صفحه 1:
صفحه 2:
بهداشت مواد غذایی در
Bye ere.
میترا دانش دوست
(eC er ee ne cor ES be convene B Ay
peer on eon
wb TS SETS eS Eat rE BBE)
قزوين ارديبهشت ©0969
8
صفحه 3:
مقدمه *
eee) ۱
ene) تت ۲۳۰-۳
مقررات بهداشتی در تهیه » توزیع و فروش آن
ار oe eee re ae
WIRY EES
صفحه 4:
کنترل محیط : غذای سالم
ae
| YEO TO reed rer
پخته شده
صفحه 5:
ارزیابی طغیان
آیا آب کافی برای فروشندگان خیابانی مواد غذایی در
دسترس بود؟
( کیفیت قابل قبول و مقدار کافی آب برای نوشیدن » شستشوی
ا (STs
©- آيا ضوابط لازم نظارتى براى حصول اطمينان از رعايت
حداقل استانداردها در جريان طغيان توسط كاركنان
غذاخوریها موجود بود ؟ آیا نظارت بر فعالیتهای غذا مزثر
2 نو
صفحه 6:
2 آیا فعالیت فروشندگان خیابانی غذا در جریان طغیان
متوقف شد؟ آيا مراكز تهيه و عرضه مواد غذايى كه
SWOT CREE Set eee ron en ype KVE en prey
است یا خر ؟
< آيا مقرراتی برای اطمینان از حداقل سطح بهداشتی برای
محصولات غذايى وجود دارد ؟
۱ We oer Seer meio)
9 gga y (Ue Caden 5 Sig pd aitle Gling Cds aay
OE Tee Bree ene Br)
صفحه 7:
Pe rene Wen kan ا Ath Pe Belo)
خام يا نيمه خام رابراى مصرف فورى مى فروشند
؟ مصرف 2 غذاهايى مى تواند ۳۳ sey
Pet SSNS ee wee Smee epee
. باشد
ETS TO we ews Per rrr Peer ا
مواد غذايى در دسترس است ؟
صفحه 8:
نكات مهم :
leva (| ا 0
al NAS Ay % آلوده تهیه شده است .
خ بوف خوراک پزبی که با آب آلوده شسته شده است .
* آلوده شدن غذا در جريان آماده سازى يا بعد ازآن: غذاهاى
آبدار ( به طور مثال شین برنج پخته شده» عدسی » سیب
زمينى ٠» لوبيا » تخم مرغ و جوجه ) اكرٍ در جريان آماده
سازى و يختن يا بعد از لن آلوده شوند در درجه حرارت
له ا ا ا 0 0
ويبريوكلرا فراهم مى كنند . ey
8
صفحه 9:
1۱۳ ل YK ٠
5 0 ل ا msec)
00 ا
* میوه و سبزیجاتی که در زمینهای غنی شده با کود
)| ۱
انسانى آبيارى شده و با ياشيدن لب آلوده تازه نكهداشته
شده و سپس بصورت خام خورده شوند و یا در جریان
شستن و آماده سازى آلوده شوند .
صفحه 10:
2 اسیدی کردن غذا
اسیدی کردن غذا با لیمو » گوجه فرنگی » ماست
و شیر تخمیر شده به مهار رشد ویبریوکلرا
كمك مى كند.
