جامعه شناسی روستایی

صفحه 1:
شناستامه درس نام درس: جامعه شناسي روستايي؛ 3 واحد منبع درس: جامعه شناسي روستايي. نعمت ا... تقوي. چاپ دوم آزمایشی. تهران : انتشارات دانشگاه پیام نور»1382. 

صفحه 2:
فهرست بخش اول. جامعه شناسي روستايي فصل اول. جامعه و اجتماع فصل دوم. شهربروستا؛عشایر فصل سوم. تعریف و تاریخچة جامعه شناسي روستايي فصل چهارم. شیوه هاي سکونت روستايي 

صفحه 3:
بخش دوم. ساخت اجتماعي و فر هنگي روستاها فصل پنجم. قشربندي و تحرك اجتماعي در روستاها فصل ششم. نهادهاي اجتماعي در روستا فصل هفتم. روان شناسي اجتماعي روستاییان فصل هشتم. جمعیت و حرکات آن در روستا 

صفحه 4:
بخش سوم. ساختار اقتصادي روستا فصل نهم. تولید كشاورزي فصل دهم. نظامهاي بهره برداري فصل پازدهم. واحدهاي كارزراعي فصل دوازدهم. مالکیت ارضي و مناسبات زمينداري فصل سیزدهم. اصلاحات ارضی 

صفحه 5:
بخش چهارم. جامعه شناسي توسعة روستايي فصل چهاردهم. توسعه,توسعه روستايي 3 تنگناهاي ‎al‏ فصل پانزدهم. برنامه ريزي توسعة روستايي 

صفحه 6:
جایگاه درس این درس از دروس رشته علوم اجتماعي « کلیه گرایشها ) است. 

صفحه 7:
هدف كلي هدف كلي اين درس اين است كه دانشجويان را با مفاهيم اساسي جامعه شناسیی روستایی» ساخت اجتماعی» فرهنگی و اقتصادي روستاء و میاحث توسعه و بسرنامه‌ريزي روستايي آشنا 

صفحه 8:
فصل اول. جامعه و اجتماع در این فصل, تعاریف جامعه. اجتماع و اجتماع روستايي را فرا مي گیرید و با مشخصات اجتماع روستايي آشنا مي‌شوید. 

صفحه 9:
ماهیت انسان انسان موجودي است جامعه زاد و جامعه زي. بدین معني که انسان در جامعه به دنیا مي آید و با انسانهاي دیگر زندگي مي‌کند. 

صفحه 10:
مفهوم جامعه تغازیف منخلفی از جامعة وجود ذازفءرمتهوم؛جامعه» تس ‎digi asl‏ زمان و مکان و شرایط اجتماعي و نظامهاي تاريخي مقید است. 

صفحه 11:
سطوح مطالعه جا ‎Ano!‏ جا امعه را مي توان ن د وده سطح ( 3 متوسط 5 محدود ) مطا لعه کرد. 

صفحه 12:
تعریف جامعه جامعه محصول تجمع و عمل متقابل افرادي است که براي رسيدن به هدف مشترك همکاري دارند, از مقرراتي اطاعت مي کنند و نهادها و سازمانهايي بقاي ‎al‏ را تضمين مي كنند. 

صفحه 13:
ويژگي جامعه جامعه اگر چه از لحاظ کمتي از افراد تشکیل می‌شود, اما وجود کیفی آن. مستقل از افراد است. 

صفحه 14:
ويژگيهاي اجتماع اجتماع در مقایسه با جامعه. کوچکتر و محلي‌تر است و خود كفايي اش کمتر است. رابطه میان اعضاي اجتماع. نزديك و طبيعي است و عاملي وحدت بخش ( مثل نژاد یا قومیت ) آنها را به هم پیوند مي دهد. 

صفحه 15:
اجتماع روستايي اجتماع روستايي که به تسامح جامعة روستايي نیز خوانده مي‌شود. مجموعه اي از روابط انساني است که در روستاها شكل مي كيرد. 

صفحه 16:
جماعت روستايي ويژگيهاي مهم جماعت روستايي عبارت‌اند از خود مختاري نسبي. محدودیت. مالکیت مشترك و کار جمعي. 

صفحه 17:
اقتصاد روستايي اجتماع روستليي مبتني بر اقتصاد دهقاني. اقتصاد معيشتي و خود کفاست. در روستاء بخشهاي صنعت و ‎Gloss‏ چندان رشد نکرده‌اند. 

