توزيع و فروش مواد غذايي و آشاميدني تعيين و مجازات متخلفين مربوطه را نيز اعالم كرد. 2 در خرداد سال 1367قانون تشكيالت و وظايف وزارت بهداشت توسط مجلس شوراي اسالمي تصويب گرديد و بند 2ماده 1وظايف بهداشت اعالم ميدارد : تأمين بهداشت عمومي و ارتقاء سطح آن از طريق اجراي برنامه هاي بهداشتي خصوصا“ در زمينه بهداشت محيط ،مبارزه با بيماريها ،بهداشت خانواده ،مدارس و آموزش بهداشت ”از وظايف وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكي مي باشد .بديهي است كه تا تاريخ فوق بهداشت محيط در سطح وزارتخانه تحت عنوان مديريت بهداشت محيط فعاليت مي نمود .و از همان سال 1367با ايجاد سيستم هاي شبكه بهداشتي و .درماني به عنوان يكي از اصول اوليه بهداشت انجام وظيفه مي نمايد 3 بهداشت به معني سالمت كامل جسمي ،رواني و اجتماعي است نه فقط فقدان بيماري ،لذا خدمات بهداشتي اوليه به عنوان كليد رسيدن به هدف ”بهداشت براي همه تا سال 2000ميالدي“ به عنوان يك هدف اجتماعي تعيين شد تا تمامي مردم جهان با رسيدن به سطح قابل قبولي از نظر بهداشت ،بتوانند از يك زندگي سالم و سودمند برخوردار گردند ،خدمات بهداشتي اوليه هسته اصلي نظام بهداشتي كشور و جزء .جدايي ناپذير توسعه اقتصادي و اجتماعي جامعه را تشكيل مي دهد 4  :خدمات بهداشتي اوليه -1آموزش بهداشت با تأكيد بر مهمترين مسايل -2تأمين آب آشاميدني سالم و بهسازي اساسي محيط -3ايمن سازي بر عليه بيماريهاي عمده عفوني -4مراقبت از گروه آسيب پذير جامعه و تنظيم خانواده -5تغذيه و اصالح روشهاي نگهداري مواد غذايي -6پيشگيري از بيماريهاي شايع و بومي و كنترل آنها -7درمان مناسب بيماريها و حوادث -8پيش بيني و تدارك داروهاي اساسي و مورد نياز -9بهداشت رواني -10بهداشت دهان و دندان -11بهداشت حرفه اي -12نظارت بر دفع صحيح مواد زائد جامد و مايع -13نظارت بر مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي و اماكن عمومي شامل مراكز درماني و آموزشي و تربيتي -14مبارزه با حشرات و جوندگان 5 :تعريف بهداشت محيط بهداشت محيط عبارت است از كنترل عواملي از محيط زندگي كه به گونه اي روي سالمت جسمي ،رواني و اجتماعي انسان تأثير مي گذارند. مهمترين هدف بهداشت محيط،مطالعه عوامل محيطي مضر براي سالمتي انسان و تشخيص و پيشگيري ،رفع و كنترل اثرات سوء ناشي از اين عوامل تلقي مي گردد.بهداشت محيط به طور مؤكد سالمتي انسان و بهداشت مردم را به عنوان هدف اصلي پيگيري مي كند و كيفيت محيط و حفظ سالمتي اكوسيستم ها را به طور غير مستقيم مورد توجه قرار مي دهد. برخي از مهمترين برنامه هاي بهداشت محيط عبارتند از: پيشگيري از بروز سوانح و حوادث ،كنترل آلودگي هوا ،پيشگيري از بيماريهاي واگير ،بهداشت محيط در موارد اضطراري ،نظارت بهداشت ي بر تهي ه ،توزي ع و فروش مواد غذاي ي ،كنترل بر بهداش ت مراك ز بهداشتي و درماني ،كنترل بيماريهاي ناشي از مواد غذايي و مسموميتها ،كنترل حشرات و جوندگان،بهداشت اماكن عمومي دفع و تصفيه فاضالب و تآمين آب آشاميدني سالم ،كه به شرح مختصري از آنها مي پردازيم: 6 :كنترل بهداشتي آب آشاميدني آب يك عنصر حياتي است با ويژگيهاي قابل توجه و كم نظير ،يكي از مهمترين عناصر شيميايي مي باشد كه قسمت اعظم وزن موجودات زنده و محيط زيست را تشكيل مي دهد.اگر چه آب خالص در طبيعت يافت نمي شود ،اما آب خالص مايعي بي رنگ ،بي بو بي مزه است كه داراي نقطه انجماد صفر و نقطه جوش 100درجه مي باشد. بسياري از مشكالت بهداشتي كشورهاي در حال پيشرفت ،عدم برخورداري از آب آشاميدني سالم است .از آنجايي كه محور توسعه پايدار ،انسان سالم است و سالمت انسان در گرو بهره مندي از آب آشاميدني مطلوب مي باشد ،بدون تأمين آب سالم جايي براي سالمت مثبت و رفاه جامعه ،وجود ندارد. 