تئوری حریق

تئوری حریق

اسلاید 1: تکنولوژی حریق

اسلاید 2: تئوري حريــــــــق اداره آموزش سازمان آتش‌نشاني‌و خدمات ايمني قزوین

اسلاید 3: (( آتش))آتش نتيجه يك عمل شيميايي است كه از تركيب اكسي‍‍ژن،حرارت و يك ماده قابل اشتعال بدست مي آيد،بدين طريقه كه اكسيژن با كربن اجسام تركيب شده و توليد انيدريدكربنيك CO2 مينمايد و گاهي هم توليد اكسيد كربن نموده و در اثر اين فعل وانفعال شعله و حرارت توليد مي نمايد.تجربه نشان داده كه براي ايجاد آتش سوزي تمام اجسام در مقابل حرارت و موقعيت بخصوص قابل اشتعال است.مثال:براي اشتعال مايعات لازم است كه سه شرط رعايت گردد:1- در حال بخار باشند.2- اكسيژن به اندازه كافي موجود باشد كه مخلوط قابل اشتعال گردد.3- حرارت به‌اندازه اي باشد كه بتواند مخلوط را به درجه احتراق برساند.در جامدات، حرارت كه بوسيله شعله ايجاد مي گردد در تمام جسم منتشر شده و وسيله سوختن بقيه جسم را فراهم مي‌سازد و هر اندازه كه به حرارت مواد سوختني اضافه شود سرعت و شدت اشتعال بيشتر مي‌گردد و بطور كلي ،شعله ،عبارت است از همان سوختن گازهاي متصاعده.

اسلاید 4: ((مثلث آتش))خواص آتش 99%به نفع اقتصاد و صنعت ميباشد،لذا 1% خسارتهاي احتمالي آتش سوزيهاي غير قابل جبران بوده و بدين منظور براي جلوگيري از 1% خسارت آتش سوزيهاي غير ارادي،ادارات يا سازمان‌هايي بنام آتش نشاني در شهر ها داير شده كه زندگي و جان و مال مردم را از خطر آتش سوزي حفظ و حراست نمايد و در حال حاضر به قدري نسبت به اين امر توجه شده و در درجه اهميت قرار گرفته كه علاوه بر تجهيزات و وسايلي كه براي اين منظور بكار ميرود سازمان آتش نشاني تا كنون تعداد زيادي از افراد كارخانه ها،سينماها،ادارات و انبارها را تحت آموزش قرار داده تا قبل از رسيدن ماموران آتش نشاني اقدامات اوليه را انجام و از توسعه آتش سوزي جلوگيري نمايند.

اسلاید 5:

اسلاید 6: احتراق : عبارت است از ترکیب یک ماده قابل سوخت با اکسیژن و در نتیجه مقداری از مولکولها به مولکولهای دیگر و اتم های سازنده خود تبدیل می گردند و درحقیقت احتراق یک واکنش اکسیداسیون حرارت زا می باشد که به واکنشهای زنجیره ای معروف می باشد. شعله: یک واکنش احتراقی است که حرارت و نور را به محیط اطـراف انتشـار می دهد. مـاهیت واقعـی انتشار شعله کامالً درك نشده است. شعله ها ساختارهای متغیر و گوناگونی دارند که به نوع گاز یا بخاری که می سوزد بستگی دارد. مناطق مختلف شعله، غالباً به وسیله نوعی از واکنشها که در هر منطقه ادامه دارد مشخص می شوند. اغلب شعله ها نیازمند اکسیژن هستند.

اسلاید 7: نقطه شعله زنی : عبارت از درجه حرارتی است که آن جسم بخارات کافی جهت تشکیل یـک مخلوط قابل اشتعال با هوا در سطح خود تولید کند و در صورت وجود منبع آتش زنه برای یک لحظه شعله موقت ایجاد شده، ولی ادامه و گسترش نخواهد داشت. نقطه آتش : پایین ترین درجه حرارتی که یک سوخت تولید بخارات کافی جهت اشتعال و ادامه اشتعال بنماید را نقطه آتش گویند. نقطه آتش معموالً چند درجه حرارت باالتر از نقطه شعله زنی است. در تعریفی دیگر، تئوری حریق وشناخت خاموش کننده های دستی 21 نقطه آتش عبارت است از پایین ترین درجه حرارت، به گونه ای که حرارت ایجاد شده از احتراق بخار مشتعل، توان تولید بخار کافی جهت ادامه احتراق داشته باشد.

اسلاید 8: درجه حرارت خود سوزی پایین ترین درجه حرارتی است که در آن ماده به خودی خود مشتعل می شود. یعنی ماده بدون نزدیک شدن به شعله یا منبع دیگر جرقه زنی، خود بخود خواهد سوخت و این بدان معنا است که در شرایطی خاص بعضی از مواد به خودی خود ایجاد حریق می نمایند.

اسلاید 9: بک درفت draught Backدر یک محیط بسته که آتش وجود دارد بعد از مدت زمانی به علت بسته بودن دربها و پنجره ها اکسیژن مورد نیاز برای سوختن کاهش می یابد و در نتیجه ناقص سوزی سوخت آغاز می شود. حتی ممکن است در اثر کمبود اکسیژن شعله آتش خاموش شده و کند سوزی ادامه پیدا نماید و مواد نیم سوز میتواند محیط را به طور خطرناکی با بخارات و گازهای قابل اشتعال پر کند و با رسیدن هوای کافی )مثالً به واسطه باز شدن یک درب (، بخارات و گازهای قابل اشتعال داغ دچار آتش سوزی ناگهانی و یا حتی انفجار می شوند.

اسلاید 10: فلاش آورOver) flash ) شعله ورشدن یا گُر گرفتن به مرحله ای گفته می شود که آتش با یک حرکت سریع و همه جانبه تمامی مواد سوختنی و فضا را یکپارچه مشتعل می کند. ابتدا بخارات حاصل از سوخت در نزدیکی سطحی که متصاعد شده اند می سوزند و در این فاصله به طور عادی مقدار هوای دسترس بیش از مقدار مورد نیاز است. در این زمان عامل کنترل کننده سرعت احتراق، مساحت سطح ماده سوختی است. تداوم دوره رشد به عوامل متعددی بستگی دارد، اما لحظه بحرانی وقتی فرا می رسد که شعلههای آتش به سقف برسند. با گسترش آتش به سطح زیر سقف، مساحتی که دچار آتش سوزی شده است به مقدار زیادی افزایش می یابد.

اسلاید 11: بلوی BLEVE انفجار ناشی از افزایش فشار بخار حاصل از جوشیدن مایع یکی از عمده ترین انفجارات که در این گروه قرار دارد انفجار در اثر ازدیاد فشار ناشی از افزایش فشار بخار حاصل از جوشیدن مایع می باشد و این انفجارات بنامExplosion Vapor Expanding liquid Boiling كه به اختصارBLEVE می باشد. این نوع انفجار از عمده ترین انفجارات مخازن بوده كه سبب دو یا چند تکه شدن مخزن مایع در یک لحظه می شود. انفجار این مخازن زمانی صورت می گیرد که درجه حرارت مایع داخل مخزن به بالاتر از نقطه جوش خود )در فشار اتمسفر( برسد.

اسلاید 12: دامنه یا حدود قابل اشتعال (انفجار):عبارتست از: حداقل وحداکثر درصد تراکم بخار(غبار) گاز درهوا که بیشتر یا کمتر از آن درصورت تماس با یک منبع آتش زنه انفجار یا اشتعال صورت نمی گیرد.دامنه اشتعال گاز شهری %15 - %5 وگاز سیلندر(مایع)10 - %1- %درصد می باشد.

اسلاید 13: دمای بحرانی :برای هر گاز یا بخار دمایی وجود دارد که باالتر از آن یک گاز یا بخار را نمی توان تنها با فشار به مایع تبدیل نمود. باالتر از دمای بحرانی حرکت مولکولها به قدری شدید است که نیروهای بین مولکولی نمی تواند مولکول را مایع نگهدارد. فشار بحرانی : فشار الزم جهت مایع نمودن گاز یا بخار در درجه حرارت را فشار بحرانی گویند . نقطه جوش : دمایی است که فشار بخار برابر فشار جو گردد.

