صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
بیماری هاری یکی از مهم ترین بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان است که
در خیلی از مناطق جهان شایع بوده و در ایران نیز یک اولویت مهم به شمار
می آید. با وجود اين که در ابران میلیاردها ربال جهت درمان پیشگیری از
هاری هزینه می شود متأسفانه سالانه نزدیک به ده مورد مرگ غم انگیز و
وحشتناک هاری را تجربه می نمایند.
بیماری هاری در تمام نقاط جهان به جز استرالیا و قطب جنوب دیده می شود.
صفحه 4:
عامل بیماری
# عامل هاری» ویروسی از گروه (3000) و نروتروپ متعلق به رابدوویروس ها و
جنس لیساویروس ها ست . رابدوویروس ها شبیه فشنگ بوده » در یک انتها سطح
و در انتهای دیگر محدب و از دو قسمت زير تشکیل شده است:
ماتریکس 2
گلیکوپروتئین (ماده زمينهاى) 2 غشاى خارجی
صفحه 5:
در واقع» هاری یک عفونت حاد سیستم عصبی مر کزی
است که تقریباً هميشه کُشنده است .
این بیماری مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی
بوده » موجب انسفالومیلیت در انسان و همه
پستانداران خون گرم
(كركه سکه كوبه» الا » كاوه اسب ...)ی شوق.
صفحه 6:
راه های سرایت بیماری هاری به حیوان و انسان
+ پنچه کشیدن : پنجه آغشتمبه بزاق حاوی وبروسبه وییُه در گیبه و کیبه سانان که
عادت به لیس زدن پنجه های خود دارند نیز ایجاد بیماری می کند.
ob پوست : از طریق پوست سالم » سرایت پنیر نیست؛ یلی از راه کوچکتوین خراشیا زخم
در پوست » این بیماری منتقل می شود.
+ نسوج مخاطی: انسان و حیوان های-به ظلهر سالم که در اواخر دوره نهفتگی بیماری
هستند و هنوز عالئم بالینی هاری در تن ها ظلهر نشده است» از طییق لیسیدنملب» چشم و
بينى افراد و کودکانی که با آن ها بازی می کنند بیماری هاری را افتقال می دهند .
4 دستگاه گوارش: انتقال از لين راه بعید است کبه هر حال بلید از خوردن گوشت و
فر آورده های دام های مبتلا به هاری خودداری کرد.
دا دار
صفحه 7:
ویروس هاری حتی از زخم های بسیار کوچک و در حد خراش هم می تواند
باعث هار شدن فرد گردد ؛ پس زخم هر چند کوچک (حتی خراش بوستی) بایستی
فوری تحت درمان پیشگیری از هاری (نستنوی زخم و واکسیناون) قرار گیرد
پنجه گربه حتی در حد خراش نیز می تواند موجب انتقال بیماری هاری
گردد ؛ جراکه گربه عادت به لیسیدن پنجه های خود دارد لذا لازم است
فورى نسبت به درمان بيشكيرى از هارى (سشوى زحم وواسينسيون) اقدام نمود.
صفحه 8:
راه های سرایت بیماری هاری به حیوان و انسان «د
+ تنفس: آلومگی از طریق تنفس به ویه در غارهای معل زندگی خناش های آلوده» امکان پذیر
است؛ لازم به ذکر است تا کنون در ایران خفاش آلوده گزارش نشده است.
+ جفت: انتقال هاری از طریق جفت نیز بعید نیست.
+ وسایل آلوده: ویروس هاری بسیار حساس است و در مقلبل نور و خشکیبه سرعت از بين
می رود ؛ لذا هاری از طریق وسایل آلوده فقط در موارد استثنایی منتقل می شود.
+ انسان به انسان:
الف) ا به حال موارد معدودى از طريق بيوند اعضا در دنيا كز
ب) درايران دو بيوند قرنيه در سال ۱۳۷۳ مسبب انتقال انسان به انسان هاری بوده است.
ج) در پاکستان ابتلاء تعدادی نوزادبه هاری ناشی از آلوهگی شخص ختنه کنندمبه ظلهر سالم بوده است که طبق سنت »
محل ختنه را به بزاق خود آغشته کرده بود.