صفحه 11:
|
پیامهای کلیدی آموزش بهداشت عبارتند از :
غذایتان را بپزید » آبتان را بجوشانید » دستهایتان
را بشوئيد
صفحه 12:
بهداشت فردى
ل ل 0
* قبل از يختن
۱ ال ie
SE eT Os ek ب سل ایک
Oot RM RET MB y Er ner ere ev
« +
0
انكشتان و زير ناخنها
** براى دفع مدفوع از توالت استفاده كنيد
* توالت را تميز نكهداريد
صفحه 13:
غذا
*** غذای خام را کاملاً بپزید
غذاهای پخته شده را فوراً بخورید
od غذای پخته شده را به دقت در یخچال ذخیره نمائید
** غذای پخته شده را مجدداً به طور کامل حرارت دهید
۳ ee wee wir. ease eB io
میوه ها و سبزیجات را تمیز نگهدارید cg
OY er eer eS TECRs ET eS is BE why
صفحه 14:
8
براى بيشكيرى وبا
صفحه 15:
RSTn ا
0 ات 1 a See eee
آلوده هستند . بنابراين تمام قسمتهاى غذا را
ARO OTD BoB ا ا ا
صفحه 16:
eo] بلافاصله بخوريد
زمانيكه بين بختن و خوردن غذا فاصله زمانى
وجود داشته باشد ٠» نظير زمانيكه غذا در
رستورانها و یا توسط فروشندگان دوره گرد
فروخته می شود » آن را بایستی تا 600 درجه
سانتیگراد يا بیشتر حرارت داد و بعد مصرف
rr
صفحه 17:
۳ 0 CRB E ePe Tih mec)
اگر غذا هایی را باید از پیش آماده کنید و یا بصورت
باقیمانده نگهداری کنید » آنها را باید در اسرع وقت تا
0 درجه سانتیگراد سرد نمائید و سپس آنها را در یک
فریزر و یا جعبه یخدار در زیر 0 درجه سانتیگراد
ذخيره كنيد 0 غذاهاى يخته شده و ذخيره شده را بايد قبل
از خوردن به طور كامل دوباره حرارت دهيد . غذاى
شیرخوار بایستی بلافاصله بعد از تهیه خورانده شوند و
or) ۳
صفحه 18:
- غذاهای پخته شده را مجدداً به طور کامل گرم کنید
ذخيره سازى درست در درجه حرارت بائين »
ل ا ا ل اه
See ل ل 0
کردن کامل بدین معنی است که تمام قسمتهای
غذا بايد حداقل 7200 درجه سانتيكراد حرارت
ا ل errors ere
صفحه 19:
ic) ۱ ا ل
غذای بدرستی پخته شده می تواند حتی با
تماس اندک با غذاهای خام آلوده گردد )
برای مثال از طریق تماس مستقیم و یا غیر
مستقیم با تخته های برش آشپزخانه و تیغ
ره
صفحه 20:
BY Tre T ا En eer)
انتخاب كنيد
كنسرو » اسیدی و خشک کردن ۱۳۳3
می بایستی بدون خطر باشد .
صفحه 21:
0
دستها را به طور کامل قبل از تهیه غذا بشوئید و یا اگر
CONS SUT Se EOE Tee) are Wares
ویژه تعویض کهنه بچه و یا تمیزکردن بچه و یا
استفاده از توالت باشیم .
حتماً دستها را باید بطور مکرر بشوئیم . بعد از تهیه
غذاهای خام » نظير ماهى و صدف و قبل از
ae rs oo Oe ]
صفحه 22:
NPS ESE eS irr wrens)
از آنجائيكه غذاها به آسانى آلوده ميشوند . لازم است هر
Br ل ا ل ل oo)
ee rie hs مطلق تمیز نگهداری شود . باقیمانده
نان و تكه هاى جربى را بايد به عنوان منشاء بالقوه
ا ا ا ل ل
3 كردن سطوح 3 ظروف و cdl cle كردن
آشپزخانه مورد استفاده می باشند. بایستی روزانه تعویض
گردند و قبل از استفاده مجدد جوشانده شوند.
صفحه 23:
00
آب سالم همانقدر که برای تهیه غذا مهم
11 00000011111
صفحه 24:
راههای انتقال عامل التور به مواد غذایی:
ی آب آلو ده جهت آماده cee مواد غذایی
Og محيط آلوده
# فرد آلوده در صورت عدم رعایت بهداشت
فردی
صفحه 25:
راههای جلوگیری از انتقال عامل التور
كه
oo استفاده از آب alee جهت آماده سازی مواد غذایی
** نظافت و شستشو و كندزدايى مرتب محيط و
سطوح مرتبط با مواد غذايى
* رعايت بهداشت فردى در هنكام كار و حتى
BOs ee Sem re Taree
صفحه 26:
فعالیت های بهداشت مواد غذایی در هنگام
بروز اپیدمی :
* هماهنك بودن با واحد مديريت بيماريها
** شناسايى و تعيين منبع آلودكى
بال ات ل 3
بازیرگانی -مجامع امور صنفی - نیروی انتظامی
0
صفحه 27:
Cs تشديه نظارت بر مراکز حساس از جمله
رستوران ها - اغذیه فروشی ها - بستتی
سازىها - اماكن بين راهى
ote تشدید نمونه برداری مواد غذایی با توجه
به منابع آلودكى و وسعت ابيدمى
صفحه 28:
** تشديد نظارت بر تهيه وعرضه غذاهاى
حساس از جمله کباب کوبیده - بستنی -انواع
ا ا ا ا
- انواع سالاد - سبزى خوردن - شربت
آلات
ا ا ل لكت
دستفرشان مواد غذایی خطرناک مثل جكركى؛
شربت آلات » بستنى و ...