اسلاید 14: ((احتــــراق)) احتراق : عبارت از يك فعل و انفعال شيميايي است كه توليد نور و حرارت نمايد.درجه‌احتراق:درجه حرارتي كه لازم است تا احتراق حاصل شود را درجه حرارت سوخت گويند و به سه گروه مختلف به قرار زير تقسيم مي شوند:الف- نقطه اشتعال:كمترين درجه حرارتي كه يك جسم مي تواند آنقدر بخار قابل اشتعال متصاعد كند كه با دريافت شعله يك احتراق موقتي و كوتاه بوجود آورد و عمل احتراق ادامه نيابد.ب- نقطه آتش:كمترين درجه حرارتي كه يك ماده بايد دريافت كند تا با رسيدن منبع آتش زنه مشتعل و با دور كردن منبع آتش زنه فوق قادر به ادامه سوختن باشد نقطه آتش نامند.بطوريكه ملاحظه مي شود اختلاف بين نقطه آتش و نقطه اشتعال در اين است كه درجه حرارت مورد لزوم در نقطة اشتعال فقط براي يك احتراق موقتي مي باشد و در صورتيكه در نقطه آتش درجه حرارت بايد آنقدر بالا باشد كه بتواند احتراق ادامه يابد در نتيجه حرارت نقطه آتش كمي بالاتر از نقطة اشتعال است.ج- درجه حرارت خود سوزي:كمترين درجه حرارتي را كه يك ماده قابل اشتعال بدون احتياج به مبنع آتش زنه((خود بخود))مشتعل شود درجه حرارت خود سوزي گويند.

اسلاید 15: (( اطفاءيا خاموش كردن آتش ))به 3 طريق آتش را مي توان خاموش كرد:1- سرد كردن(گرفتن حرارت)2- قطع كردن هوا يا اكسيژن(خفه كردن)3- قطع يا دور ساختن مواد سوختني(جداسازي)توضيح :1-سرد كردن:پايين آوردن درجه حرارت اين عمل معمولاً بوسيله آب انجام ميشود،مثلاً وقتي آتش چوب را با آب خاموش مي نماييم با اين عمل درجه حرارت آنرا پايين آورده و آتش خاموش مي شود(در حقيقت درجه حرارت چوب را به زير نقطه اشتعال آن مي رسانيم)2- قطع هوا(خفه كردن):اين عمل معمولاً بوسيله گازهاي غير قابل اشتعال و سنگين تر از هوا مانند گاز كربنيك CO2 هالوژنه مانند كربن تتراكلريد و يا متيل بروميد و يا راندن سريع هوا بوسيله پودرهاي شيميايي و يا پوشاندن سطح آتش بوسيله كف هاي شيميايي و يا كف مكانيكي و در بعضي از موارد حتي با يك عدد پتوي خيس و يا مقداري خاك يا ماسه انجام مي شود.  3- قطع يا دور ساختن مواد سوختني: در بعضي از آتش سوزيها مانند آتش سوزي گازها و مايعات بهترين روش قطع يا دور ساختن مواد سوختني ميباشد،مثلاً اگر يك سيلندر گاز آتش بگيرد در مرحله اول بهتر است كه شير آنرا ببنديم و جريان گاز را قطع نماييم و سپس جهت ايمني اقدام به خنك نمودن آن نموده و همچنين در آتش سوزي مايعات مانند نفت و بنزين علاوه بر اقدامات اطفايي بايد منابع سوخت را نيز از محل دور نمود و يا اگر در محلي با آتش سوزي مواجه شديم و هيچ وسيله اطفايي نداشتيم حداقل اين كار را مي توانيم انجام دهيم كه وسايلي را كه آتش نگرفته است از محل دور نماييم.

اسلاید 16:

اسلاید 17:

اسلاید 18: ((طبقه بندي آتش سوزي ها))آتش سوزيها را از نظر نوع و طريقه مبارزه با آن به شش طبقه تقسيم مي‌نمايند:1- خشك 2- مايعات3- گازها 4- الكتريسيته 5- فلزات قابل اشتعال 6- مواد منفجره

اسلاید 19:

اسلاید 20: آتش سوزيهاي خشك (گروه A)اين طبقه از آتش سوزيها موادي را شامل مي شود كه پس از سوختن از خود خاكستر باقي مي گذارند مانند فرآورده‌هاي چوبي،پشمي،پنبه اي،لاستيكي،پلاستيكي وانواع مختلف پارچه هاي مصنوعي،حبوبات،غلات و غيره براي خاموش كردن اين نوع آتش سوزيها بهترين طريقه سرد كردن و موثرترين وسيله آب ميباشد.مطالعه شرايط كلي و نحوه سوختن بعضي از مواد سوختني مي تواند براي ما آموزنده باشد.براي مثال چوب را به عنوان يك ماده جامد سوختني مورد مطالعه قرار مي‌دهيم هرگاه مطلب را از ديد يك آتش نشان بنگريم ملاحظه مي‌كنيم كه چوب يكي از مهمترين مواد سوختني مي باشد.