صفحه 9:
علائم بیماری هاری
صفحه 10:
علائم بیماری هاری در انسان و حیوانات مشابه می باشد که مانند هر بیماری دیگر دارای
مراحل زير است:
# دوره نهفتگی (دوره کمون )
بروز علائم اولیه بیماری
# بروز علائم پیشرفته بیماری
مدت زمان مراحل فوق در هر انواع جانداران حساس به بیماری متفاوت می باشد ؛ از طرفی
هاری به اشکال مختلف ظاهر می شود:
# هاری آرام » ساکت یا شکل فلجی بیماری
# هاری خشمگین
صفحه 11:
علائم بالینی هاری در انسان
© دوره نهفتگی : در انسان نیز طول دوره نهفتگی به شدت زخم تعداد جراحت و معل آن
ها بستگی دارد » در ولقع محل جراحت هرجمبه عصب مركزى (منزو نخاع) نزدیکتر باشد
طول دوره نهفتكى كوتاهتر خواهد بود؛ به نحوى كه كاز كرفتن صورت زودتر موجب بروز
ras slo Me شود ؛ لين مرحلمبه طور معمول در انسان 14 روزنتا ۳ مامبه طول
می انجامد » ولى از جند روز تا جند سال هم مشاهده شده است.
صفحه 12:
عنم بلینی هاری در انسان (aio
# بروز عللثم اولیه بیماری: عللفم اولیه خود شلمل عاثثم غیراختصاصی و عالئم اختصاصی بروز می
یابد.
pad pie اختصاصی: لین مرحله حداکثر ۱۰ روزسبه طول-عی انجلمد ستب » لوزه خستگی » سردرد
ضعف و درد عضالنی بی اثتهلیی؛ اشکال در بلع» حللت تهوع و استفراغ» سرگیجه » دردهای
شکمی و اسهال گلودرد» تنگی نفس » سرفه خشک نگرانی و ترس تحریک پذیری و عصبی بودن
عالئم بسیار اختصاصی: عالثم موضعی در محل كازكرفتن شلمل : سوزش » گزگز و مورمور (در 7۵۰
۰ درصد بیماران) » لین علائم در مسیر عصب حسی عضو گاز گرفته شده نیز به علت تکثیر ویروس در
ريشه خلفی عصب حسی بروز می کند,
صفحه 13:
علائم بالینی هاری در انسان (ui
بروز علائم بيشرفته بيمارى با مرحله حاد عصبى: اين مرحله احتمالاً بسته به سوش ويروس به دو
شكل ظاهر مى شودة
”7 شكل ساكت يا فلجى: اين شكل بيمارى كمتر شايع ست (؟ موارد هارى) ؛ مهمتر اين كه در اغلب
موارد تشخيص داده نمى شود . علائم اين شكل شامل : ضعف در اندام كاز كرفته شده و به قدريج
در ساير اعضاء و عضله های صورت » کاهش هوشیاری و اختلال در حس » فلج پایین رونده (منابه
سندرم کیلن باره) یا فلج چهار عضو به طور قرینه ؛ ممکن است سردرد و سفتی گردن (نشانه های مننزم)
اتفاق افتد و در نهایت» بیمار دچار خواب آلودکی و کما می شود . کاهی بیماری به شکل هیجانی
تغيبر مى يابد.
صفحه 14:
علائم بالینی هاری در انسان (دامه)
۷ شکل تحریکی» هیجلفییا خشمگین: عالئم فعالیت حرکتی شدید شلمل دویدن و دست و
چا زدن » تحویک پذیری و عدم آرلمش» توهم ؛ نگرلنی و هیجان » مشخصه لین شکل
بیماری است . ترس از آب ؛ علامتی است که در این شکل در بیشتر موارد دیده می شود .
همچنین نسیم مالیم ؛ نور شدید » صدای بلند و لمس کردن ممکن است موجب تحریک
پذیری و انقباض عضله های تنفسیمی شود . افزلیش ترشح بزاق و اختلال در بلع موجب
شکل مشخص بیماری هاریمی شود . خواب آلودگی » توهم» حللت تهاجم » انقباض های
عضاانی » عالثم مننئیت ؛ تشنج و فلج موضعیبه سرعت ظاهر می شود . اختلال های
خُلقی دوره ای ایجادحی شود وىبا پیشیفت بیماری ستا زملنی که بیمار وارد کما شود
دوره های سلامت کوتاه می شود .