8
صفحه 29:
ve LES SESS eee ee
۷ وم eel
۳
نوع غذاى مصرفى /
#نمونه برداری از غذای باقیمانده مصرف
a
*#نمونه برداری از غذای مربوطه از am
تهیه شده
صفحه 30:
ارسال نمونه به آزمایشگاههای مرتبط
آموزش لازم به تهیه و مصرف کنندگان
9-۳
*#*برنامه ریزیو هماهنگی جهت رفع مشکل
۳
صفحه 31:
1
بهداشت مواد غذایی در
بروز اپیدمی التور
میترا دانش دوست
کارشناس بهداشت محیط اداره بهداشت مواد غذایی و بهسازی اماکن عمومی
مرکز سالمت محیط کار
وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی
قزوین اردیبهشت 1385
2
مقدمه :
یکی از راههای انتقال عامل وبا مواد غذایی می
باشد که درصورت عدم رعایت ضوابط و
مقررات بهداشتی در تهیه ،توزیع و فروش آن
باعث بروز یا شیوع اپیدمی بیماری مربوطه
خواهد شد.
3
کنترل محیط :غذای سالم
کلمات کلیدی و موضوعات اصلی بحث عبارتند از :
تهیه غذا – بهداشت در محلهای فروش – غذای پخته
شده
4
ارزیابی طغیان
-1آیا آب کافی برای فروشندگان خیابانی مواد غذایی در دس;;ترس
بود؟
( کیفیت قابل قب;;ول و مق;;دار ک;;افی آب ب;;رای نوش;;یدن ،شستش;;وی
مواد غذایی و دست ها و تمیز کردن ظروف )
-2آیا ض;وابط الزم نظ;ارتی ب;رای حص;ول اطمین;ان از رع;ایت
حداقل استانداردها در جریان طغیان توسط کارکنان غذاخوریها
موجود بود ؟ آیا نظارت بر فعالیتهای غذا مؤثر بود؟
5
-3آی;;ا فع;;الیت فروش;;ندگان خیاب;;انی غ;;ذا در جری;;ان طغی;;ان
متوق;;ف ش;;د؟ آی;;ا مراک;;ز تهی;;ه و عرض;;ه م;;واد غ;;ذایی ک;;ه
ضوابط بهداشتی را رعایت ننموده اند برخورد قانونی شده
است یا خیر ؟
- 4آیا مقرراتی برای اطمینان از حداقل سطح بهداشتی برای
محصوالت غذایی وجود دارد ؟
- 5آیا خوراک های محلی که با محصوالت دریائی خام (ب;;ه
ویژه سخت پوستان مانند خرچنگ و صدف ها ) و می;;وه و
سبزیجات خام تهیه میشود مصرف می شوند .
6
-6آیا فروشندگان مواد غذایی که محص;;والت حی;;وانی
خام یا نیمه خام رابرای مص;;رف ف;;وری می فروش;;ند
وج;;ود دارن;;د ؟ مص;;رف چ;;نین غ;;ذاهایی می توان;;د
نشانگر خط;;ر اف;;زایش یافت;;ه ب;;رای بهداش;;ت عم;;ومی
باشد .
-7آی;;ا امکان;;ات ت;;والت و دستش;;ویی در مح;;ل ه;;ای
فروش مواد غذایی در دسترس است ؟
7
نکات مهم :
-1منابع شایع عفونت :
یخی که از آب آلوده تهیه شده است .
ظروف خوراک پزی که با آب آلوده شسته شده است .
آلوده شدن غذا در جریان آماده سازی یا بعد ازآن :غذاهای آبدار
( به طور مثال ش;یر ،ب;رنج پخت;ه ش;ده ،عدس;ی ،س;یب زمی;نی ،
لوبیا ،تخم مرغ و جوجه ) اگر در جریان آماده سازی و پختن یا
بعد از آن آلوده ش;;وند در درج;;ه ح;;رارت اط;;اق س;;اعتها بمانن;;د ،
محیط بسیار عالی برای رشد ویبریوکلرا فراهم می کنند .
8
غذاهای دریایی به ویژه خرچنگ یا س;;ایر ص;;دف ه;;ا
که از آب آلوده گرفته شده وبه ص;;ورت خ;;ام ی;;ا نیم پ;;ز
مصرف شوند ویا درجریان آماده سازی آلوده شوند .
میوه و سبزیجاتی که در زمینه;;ای غ;;نی ش;;ده ب;;ا ک;;ود
انس;;انی کش;;ت داده ش;;ده و ب;;ا آب آل;;وده ب;;ه فض;;والت
انسانی آبیاری شده و با پاشیدن آب آلوده تازه نگهداشته
شده و سپس بصورت خام خورده شوند و یا در جری;;ان
شستن و آماده سازی آلوده شوند .
