تغذيه با شير مادر 3

صفحه 1:
تغذیه با شیر مادر 

صفحه 2:
پرولاکتین و آكسي توسین. هورمون هاي عمده اي هستند که در شيردهي نقش دارند و به ترتيب از بخش قدامي و خلفي هیپوفیز ترشح مي شوند . نوك پستان با مکیدن, تحريك مي شود و هیبوفیز در پاسخ به این تحريك پرولاکتین ترشح مي کند که با جریان خون به بستان رسيده و موجب توليد شير مي كردد. اين وقايع ازتحريك نا توليد شير را رفلكس برولاكتين يا aul Milk Production Reflex puts adi تغذیه با بطري, استفاده از پستانك, مصرف داروهاي مسکن و آرامبخش ها این رفلکس را مختل می کنند 

صفحه 3:
از هیپوفیز ترشح شده و با جریان خون به پستان اكسي توسی نیدن شیرخوار و تحريك نوك پ مي رسد و با منقبض نمودن سلول هاي اطراف آرئول ها شیر را به جریان مي اندازد. این وقایع رفلکس اكسي توسین نامیده مي شود . ‎۳٩۵۶160‏ صمتامهزظ 1۷1 ) سومین رفلکس مهم که در خود پستان وجود دارد تأثیر تخلیه پستان است . اگر پستان. پر باقي بماند. حتي با وجود رفلکس هاي پرولاکتین و اكسي توسین نیز تولید شیر متوقف خولهد شد مکیدن شیرخوار هر سه رفلکس را تحت کنترل دارد. 

صفحه 4:
شرایط موفقیت تغذیه با شیر مادر ۰ تغذیه با شیر مادر معمولاً مي تواند با موفقیت انجام شود اگر: مادر بخواهد و احساس خويي در باره آن داشته باشد. ** شیرخوار در وضعیت صحیح پستان را بمکد. * شیرخوار به طور مکرر و هر زمان که مايل است تغذیه شود. 

صفحه 5:
جنبه هاي تغذیه اي شیر مادر شير مادر از لحاظ تغذیه اي براي شیرخوار» کامل است و تمام مواد مغذي مورد نیاز او را به مقدار مناسب تا شش ماهگي فراهم می نماید. شیر مادر بیشترین مقدار لاکتوز را نسبت به سایر شیرها دارد که منبع مهم انرژي است. شيرهاي حيواني پروتئین بيشتري نسبت به شیر مادر دارند. انسان کُندتر از سایر حبوانات رشد مي کند و به پروتئین کمتري نیاز دارد 

صفحه 6:
اگر نوزاد بیش از مقدار مورد نیازش پروتنین دریافت کند دفع آن براي كليه هاي نارس او مشکل خواهد بود . کیفیت پروتنین اتواع شیرها مثل کمیت آن متفاوت است . قسمت اعظم پروتئین شیر گاو کازئین است که در معده شیرخوار دلمه سفت غیرقابل هضمي ایجاد شیر مادر کمتر بوده و پروتئین عمده آن آلفا لاکتالبومین است و دلمه نرم تري ایجاد کرده و هضم آن آسان تر است 

صفحه 7:
پروتنین هاي شیر مادر از لحاظ توازن اسيدهاي آمينه بسیار مطلوب بوده و دقیقاً مطابق نيازهاي رشدي شیرخوار مي باشند» در حالي که شیر هاي حيواني برخي از اسيدهاي آمینه را به مقدار زياد و برخي ديكر را به مقدار ناكافي دارند. تري گلیسرید مهم ترين جربي شير مادر است . اسيدهاي جرب ضروري در شير مادر بيش از شير كاو است. اين اسيدها به ويزه براي رشد مغز و سلامت عروق خوني اهميت دارند . شير مادر حاوي آنزيم ليياز براي كمك به جذب جربي است كه در ساير شيرها وجود ندارد. 