صفحه 15:
در هاری خشمکین بدلیل هجوم
فره بیمار به اطرافیان چاره ای
* جر بستن دست ها و پاهای وی
ختى باشد ”
صفحه 16:
علائم بالینی هاری در انسان «دام)
در معاینه » درجه حرارت بدن ممکن لست بیش از *(70 باشد. گشاد شدن نامنظم مرهمک افزايش
ترشح اشک» بزاق » تعییق و کلهش فشار خون دیدهحی شود ؛ همچنین شولهد فلج اعصاب حرکتی
فوقلفی (ضعف » افزلیش واکنش تاندون های عمقی و واکنش کف پلیی مثبت ) همیشه وجو د داشته » فلج تارهای
صوتی » دوبینی » فلج عضلات صورت و نوییت عصب تیک فیز مشاهدهحی شود. افزلیش تعداد تنفس
و حتی آپنه دیدهحی شود ؛ اختلال ریتم قلب شلیع بوده وبه خصوص تلکی کاردی فوق بطنی و
برادی کاردیبه دلیل اختلال فعالیت پلیه های مفزیا میوکاردیت اتفاق حی افتد. در اکثر موارد »
بیماران طییکنتا دو هفته چار کما شده وبا وجود مراقبت های شدیسبه دلیل نارسایی تنفس يا
کلابس قلبی عروقی فوت می کنند.
صفحه 17:
علائم بالینی هاری در انسان (دا)
۷مرحله کما و مرگ
در نملیت ابتلابه بیماری هاریبه مرجله کماعی رسد و بیمارسیه علت نارسایییا کللپس قلب عروقی
می میرد.
از شروع علائم بالینی تا مرگ به طور متوسط ۴ قا ۷ روز طول می کشد . در موارد نادر با مراقبت های
شید از بیماران » طول عمر بیشترحی شود ؛ یلی عوارض دیر رس شلمل ترشح ناکافی هورمون
آفتی دیورتیک » دیلبتبی مزه ؛ اختلال در ریتم قلبی ؛ عدم استحکام عروقی» سندرم نارسایی
تنفسی بالغین (:0: » خونریزی گوارشی » کاهش پلاکت ها
ایلئوس پا رالیتیک ایجاد می شود.
صفحه 18:
طول مدت مراحل مختلف هاری
مرحله شکل و درصد مدت و درصد موارد بافته ها
کمتر از ۳۰ روز ۵
5 - ۰ ۰ روز ۸۵۰ دنداد
وم +3 روزتا يى سال ena 1/٠
بيشتر از يك سال 1/8
۳ با درد خم تب» ضعفه
بروز لام اولیه ۳ ۰۲| روز سوزش و گزکز 4 در عرس -
بی اشتهایی؛ حالت تهوع و استفراغ
توهم : هیجان تهاجم کازگرفتن؛ ترس از آب»
هاری هیجانی(۸۰:) ۲ ۷ روز اختلال های عصبی خود کاره سندرم ترشح ناکافی
حاد عصبیٍ هورمون آنتی دیورتیک
هاری فلجی (۲۰) ۲ ۷ روز فلج شل پایین رونده
ifs
wei صفر تا ۱۴ روز
در پایان دوره نهفتگی » وبروس هاری به محل اتصال عصب و عضله با نتهای اعصاب حرکتی
سطحی نفوذ کرده و به طرف نخاع و سیستم اعصاب مرکزی حرکت می کند
صفحه 19:
(حفظ مخزن در
/حیونات وحن واه |[
ازراه log
ول
دوره كمون
روز آمال
۱۱
سپس مرگ
صفحه 20:
تشخیص های افتراقی
4 سایر آنسفالیت های ویروسی؛ کزاز ؛ آنسفالیت سمی؛ آنسفالیت آلرئیک؛ سندرم کیلن
باره ؛ بوليوميليت وساير نورويلتى ها و ميلويلتى .ها ء بلى نوروباتى التهلبى , ميليت عرضى و
واکنش های رولئی.به دنبال كاز كرفتن حبوان (ترس كاذب از ذب) » در تشخيص افتراقى
بيمارى هارى مطرح هستند.