صفحه 18:
تقسیم کار در روستا در اجتماع روستايي. تقسیم کار بیشتر بر اساس جنس و سن و نيروي اني انجام مي كيرد. يعني به برت ابتدايي و طبيعي | 

صفحه 19:
خانواده روستايي خانواده روستايي يك واحد تولید و مصرف است و از حس همياري و فاوح مرقوروازااسبع و شتا ‎sores) es eal‏ روسجاها ‎seal‏ 5 اس 

صفحه 20:
تجانس اجتماع روستايي اجتماع روستايي. متجانس و برخوردار از وحدت فرهنگي است و اعضاي آن بر همساني و هویت اجتماعي مشترك خود آگاه هستند. 

صفحه 21:
فرهنگ روستايي در اجتماع روستایی. فرهنگ سنتی که نسبتاً ایستا و راکد است. مسلط است و نظارت اجتماعي از طریق آداب و رسوم اعمال مي شود. 

صفحه 22:
زندگي روستايي زندگي روستاییان بسیار ساده و دور از تجمل و مبتني بر صرفه جویی است و روابط افراد چبهره به چبهره است. 

صفحه 23:
دگرگوني روستا بر اثر گسترش صنعت و شهرنشيني و ورود روابط بازاري به روستاهاء ويژگيهاي سنتي و اقتصاد معيشتي روستاها دگرگون مي شود. 

صفحه 24:
فصل دوم. شهر, روستا و عشایر ۵ اين ‎«jad‏ با تعاريف روستاء شهر 5 عشایر آشنا مي شوید و وجوه تمایز آنها را در مي يابید. 

صفحه 25:
ده ( روستا) ده روستا یا قریه کوچکترین واحد اجتماعي مستقلي است که اجتماع روستايي را در خود جاي مي دهد. 

صفحه 26:
ملاكهاي تعریف روستا اهم ملاکهاي تعریف روستا عبارت اند از تعداد جمعیت. انبوهي جمعیت. سازمان و تشکیلات اداري: سيماي فيزيکي ساخت اجتماعي, فرهنگي و اقتصادي. 

صفحه 27:
معیار تشخیص شهر و روستا مهمترین معیار تشخیص شهر و روستاء ساختار اقتصادي و شیوة معیشت. يعني شغل اساسي مردم و شيوة زندگي اکثریت اعضاي جامعه است. 

صفحه 28:
تعريف ده در ايران در ايران امروزء ده به سكونتكاهي اطلاق مي شود كه اكثر مردم آن از طريق كشاورزي سنتي يا نيمه سنتي امرار معاش مي كنند. 

صفحه 29:
تعریف شهر شهر. سكونتگاهي است که تعداد و انبوهي جمعیست آن بیشتر از روستاء فعالیت اصلي ساکنانش غیر كشاورزي و تسهیلات زندگسي اش بیشتر از ده است. 

صفحه 30:
عشایر. از نظر شيوة معیشت. آن بخش از جمعیت است که پیوند سازمان يافتة عشیرتی و معیشت اجتماعاً شباني دارد و کوچ‌نشین و چادرنشین است. 

صفحه 31:
دراتفریف حة تعریف عشایر. دو ضابطة عذ عضویت در سازمان ایلی سي و «nly ‏سرومين مشعرك ار معبونيت بوستري برحو‎ oes ‏زمین مشترك از مقبولیت ند.‎ ك از مقبولیت بیشت 2 يشتري برخوردارند. 

صفحه 32:
ويژگهاي معیشت عشايري ويژگيهاي معیسشت عشايري عبارت اند از ابتدايي بودن فناوري. وايستگي به دام استفاده از مرتع» كوج و چادرنشيني. وابستگي ايلي. 

صفحه 33:
سازمان ايلي سازمان ایسلی نظامي است که خانوادة هسته اي با واسطة آن به مجموعة ایل مرتبط مي شود و يگانگي ایل را تضمین مي کند. 

صفحه 34:
فصل سوم. تعریف و تاریخچة جامعه شناسي روستايي در ‎fad onl‏ با تعریف وظایف و موضوع جامعه شناسي و جامعه شناسي روستايي آشنا مي شوید. 

صفحه 35:
موضوع جامعه شناسي جامعه شناسي دانشي است که موضوع آن مطالعه و شناخت نهادها و پدیده هاي اجتماعی و زندگی اجتماعی است. 

صفحه 36:
وظایف جامعه شناسي وظایف جامعه شناسی عبارت‌اند از مجهز کردن انسان به شناخت قوانین اجتماعي و بیان رهنمودهايي براي فعالیت مطلوب نظامهاي اجتماعي. 

صفحه 37:
موضوع جامعه شناسي روستايي موضوع جامعه شناسي روستايي, مطالعة عملي حيات اجتماعي روستاها و کشف و بیان اصول و قوانین حاکم بر حرکت و تکامل آنهاست. اینگونه مطالعات در اوایل قرن بیستم در ایالات متحده آغاز ‎Bs‏ 

صفحه 38:
بنیانگذار جامعه شناسي روستايي لسوپله نخستین فردي بود که به شرکت در زندگي روستاییان» مشاهده. تنظیم پرسشنامه و تهیه تك نگاري با روشهاي آماري پرداخت. لوپله. به اعتباريء اولين جامعه شناس روستايى به شمار مي آيد. 

صفحه 39:
مباحث جامعه شناسي روستايي مباحث مطالعاتی جامعه شناسی روستایی در کشورها و جوامع مختلف. متفاوت است. 

صفحه 40:
براي كشورهاي رو به توسعه. از جمله ایران. بررسي مسئله دهقانان امري ياتي است و بدون حل آن. رشد و توسعه سالم امکان پذیر نی 

صفحه 41:
فصل جهارم. شيوه هاي سکونت روستايي در این فصل. با شيوة سکونت. عوامل مؤثر در آنء و انواع آن آشنا مي شويد. 

صفحه 42:
منظور از شيسوة سکوفت. شکل استقرار خانه ها و خانواده ها و دامهای آنها در نقاط جغرافیایی با توجه به شرایط طبیعی, اجتماعی و اقتصادی است. 

صفحه 43:
عوامل موّثر در شیوه سکونت عوامل موْثر در شیوه سکونت روستايي عبارت اند از عوامل طبيعي و جغرافيايي. اقتصادي. اجتماعي- فرهنكي. سياسي- نظامي- اداري. 

صفحه 44:
عوامل طبيعي عوامل طبيعي و جغرافيايي عبارت اند از پستي و بلندي. هواء آب و شرایط اقليمي دیگر. 

صفحه 45:
عوامل اقتصادی شيوة زندگي, نارسايي امکانات اقتصادي و نظام بهره برداري از زمین جزء عوامل اقتصادي هستند. 

صفحه 46:
عوامل اجتماعي - فرهنگي ساخت اجتماعي. سنتهاي اجتماعي و همگونی فرهنگي جزء عوامل اجتماعي- فرهنگي هستند. 

صفحه 47:
عوامل سیاسی- نظامي- اداري عوامل سياسي- نظامي- اداري عبارت اند از ضرورت دفاع و امنیت. و موقعیت سياسي- استراتز ‎I‏ 

صفحه 48:
انواع شيوة سکونت دو گونة اساسي در شيوة سکونت روستايي عبارت اند از سراکنده و مت 3 از ز سر و اسر 

صفحه 49:
شیوة سکونت پراکنده در شيوة سكونت يراكنده؛ خانه هاي روستايي در ميان مزارع و نزديك به مزرعة خانوادكي احداث مي شود. 

صفحه 50:
شيوة سکونت متمرکز در شيوة سکونت متمرکز, خانه ها در مجاورت یکدیگر و دور و جدا از مزرعه ساخته مي‌شوند و روستا چشم انداز متمرکز و مجتمعي پیدا مي کند. 

صفحه 51:
سکونت متمرکز به دو صورت طولي ( کوچه اي. خطي یا ريسماني. ستاره اي ). و هسته اي ( دایره اي چهارراه نشین. حاشيه‌اي. هندسي قلعه اي ) دیده مى شود. 

صفحه 52:
فصل پنجم. قشربندي و تحرك اجتماعي در روستا در اين فصل. با مفاهیم قشر و قشربندي. اقشار روستايي و عوامل تحرك اجتماعي آشنا مي‌شوید. 

صفحه 53:
تعریف قشر اجتماعي قشر اجتماعي مجموعة افرادي است که موقعيتهاي یکسان و مشابهي را در يك ردة اجتماعي اشغفال مي کنند. 

صفحه 54:
تعریف قشربندي اجتماعي قشربندي اجتماعي عبارت است از تقسيم‌بندي جامعه به لایه هايي کاملاً مشخص و قابل شناخت- مانند طبقات. کاستها, و پایگاهها. 

صفحه 55:
۱ عت تملك زميق در مناطق روستايي. دسترسي به زمین زراعي (مالکیت یا عدم مالکیت زمین). موقعیت و پایگاه اجتماعي افراد را تعیین مي کند. 

صفحه 56:
ملاك قشربندي هر روستا شيوة معيشت خانواده و موقعیت شغلی و اجتماعی رئيس خانواده در سازمان اجتماعي روستاء مهمترین قشربندي روستاییان شمرده مي شود. 