صفحه 8:
مواد معدني موجود در شير مادر براي تأمين نياز شيرخوار كافي است لما در شير كاو به مقدار زياد وجود دارد. شيرخواراني که از شیر گاو تغذیه مي شوند به علت دريافت مقدار زيادي از نمك ها نیاز به آب اضافي دارند و کلیه هاي نارس نوزادان براي دفع نمك هاي اضافي دچار مشکل خواهد شد. در صورتي که مقدار آب موجود در شیرمادر نیز کافي است و شير مادرخواران در ماه اول نیاز به آب اضافي حتي در آب و هواي گرم ندارند. با وجود کم بودن مقدار آهن شیر مادر» جذب آن بسیار خوب است و تا حدود ۸00 درصد (یا حتي (0© درصد ) آن به مصرف بدن شیرخوار مي رسد 

صفحه 9:
جذب کلسیم شیر مادر به دلیل وجود نسبت بالاي کلسیم به فسفر ( 0 به 0) بیشتر از شیر گاو است . كرجه ميزان روي شير مادر كم است اما فراهمي زيستي(بواطامها) آن در مقايسه با روي افزوده شده به شيرهاي مصنوعي بسيار بالاست. ميزان ويتامين هاي شير مادر تقريباً براي تأمين نيازهاي شيرخواران كافي است . مادري كه خود به مقداركافي ويتامين مصرف مي كند تمام نيازهاي كودك را تأمين مي كند . 

صفحه 10:
مقدار ویتامین 0)شیر ما در زیاد نیست اماجذب آن خوب است غلظت ویتامین 46 )شیر مادر خيلي کم است اما فراهمي زيستي آن با وجود فاکتور ویژه انتقال دهنده» افزایش مي یابد غلظت نیاسین» اسيد فوليك و اسيد اسكوربيكغالباً در شير انسان بيشتر از شير ساير يستانداران است . تركيب شير مادر با سن شيرخوار تغيير مي كند . اين تغييرات از شروع تا يايان هر وعده تغذيه با شير مادرء بين دفعات مختلف شيردهي و نيز در طول روز وجود دارد. 

صفحه 11:
کلستروم (آغوز یا ماك )۰ شیر غلیظ زرد رنگي است که پستان ها در 0- 5509 اول پس از زایمان تولید مي کنند. در مقایسه با شيري که پس از آن تولید مي شود داراي مقدار بيشتري پروتئین؛ چربي کمتر. ویتامین هاي محلول در چربي و برخي مواد معدني مثل سدیم؛ رويء لاکتوز و ویتامین هاي محلول در آب است . چند روز بعد اززایمان که شیر جریان پیدا کرد ترکیب آغوز تغیبر کرده و st gs (Outer Mik) ‏شير رسيده‎ 

صفحه 12:
۰ شيري که در ابتداي هر وعده تغنیه با شیر مادر ترشح مي شودجقب سبو)نام دارد که حاوي مقاديرزيادي پروتئین؛ لاکتوز و آب مي باشد و اغلب بي رنگ و همچنین آبكي به نظر مي رسد و ممکن است مادر نگران شده و شیر خود را رقیق تصور کند ۰ به تدریج که شیرخو ار به مکیدن ادامه مي دهد 0 بجر ترشح مي شودکه چربي آن سه برابر بیش اباب )و غني از انرژيي و سفید رنگ است . شیرخوار باید اين شیر را به مقداركافي دریافت کند 

صفحه 13:
جنبه هاي ایمونولوژيك شیر مادر عوامل ضد عفونت موجود در کلستروم و شیر رسیده مادرشامل ترکیبات محلول و عوامل سلولي مي باشد:. ترکیبات محلول ایمونوگلوبولین هاء(1)0/ ‎TAD,‏ ,1:60) لیزوزیم و سایر آنزیم هاء لاکتوفرین و فاکتوربیفیدوس و سایر مواد تنظیم کننده سیستم ايمني هستند . عوامل سلولي شامل ماکروفاژهاه لنفوسیت هاء گرانولوسیت هاء نوتروفیل ها و سلول هاي اپي تليال مي شوند اين عوامل در ساير شيرها وجود ندارند يا غيرفعال هستند. 

صفحه 14:
پروتئین هاي مهم شیر مادر که در پيشگيري از عفونت ها نقش دارند عبارنند از لیزوزیم» لاکتوفرین و ایمونوگلوبولین.149» ایمونوگلوبولین16 پرزهاي روده را پوشانده و از ورود باكتري ها و ویروس ها به بافت جلوگيري مي کنند . غلظت(),در کلستروم در بالاترین حد است و لذا مصرف کلستروم در پيشگيري از عفونت ها اهمیت دا رد. غلظت(,1 شیر در دومین سال زندگي طفل مجدداً افزایش مي یابد . 