ظهور اختلال فعاليت يليه هاى مغزى در مراحل اوليه ؛ وجه افتراق هارى از ساير آنسفاليت
هاى وبروسى بوده كه نشان دهنده وخلمت ببمارى است و علائم كن عبارقند از : دوبینی»
فلج عضله های صورت و نویبت عصب أپتیکبه دلیل گرفتاری اعصاب مغزی » ترس از آب و
ایجاد انقباض به دنبالبلع» افزایش ترشح بزاق » اشک» عرق و اختلال در بلع.
صفحه 21:
معیارهای تشخیص آزمایشگاهی ¥
# روش 6*69۳(نست فلوئور سنت آنتی بادی) در نمونه های زیو: 1
ال بافت مغز تهيه شده بس از مرگ
“لام بوست ناحيه كردن يا قرنيه » قبل از مرك
بعد از تزییق بلفت مغز » بزاقبا مایع نخلعی در کشت سلولیا موش» بررسی نمونه های مغز از
نظر وجود اجسام نگری به خصوص در سلول های هرمی هیپو کامپ
# روش (06<) روی نموفه بلفت مغز تهیه شدمپس از مرگسیا در نمینه کلینیکی (پوست قرفيه با
بزاق)
© يافتن تبتر آنتى بادى نوتراليزان هارى در سرم و مايع نخاعى افراد غير واكسينه
صفحه 22:
در صورت مشاهده فرد حیوان گزیده از وضعیت و محل حیوان مهاجم جویا شده و
چنانچه حیوان » تلف یا کشته شده است ؛ توصیه گردد جسد حیوان
را در جای خنک و سایه نگهداری نموده ؛
لازم است حتی الامکان در همان ساعات اولیه»
مركز بهداشت استان (۷۲۴۷۰۸۰)
مطلع گردد.
صفحه 23:
تشخیص در انسان
# (1(26)(کلبولسفید خورشلفزلیشمختصریخواهد دلشت
Galo ow yy) نخاعی (در تعداد معدودی از بیماران غیر طبیعی است)شامل:
افزایش لنفوسیت ها (5۵ا ۳۰ سلول در ميلى متر مكعب)
7 افزایش مختصر پروتئین (کمتر از 4000 ۰/۷(
نگته * محل های نمونه گیری در انسان نیز مانند حيوان است.
صفحه 24:
در صورت شروع علائم هاری» بیماری درمان پذیر نیست
با وجود مراقبتهای کلمل» بیماران در طییکتا دو هفتمپس از شروع علائممی مییند . بیمار مبتلا به
* *£ * #* +
5 بلید در اتاق ایزیله تحت مراقبت های ویّه قرار گیردکبه ترنیب کمپس از بستری كردن بيمار
در یک اتاق کم نور در محلی بی سروصدا و ساکت و آرام» اقدام های ذیل را انجام داد:
تزریق داروهای آرام بخش و ضد تشنج
جایگزینی مایعات و الکترولیت
تزریق آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت
بازنکه داشتن راه های تنفسی
درمان نارسایی تنفسی و قلبی عروقی
صفحه 25:
اقدام های لازم در برخورد با بیمار مشکوک به هاری و موارد تماس
# استفادم از | وساسايل حفاظتستی tal
دستکش ؛ ماسک؛ گان» عینک و ... جهت کار کنان بیمارستان (بزشک پرستار خدمتكزاران و ...4
ملاقات کنندگان و سایر کسانی که به نحوی با بیمار در تماس هستند
# واکسیناسیون کامل هاری (۵ نوبتی) در موارد زیر:
کارکنانی که در مراقبت و درمان بیمار فعالیت دارند
7 افراد در تماس مستقیم با بیمار ؛ مانند افراد خانواده
ا“ افراد در تماس غیر مستقیم با بیمار از طریق وسایل آلوده به ترشحات
صفحه 26:
اقدام های لازم در برخورد با بیمار مشکوک به هاری و موارد تماس
# سرم ضد هاری و واکسیناسیون کامل هاری (۵ نوبتی) در موارد زیر:
افراد در تماس که دارای زخم باز ی ترک در پوست هستند
”7 افرادی که در طی تماس با بیمار يا جسد دچار صدمه به پوست شده اند
۷ هرگونه تماس با ترشحات آنها (بوستی يامخاطى و...)