9
-2اسیدی کردن غذا
اسیدی کردن غذا با لیمو ،گوجه ف;;رنگی ،ماس;;ت
و ش;;یر تخم;;یر ش;;ده ب;;ه مه;;ار رش;;د وی;;بریوکلرا
کمک می کند.
10
توصیه های مفید برای افزایش آمادگی
پیامهای کلیدی آموزش بهداشت عبارتند از :
غذایتان را بپزید ،آبتان را بجوش;;انید ،دس;;تهایتان را
بشوئید
11
بهداشت فردی
دستهایتان را با آب و صابون بشوئید
قبل از پختن
قبل از خوردن و قبل از تغذیه کودک
بعد از اجابت مزاج کردن و یا بعد از دستشویی کودکان
تمام قسمتهای دستهای تان را بشوئید ،جل;;و ،پش;;ت و بین انگش;;تان و
زیر ناخنها
برای دفع مدفوع از توالت استفاده کنید
توالت را تمیز نگهدارید
12
غذا
غذای خام را کامًال بپزید
غذاهای پخته شده را فورًا بخورید
غذای پخته شده را به دقت در یخچال ذخیره نمائید
غذای پخته شده را مجددًا به طور کامل حرارت دهید
از تماس بین غذای پخته شده و خام جلوگیری کنید
میوه ها و سبزیجات را تمیز نگهدارید
تخته برش آشپزخانه را به ویژه با آب و ص;;ابون ب;;ه خ;;وبی
بشوئید
13
اصول تهیه غذای سالم
برای پیشگیری وبا
14
-1غذا ( خام ) را بطور کامل بپزید
ماهی ،صدف و سبزیجات اغلب به میکروب وب;;ا
آل;;وده هس;;تند .بن;;ابراین تم;;ام قس;;متهای غ;;ذا را
حداقل 70درجه سانتیگراد حرارت دهید .
15
-2غذای پخته شده را بالفاصله بخورید
زمانیک;;ه بین پختن و خ;;وردن غ;;ذا فاص;;له زم;;انی
وج;;ود داش;;ته باش;;د ،نظ;;یر زمانیک;;ه غ;;ذا در
رس;;تورانها و ی;;ا توس;;ط فروش;;ندگان دوره گ;;رد
فروخته می شود ،آن را بایستی تا 60درج;;ه
سانتیگراد یا بیشتر ح;;رارت داد و بع;;د مص;;رف
نمود .
16
-3غذاهای پخته شده را به درستی ذخیره نمائید
اگ;;ر غ;;ذا ه;;ایی را بای;;د از پیش آم;;اده کنی;;د و ی;;ا بص;;ورت
باقیمانده نگهداری کنی;;د ،آنه;;ا را بای;;د در اس;;رع وقت ت;;ا
10درجه سانتیگراد سرد نمائید و سپس آنها را در ی;;ک
فریزر و یا جعب;;ه یخ;;دار در زی;;ر 10درج;;ه س;;انتیگراد
ذخیره کنید .غذاهای پخته شده و ذخیره شده را بای;;د قب;;ل
از خوردن به طور کامل دوباره ح;;رارت دهی;;د .غ;;ذای
شیرخوار بایستی بالفاصله بعد از تهی;ه خوران;ده ش;وند و
هرگز نباید ذخیره شوند.
17
-4غذاهای پخته شده را مجددًا به طور کامل گرم کنید
ذخ;;یره س;;ازی درس;;ت در درج;;ه ح;;رارت پ;;ائین ،
رش;;د میکروبه;;ا را کن;;د میکن;;د ام;;ا آنه;;ا را
نمی کشد .یکبار دیگر یادآور می شود که گ;;رم
کردن کامل بدین معنی اس;;ت ک;;ه تم;;ام قس;;متهای
غذا باید حداقل 70درج;;ه س;;انتیگراد ح;;رارت
داده شود .غذا را که هنوز گرم است بخورید .
18
-5از تماس مواد غذایی خام وپخته شده جلوگیری کنید
غ;;ذای بدرس;;تی پخت;;ه ش;;ده می توان;;د ح;;تی ب;;ا
تماس اندک با غذاهای خام آلوده گردد (
برای مثال از طریق تماس مستقیم و یا غیر
مستقیم با تخته ه;;ای ب;;رش آش;;پزخانه و تی;;غ
چاقوها )
19
-6بخاطر سالمتی غذاهای فرآوری شده را
انتخاب کنید
کنس;;رو ،اس;;یدی و خش;;ک ک;;ردن غ;;ذاها
می بایستی بدون خطر باشد .