صفحه 15:
* لاکتوفرین موجود درشیر مادر با آهن متصل شده و از رشد باكتري هايي که به آهن نیاز دارند پيشگيري مي کند . * لیزوزیم کشنده باكتري هاست. ۰ غلظت لیزوزیم و لاکتوفرین نیز مشابهل1»6 در مراحل بعدي شيردهي افزايش مي يابد. 

صفحه 16:
۰ سایر عوامل شد عفونت شیر مادر عبارتند از : گلبول هاي سفید شامل ۰ ماکروفاژها که میکروب ها را مي بلعند ۰ لنفوسیت ها که آنتي بادي ها را مي سازند . ۰ فاکتور بیفیدوس که موجب رشدلاکتوباسیلوس بیفیدوس شده و با اسيدي کردن محیط روده از رشد میکروب هاي بيماري زا پيشگيري و بوي ماست را در مدفوع شیرخوار ایجاد مي کند . این بو با بوي مدفوع شيرخواراني که از شير مصنوعي استفاده مي کنند متفاوت است. 

صفحه 17:
* شیر مادر حاوي فاكتورهاي رشد نیز مي باشند که با غلظت بيشتري در کلستروم وجود دارند . ‎٠‏ فاكتورهاي رشد موجود در شیر مادر به تکامل مخاط روده شیرخوار کمك مي کنند. ‏۰ اگر نوزاد قبل از تکامل مخاط روده به طورمصنوعي تغذیه شود پروتنین هايي مثل پروتئین شیر گاو وارد خون شیرخوار شده و ایجاد ‏آلرژي مي کنند. 

صفحه 18:
9 مزاياي مربوط به كودك شیر مادر به تنهايي مي تواند از لحظه تولد تا پایان 0 ماهگي تمام نيازهاي غذائي شیرخوار طبيعي را براي رشد طبيعي او تأمين کند. آغوز حاوي مواد مفید و ارزنده ايمني است که کودك را در مقابل بيماري هاي عفوني محافظت مي کند. . مواد مختلف ضد عفونت در شیر مادر احتمال ابتلاي شیرخوار را به بسياري از عفونت ها به ویژه عفونت هاي گوارشي و تنفسي کاهش مي دهد. . میزان ابتلا به آسم اگزما و انواع آلرژي در شیر مادرخواران بسیار کمتر گزارش شده است. 

صفحه 19:
-© در شیر مادرخواران به علت متابولیسم بهتر کلسترول مشکل افزایش کلسترول در بزرگسالي و احتمال خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي کمتر است. -6 چربي و پروتئین شیر مادر بهتر از چربي و پروتئین دیگر انواع شیرها هضم و جذب مي شود . به همین دلیل دردهاي قولنجي» جمع شدن گاز» استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده مي شود. -) ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیرخوار تغییر پیدا مي کند . چربي شیر مادر در شروع هر وعده شیر کمتراست و سپس میزان آن تدریجا بیشتر مي شود . اين تغییرات كمك بزرگي به سیر نگهداشتن شيرخوارمي کند 

صفحه 20:
9 به علت اختلاف در ترکیب چربي شیر مادر. شیرخوار پرخوري كمتري کند و کمتر چاق مي شود . چاقي این دوران زمینه ساز عوارض قلبي عروقي؛ مفصلي و بيماري قند در بزرگسالي است. ©- به علت وجود آسب كافي در شير مادر به خصوص ابتداي شیر تشنگي شیرخوار برطرف شده و اشتهاي او تحريك مي شود و نيازي به دادن آب یا لب قند حتي در مکان هاي بسیار گرم و خشك نیست. (00- ميزان سدیم و پروتئین شیر مادر به حدي است که به کلیه هاي نوزاد که هنوز کامل نشده اند صدمه اي وارد نمي کند. 

صفحه 21:
0)- شیر مادر ؛ پاکیزه» داراي درجه حرارت مناسب و عاري از آلودگي ميكروبي است. ©0)- تغذیه با شیر مادر رابطه عاطفي بین مادر و فرزند را بیشتر مي کند. 9 تماس و توجه مادر هنگام شیر دادن اثر مطلوبي بر رشد شیرخوار دارد. ۴ جذب کلسیم شیر مادر به سبب نسبت متاسب کلسیم به فسفر بهتر انجام مي شود. 9 به دلیل وجود عواملي مثل لاکتوفرین و اسیدیته بیشثر شیر مادر» جذب آهن شیر مادر به مراتب بهتر صورت مي گیرد 

صفحه 22:
©)- احتمال بروز اسهال در شیر مادرخواران به مراتب کمتر است 2 به سبب نوع مدفوع» سوختگي ناحیه تناسلي کمتر دیده مي شود. 1 شیر مادر خواران کمتر دچار مشکلات دنداني نائسي از پستانك و تغذیه مصنوعي مي شوند. 