# ضد عفونی یا معدوم کردن وسایل آلوده به ترشحات بیمار
4 دفن بهداشتی ویژه جسد افراد مبتلا به هاری : در اين موارد باید جسد را پس از ضدعفونی در
يك كيسه نايلونى ضخيم و نفوذنابذير قرار داده و به طور عمقی دفن نمود
صفحه 27:
راههای پیشگیری از بیماری هاری (دامه)
# پیشگیری از حبوان گزیدگی
پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حیوان گزیدگی
صفحه 28:
#_زدودن و خارج کردن ویروس هاری از محل زخم: مهم تیین اقدام برای درمان پیشگیری از ابتلا به
هاری است .حی توان ادعا کرد که درصد باللیی از پیشگیریبه رعلیت کلمل همین نکته مربوط
پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حبوان گزیدگی «دامه)
است و لگر بتوان فوری و هرچه زودتر و در ساعات اولیمپس از از گرفتن اقدام موارد ذیل نمود
کمک بسیار موّثری در دفع و خارج کردن ویروس از زخم خواهد شد.
شستشوی لابه لای زخم با آب تميز و صابون حداقل به مدت 7١ تا 18 دقيقه و به طور عمقی
خارج کردن کف صابون از لابه لای زخمبا استفاده از فیلنگ میا یستوله لب پاش و جریان آب
روان ؛ چرلکه بلقی ماندن صابون لثر بعضی مواد ضدعفونی کننده مورد استفادمپس از شستشو را
خننی می نماید
صفحه 29:
لازم است به مردم آموزش داده شود
بلافاصله پس از حیوان گزیدگی زخم خود
ae 8
را شستشو دهند.
صفحه 30:
همکار محترم (پزشکی» پیر اپ شکی » دامیزشکی و..۰)
خواهشمند است پس از کشف افراد حیوان گزیده؛ قبل از هر
عمل نسبت به شستشوی زخم (حتی خرانی) اقدام نمایید و فرد را
بلافاصله به مر کز بهداشت استان ارجاع فرمایید.
صفحه 31:
پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حیوان گزیدگی «دام)
© قطع کامل قسمت های له شده و نکروزه
4 _ ضدعفونی زخم با محلول بتدین ی لکل اتلیک ۴۰ تا ۷۰ درصد و یا سایر مواد ویروس کش
# خودداری از بخيه_ زدن | زخم حيوان گزیده | :
زیرا ویروس هاری بسیار حساس بوده و در مقابل نور و اكسيزن هواء قدرت بيمارى زايى خود را از دست
حی دهد . البته در مورد زخم هلییکه شریان های خونریزی دهنده دایند ییا جراحت هلیی که موجب
پارگی صفاقیا جنبیا عریان شدن استخوانعی شهند »حی توان اقدام های ترمیمی شلمل بخیه زدن
شریان و سایر اقدام های لازم را توسط پزشک متخصص جراح انجام داد که در لین صورت بایستی
مقداری سرم هاری را در داخل و اطراف زخم انفیلتره نمود.