صفحه 57:
در سالهاي اخیر. ملاكهايي نظیر مالکیت دام و مرتع» مالکیت وسایل تولید. و حجم سرماية تجاري و مالي در برخي از روستاهاء ملاك قشربندي موستایبان است. 

صفحه 58:
اقشار روستايي روستان انشينان ايران ندز درجة نخست = دو قشر زميندار و بي زمين تقسيم مي شوند. 

صفحه 59:
قشر زمینداران در دوره پیش از اصلاحات ارضي دهة ۰1340 زمینداران عبارت بودند از زمینداران بزرگ ( اربابان فشودال یا مالکان )۰ سرمایه داران ارضي و زمینداران کوچك ( خرده مالکین ). 

صفحه 60:
اقشار بي زمین در اين دوره» گاوبندان؛ نسقداران و اجاره کاران و بي زمینها ( خوش نشینان روستايي ) جزء اقشار بي زمين بودند. 

صفحه 61:
گاوبندان گاوبندان گروهي بودند که عوامل منقول تولید زراعي را در اختیار داشتند و امور توليد را در زمين ارباب اداره و سرپرستي مي کردند. 

صفحه 62:
نسقداران نسقداران ) رعایا ) روستايياني بودند كه از حق نسق ( حق آب و كل ) برخوردار بودند و بر روي زمين ارباب كار مي كردند. 

صفحه 63:
خوش نشینان خوش نشینان دوران سنتي عبارت بودند از سوداگران و کارمندان خدماتي. کارگران روستايي: و بیکاره ها. 

صفحه 64:
هرم قدرت در روستاهاي ایران در دورة سنتي» خانها. بیگهاء و اربابان فشودال در رأس هرم قدرت و دهقانان کم زمین. کارگران و بیکاره ها در قاعدة این هرم قرار داشتند. 

صفحه 65:
پس از اصلاحات ارضی, اربابان فئودال» به مثابه طبقة مسلط از بين رفته اند. 

صفحه 66:
در سالهاي اخیر, به جاي خانها و بیگهاء شوراي ده و ريش سفیدان قدرت برتر را در روستا در دست دارند. 

صفحه 67:
دهقانان خرده مالك و کارگران رو هم اكنون؛ دهقانانٍ خرده مالك مهمترین قشر ‎oF‏ جامعة روستايي هستند. و در میان اقشار ‏بي زمین» کارگران روستايي اکفریت مطلق دارند. 

صفحه 68:
گسترش فعاليتهاي غیر كشاورزي كرايش به فعاليتهاي غير كشاورزي در ميان برخي اقشار تشديد شده و شاغلان كارهاي فني و حرفه اي در روستاها رو به كسترش هستند. 

صفحه 69:
قشر كاركنان خدماتي.مثل کارمندان دولتي و کارکنان بخش خصوصي رو به افزايش است. 

صفحه 70:
تحرك اجتماعی تعریف تحرك اجتماعي ‎ee‏ است از حرکت فرد ك اجتماعی عبارت ! ژ ۱ 7 ‏ات ‏طبقه و کاست جتماعي ۳ 7 یا گروهی از مردم يك قشرء طب ‏ت اجتماعي دیگر. ققبوط قتهو کاست اج به قشر طب 

صفحه 71:
میزان تحرك اجتماعي معمولا میزان تحرك اجتماعي و طبقاتي در شهرها بیشتر از مناطق روستايي و عشايري است. نیز ي 

صفحه 72:
عوامل تحرك اجتماعي در جوامع صنعتي معاصر. امکان تحرك اجتماعي از طریق سه عامل به وجود مي آيد : آموزشء ازدواج و مهاجرت. 

صفحه 73:
روستاییان با توسل به مهاجرت است كه مي توانند به تحرك اجتماعى و اقتصادى دست يابند. 

صفحه 74:
فصل ششم. نهادهاي اجتماعي در روستا ذوزایی ‎A pats aad‏ تهبان اجتمناعی راقنزا مي كيريد و با ويژگيهاي نهاد خانواده و نظامهاي خويشاوندي در روستاها آشنا مي‌شوید. 

صفحه 75:
تعریف نهاد اجتماعي نهاد اجتماعی. الگوي نسبتاً پایدار رفتار یا مجموعه‌اي از الكوهاء روابط: روندها و ابزارهايي است که در رابطه بایك نیاز اجتماعی ساخته شده‌اند. 

صفحه 76:
نهادهاي اجتماعی مهم نهادهاي اجتماعي مهم و شناخته شده عبارت اند از خانواده» دین. آموزش و پرورش, اقتصاد. حکومت. 

صفحه 77:
بُعدء نوع و كاركرد خانواده روستايي بُعد خانوادة روستابي بیشتر و نسوع آن گسترده تر از خانواده شهري است و کار کردهای سنتی خود را در بسیاری موارد حفظ کرده است. 