صفحه 23:
مزاياي مربوط به مادر تغذیه انحصاري و مکرر شیرخوار با شیر مادر در شب و روز عادت ماهیانه مادر و امکان تخمك گذاري وي را به تعویق مسي اندازد. در نتیجه» حاملگي هاي زودرس کمتر اتفاق مي افتد. جمع شدن و برگشت رحم به اندازه طبيعي در مادراني که به نوزادانشان شیر ‎cada‏ سریع تر انجام مي گیرد. برگشت سریع رحم به حالت طبيعي و دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به دلیل شيردهي» باعث جلوگيري از کم خوني مادر مي شود. 

صفحه 24:
مادراني که به نوزادشان شیر مي دهند چون از چربي ذخیره شده دوران بارداري براي ساختن شیر استفاده مي کنند» زودتر وزن اضافي را از دست مي دهند و اندامشان نیز به همین دلیل زودتر به حالت طبيعي قبل از بارداري بر مي گردد. احتمال ابتلاء به سرطان پستان و تخمدان در زنان شیرده کمتر است. مادر به دلیل تماس هاي مکرر کودك با بدنش در جریان شيردهي و احساس آرامش و رضايتي که از این تماس حاصل مي شود وضع روحي و عاطفي بهتري خواهد داشت. 

صفحه 25:
مزاياي اقتصادي اجتماعي + تغذیه با شیر مادر با توجه به افزایش نیاز غذايي مادر در طول شيردهي از هر شیوه دیگر تغذیه» به مراتب ارزانتر است. * شیر مادر خواران چون کمتر بیمار مي شوند هزینه درمان آنها به طور مشخص كاهش مي يابد. ‎٠»‏ در بيمارستان هايي كه از شيوه هم اطاقي ملدر و نوزاداستفاده مي شود بروز عفونت وهمه گیر شدن آن در بین نوزادان» به مراتب کمتر اتفاق مي افتد و طبق محاسبات دقیق» هزینه بیمارستان ها و نيروي انساني مورد نیاز هم کاهش مي يابد. 

صفحه 26:
۰ مادراني که کودکانشان را از شیر خود تغذیه مي کنندعلاوه بر کمك به رشد و تکامل مناسب نسل آینده. از خروج مبالغ هنگفتي ارز به خارج از کشور براي ورود شیر خشك جلوگيري و از این طریق به توسعه اقتصادي کشور كمك مي ۶ سلامت هر جامعه با ارتقاي سطح تغذیه. رشد کودکان و پيشگيري از بيماري هاي عفوني تنظیم خانواده و کنترل جمعیت ارتباط مستقیم دارد. تغذیه با شیر مادر به فراهم نمودن این امکانات كمك مي کند. 

صفحه 27:
‎Calls! (Revert tc)‏ 43885 با شیر مادر و هم اتاقي مادر و نوزاد ‏بسياري از روش هاي جاري در زایشگاه ها و بخش هاي زایمان بیمارستان ها نظیر جدايي مادر و نوزاد» تغذیه با بطري» لب قند و شير خشكء شيردهي منظم و طبق برنامه» مصرف داروهاي بيهوشي و آرام بخش براي مادر در مواقع زایمان و ... با شروع موفقبت آمیز تغذیه با شیر مادر تداخل مي کنند . ‏مطالعات متعددي نشان داده اند که تماس فوري مادر و نوزاد و تغذیه با شیر مادر بلافاصله بعد از تولد» ترجیحاً در اتاق زایمان به برقراري واستحکام روابط عاطفي رواني بین آنها كمك کرده و نیز موجبات شروع موفق تغذیه با شیر مادر ‏وتداوم آن به مدت طولاني تر را فراهم مي کند. 

صفحه 28:
* نوزادان» ظرف نیم تا يك ساعت اول بعد از تولد. بسیار هوشیار و حساس بوده و اكثرأ مايل به تغذیه هستند. * جنانجه نوزاد با موادي غير از شير مادر تغذيه شود احتمال شروع موفق و تداوم تغذيه او با شير مادر كمترميشود و هر جه تعداد دفعات تغذيه مصنوعي بيشتر باشد موفقيت شيردهي مادر كمتر خواهد بود . 