صفحه 32:
“
پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حبوان گزیدگی «دامه)
مقدار تزریق 57 شرایط نگهداری سرم ضد هاری
bs ib pe محل تزريق
۰ واحد به ازای در داخل یخچا با برودت
هر کیلوگرم وزن | وداخل زخم تزريقرمى شود "نه انکه باشیده شود 6 0 - 6 * «انگهداری شود و نباید زیر
50 3 3 درجه باشد؛ در ضمن ویال هایی را
بدن ند گر حجم سرم مورد فياز بيش tee SAE | ss palate ABs
0 5 محتواى آنها تغيير رتك داده است
محل جداكانه تزريق شود ؛ زيرا تزريق زياد سرم در يك محل
1 نید مصرف کرد
موجب آزردكى عضله و احتمالاً آبسه خواهد شد
تزربق سرم ضد هاری :این سرم فقط به کسانی تزریق می شود كه داراى يك يا جند كزيدكى يا خراش هاى عميق جلدى (خرائى
كدر آنخون دبد نود) يا آلوده شدن غشاى مخاطى با بزاق و يا خراش هاى سرء صورت و كردن باشند. سرم ضد هارى مورد استفاده در
ايران » ابمنوكلوبولين اختصاصى ضد هارى تهيه شده از بلاسماى انسانى و بدون عارضه است و به تست هم فيازى قدارد .
تزريق واكسن ضد كزاز» توام ا ثلاث : مطابق آخرين دستورالعمل ايمن سازی کشوری
آنتی بیوتیک تراپی جهت پیشگیری از ابتلابه عفونت
صفحه 33:
پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حیوان گزیدگی «دامه)
#_تزییق واکسن ضد هاری:واکسن مورد لستفاده در ایران واکسن 0:77 (حاصل از کلیه نوعی میمون)
است .که بوسیلهبتا پروببولاکتن غیر فعال شده در وبال هایتک دزی لبوفیلیزه همراه با 6/0 -5
حلال از مربو فرانسه خریداری می شود. اين واکسن طی سال های زیادی که در ایران مصرف شده »
هيج گونه عارضه و با واکنش سوئی نداشته است.
# محل تزييق تسبه صورت عضاثنی و حتماً در عضله دلتويبد بازو ؛ در اطفال كمتر از دو سال بايد در
ناحيه فوقانى و جانبى ران تزريق شود و هركز نبايستى سرين را انتخاب كرد.
_افرادی كميس از حيوان كزيدكى و دريلفت 0 نيبت واکسن مجددا توسط حبولنی گزیده شوند »
تزريق سرم به آنان قوصيه نمى كردد
کسانیکه نیازىبه سرم ضد هاری دایند هلی موجود نیست فقط تاروز هفتم.حى توان سرم رانبه آنها
تزریق کرد و بعد از آن اجازه تزریق سرم را نداریم .
صفحه 34:
تعداد نوبت های تزریق واکسن ضد هاری (ادامه)
نوبت اول < روز صفر (مثال ۲۱/۱/۸۶)
% نوبت دوم < روز ۳ (مثال ۲۴/۱/۸۶)
نوبت سوم > روز ۷ (منال ۲۸/۱/۸۶)
نوبت چهارم - روز ۱۴ (مثال ۳/۲/۸۶) فروردین ۳۱ روزه است
نوبت پنجم < روز ۳۰ (مثال ۱۹/۳/۸۶)
صفحه 35:
زمان» در پیشگیری از حیوان گزیدگی مهمترین رکن در تعبین
سرنوشت فرد حیوان گزیده است ؛ لذا اقدامات درمان پیشگیری
(نستئوى زخم و واكسيناسيونببا مراجعمبه مرکز درمان یشتیر از هاری) بأ يستى بالافاصله يس از
وقوع حادثه انجام شود .اين نكته نيز قلبل توجه است كه فرد
حیوان گزیده هر قدربا تأخیر کشف شود بایستی اقدامات درمان
پیشگیری لازم (واکسیناسیون و...) » فوری انجام شود.
صفحه 36:
خلاصه پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حبوان گزید کی
# شستشوی لابه لای زخم با آب و صابون و سپس آب خالص
#_آموزش؛ توجیه و تأکید بر لزوم تزریق واکسن ضد هاری و خطرات ناشی از عدم واکسیناسیون
ارجاع بیمار به همراه فرم ارجاع موارد فوری «ز یات رزیت برمنی) یا قطعه کاغذی حاوی نشانی
تلفن مرکز درمان پیشگیری از هاری (زیدسن.-)
#_تماس با مرکز درمان پیشگیری از هاری و گزارش مشخصات فرد حیوان گزیده (تم وم خانوادتی و نئنیوتفن
يمار) جهت پیگیری در صورت عدم مراجعه فرد حیوان گزیده
صفحه 37: