صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم
تاثیر حضور ale) Loy plol السلام) در گسترش تشیع
زیر نظر استاد:
دکترمجتبوی
زهرا خدابخشیان
صفحه 2:
:مقدمه و فهرست
:اين تحقيق كه با موضوع
تاثير حضور امام رضا(عليه السلام) كرد آورى شده است با نكاهى تاريخى_تحليلى: تلاش امام رضا(عليه السلام) را براى
:انتشار حقيقت شيعه در سه حوزه
مسلمانان اهل سنت, و در راس آن حکومت عباسی*
پیروان ادیان دیگر *
فرفه های درون شیعی»
بررسی میکند.
!اميد است مقبول حضرتش قرار كيرد
صفحه 3:
صفحه 4:
:فشرده ای از زندگی امام رضا(علیه السلام)
نام:على بن موسی الرضا(علیه اسلام)
کنیه:ابوالحسن وابوعلی
....لقبها:رضا / صابر / زكى / ولی / فاضل / صدیق / رضی / سراج الله/ نورالهدی و
:مشهورترین لقب
رضا ازآن روی خوانده شد که در آسمان خوشایند ودر روی زمین مورد خوشنودی پیامبر خداوامامان پس*
"زاوبود
تولد:پنج شنبهءیازده ذی قعده سال148 هجری,مدینه
پدر:امام موسی بن جعفر(علیه السلام)
مادر:نجمه خاتون از شهر نوبه جنوب مصر
امامت:20 سال که مصادف بود بادوره پایانی خلافت هارون عباسی,پس ازآن سه سال خلافت امین وپس
.ازانامه جنگ وجدایی میان خراسان وبفداد به مدت2 سال وسرانجام دوره ای از خلافت مامون
ت:28 صفر سال203 قمری به دسیسه مامون وبه وسیله سم که پیکر مطهر ایشان رادر توس ودرسمت
صفحه 5:
:چگونگی دوران حضرت امن الحجج
حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در سال 183 هجری به شهادت رسيدندآن هم در زندان وبه دست مأمور يليد
هارون الرشید.اين جنایت در حکومت عباسیان اثر منفی بر جای گذاشت که شاهد آن تشییع جنازه باشکوه مردم بغداد,
.یعنی پایتخت نشینان از حضرت بود.
حضور مردم در مراسم تدفین آن هم ازطبقات گوناگون در عصر امپراتوری هارون بازگو کننده نوعی جبهه گیری در
برایرعملکردخلیفه عباسی و متقاباً بیانگرارادت مردم به ولایت, امامت ومظلومیت امام هفتم (علیه السلاماوخاندان
gal. بو
صفحه 6:
اين موضوع به قدرى اوج گرفت که دوستان امام بر جان امام نگران شده وبیم ناک حیات حضرت گشتند و اعلام
: کردند ممکن است هارون معترض alal شود!امام رضا (علیه السلام)دراین باره مقایسه ای زیبا دارد
اكرابوجهل در زمان رسول اكرم(صلى الله عليه وآله)توان يافت موي از پیامبر (ص/بکندهارون هم میتواند مزاحم من*
”.شودو كارى يكند
امام با اين بيان خود به دوستان وهواداران خود خط ميدهد كه امروز خطرى آنان را تهديد نمى كند بنابراين كفتنى ها
را باید گفت وحکومت رایه مردم باید شناساندوحقایق را برای مردم و تاريخ بايد بازكو نمود. فرصت هاى سياسى را
.باید شناخت و از آنان بهره گیری به جا وبه موقع وبه واقع نمود
امام زمینه قیام علویان را فراهم ساخت,پس از مرگ هارون اعتراضات افزون گشت و در هر گوشه ای قیام و حرکتی
.آغاز شد
صفحه 7:
صفحه 8:
استفاده امام از شرایط سیاسی برای گسترش
8 آندیشه تث
امام به خوبى از نقشه های پلید مأمون آگاهی داشت و Amy OF al م0 نفش امامت را به خوبى ايقا
.می نمود
لذا امام در آغاز دعوت, سفر به مركز حكومت را نيذيرفت؛ ولى غير مستقيم تهديد به قتل شد. يس به صورت روشن سفر
.را به بهانه زيارت مكه به تأخير انداخت؛دستور داد در جلسه وداع وخداحافظى با خانواده اقامه عزا شود
"و اعلام داشت:“من ديكر هركز به نزد خانواده ام بر نمى كردم
صفحه 9:
حضرت خانواده خود را به همراه نبردوبه کسی توصیه همراه وی بودن را نکرد. در طول سفر جز تلاوت قرآن و عبادت کار
دیگری انجام نداد وبا همراهان گفت وگو نکرد. فقط در نیشابور حدیث معروف سلسله الذهب را با تقاضای مردم وتوقف
كوتاه ايراد نمود. زمانى كه به مرو رسیدودر جلسه خصوصی وعمومی,مأمون پيشنهاد واگذاری خلافت کرد آن را نپذیرفت
.ودر قبول ولایت عهدی هنگامی که تهدید به قتل شد,پذیرفت