صفحه 78:
ارزشهاي اجتماعي خانواده روستايي ارزش‌هاي سنتي خانواده- مثل ارزش اولاد. ارزش جنس و ارزش سن- در روستاها قوي تر از شهرهاست. 

صفحه 79:
تعریف خويشاوندي خويشاوندي عبارت است از مجموعة پیوندها و روابط خوني, اجتماعي. مذهبي. حقوقي و قانوني واقعي یا فرضي و مشهود یا خيالي که گروهي از افراد را به يكديكر ربط مي دهد. 

صفحه 80:
تعریف طایفه شبکه های گستردة خويشاوندی در روستاهاي ایران. طابفه خوانده مي‌شوند. 

صفحه 81:
‎Ady lb‏ عبارت است از تعدادی خانوار که در 4- 5 ز 3 ار 2 ‎Bop‏ 2 ‏گذ ‎ ‎ ‏ته جد شناخته شدة واحدی دارند. در روستاهاء طایفه ها ‏تتأتير مهم:و تعيين کفنفله ای روف خانواده هن دارشد. 

صفحه 82:
خويشاوندي در روستاهاي ایران نظام خويشاوندي در روستاهاي ایران» دوسویه ( پدر تبار و مادر تبار ) است. 

صفحه 83:
هر چه جامعه صنعتي ترء شهري تر و بز ركتر شود, اهمیت نسبي خويشاوندي كمتر مي شود. 

صفحه 84:
انواع خويشاوندي انواع خويشاوندي در جوامع شهري و روستايي عبارت اند از نسبي. سببي» فرزند خواند گي. 

صفحه 85:
نظامهاي خويشاوندي رضاعي ( شيري )صیغه اي ( مذهبي ) و کیوره گزيني ) اجتماعي ) در روستاها بیشتر از شهرها دوام آورده اند. 

صفحه 86:
تعریف ازدواج ازدواج به رابطه اي قانوني عرفي يا شرعي گفته مي شود كه مرد و زن را براي مدت موقت يا دايم به هم ييوند مى دهد و جامعه آن را به رسميت مى شناسد. 

صفحه 87:
ويژگيهاي ازدواج در روستاها سرعت. عمومیت و پيشرسي ازدواج و ازدواجهاي مبادلهاي, درون گروه و مجدد در روستا بیشتر از شهر است. 

صفحه 88:
از مردان است. سرعت. عمومیت و پيشرسي ازدواج براي زنان ب 

صفحه 89:
ازدواج مبادله اي شيربهاء خدمت دامادي. جهیزیه» گریزدادن و حتي خرید زن نشانه و بازماندة ازدواج مبادله اي است. 

صفحه 90:
ازدواج درون گروه يكي از ويزگيهاي ازدواج در روستاهاي ایران. ازدواج درون گروه. بویژه درون گروه خويشاوندي, با ازدواج همخون است. 

صفحه 91:
عوامل ازدواج همخون مهمترین عوامل ازدواجباي همخون عبارت اند از عزلت جغرافیایی اقتصاد بسته. عرف و عادت و سنن اجتماعی. اعتقادات محلي. موقعيتهاي طبقاتي و مصالح خانوادگي. 

صفحه 92:
فصل هفتم. روان شناسي اجتماعي روستاب در اين فصل. با ويژگيهاي جوامع سنتي و رفتارها و ارزشهاي حاکم بر جوامع روستايي آشنا مي شوید. 

صفحه 93:
بررسي رفتارها و روابط اجتماعي يكي از مباحث جامعه شناسي روستايي بررسي رفتارها و روابط اجتماعي روستاییان است. 

صفحه 94:
طبقه بندي جوامع جوامع بشري با توجه به شيوة معیشت. به جوامع شهري. روستايي و عشايري تقسیم مي شوند. 

صفحه 95:
| 3 جه به رفتاره جوامع بشري با ت فد في ‎BUSSE‏ ورهار | روابط اجتماعی. به قو تین و ‎ui‏ ۲ نوع سنتی سنتي صنعتي ) تقسیم مي شوند. 

صفحه 96:
جامعة سنتی جامعة سنتی مرحله اي از تحول جامعه است که تولید آن در سطح ايتدايي است و بیشتر امور جامعه به وسيلة سنتها اداره مي شود. 

صفحه 97:
خامعة: ید جامعة نا سنتي ( صنعتي ) مرحله اي است که در آن. صنعت و خدمات پیشرفت زیادی کرده و جامعه به تولید انبوه دست یافته است. 

صفحه 98:
ويژگيهاي جامعه مهمترین ويژگيهاي جامعة سنتي عبارت‌اند از سنت كرابي محافظه كاريء ايستايي و رکود. سرنوشت ‎lt‏ نقشهاي انتسابي. 

صفحه 99:
در < 1 0 مقس مع سنتي. تفاوتها معمولا از نوع جغرافیا منطقه جد جفرافيايي و منطقه اي ودر جوامع نا سنتي ي بیشتر از نوع اجتماعي و طبقه اي هستند. 

صفحه 100:
سرنوشت گرايي علل سرنوشت گرايي روستاییان ایران عبارت اند از شرایط طبيعي و جغرافيايي عدم امنیت اجتماعي و سياسي, فقر روستاییان. 

صفحه 101:
رفتارها ويژگيهاي رفتاري و روابط روستاییان ایران عبارت‌اند از صبر و بردباري. بدبيني و بي‌اعتمادي. خوشباوري. همياري. مهمان نوازي: ‎Se LS‏ اجتماعي. 

صفحه 102:
ارزش فرزند در جوامع سنتي. بالاترین و مهمترین هدف ازدواج. تولید نسل است و از اين روء جامعه و خانواده بي فرزندي را محکوم مي کنند. 

صفحه 103:
ارزش جنس مذکر در جوامع سنتي, پسر را به دختر ترجیح مي دهند و برخي دلایل آن غبارت اند از نقتش مودان در تولید كشاورزيء رفتن دختر به خانه شوهرء و وجود يدرسالاري. 

صفحه 104:
تأمین نبودن در دوران سالخوردگی, دفاع مردان از طایفه. وجود ارزشهاي اجتماعي مبني بر تحقیر زنان» و برخي باورها يا سنتها از دیگر دلایل ترجیح جنس مذکر است. 

صفحه 105:
فصل هشتم. جمعیت و حرکات آن در روستا در اين فصل, با ساخت و حرکات جمعیت. انواع. پیامدها و ويژگيهاي مهاجرت از روستا آشنا مي شويد. 

صفحه 106:
مطالعات جمعيتر مطالعات جمعيتي شامل دو بخش است : ساخت و ترکیب جمعیت .و حرکات آن. 

صفحه 107:
در مبحث ساخت جمعیت. نسبت جنسي. ميانة سني. اميد زندگي. جواني. شهرنشيني. سواد و آموزش بررسي مي شود. 

صفحه 108:
ساخت جمعیت روستایی نسبت جنسيء ميانة سنيء اميد زندگي: عمر متوسط و سطح سواد روستاييان يايين تر از آنِ شهرنشينان جمعيت روستايي جوانتر از جمعيت شهري است. 

صفحه 109:
مطابق سرشماري ۰1375 3/61 درصد از جمعیت کشور» شهرنشین بوده اند. در سال 1375 8/29 درصد از جمعیت روستايي ‎oly!‏ بي سواد بودند. 

صفحه 110:
حرکات جمعیت حرکات جمعیت شامل حرکات زيستي- طبيعي ( زاد و ولد و مرگ و میر ) و حرکات مكاني ( مهاجرت ) است. 

صفحه 111:
حرکت طبيعي جمعیت در روستاها میزان زاد و ولد ميزان مرك و ميرء و در نتیجه. افزایش طبيعي جمعیت در روستاها بیشتر از شهرهاست. 

صفحه 112:
تعریف مهاجرت مهاجرت به معناي عام عبارت است از ترك سرزمین اصلي و سکونت در سرزمین دیگر به طور موقت یا دایم. 

صفحه 113:
انواع مهاجرت انواع مهاجرت از نظر زمان. مسافت طی شده. خواست و تمایل مهاجران و قلمرو سياسي از هم تفكيك مي شوند. 

صفحه 114:
مهاجرتهاي موقت يا روزانه. مهاجرتهاي فصلي براي کار» مسافرت. و کوچ عشایر جزء مهاجرت محسوب نمي شوند. 

صفحه 115:
مهاجرت از روستا به شهر در ایران از میان انواع مهاجرت در ایران» مهاجرت روستاییان به شهرها. مهمتر و تعیین کننده تر است. 

صفحه 116:
ويژگيهاي مهاجرت از روستا به شهر در ایران مهاجرت از روستا به شهر در ایران مرد گزین؛ جوان گزین. مجرد گزین و با سواد گزین است. 

صفحه 117:
مهاجرتهاي روستايي غالبا به صورت فردي انجام مي شوند و مستعدترین گروه مهاجران» خوش نشیتان هستند. 

صفحه 118:
ميان مساحت زمین زراعي و مهاجرت رابطة معکوس وجود دارد و بیشتر مهاجران روستايي را دهقانان تهیدست تشکیل مي‌دهند. 

صفحه 119:
مهاجرتهاي روستايي- شهري بیشتر يك مرحله اي و اکثرا متوجه تهران و چند شهر بزرگ دیگر است. 

صفحه 120:
نظریه ها و مدلهاي مهاجرتي نظریه هاي مهاجسرتي. به دلایل جابه جايي جمعیت نظر دارند. و مدلهاي مهاجرقي به چگونگي انجام آنها. 

صفحه 121:
طبقه بندي نظریه هاي مهاجرتي نظریه هاي مربوط به مهاجرت روستاییان به دو دستة توجيهي با کارکردگرایانه 

صفحه 122:
پيامدهاي مهاجرت از روستا به شهر مفاعرت: أزرروسها يد سهر باقع معلبال عضعيت روستفاهاحطیه نيروي كار فعالء بر هم خوردن تركيب جمعيت روستاييء تغيير قشربندي در روستاهاء و فروياشي تدريجي كشاورزي مي شود. 

صفحه 123:
تبدیل كشاورزي دهقاني به كشاورزي تجاري و دگرگوني تدريجي چهرة طبيعي روستاهاء از پيامدهاي دیگر مهاجرت از روستاست. 

صفحه 124:
تعریف سياستهاي مهاجرتي سياستهاي مهاجرتي. مجموعة اصول. تدابیر و تصمیمات مدوني هستند که دولت اتخاذ و اجرا مي‌کند و حدود فعالیت و اقدامات دولت را در ارتباط با مسائل مهاجرتي مشخص مي کند. 

صفحه 125:
انواع سياستهاي مهاجرتي سیاستهای مهاجرتی به سه دستة اقتصادي. سازماني و اداري تقسیم مي‌شوند. 

صفحه 126:
سیاستهای اقتصادی سياستهاي اقتصادي, مثل تخصیص سرمایه گذاري کلان براي مناطق روستايي و برنامه ريزي براي کاهش تمایز شهر و پوستا. مهمترین و موثرترین سياستهاي اقتصادي مهاجرت هستند. 

صفحه 127:
سياستهاي سازماني در برنامه ريزي براي عمران مناطق عقب مانده و مقابله با بیش جمعیتی رونتاها یا شهرها از سیاستهای سازمانی استفاده می شود. 

صفحه 128:
سياستهاي اداري سياستهاي اداري به مقررات اداري و حقوقي خاصي اطلاق مي شود که محدودیتهاء ممنوعیتها و تجويزهاي مهاجرتي را براي شهروندان کشور تصویب و تعیین مي کند. 

صفحه 129:
فصل نهم. توليد كشاورزي در اين فصلء با ويژگيهاي اقتصاد كشاورزي روستايي. منابع درآمد روستاییان و عوامل تولید کشاورزي آشنا مي شوید. 

صفحه 130:
تعریف كشاورزي کشاورزی عبارت است از استفاده از بهره دهی زمین به منظور تولید و پرورش گیاهان و جانوران سودمند. 

صفحه 131:
انواع فعالیت كشاورزي بخشهاي اساسي فعالي تهاي كشاورزي عبارت اند از زراعت. دامداري, باغداري: زنبورداري؛ مرغداري و صنایع دستي ناحرفه‌اي. 

صفحه 132:
ويژگيهاي اقتصاد کشاورزي ایران اقتصاد كشاورزي در روستاهاي ایران خود مصرفي و چز 

صفحه 133:
كار زنان و كودكان در امور توليديء دامپروري و مرغداري سنتي, صنایع دستي روستايي و بهره‌برداري خانوادگی از مشخصات اقتصاد کشاورزی است. 

صفحه 134:
نسبت جمعيت فعال در بخش كشاورزي»ء بالاء و سهم اين بخش در توليد مليء اندك است. 

صفحه 135:
از کل اراضی ایران, نزديك به 18 میلیون هکتار (10 تا 12 درصد ) زیر کشت است. 

صفحه 136:
بهره برداري كشاورزي در بهره برداري کشاورزي. مجموعه اي از اراضي به طور كلي يا جزئي به وسیله يك شخص حقيقي با حقوقي ( بهره بردار ) براي تولیدات كشاورزي استفاده مي شوند. 

صفحه 137:
مالکیت مشاع و ديواني در تاریخ ایران از ويژگيهاي نظام تولید كشاورزي در تاریخ ایران, مالکیت جماعات روستايي ( مشاع ) و مالکیت دولتي ( ديواني ) بوده است. 