صفحه 29:
*؟ نوزادان با ذخیره كافي مایعات و گلیکوژین كافي متولد میشوند و تغذیه با کلستروم و پس از آن با شیر رسیده نمام نيازهاي تغذیه اي نوزاد را برطرف میکند. بنابراین هم اتاقي مادر و نوزادبلافاصله بعد از تولداهمیت زيادي دارد. * مادراني که سزارین شده اند معمولاً 0-6 ساعت بعد از سزاربن یا به محض آنکه مادر به هوش آمد میتوانند نوزاد خود را شیر دهند. * اولين تغذيه اين نوزادان بايد با شير مادر باشدء بتابراین معمولاً نوزادان سالم وتا به هوش آمدن مادر نياز به تغذيه با ساير مايعات ندارند. 

صفحه 30:
‎٠‏ به هر حال ضروري نیست که نوزاد را براي تغذیه» مجبور كرد بلكه بايد مادر را تشویق نمود تا در همان زماني که احساس میکند نوزاد آمادگي دارد به او شير بدهد . در اولین شيردهي مادر نیاز به كمك و دستياري کارکنان بهداشتي دارد ‏۶ از آنجايي که بعضي روشها مثل ریختن قطره در چشمهاي نوزاد میتواند در رفتار نوزاد براي تغذیه با شیر مادر تداخل کند. لذا اين فعالیتها میتواند با تأخیر ‏و پس از تماس اولیه مادر و نوزاد انجام شود. 

صفحه 31:
نكات اساسي در تغذیه با شیر مادر تغذيه با شير مادر بايد بلافاصله بعد از تولد شروع شود . ارجح است در اتاق زایمان پس از خشك کردن نوزاد و پوشاندن سر او نوزاد را روي سینه مادر قرار دهند و او را با پوششي گرم بپوشانند تا تماس پوست با پوست به خوبي برقرار شده و تغذیه با شیر مادر آغاز شود. آغوز» حجم محدودي داشته و ممکن است در هر نوبت شيردهي از يك یا دو قاشق مرباخوري در هر پستان تجاوز نکند. نیاز نوزاد هم در همین حد است. بديهي است مكيدنهاي مکرر شیرخوارء مقدار شیرمادر را مطابق نیاز و رشد كودك افزايش ميدهد 

صفحه 32:
نكات اساسي در تغذیه با شیر مادر ۶ در هفته هاي اول» در هر وعده تغذيه بايد از هر دو يستان به نوزاد شير داد تا سبب تحريك ترشح شير شود به اين ترتيب كه بعد از تخليه يك يستان؛ نوزاد به يستان ديكر كذاشته شود. در هفته هاي بعد برحسب نياز و ميل شيرخوار ميتوان از يك يا هر دو يستان استفاده نمود © بايد توجه داشت كه در شيردادن به تناوب از يستانها استفاده شود. مثلاً اكر در يك وعده شيرخوار از يستان جب تغذيه كرد در وعده بعدي بايداز يستان راست شروع كند. 

صفحه 33:
نكات اساسي در تغذیه با شیر مادر طول مدت شير خوردن از هر يستان و فواصل شير خوردن از همان روز اول تولد بايد مطابق ميل و دلخواه شيرخوار باشد و هركز نبايد براي آن محدوديتي قائل شد ظيم برنامه دقيق مثلاً هر يا © ساعت يك بار شير دادن بايد خودداري نمود» خوار بر حسب نياز و كرسنكي در هر ساعت ازشب يا روز كه مايل است با شير مادر اتغذيه شود براي اينكه شيرخوار بتواند به راحتي و به مقدار كافي از شير مادر تغذيه كند بهتر است خشك و تميز باشد. ض بن سفت و سخت و محيط بسيار سرد يا بسيار كرم مو. كاهش اشتهاي كودك براي شير خوردن ميشود. 