به شرط آن که در امور مملکت داری وارد نشودو کاری انجام ندهد. زیرا خانه از پای بست ویران بود پس تذکرات واصلاح
طلبى امام ,ثمرى نداشت.همه اين حوادث حکایت از آن دارد که امام همراهی وهمدلی با خلیفه را قبول ندارد و خلیفه در
تحمیل نیت خود توفیق نیافته است
صفحه 10:
امام از فرصت ولايت عهدی و علاقه مأمون به مناظرات سیاسی ,علمی .اجتماعی و اعتقادی بهره گرفت و از امامت
,ولایت,عدالت,عترت و اهل بیت پیامیر «حقاتیت دین اسلام وتحریف ادیان دیگر سخن گفت که اين فرصت ویژه
امام هشتم می باشد. هیچ امام دیگری به صورت رسمی و در حکومت و خلافت اموی و عباسی فرصت نیافت وارد
اين مقوله شود و با کمترین واهمه وسانسور و تقیه داد سخن بدهد و کار به جایی برسد که اتفاق همه در اين باشد كه
.امام بر مأمون تقدم دارد و خلافت حق امام مى باشد
صفحه 11:
امام رضا(علیه السلام) وتشیع در ایران
با فراخوانى اجبارى امام به مرو و حضور حضرت در شهرهای ایانهوازنیشابورقم مرو سرخس)وآمدن فرزندان امام
. ششم و هفتم,اوضاع اجتماعى و مذهبى مردم وضع ديكرى به خود كرفت
1
] سس مس ‘> FARS NEWS AGENCY
صفحه 12:
در روايات از ييامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل است كه دست بر شانه سلمان گذاشتند و فرمودند:"اگر علم در
ثريا هم باشد مردانى از فارس آن را به جنك مى آورند" و باز نقل است که :"امروز عرب برای تنزیل قرآن با ايرانيان
مى جنكد وفردا ايرانيان براى تأويل قرآن با آنان مبارزه خواهند كرد” وشايد اين ها اشاره به ظرفيت بالاى ايرانى براى
رسيدن به حقیقت باشد؛وشاید همین موضوع باعث شد آنچه امام رضا در مدینه و در طول راه بر زیان نیاورده بود ,
در نیشابوربه صراحت مطرح کنند و با بیان حدیث سلسله الذهب و به خصوص فرازپایاتی آن که فرمودند:"بشره
و انا من شروطها"و آن هم شرط امامت حقه بود؛و كويا قلب ايرانى بهتر از هر كسى مى توانست به اين حقيقت
ايمان آورد واين همان علم حقى بود که پیامبر(صلی الله علیهوآلهابه سلمان می فرمود؛ویسیاری از فهم آن عاجز
.ماندند و همین کلیدی شد برای تگاه ایرنیان به تأویل قرآن آن هم بر اساس محور امامت اهل بیت (علیهم السلام)
.حضور امام رضا (عليه السلام)در ايران جه در عصر حيات و يا بعد ازشهادت ,هم چنان اين تعلق را محکم تر كرد
صفحه 13:
تا جایی که می توان گفت؛
برقراریارتاط با ایرانیانمتمایلسه تسشیع*
تبدیل‌خراسا نس ه کانوزت‌شیع*
معرفی‌مبنی|ٍندیشه شیعیبا استفاده از ف ر طلایته دک
لاش راوت حکیم منک اش *
تشازدادنت سلط ائمه شیعییر میراتبوووعلوک
.را بايد حاصل سفر امام به ايران و تعامل اشان با ايرانيان دانست
صفحه 14:
صفحه 15:
امام رضاء تفکر ناب شیعی ,پیروان ادیان دیگر
برخى ايده تقريب بين اديان را باطل و تحقق آن را غیر ممکن می پندارند.اما واقعیات جهان اسلام از امور دیگری پرده برمی
دارد. فرآيند مناظره درباره موضوعى خاص ,بر پایه ی زبان و خرد مشترک استوار است.یعنی دو طرف مناظره تا وقتی فهم
مشترکی از موضوع بحث در ذهن نداشته باشند, نمی تواتند درباره آن به تبادل نظر بپردازند. شریعت اسلام از آن جا که به
گفت و گو و تبادل آرا اهمیت خاصی می دهد در همه ادوار .مناظره را با دیگران گشوده است باب
صفحه 16:
امام رضا(علیه السلاماکه از ایشان می توان به عنوان سردمدار این حرکت فرهنگی جهان اسلام یاد کرد با پذیرش شرکت
در مناظرات سران ادیان ,در دربار مأمون,اثبات کرد که می توان باب گفت و گو را گشود و حق و باطل راز یکدیگر تمییز
داد. بنابراين ائمه اطهار(عليهم السلام)در هنكام مناظره با دیگران از نقاط مشترک برای رفع مجهولات استفاده می
کردند.واز موضع. فکری خود آنها به اشکالات اعتقادی شان می پرداختند
این شیوه مناظره شیوه عقلایی است.رویه امام رضا علیه السلام این نیست که اعتقادات اسلام را برای طرف مقابل