20
-7به طور مکرر دستها را بشوئید
دستها را به طور کامل قبل از تهیه غذا بشوئید و یا اگر
در حین تهیه غذا مجبور به انجام کارهای دیگری ب;;ه
وی;;ژه تع;;ویض کهن;;ه بچ;;ه و ی;;ا تم;;یزکردن بچ;;ه و ی;;ا
استفاده از توالت باشیم .
حتمًا دستها را باید بط;;ور مک;;رر بش;;وئیم .بع;;د از تهی;;ه
غ;;;ذاهای خ;;;ام ،نظ;;;یر م;;;اهی و ص;;;دف و قب;;;ل از
دستکاری سایر غذاها مجددًا باید دستهایتان را بشوئید
.
21
-8تمام سطوح آشپزخانه را تمیز نگهدارید
از آنجائیکه غذاها ب;;ه آس;;انی آل;;وده میش;;وند .الزم اس;;ت ه;;ر
سطحی که برای تهیه غذا اس;;تفاده می ش;;ود بای;;د ب;;ه ط;;ور
مطلق تمیز نگهداری ش;;ود .باقیمان;;ده غ;;ذاها ،خ;;رده ه;;ای
ن;;ان و تک;;ه ه;;ای چ;;ربی را بای;;د ب;;ه عن;;وان منش;;اء ب;;القوه
میکرب در نظر گرفت .لباسهائی که در شس;;تن و خش;;ک
ک;;ردن غ;;ذا ،آم;;اده ک;;ردن س;;طوح ،ظ;;روف و وس;;ائل
آشپزخانه مورد استفاده می باشند .بایستی روزانه تع;;ویض
گردند و قبل از استفاده مجدد جوشانده شوند.
22
-9آب سالم بکار ببرید
آب سالم همانقدر ک;ه ب;رای تهی;ه غ;ذا مهم
است برای نوشیدن نیز اهمیت دارد .
23
راههای انتقال عامل التور به مواد غذایی:
آب آلوده جهت آماده سازی مواد غذایی
محیط آلوده
فرد آلوده در صورت عدم رعایت بهداش;;ت
فردی
24
راههای جلوگیری از انتقال عامل التور
به مواد غذایی:
استفاده از آب سالم جهت آماده سازی مواد غذایی
نظ;;افت و شستش;;و و گن;;دزدایی م;;رتب محی;;ط و
سطوح مرتبط با مواد غذایی
رع;;ایت بهداش;;ت ف;;ردی در هنگ;;ام ک;;ار و ح;;تی
بعضًا جلوگیری از بکارگیری افراد بیمار
25
فعالیت های بهداشت مواد غذایی در هنگام
بروز اپیدمی :
هماهنگ بودن با واحد مدیریت بیماریها
شناسایی و تعیین منبع آلودگی
هم;;اهنگی و مش;;ارکت ب;;ا س;;ازمانهای مرتب;;ط مث;;ل
بازرگانی – مج;;امع ام;;ور ص;;نفی – ن;;یروی انتظ;;امی
و ...
26
تشدید نظارت بر مراکز حس;;اس از جمل;;ه
رستوران ها – اغذی;;ه فروش;;ی ه;;ا – بس;;تنی
سازی ها – اماکن بین راهی
تشدید نمونه برداری مواد غذایی ب;;ا توج;ه
به منابع آلودگی و وسعت اپیدمی
27
تش;;دید نظ;;ارت ب;;ر تهی;;ه وعرض;;ه غ;;ذاهای
حساس از جمله کباب کوبیده – بستنی –ان;;واع
کیک – ساندویچ – دل و جگر – جوجه کباب
– ان;;واع س;;االد – س;;بزی خ;;وردن – ش;;ربت
آالت
تش;;;;دید کن;;;;ترل و جلوگ;;;;یری از فع;;;;الیت
دستفرشان مواد غذایی خطرناک مثل جگرکی،
شربت آالت ،بستنی و ...
28
اقدامات بهداشت محیطی در موارد برخورد با بیماریهای
ناشی از غذا (:)Food Borne Disease
تکمیل پرسشنامه مربوطه ( تعیین زمان و
نوع غذای مصرفی )
نمونه برداری از غذای باقیمان;;ده مص;;رف
شده
نمونه برداری از غ;;ذای مربوط;;ه از مح;;ل
تهیه شده
29
ارسال نمونه به آزمایشگاههای مرتبط
آموزش الزم ب;;ه تهی;;ه و مص;;رف کنن;;دگان
غذای مورد نظر
برنامه ریزی و هماهنگی جهت رفع مش;;کل
فوق
30
با تشکر
31