صفحه 34:
نكات اساسي در تغذیه با شیر مادر ۰ قبل از هر بار شیر دادن حتماً مادر باید دستهايش را با آب و صابون بشويد . ‎٠‏ در صورت امکان روزي یکبار استحمام نماید و اگر این کار برایش مقدور نیست حداقل روزي يك بار پستانهایش را بشوید . ‎٠‏ براي شستشوي پستانها به جز آب سالم از هیچ ماده يا محلول ضدعفوني کننده مثل صابون یا الکل استفاده نکند زیرا ممکن است منجر به ترك خوردن نوك پستانهایش شود ‎٠»‏ بعد از خاتمه شیر دادن و قبل از پوشاندن پستان؛ براي جلوگيري از صدمه به نوك پستان است يك قطره شير بر روي نوك پستان گذاشته شود تا در معرض هوا خشك گردد . به عبارت دیگر بعد از شیردادن نيازي به شستشوي ‎ 

صفحه 35:
نكات اساسي در تغذیه با شیر مادر براي اينكه ترشح شيرء لباس را كثيف نكند ميتوان از تكه يارجه تميز و لطيفي كه در داخل سينه بند قرار ميكيرد استفاده نمود تا شيري كه ترشح ميشود (نشت ميكند) جذب شده لباس را خيس و بد منظره نكند (از دستمال كاغذي به علت امكان ايجاد حساسيتء استفاده نشود). در بعضي موارد از جمله وضعيت نادرست مكيدن كه متوقف كردن تغذيه از يستان ضروري است نباید پستان را از دهان شیرخوار بیرون کشید بلکه باید انگشت کوچك دست را از گوشه دهان شیرخوار وارد نمود تا خلاء ناشي از مکیدن بر طرف و پستان به آساني رها شود 

صفحه 36:
ناكافي بودن شير مادر معمولاً مادران براي ناكافي بودن شير خود دلايلي ارائه ميكنند شامل كوجك بودن يستانهاء نرم بودن آنهك نداشتن شير كافي در خويشان يا قطع شير در شيردهي قبلي و يا دلايل مربوط به شيرخوار مثل كريه و بيقراري» كم خوابي» تقلضاي مکرر براي شیر خوردن» مكيدن انكشتان كه هيجكدام شاخص ناكافي بودن شير مادر نیست. شاخصهاي کافي بودن شیر مادر در ماههاي اول پس از تولد» افزایش وزن شیرخوار به مقداري است که او در جلده تندرستي قرار داشته باشد 

صفحه 37:
ناكافي بودن شير مادر فقدان تكرر شيردهيء شيردهي كوتاه و با عجله در هر وعده» خوراندن ما یعات و شیر كمكي با بطري به شیرخوار» وضعیت نامناسب مکیدن» رفلکس ضعیف اکسیتوسین فقدان شيردهي در شب» مصرف قرصهاي ضد بارداري تركيبي در دوران شيردهي و ... سبب کاهش شیر مادر میشوند. 

صفحه 38:
شيردهي در مادران شاغل - دوشیدن و 2۰ و نگهداري شیر ۰ _ تغییرات اجتماعي» وضع و تعدیل قوانین براي حمایت مادران شاغل شیرده در جامعه به عنوان راه حلهاي درازمدت»ءضروریست. ۰ هدف از اين مبحث آنست که مادران را در شرایط موجود با امكاناتي که در اختیار دارند به بهترین وجه كمك کنیم تا شيردهي موفقي داشته ۰ چنانچه محل کار مادر؛ دور از منزل است و یا مهد کودك در جوار محل کارش وجود ندارد و نمیتواند از مرخصي ساعتي براي شيردهي استفاده نماید باید شیر خود را دوشیده و در محل خنك و تميزي نگهداري کند تا فردي که مراقبت از طفل را به عهده دارد» او را با این شیر تغذیه کند . چنانچه شیرخوار بیش از 0 ماه دارد میتوانددر ساعات دوري مادر با غذاهاي كمكي نیز تغذیه شود 

صفحه 39:
توصيه هاي ذيل به توليد شير كافي و حفظ تداوم شيردهي كمك ميكند تغذيه انحصاري شيرخوار با شير مادر در تمام مدت مرخصي زايماني به ويزه دو ماه اول صورت كيرد. شيرخوار تا زماني كه واقعاً مورد نياز نباشد (بعد از © ماهكي) با غذاهاي كمكي تغذيه نشود. مادر با تصور بازگشت به کار و امکان پذیر نبودن تغذیه شیرخوار با شير مادرء تغذیه او را با بطري آغاز نكند 

صفحه 40:
توصيه هاي ذيل به توليد شير كافي و حفظ تداوم شيردهي كمك ميكند تغذیه با شیر مادر به هنگام شب» صبح زود و هر زمان ديگري که مادر در خانه است ادامه یابد. این کار به حفظ تولید شیر كافي كمك میکند و نیز شیرخوار از مزاياي شیر مادر حتي در صورت 0-1 بار تغذیه مصنوعي در طول روز برخوردار میشود و یاد میگیرد که شبها بیشتر بمکد و قسمت بیشتر شیر مورد نیاز خود را دربافت نماید و در طول روزء بیشتر خوابیده و نیاز به شیر كمتري داشته باشد. 

صفحه 41:
. 5 5 ۲ "1 توصيه هاي ذيل به تولید شیر كافي و حفظ 8 95 7 ۲ تداوم شيردهي كمك ميكند شيرخوار هنكام دوري مادر حدود نصف فنجان يا 00000 ميلي ليتر شير دوشيده شده براي هر وعده تغذيه نياز دارد و جنانجه مادر قادر به دوشيدن اين مقدار نيست؛ هر جقدر كه ميتواند بدوشد. مادر شيرش را دو تا سه بار در محل كار بدوشد و در صورت امكان در یخچال نگهداري نموده براي تغذیه طفلش به خانه بیاورد و اگر ممکن نیست آن را دور بريزد . اين امر براي حفظ تولید و تداوم شيردهي او ضروري است. 

صفحه 42:
دوشیدن شیر براي دوشيدن شيرء دستها و ظروف جمع آوري شیر باید کاملاًپاکیزه باشند . بدین منظور يس از شستشوي ظروف با آب و مواد شوینده باید آنها را به مدت 00-060 دقيقه جوشانید. استفاده از ظروف پلاستيكي براي جمع آوري و ذخبره شیر بهتر از ظروف شیشه اي است. شیر دوشیده شده در شرایط خوب. نسبت به شیر گاو و به دلیل دارا بودن عوامل ضد عفونت به مدت طولاني تري قابل نگهداري است . باکتریها در شیر دوشیده شده براي حداقل 60 ساعت حتي در آب و هواي گرم و خارج از یخچال شروع به رشد نمیکنند 

صفحه 43:
دوشیدن شير * . شیر دوشیده شده تا 6 ساعت دریخچال. 9 ماه در فريزرهاي خانگي (*48- سانتي گراد) و 10-0 ماه در فريزرهاي صنعتي (*20- سانتي گراد) قابل نگهداري است. شیر فریز شده را هرگز نباید در حرارت اتاق ذوب کرد و یا پس از ذوب شدن دوباره فریز کرد. ۰ شير فريز شده را بايد زیر شیر آب سرد گرفته و به تدریج حرارت آن را افزایش داد تا گرم شود. * براي گرم کردن شیر دوشیده شده که در یخچال نگهداري میشود بايد بطري شير را زير آب گرم گرفته و یا در ظرف آب روي اجاق قرار داد. 

صفحه 44:
دوشیدن شیر + گرم کردن شیر مادر تا حرارت جوش» مواد ضد عفونت آن را از ‎٠‏ بهترین روش استفاده ازشیر دوشیده شده تازه میباشد و مصرف شير فریز شده فقط در هنگام نیاز طفل به مکمل توصیه میشود و همانطور که گفته شد شیر دوشیده ‎oad‏ باید با قاشق و فنجان به طفل داده شود نه با بطري 

صفحه 45:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران جهان بانك اطلاعاتي تغذیه با شیر مادر سازمان جهاني بهداشت در حال حاضر ‎OP‏ کشور و 0 درصد شیرخواران زیر 49 ماه را پوشش مي دهد. بر اساس آخرین اطلاعات © درصد کل کودکان صفر تا 6 ماهه جهان از تغذیه انحصاري با شیر مادر بهره مند هستند. 

صفحه 46:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران ميزانهاي تغذیه با شیر مادر در بعضي كشورهاي منطقه آفریقا بسیار پایین است . براي مثال در آفريقاي مركزي (#درصد در سال۰)999 نیجر (#درصد درسال ۰9 نیجریه (0درصد در سال ۰)499 و سیگال( درصد در سال ©0©6©6). در سایر کشورها ميزانهاي تغذیه با شیر مادر اگر چه پایین است اما سیر پیشرونده اي را در سالهاي اخیر طي کرده است. براي مثال ؛ مالي (0 درصد در سال 0072 و 0درصد در سال 000)» زامبیا(00 درصد در سال 606 و 60 درصد در سال 600)» و زامبیا (0)درصد در سال 900 و 42 درصد در سال190۴). اين افزايش عمدتأ مديون بسيج تغذيه با شير مادرء ایجاد بيمارستانهاي دوست دار كودك و تربيت مشاوران تغذيه با شير مادر مي باشد. 

صفحه 47:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران * در منطقه جنوب شرقي آسیا میزان شروع تغذیه با شیر مادر در سالهاي اخیر تا حدودي افزايش يافته است. براي مثال در تایلند ‎OD)‏ درصد در سال 9072 و ‎٩9‏ درصد در سال 9). * تغذیه انحصاري با شیر مادر» اكرجه يايين است از 00/2 درصد در سال 4888 به 6 درصد درسال 4998 افزایش یافته است 

صفحه 48:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران * علي رغم فوايد فراوان تغذيه با شير مادر در مقابل تغذيه مصنوعي حتي در ‎aaa‏ صنعتيء در منطقه ارويا ميزان تغذيه با شير مادر به طور واضحي است و فقط خيلي آهسته در حال بهبودي است . . ‏اين وضعيت در فرانسهه ايتالياء هلند» ا سوئیس و انگلستان وجود دارد‎ ٠ ‏سوئد داستان متفاوتي دارد: ميزان شروع تغذيه باشير مادر بعد از سال‎ ‏به 6060 درصد مي رسد.‎ 00 * داده هاي اخيرء نشان ميدهد كه ارمنستان تغذيه انحصاري باشير مادر را از 2/8 درصد در سال ©©09 به ©/00)© درصد در سال م09©7.: لهستان از 6/) درصد در سال ©©©0 بهم12) درصد در سال 4860 و سوند از درصد در سال ©©09 به )© درصد در سال ©©©0 رساأنده اند. 

صفحه 49:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران ۰ داده هاي آمریکا نشان مي دهد میزان شروع تغذیه با شیر مادر در برخي كشورها بالا است (شيلي 2 رصد در سال 1999 کلمبیا 60 درصد در سال 990 و اکوادور 6 درصد در سال 996). به هر حال تغذیه انحصاري با شیر مادر در شیرخواران زیر 8 ماه در اين منطقه کاهش مختصري را نشان مي دهد (بوليوي 0 برصد در سال 909 و 60 درصد در سال 0 کلمبیا 0)درصد در سال 969 و 49 درصد در سال ©©09 و جمهوري دومینیکا 46۴ درصد در سال 4963 و 0 درصد در سال ‎(O00‏ 

صفحه 50:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران ۰ در برخي کشورها مثل استرالیا؛ کانادا. چین و ایالات متحده آمریکا؛ با آگاه سازي عموم در مورد فواید تغذیه با شیر مادر و ایجاد بيمارستانهاي دوستدار کودك میزان تغذیه با شیر مادر به راستي افزایش یافته است. 

صفحه 51:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران * منطقه مدیترانه شرقي و ایران ‎٠»‏ در مقایسه با سایر مناطق» میزان تغذیه انحصاري با شیر مادر در برخي كشورهاي منطقه مدیترانه شرقي(که ایران نیز در آن قرار دارد) بیشتر است. كشورهاي مصر و عربستان سعودي به ترتیب میزان تغذیه انحصاري با شیر مادر برابر 0۵0 درصد درسال 909 و 60 درصد در سال 4990 داشته اند. پاکستان افزايشي را در تغذیه انحصاري با شیر مادر در شیرخواران زیر ماه» از 45 درصد در سال 900 به ©© درصد در سال داشته است. 

صفحه 52:
وضعیت کنوني تغذیه با شیر مادر در جهان و ایران تغذیه انحصاري با شیر مادر يعني تغذیه شیرخوار با شیر مادر بدون دادن هیچ ماده غذائي دیگر حتي آب. ولي در صورت لزوم به شیرخوار قطره و شربت (ویتامین» مکملها و داروها) داده مي شود. تغذیه غالب با شیر مادر يعني تغذیه شیرخوار عمدتاً با شیر مادر صورت مي گیرد ولي ممکن است از آب یا سایر مايعاتي که پایه آب دارند مثل قندآب» چاي و ... ويا آب ميوه و 00805 استفاده كند.