بالقوه فرض کند,بلکه ازاستدلال عقلی وبراساس مشترکات اعتقادی ودینی به رفع اشکال می پرداختند
صفحه 17:
گفته شده بهتریندوره گفت و گوی ادیان, دوره حضرت امام رضا(عليه السلام )ست , چون ایشان توانستند با
بهره گیری از موقعیت سیاسی به وجود آمده و فضای باز سیاسی به بیان فرهنگ اسلامی دست بزنند.
صفحه 18:
جهان در آن روز دو قسمت داشته است:جهان اسلام از یک طرف و دیگر ادیان به خصوص بونان که پرچم دار
ale وفلسفه غرب بوده است که آن ها هم چون مسلمانان دارای معرفت و معیار های علمی و دینی بوده اند.
لذا این مناظرات فرصتی شد تا بین این معارف و معیارها بحثی صورت بگیرد و نقاط افتراق آن مورد
ارزیبی طرفین واقع شود.
امام رضا(عليه السلام)در اين جلسات نقاط ضعف و قوت اعتقادات و علوم معارفی آنان را بیان داشتند.نکته مهم
اين که امام آنها را در فلسفه که نقطه اتکاء آنان بود مغلوب کرد.با این همه به دلیل عدم گسترش وسایل ارتباط جمعی
و کار شکنی حکومت ها این پیروزی بازتابی نداشته و فقط آثار وبرکات آن در متون علمی امروز ما به
می خورد.
صفحه 19:
:شیوه برخورد امام رضا(علیه السلام )با فرقه های درون شیعی
يس از شهادت امام كاظم (عليه السلام)برخى از ياران و وكلاى ايشان که عمدتا عهده دار امور مالی ایشان بودند با اعلام
. پرائت از امامت امام رضا(علیه السلام) و موعود دانستن امام هفتم از مسير حق خارج شدند
.امام رضا (عليه السلام)در اولين روزهاى امامت خويش با جنين وضعيتى مواجه بود
صفحه 20:
واقفه جریان خطرناکی در درون شیعه بودند و امام مقابل این خریان خیلی حساسیت داشتند, این خطر به این
جهت بود که آنان از سران و فقهای شیعه بودند, جریان های دیگر کمتر در مسائل فقهی وارد بودند, اما واقفه
جایگاه رفیع و مقبولیت بین مردم داشتند و بود از مام(علیه السلام )از این جریان ناراحت بود و در مقطعى از
.امامت خود , بيشترين تلاش را براى حذف اين جريان داشت
:امام رضا (عليه السلام) سه روش را براى برخورد با واقفه در طول دوران امامت خود در پیش كرفت
صفحه 21:
صفحه 22:
:یک) طرد واقفه از جامعه شيع
يكى از كارهاى مهم امام اين بود که واقفه را از جامعه شیعی طرد نمود.بزرگانواقفه از مردان معروف و فقیه بودند,وکیل
امام هفتم(علیه السلام)
بودند, وامام کاظم (علیه السلام)از نظر مالی به آنها اعتماد کرده بود
يقينا در مسائل مالى وقتى فردى به كسى اعتماد مى كند.مردم بيشتر به او كرايش بيدا مى كنند. شايد به خاطر اين است
.كه وقتى اين ها واقفه شدند,خيلى تاثير روى مردم داشتند و شايد خيلى افراد به اعتماد اينها. واقفى شدند
صفحه 23:
عالم بزرگی که بیست سال وکیل امام هفتم (علیه السلام) بود,و حالا امام رضا (علیه السلام) را قبول ندارد,تثیر
.زیادی بر مردم داشت
امام رض(علیه السلام) برای آنکه اين مسئله را حل کند.اولین کاری که کرد,آنان را از جامعه شیعی طرد نمود
وبه خاطر عموم تاثير اين تفكرات بر جامعه شیعی هم نشینی شیعیان راب آن ها منع کرد که شاید شبهه ای ایرد کنندء
شیعیان نتوانند جواب دهند و به شک بیفتند, چرا که آنان فرقه ای از درون شیعه بوده و مردم آنان را به چشم دوست
امی تگریستند
صفحه 24:
.و نكته ديكر اينكه امام فرمودند به آنها زکات هم ندهید
ols. ميكويد به كافرانى كه مى خواهند به اسلام نزديك شوند, زكات بدهيد
.ولى امام فرمودند حتى اين كار را هم نكنيد يعنى طرد به تمام معنا
صفحه 25:
:دوامناظره با بزرگان واقفه
امام(علیه السلام) مناظرات متعددی با بزرگان واقفه انجام داد و اين ها همه در جامعه مدینه است و امام رضا(علیه
.السلام) توجه داشت که مسائل درون شیعی را با مسائل برون شیعی مخلوط نکند
مثلا آمدند و به امام رضا(علیه السلام) گفتند امام کاظم (علیه السلام) غایب شده است و خدا خواست که او را نگه
ab!