7 ناخالصي هاي آب: - 1ناخالصي هاي معلق :نظير ذرات معلق زنده و غير زنده كه مي توان آنها را در سه گروه تقسيم بندي نمود: الف:ذرات معلق زنده بيماريزا مانند عامل بيماري وبا ب:ذرات معلق زنده غير بيماريزا مانند اغلب جلبكها ج:ذرات معلق غير زنده مانند رس - 2ناخالصي هاي محلول:شامل امالح معدني مانند امالح كلسيم ،گازهاي محلول مانند سولفيد هيدروژن مي باشند. منابع تأمين آب: الف:منابع سطحي :آبهايي كه در قالب آب باران،آب رودخانه و قناتها در طبيعت موجود هستند. ب:منابع زيرزميني آب :منابعي نظير چاههاي كم عمق و چاههاي عميق منابع زيرزميني آب را تشكيل .ميدهند 8 ويژگي هاي آب سالم: -1عاري از عوامل زنده بيماريزا باشد. -2عاري از مواد شيميايي زيان آور باشد. -3بدون رنگ و بو بوده و طعم مطبوع داشته باشد. -4قابل استفاده براي مصارف خانگي باشد. تعريف آب آلوده: آبي كه داراي عوامل بيماريزاي عفوني يا انگلي ،مواد شيميايي سمي ،ضايعات و فاضالب خانگي و صنعتي باشد را آب آلوده گويند. منابع آالينده آب عبارتند از : -1فاضالب كه عوامل زنده بيماريزا و مواد آلي تجزيه پذير را در بر دارد. -2مواد زائد تجاري و صنعتي در بردارنده عوامل سمي از نمكهاي فلزي يا مواد شيميايي مصنوعي. -3آالينده هاي كشاورزي نظير كودها و آفت كش ها. -4.آالينده هاي فيزيكي مانند گرما (آلودگي حرارتي)و مواد پرتوزا 9 آلودگي آب از نظر منشأ: آلودگي با منشأ زيست شناختي نظير: الف) باكتريها ما نند عوامل بيماريهايي همچون وبا ،حصبه و امثال آن ب)ويروس ها مانند عوامل بيماريهايي چون هپاتيت ويروسي و فلج اطفال ج)پروتوزوئرها مانند عوامل بيماريهايي همچون آميبيازيس و ژيارديازيس د)كرم هاي انگلي مانند عوامل بيماري شيستوزوميازيس و آسكاريازيس ه)سموم توليدي از سيانو باكترها :سمومي هستند كه ايجاد ناراحتي كبدي مي كنند .اين سموم توسط ميكروسيستيس آنابنا و نودوالريا توليد مي شوند. آلودگي آب با منشأ شيميايي: منابع آب اغلب در بردارنده ناخالصي هاي شيميايي هستند .اين ناخالصي ها ممكن است ناشي از آلودگي هوا، آلودگي خاك يا مواد آالينده ناشي از فعاليتهاي انساني كه به صورت فضوالت جامد و مايع به محيط تخليه مي گردد باشد .اين آالينده ها عبارتند از حالل هاي شوينده ،فلزات سنگين ،مواد سفيد كننده و انواع گوناگون .تركيبات آلي كشنده موجودات زنده 10 ويژگي هاي فيزيكي يا ظاهري آب: ويژگي هاي فيزيكي آب :نظير بو ،مزه ،كدورت ،درجه حرارت و رنگ آب كه مي تواند آب را براي مصرف كننده نامطلوب سازد. بو و طعم :اساسي ترين مساله در مورد آب تصفيه شده عدم داشتن بو و طعم مي باشد .عوامل مختلفينظير جلبكها ،تجزيه گياهان آبزي ،محصوالت حاصل از كلرينه نمودن آب در ايجاد بو و طعم آب مؤثر است. كدورت آب :پديده اي است كه ميزان زالل بودن يا شفافيت آن را مشخص مي كند و يكي از معيارهايتعيين كننده كيفيت ظاهري آب است .كدورت به علت وجود مواد معلق در آب ايجاد مي شود. دماي آب :از آنجايي كه گوارايي آب مربوط به ميزان اكسيژن محلول در آن مي باشد هر اندازه دماي آب.باال تر باشد ميزان حالليت اكسيژن محلول در آن كمتر بوده و مورد رضايت مصرف كننده نيست 11 تآمين آب آشاميدني سالم و پاكيزه مبتني است بر آگاهي و مشاركت همه جانبه جامعه در خصوص بهره برداري و نگهداري از منابع آب .بهداشت محيط به منظور حفظ سالمت و بهداشت مردم مكلف است كيفيت آب آشاميدني عمومي را از نقطه آبگيري تا مصرف از نظر بهداشت تحت نظارت مستمر قرار دهد و سازمانها ،مؤسسات دولتي و خصوصي تأمين كننده آب آشاميدني عمومي موظف به رعايت همه ضوابط و معيارهاي بهداشتي اعالم شده از طرف وزارت بهداشت بوده و بايد همه اطالعات الزم براي بررسي مورد يا موارد و تسهيالت بازديد از تأسيسات را در اختيار وزارت بهداشت قرار دهند. به همين منظور پرسنل بهداشت محيط در مراكز بهداشت اقدام به كلر سنجي،نمونه برداري آب و انجام آزمونهاي ميكروبي و شيميايي روي آب انجام مي دهند و نتايج آن را به سازمان مربوطه منعكس مي كنند. .كلر سنجي در خانه هاي بهداشت بر عهده بهورزان شاغل در خانه هاي بهداشت است 12 كنترل و مديريت زباله هاي شهري(مواد زائد جامد) در كشور ما با محاسبه 800گرم زباله سرانه ،هر روزه بالغ بر 50000تن مواد زايد جامد توليد مي شود كه در مقايسه با ساير كشورهاي جهان با 292كيلوگرم زباله هر نفر در سال در حد متعادلي قرار گرفته است، ليكن برنامه هاي جمع آوري و دفع زباله موجود جوابگوي نيازهاي اين بخش از كار نخواهد بود.امر جمع آوري ،دفع ،بازيافت و اصوال مديريت مواد زايد جامد در ايران با توجه به نوع و كيفيت زباله هاي ايران تفاوت فاحش ي ب ا س اير كشورهاي جهان دارد ،لذا ب ه كارگيري هرگون ه تكنولوژ ي بدون شناخت مواد و سازگاري عوامل محلي كار ارزنده اي نيست. 13 خطرات ناشي از دفع زباله به طريق غير بهداشتي: اصوال بهداشت و بهسازي محيط ،در هر شهر ايجاب مي كند كه زباله ها در حداقل زمان از منازل و محيط زندگي انسان دور شده و در اسرع وقت دفع گردند.اهميت دفع بهداشتي زباله ها موقعي بر همه روشن خواهد شد كه خطرات ناشي از آنها به خوبي شناخته شود .زباله ها نه فقط باعث توليد بيماري ،تعفن و زشتي مناظر مي گردند ،بلكه مي توانند به وسيله آلوده كردن خاك ،آب و هوا خسارات فراواني را به بار آورند.به همان اندازه كه تركيبات زباله مختلف است ،خطرات ناشي از مواد تشكيل دهنده آنها نيز مي توانند متفاوت باشند .جمع آوري ،حمل و نقل و آخرين مرحله دفع اين مواد بايد به طريقي باشد كه خطرات ناشي .از آنها در سالمتي انسان به حداقل ممكن كاهش يابد 14 طبقه بندي مواد زائد جامد: عبارت مواد زائد جامد به مجموعه مواد ناشي از فعاليتهاي انسان و حيوان كه معموال جامد بوده و به صورت ناخواسته و يا غير قابل استفاده دور ريخته مي شوند اطالق مي گردد و به سه دسته كلي زباله هاي شهري، زباله هاي صنعتي و زباله هاي خطرناك تقسيم مي گردند. -1زباله هاي شهري كه شامل: زائدات غذايي :به قسمت فسادپذير كه معموال از زائدات گياهي ،تهيه و طبخ و يا انبار كردن مواد غذاييبه دست مي آيد اطالق مي شود. آشغال :به قسمت فسادناپذير زباله به جز خاكستر گفته مي شود.آشغال در زباله معموال شامل كاغذ،پالستيك ،قطعات فلزي و شيشه مي شود. زائدات ناشي از تخريب و ساختمان سازي:به زائدات حاصل از تخريب ساختمان ،تعمير اماكن مسكوني،تجاري ،صنعتي و يا ساير فعاليتهاي ساختمان سازي اطالق مي شود. زائدات ويژه :اين قسمت از زباله شامل مواد حاصل از جاروب كردن خيابانها و معابر ،برگ درختان و.اجساد حيوانات مرده مي شود 15 اتم واد پ الستيكيو2- نعتيم واد زايد ن اشياز ف عا ليتهايص نعتيهستند و م عموال ش ام لف لز ، : زبا له هايص م واد ش يمياييم يب اشد. طرناكزبا له هايخطرناك ب ه م واد زايد جامدياطالقم يش ود ك ه ب ا لقوه خطرناك ب وده و ي ا : -3زبا له هايخ زيستف راهم م يك نند. ، اينكه پ ساز ط يمدتزمان يموج باتخطر را ب رايم حيط آوريحملو ن قلو دفع ن هايياز ض رورياتم يب اشد ان جام مديريتص حيح م واد زائد در م راحلت وليد ،جمع ،جهت ررسيوضعيتجمع آوريو دفع زبا له و ت هيه و ت دوين ب ك ه در اينخصوصان جام م طا لعاتال زم ظارت ر جمع آوريو دفع ن هايياز وظايفاصلي ب استن استانداردها از راهكارهاياساسيدر ك نترلو مديريتزبا له . است ب هداشتم حيط . آوريحملو ن قل ارائ ه دستورا لعملها و ت وصيه هايال زم ب هداشتيب ه ش هرداريها در ت نظيم روشهايجمع ، وظايف هداشتم حيط در ش هر م يب اشد ب .و دفع زبا له در ش هر ي كياز 16 :بررسي هاي الزم در مورد تأثيرات هوا از زمان برپايي آتش ،آلودگي هوا با انسان بوده است ولي در دورانهاي مختلف به جنبه هاي متفاوتي از آلودگي اهميت داده شده است .در مقياس كوچك آلودگي هاي محلي كه اثراتي از مزاحمت هاي ساده تا بيماريهاي خطرناك و دير عالج را باعث مي شوند مورد توجه مي باشند و در حد جهاني مسائلي مثل تخريب اليه ازن ،بارانهاي اسيدي و گرمايش زمين مورد توجه و بحث است. 17 طبقه بندي آالينده هاي هوا: آالينده هاي هوا را به چند طريق تقسيم كرده اند كه از آن جمله مي توان به تقسيم از نظر منشأ آلودگي و تقسيم از نظر اثرات فيزيولوژيك نام برد. از نظر منشأ:-1آالينده هاي اوليه :آنهايي هستند كه به همان شكل و تركيبي كه از منبع توليد خارج شده اند در هوا وجود دارند. -2آالينده هاي ثانويه :از تركيب آالينده هاي اوليه تحت تأثير اشعه خورشيد توليد مي شوند.مانند مونواكسيد كربن از نظر اثرات فيزيولوژيكي :به 5گروه عمده تقسيم مي شوند كه عبارتند از:-1خفه كننده ها مانند دي اكسيد كربن - 2تحريك كننده ها شامل تحريك كننده هاي مجاري فوقاني و تحتاني تنفسي -3سموم سيستميك مثل تركيبات جيوه - 4تركيبات مخدر و بيهوش كننده كه روي اعصاب اثر دارند -5مواد سرطان زا مانند بنزن 18 منابع آلودگي هوا: منابع انتشار آالينده هاي هوا را به دو گروه ثابت و متحرك تقسيم كرده اند. گروه ثابت شامل صنايع ،نيروگاهها و مراكز تجاري و مسكوني است . گروه متحرك كه انواع وسايل نقليه را شامل مي شود. در بحث هوا بهداشت محيط بررسي هاي الزم را روي هواي استنشاقي انجام ميدهد و با اندازه گيري آاليندههاي مختلف تأثير آنها روي سالمتي انسان را مورد ارزيابي قرار داده و راهكارهاي مناسب به مراجع ذيربط .جهت اقدام براي كنترل آنها را ارائه مي دهد 19 :كنترل مراكز بهداشتي و درماني اين اماكن شامل بيمارستانها ،درمانگاهها ،مطبها ،آزمايشگاهها ،مراكز طب هسته اي ،راديولوژيها و ...مي باشد.كه در اين بخش به كنترل عفونتهاي بيمارستاني مي پردازيم: در سالهاي اخير ساختمانهاي جديد و مجهز به نام بيمارستان ساخته شده اند كه انواع خدمات تشخيصي و درماني را به بيماران ارائه مي نمايد ولي گاهي اين اقدامات به طور اجتناب ناپذير به كسب عفونتهاي بيمارستاني توسط بيماران منجر مي گردد كه ممكن است حتي به فوت بيماران نيز بيانجامد. 20 تعريف عفونت بيمارستاني: عفونت بيمارستاني به عفونتي گفته مي شود كه پس از پذيرش بيمار در بيمارستان يا طي دوره اي مشخص (10تا 30روز) پس از ترخيص بيمار رخ دهد و در زمان پذيرش بيمار وجود نداشته است. اهميت عفونت بيمارستاني:عفونتهاي بيمارستاني از چند جنبه حائز اهميت مي باشند: مرگ و مير و ناخوشي بيمارانافزايش طول مدت بستري بيماران در بيمارستان-افزايش هزينه هاي ناشي از طوالني شدن اقامت بيماران ،اقدامات تشخيصي و درماني 21 روش هاي كنترل عفونت بيمارستاني: هدف اصلي برنامه كنترل عفونت ،كاهش خطر اكتساب عفونت بيمارستاني و در نتيجه محافظت از بيماران ،كاركنان بيمارستان ،و عيادت كنندگان است .به منظور رسيدن به اين هدف،تشكيالتي در بيمارستانها پديد آمده است كه به آن كميته كنترل عفونت بيمارستاني گويند .كميته كنترل عفونت در بيمارستان كه بهداشت محيط بيمارستان نيز يكي از اعضاي آن مي باشد مسئوليت برنامه ريزي و ارزيابي كليه امور مربوط به كنترل عفونت را بر عهده دارد. استراتژيهاي كنترل عفونت بيمارستاني عبارتند از : فعال نمودن كميته كنترل عفونت بيمارستاني ،برقراري نظام مراقبت عفونت بيمارستاني،آموزش كاركنان ،تأكيد بر شستن دستها ،ارزيابي موارد همه گيري و انجام مداخالت الزم ،رعايت نكات و اصول گندزدايي و سترون سازي و دفع بهداشتي زباله . در خصوص كنترل بر دفع بهداشتي زباله جدا نمودن زباله ها از يكديگر و قرار دادن آنها در ظروف يا كيسه هاي پالستيكي جداگانه ،دفع وسايل نوك تيز در داخل ظروف مقاوم و محكم و وجود برچسب مخصوص روي زباله هاي عفوني .از اقداماتي است كه مي توان انجام داد كه كنترل اين امر بر عهده بهداشت محيط بيمارستان مي باشد 22 :نظارت بر امر مبارزه با بندپايان ،جوندگان و حيوانات ناقل بيماريها از دير باز حشرات و جانوران موذي به سبب ايجاد مزاحمت براي انسان و ساير موجودات زنده مورد توجه قرار گرفته اند .اين موجودات با گزش و نيش خود مزاحمت بسياري براي انسان فراهم مي آورند و گاه نيش سمي آنان مرگ موجودات را به همراه داشته و مشكالت عديده اي پيامد اين گزش مي باشد .گاهي اوقات نيش و گزش باعث تحريك و آلرژي شديد مي شود .انتقال عوامل بيماريزا به روشها و به صورت مختلف توسط حشرات و جانوران موذي و ايجاد اپيدمي هاي چندان بزرگ جان هزاران انسان را با خطر جدي مواجه نموده و گاهي سبب مرگ مي شود. الزم به تأكيد است كه به منظور جلوگيري از آلودگي محيط به سموم و مواد شيميايي روشهاي مبارزه از طريق بهسازي محيط ارجح مي باشد. بهداشت محيط در اين زمينه بخشنامه ها و دستورالعملهايي دارد و مراجع ذيربط ملزم به رعايت اين دستورالعملها مي باشند. 23 :كنترل مراكز آموزشي و تربيتي اين مراكز شامل مدارس ،آموزشگاههاي تحصيلي ،حوزه هاي علميه ،دانشكده ها ،پرورشگاهها ،مراكز تربيتي شبانه روزي ،ندامتگاهها ،مهد كودك ها ،و ...مي باشد. بهداشت محيط در كليه سطوح شبكه هاي بهداشت و درمان ملزم به بازديد از اين مراكز و پركردن چك ليستهاي مربوط مي باشد. البته همانطور كه قبال گفته شد اولين اصل در Phcآموزش بهداشت مي باشد كه در اين زمينه آموزش مسئولين مراكز آموزشي و تحصيل كنندگان در اولويت قرار دارد. 24 :كنترل بهداشتي اماكن عمومي و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي اماكن عمومي شامل اماكن متبركه ،هتلها ،حمامها ،آرايشگاهها ،استخرها ،پاركها و ...و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي نيز شامل واحدهايي است كه به گونه اي نسبت به تهيه و توزيع و فروش مواد غذايي اقدام ميكنند. بازديد و بررسي وضعيت بهداشتي اين اماكن نيز در مراكز بهداشتي بر عهده بازرسين بهداشت محيط و در روستاها با بهورزان است كه بايد مطابق چك ليست اقدام به بازديد از اين محلها بنمايند. (در اساليدهاي بعدي در مورد سطوح مختلف شبكه بهداشت و درمان صحبت خواهيم كرد). 25 :بهداشت محيط روستا كنترل بهداشت محيط در روستاها از طريق خانه هاي بهداشت وتوسط بهورزان ضمن آموزش مردم و جلب همكاري بين بخشي در زمينه مسائل بهداشت محيطي از قبيل جمع آوري ،حمل و دفع زباله ،دفع بهداشتي مدفوع و كود حيواني ،بهسازي معابر و جداسازي محل نگهداري دام و طيور از محل سكونت نظارت و پيگيري الزم ،بهسازي منابع و كنترل كيفي آب آشاميدني ،جمع آوري و دفع بهداشتي فاضالبها، كنترل اماكن عمومي و مراكز تهيه و توزيع و فروش مواد غذايي صورت مي گيرد. تمام اين اقدامات در روستاها توسط بهورزان نيز صورت مي گيرد و در تمام مراحل نيروهاي بهداشتي و نظارتي خانه هاي بهداشت بر كار بهورزان كنترل دارند. 26 :سطوح مختلف شبكه سطح اول در روستاها شامل :خانه بهداشت و مراكز بهداشتي و درماني روستايي و در شهرها شامل :پايگاه بهداشتي و مراكز بهداشتي و درماني شهري مي باشد. سطح دوم شامل :مراكز بهداشت شهرستان ،مراكز آموزش بهورزي و مركز آموزش ماماي روستايي است. سطح سوم شامل :مركز بهداشت ا ستان مي باشد. 27 :شرح وظايف واحدهاي ارائه دهنده خدمات بهداشتي و درماني خانه بهداشت: واحد ارائه كننده خدمات بهداشتي در روستا مي باشد كه غالبا چند روستاي ديگر(روستاي قمر) را نيز پوشش مي دهد. پرسنل خانه بهداشت را بهورزان زن و مرد تشكيل مي دهند كه با توجه به جمعيت تحت پوشش تعداد آنها متفاوت است. مهمترين وظايف خانه بهداشت: الف)سرشماري ساالنه از جمعيت تحت پوشش ب)آموزش مردم و جلب مشاركت آنان در زمينه هاي مختلف ج)ارائه خدمات بهداشت خانواده د)فعاليتهاي مربوط به مبارزه با بيماريها ه) فعاليتهاي بهداشت محيط شامل: 28 ب ازديد از م راكز ت هيه و ت وزيع و ف روشم واد غ ذاييو اماكنع موم يو ت هيه و ت نظيم آمار.در اينخصوص1- حت وشش پ ب هورزانب ايد ط بقچك ل يستهايموجود مربوط ب ه هر ص نفاقدام ب ه ب ازديد از م راكز ت يست رايان جام م راحلق انون يآنرا ب ه س طح ب ا التر خود ب روستايخود ن مايند و پ ساز پ ر ك ردنچك ل ارجاع دهند ،همچنيناقداماتص ورتگ رفته در پ ايانهرروز در دفاتر مربوطه ث بتم يگ ردد و آمار ف عا ليتها آماري هداشتم حيط ث بتو ب ه مركز ب هداشتارسا لم يگ ردد( .در روستاها در پ ايانهر ف صلدر ف رم هاي ب ورت روز م شكلاينامر ب ر ع هده ش خص ب اينوظيفه ي عنيت هيه آمار ب ر ع هده ب هورز استوليدر ص قش ظارتيب ر ك ار ب هورزانرا دارد م يب اشد). ن ك ارداني ا ك ارش ناسك ه ب يشتر ن يتيدر اينخصوصب هورزانب ايد از ك ليه م دارسو م هد -2ب هداشتم حيط م دارسو م راكز آموزشيو ت رب : ك ودكهايروستا ب ازديد ن مايند و گ زارشاقدام ص ورتگ رفته را پ ساز پ ر ك ردنچك ل يستمربوطه ب ه .س طح ب ا التر ارجاع دهند 29 شكالت هداشتم حيطي3- ب دليل وم يب ودندر روستا ب ه ك ليه م ب پ يشنهاد ب هسازياساسيم حيط :ب هورز ب ه هاي هسازيدر م حيط روستا ك ه ت وسط روستا آگاه م يب اشد و ب ه هميندليلم يت واندر زماناجرايپ روژه ب رفت . مركز ب هداشتاستانان جام م يگيرد از ب هورز روستا در اينزم ينه ك مك گ نجيب ه م نظور ك نترلآبآشام يدن يدر : آب رايك لر س -4ك لرينه ك ردنآب هايآشام يدن يو ان جام ن مون ه ب ردارياز ب روستا ب هورزانب ايد چند ن وب تدر روز از م حلهايم ختلفدر س طح م نطقه خود ك لر س نجين مايند ،ن تايج حاصل صب اشد ث بتم يگ ردد ك ه در اشت ب روي رد اطالعاتيخان ه ب هد ن از ك لر س نجيرويف رم هايم خصوصك ه ب ايد ب ص ورتع دم وجود ك لر ب اقيمانده ب هورز ب ايدعالوه ب ر هماهنگيب ا ش ورا و آبدار روستا م راتبرا ب ه ص ورت اشت اشد .ن مون ه اشت يز ارسا لك ند وپيگير اقداماتص ورتگ رفته ت وسط مركز ب هد ب ك تبيب ه مركز ب هد ن ب ردارياز آبروستا ن يز ب ر ع هده ك اردانب هداشتم حيط مركز م يب اشد ك ه ب هتر استاينامر ب ا حضور ب هورز .ب اشد 30 ب ازديد هر س ا له از م سكنروستاييو ت هيه آمار و پ ر ك ردنب خشان تهاييف رم خانوار ك ه مربوط ب ه5- ايمني قف ، اطالعات هداشتم حيطياز جمله وضعيتم سكنش ام لحمام،ن ور،ك ،فس ، ب ب هداشتم حيط و ت مام است . اضالبآبو ... ، ف هر خانوار در روستا دارايي ك پ رونده استك ه ب خشان تهاييآنمربوط ب ه ب هداشتم سكنخانوارها م يب اشد ك ه ب هورز م لزم ب ه پ ر ك ردنآنم يباشد ،اينامر در زمانان جام ب هسازيم حيط روستا ب ه ب هورز ك مك م ي ك ند ،زيرا ب ا اينپ رونده اطالعاتك ام لياز م ساكنروستاييخود دارد. -6ت وجه ب ه جمع آوريم واد زائد جامد و دفع ب هداشتيزبا له ها و ف ضوالتحيوان يدر س طح روستا :در آوري ه موقع زبا له ها در روستا ب هورز ب ايد ب ا اعضايش ورا ك ه م تولياينك ار در روستا ص ورتع دم جمع ب رطرف شدنم شكلاز ب هداشتم حيط مركز ن ورت ب هستند ديدار و م رات برا ب ه آن ها اطالع دهد و در ص آوري هداشتي ظارت ر جمع ب ب ب هداشتك مك ب گيرد ،در خصوصف ضوالتحيوان ين يز ب هورز م لزم ب ه ن رطرف شدنم شكلاز ن ورت ب ك ودهايحيوان يدر س طح روستا م يب اشد ك ه اينامر اب تدا ب ا آموزشو در ص .ط ريقم راجع ق ضاييق اب لحلخواهد ب ود 31 هاي هسازيم حيط روستا7- م شاركتدر اجرايپ روژه ب ارش ك ليه ف عا ليتهايص ورتگ رفته ت وسط ب هورز آوريث بتو ن گهداريآمار و ت نظيم گ ز . -8جمع ، همان طور ك ه گ فته ش د ب ايد در دفاتر و ف رم هايم خصوصث بتش ود. وراي هداشتدر روستا:ب هورزان ب ايد هر ماه ي كبار هماهنگيال زم ب رايت شكيلجلساتش وراي ب -9ت شكيلش ب هداشترا ان جام دهند ت ا م شكالتمربوط ب ه روستا در جلساتم طرح گ ردد و ب ا همكارياعضايش ورا شكالت رطرفگ ردد. ب م ليتهاي هورزانم ي ب ظارت ر ك ليه ف عا ب اشت هاي هد ن اشت ه ع نوانك اردانمرب يدر خان ه ب وظيفه ك اردانب هد ب آماريف رم هايي دليل ايد از ت مام اقداماتيك ه در خان ه ب هداشتص ورتم يگ يرد ،ف رم هاي ، ب اشد .ب ه همين ب موظف ه جمع آوريف رم هايآماريت هيه ش ده در ب روي رد و ...آگاه ب اشد ،همچنينك اردانمرب ي ل صب ب ق اب ن .خان ه ب هداشتو ارجاع آنب ه س تاد ب هداشتم حيط مركز ب هداشتم يب اشد 32 :مراكز بهداشتي و درماني روستايي واحدي است مستقر در روستاها كه خانه بهداشت را در همان روستا و غالبا چند خانه بهداشت از روستاهاي ديگر را تحت پوشش دارد.وظيفه اصلي مركز درماني روستايي ،پشتيباني از خانه هاي بهداشت ،نظارت بر كار آنها ،قبول يا ارجاعات و برقراري ارتباط مناسب با سطوح باالتر مي باشد.عالوه بر آن وظايفي چون انجام آزمايشات تشخيص طبي ،توجه به بهداشت محيط كارگاهها و مدارس ،بيماريابي و پيگيري برنامه درمان ،بررسيهاي آماري و تهيه گزارشات نيز پيش بيني شده است. در مراكز بهداشتي و درماني روستايي معموال يك كاردان وظيفه رسيدگي به امور بهداشت محيط روستا و نظارت بر فعاليت خانه هاي تحت پوشش را بر عهده دارد. كاردان بهداشت محيط در مراكز روستايي بايد در صورت امكان در تمام مراحل كار در روستا بهورز را همراهي نمايد ،در زمان بازديدها ،جلسات شوراي روستا ،نمونه برداري آب و... 33 وظايف مراكز بهداشتي درماني شهري هر مركز بهداشتي درماني شهري ،محدوده جمعيتي معيني را در بر ميگيرد و وظايف و خدمات زير را اجرا مي گذارد: - 1درمان بيماران سرپايي ،بيماريابي از ميان مراجعين ،مشخص كردن مواردي كه بايد تحت مراقبتهاي ويژه قرار گيرند و آموزش بهداشت به بيماران - 2بهداشت دهان و دندان و خدمات دندانپزشكي -3بهداشت خانواده -4مبارزه با بيماريها - 5بهداشت محيط و بهداشت مواد غذايي( فقط در محدوده جفرافيايي تحت پوشش خود) -6بهداشت حرفه اي -7همكاري در آموزش نيروي انساني - 8جمع آوري ،ثبت ،طبقه بندي ،بررسيهاي اوليه و نگهداري اطالعات و آمار و تنظيم گزارشات 34 وظايف مركز بهداشت شهرستان مركز بهداشت شهرستان ،واحدي است كه مسئوليت و مديريت مجموعه واحدها و فعاليتهاي بهداشتي شهرستان را بر عهده خواهد داشت .به همين دليل پيش بيني شده است كه از خود گرداني الزم و كافي براي اعمال نظارت فعال و تدارك فني تجهيزاتي و پشتيباني اداري و مالي برخوردار باشد. 35 :وظايف كلي مركز بهداشت عبارت است از - 1جمع آوري و نگهداري تازه ترين اطالعات و آماري كه براي شناخت كليه خصوصيات جمعيتي ،بهداشتي، درماني ،اقتصادي ،اجتماعي ،طبيعي و جغرافيايي حوزه شهرستان الزم است. -2جمع آوري اطالعات و آمار مربوط به مسائل و مشكالت بهداشتي و آمار حياتي -3برنامه ريزي اجرايي بر اساس دستورالعملهاي ابالغ شده - 4نظارت مستقيم بر فعاليتهاي مراكز بهداشتي و درماني شهري ،روستايي و خانه بهداشت -5هدايت ،نظارت و ارزشيابي فعاليتهاي واحدهاي تحت نظر - 6پشتيباني فني و كمك به آموزش بهداشت عمومي مراكز بهداشتي درماني شهري و روستايي و كنترل اپيدمي ها در حوزه هاي شهرستان با در نظر گرفتن اولويت بيماريهاي واگير -7تهيه نقشه و اجراي پروژه هاي بهداشت محيط و نظارت و كمك فني در اجراي آنها 36 آبف اضالبو م واد غ ذاي ي8- آزمايش مون ه هاي ، ن اشت رتوها -9ب هداشتهوا و ب هد پ -10س نجشع وام لزيانآور م حيط ك ار و ض واب ط حفاظتيوسايلك ار يفوس ط اعونو)... ، ين لملليق رن طينه ايدر ن قاط مرزيدر مورد ب يماريهايق رن طينه اي(ت قررات ا ب -11اجرايم -12آموزشحينخدم تو ب از آموزي قررات هداشتم واد غ ذايي ب -13اعما لض واب ط و م -14ب ررسيگ زارشاتواحدهايت اب عه ،ت حليلآن ها و ت هيه گ زارشن هاييو اعالم ن تايج ب ر واحدها هاي ررسيال رو ك شيدر س طح ش هرستانو جمع آوريو ب ررسيرويحشرات -15ن ظارتو همكاريدر پ روژه ب 37 نمونه فرمهايي كه بايد توسط بهورز در خانه بهداشت تكميل گردد 38 وضعيت جمع آوري و دفع فاضالب روستا ............. مركز بهداشتي و درماني روستايي ............خانه بهداشت.............. الف-فاضالب سرويسهاي بهداشتي و حمام و آشپزخانه تعداد خانوار بر حسب سالهاي مختلف نحوه جمع آوري و دفع فاضالب بهداشتي غير بهداشتي بهداشتي غير بهداشتي بهداشتي غير بهداشتي 39 كانال روباز يا آب رو چاه جاذب شبكه جمع آوري انبار يا مخازن اطالعات مربوط به جمع آوري و دفع فضوالت حيواني روستاي .......... ...................سه ماهه ....................سال الف-نحوه جمع آوري و دفع زباله توسط پاكبان: -1وسيله جمع آوري : الف)چرخ دستي ب)گاري و حيوان ج)تراكتور ه)وانت خ)تريلر د)غيره -2تعداد دفعات جمع آوري زباله در هفته ..........................بار -3نحوه دفع زباله: ج)دفن بهداشتي ب)سوزاندن الف)تلنبار كردن -4فاصله محل دفن از روستا ...........................كيلومتر ب)بالعكس مسير بادهاي غالب از محل دفن به طرف الف)روستا ب)محصور نشده الف)محصور شده -5حصاركشي دفن زباله: ب-جمع آوري و دفع اختصاصي زباله توسط روستاييان: -1تعداد كل خانوار.................................: -2تعداد خانوارهايي كه زباله را مي سوزانند......................... -3تعداد خانوارهايي كه زباله را به نحو بهداشتي و صحيح دفن مي كنند ............................ ب)غير بهداشتي الف) بهداشتي جمع آوري و دفع زباله: ج-جمع آوري و دفع فضوالت حيواني: -1تعداد خانوارهاي داراي دام...............: ب)غير قابل قبول الف)قابل قبول -2دفع فضوالت حيواني 40  ...........وضعيت تأمين آب آشاميدني روستاي الف :داراي شبكه لوله كشي -1تعداد خانوار روستا -2 ...............جمعيت روستا................... -3تعداد منابع تأمين آب................... الف)دستي......................... قنات ...........آب انبار .........چشمه ..........چاه .........ب)نيمه عميق ...............رودخانه...............بركه........................ ج )عميق........................ -4وضعيت بهسازي منابع مورد استفاده: ب)تعداد بهسازي نشده.......................... الف)تعداد بهسازي شده......................... تعداد خانوارهاي استفاده كننده................... -5تعداد انشعاب خصوصي...................... تعداد خانوارهاي استفاده كننده.................... - 6تعداد شير برداشت عمومي................. ب)قوه ثقل...................... -7نحوه انتقال آب :الف)پمپاژ.................. - 8در صورتيكه عمل تصفيه انجام مي گيرد نوع تصفيه........................ -9مخزن ذخيره آب: ج)فاقد مخزن ذخيره...................... الف)حجم مخزن زميني به متر مكعب ............ب)حجم مخزن هوايي به متر مكعب............... -10روش گندزدايي آب آشاميدني: كلريناتور..................كلرزدني دستي ..............انجام نمي گيرد ..............كلر مادر ..............جوشاندن.................... كروكي تأسيسات آبرساني : 41  ...........وضعيت تأمين آب آشاميدني روستاي ب -فاقد شبكه لوله كشي -1تعداد خانوار روستا -2 ...............جمعيت روستا................... -3تعداد منابع تأمين آب................... الف)دستي......................... قنات ...........آب انبار .........چشمه ..........چاه .........ب)نيمه عميق ...............رودخانه...............بركه........................ ج )عميق........................ -4وضعيت بهسازي منابع مورد استفاده: الف)تعداد بهسازي شده......................... -5فاصله زماني منبع آب از روستا: كمتر از 15دقيقه.................................. -6نحوه گندزدايي آب آشاميدني: استفاده از كلر مادر.......................... كروكي موقعيت منابع تأمين آب: ا 42 ب)تعداد بهسازي نشده.......................... بيشتر از 15دقيقه................................ جوشاندن........................... ساير روشها...................... فرم صورتجلسه شوراي بهداشت روستا مركز بهداشتي درماني روستاي................................... تاريخ تشكيل جلسه.................... ....................محل تشكيل جلسه خانه بهداشت............................... الف)دستور جلسه: ب)گزارش اقدامات انجام يافته مربوط به جلسه قبل: ج)موارد مورد بحث و تصميمات اتخاذ شده: -1 -2 -3 د)تقسيم كار و تعيين وظايف اعضاي شورا جهت اقدام و پيگيريهاي الزم: -1 -2 -3 ه) تاريخ برگزاري و موضوع مورد بحث جلسه آينده: و)نام و نام خانوادگي شركت كنندگان در جلسه: 43