امام فرمودند:اگر بحث بزرگی و عظمت است چرا حضرت رسول (صلی الله و علیه و آله) و حضرت على (عليه السلام)
را نگه نداشت؟
:پتس این تشان می دهد که diel غیبت بر بزرگی تیشت
صفحه 26:
. واقفه به امام ايراد مى كرفتند كه شما در زمان رحلت امام كاظم (عليه السلام) ودر غسل و كفن ايشان نبوديد
ایشان یک جواب قانع کننده داد و فرمود:آا زمانی که امام حسین(علیه السلام) را می خواستند به خاک بسپارند.امام
سجاد (علیه السلام) حضور داشت؟
.او در زندان ابن زياد بودو شما قبول دارید كه امام به كربلا آمد
.من اینجا آزاد هستم, من این کار را انجام دادم,مخفيانه رفتم و كسى هم متوجه نشد
صفحه 27:
:سه)نامه نگاری به بزرگان واقفیه و حتی یاران خودشان
حضرت به برخی بزرگان مانند بطائنی و قندی نامه می نوشتند که پولها را بركردانيد و اين يولها براى شما عذاب می آورد
صفحه 28:
. بيشترين راهى كه امام رضا (عليه السلام) توانست واقفه را به امامت خودش قانع کند, از راه كراماتش بود
.نكته ديكر اينكه امام هيج كاه در مجامع عمومى از واقفه صحبتى تكرد
.در مجالسى كه در خراسان تشکیل شده است گزارشی نداریم که از واقفه نقدی کرده باشد.
صفحه 29:
صفحه 30:
:مقابله با زیدیه
محمد بن سلیمان بن داوود حسنی؛ که عامل اين حرکت در مدینه بود؛ به عنوان فرماندار انقلابی مدینه از حضرت رضا
(علیه السلام) دعوت
.مى كند كه به اين قيام بييوندد
Jo! امام (عليه السلام) ابا مى كنند و اين كزارش فقط در همين حد است
:در جمله اى به توعى با اخبار غيبى مى فرمايند
"تا بيست روز ديكر به شما ملحق خواهم شد"
!و اتفاقا قبل از رسيدن آن زمان قيام به شكست انجاميد
يعنى مو ضع ايشان در برابر اين نحوه قيام هاى زيديه همان موضع بدران كراميشان بود؛ كه با اطلاع غيبى يا تحليل
آنهامی دانستند که این نوع حرکت نافرجام است
صفحه 31:
:عن الرضا علیه |
لا تدعوا العمل الصالح و الاجتهاد فی العباده اتکالا علی حب JT
محمد-علیهم السلام- ولا تدعوا حب آل محمد -علیهم السلام-لامرهم
اتکالا علی العباذه فانه لا یقبل احد هما دون الاخر
مبادا اعمال نیک را به اتکای دوستی آل محمد(علیهم السلام) رها كنيد و مبا دا دوستى آل محمد( عليهم
. السلام) را به اتكاى اعمال صالح از دست بدهيد زيرا هيج كدام از اين دوء به تنهابى پذیرفته نمی شود
(بحار للایار/ج87/ص348)
صفحه 32:
خورسّد مشرق لام ,_قعلیه اسلام/کترعباسک slay
ناه روزنله قدس)/ آذر2(85
ژُه نله روزنلم قدس)/آبان3(83