صفحه 138:
منابع درآمد روستاییان مهمترین منابع معیشت و درآمد روستاییان به ترتیب اولویت عبارت بوده اند از زراعت. دامداري. صناییع دستي و باغداري. 

صفحه 139:
صنایع دستي روستايي مکمل فعاليتهاي زراعي و دامپروري دهقانان است و نوع آن تابع محیط جغرافيايي و طبيعي است. 

صفحه 140:
در چند دهة اخیر, سهم نسبي کار مزدوري در منبع درآمدي خانوار افزایش یافته است. 

صفحه 141:
عوامل سنتي تولید عوامل سنتی پنجگانه در زراعت ایران عبارت بوده‌اند از زمین و آب ( عوامل نا منقول » و نيروي حيواني ( گاو ). نيروي انساني و بذر (عوامل منقول ). 

صفحه 142:
از میان عوامل تولید زراعي موّثر در حیات روستاییان ایران: آب از همه مهمتر و تعیین کننده تر است. 

صفحه 143:
در نواحي شرقي, جنوبي و مركزي ایران که دچار کم آبی هستند. نقش آب مهمتر است. 

صفحه 144:
نيروي انساني نيروي انساني موّثر در تولید زراعي به دو گروه تقسیم مي شوند : اصلي ( که مستقیماً در کشاورزي نقش دارند ) و فرعي ( که در خدمت کشاورزي هستند ). 

صفحه 145:
نيروي انساني هر واحد زراعي تابعی ابيك :از مقدار زمتین آی: 

صفحه 146:
تصمیم گيري در امور زراعي, اجتماعي و فرهنگي تابعي است از رابطة افراد با زمین و پا شکل مالکیت و تصرف زمین. 

صفحه 147:
عوامل جدید تولید عوامل جديدي که در دوران معاصر وارد تولید کشاورزي شده اند عبارت اند از سرماية پولي و اعتبارات كشاورزي آموزش و ترویج. مدیریت تولید. 

صفحه 148:
عوامل دگرگوني نظام تولید سنتي با توسعة ماشین آلات كشاورزي و از ميان رفتن تدريجي اقتصاد معيشتي, نظام تولید کشاورزي سنتي تغییر مي یابد. 

صفحه 149:
فصل دهم. نظامهاي بهره برداري در این فصل. مفهوم نظام بهره برداري را فرا مي كيريد و با انواع آن آشنا مي شويد. 

صفحه 150:
تعریف نظام بهره برداري نظام بهمره بسرداری عبارت است از نحوة برداشت محصول از زمین با استفاده از شيوه‌هاي معین و فن آوري مقتخسن که:ذازای سطع مجیتی از کومسیة ابست: 

صفحه 151:
نظام بهره برداري در جهارجوب يك رشته روابط حقوقي ميان افراد و در قالب يك نظام تقسيم كار براي دريافت سهمي از محصول در مقابل كار يا سرمايه مشخص مي شود. 

صفحه 152:
ويژگيهاي نظامهاي بهره برداري سه ويژگي اساسي نظامهاي بهره برداري از زمین در ایران عبارت بوده اند از تعّد و تنوع نظامهاء دوام تاربخي. و همزيستي آنها در يك زمان معین. 

صفحه 153:
نظام بهره برداري نشان دهندة نوع رابطة انسان با طبیعت. پیشرفت سطح فن آوري و تسلط انسان بر طبیعت است. 

صفحه 154:
نظامهاي بهره برداري از زمین در ایران از نظر سابقه تاريخي نظامهاي بهره برداري را مي توان در سه بخش مطالعه کرد : نظامهای ما قبل سرمایه داري» نظامهاي انتقالي» 3 نظامهاي جدید ماشيني و نيمه ماشيني. 

صفحه 155:
نظامهاي بهره برداري ماقبل سرمايه داري نظامهاي بهره برداري ما قبل سرمايه داري در ايران ( مربوط به دورة پیش از اسلام و دورة اسلامي تا اواخر قاجاریه ) عبارت اند از برزگري, مزارعه» اقطاع و بزرگ زمينداري ( اربابي ). 

صفحه 156:
برزگري در نظام برزكري ( مؤاكره ). برزكران با داشتن يك عامل در تولید زراعي شركت مي كردند و مزدي ثابت در حدود كمتر از يك ينجم مي كرفتند. 

صفحه 157:
مزارعه مزارعه يكي از اساسیترین شیوه هاي تقسیم محصول میان مالك و زارع در ایران بوده است. 

صفحه 158:
بنا بر فقه اسلامي, مزارعه. معامله اي است بر زمین در مقابل سهم معین و شايعي از حاصل آن. 

صفحه 159:
در مزارعه. زارع. با داشتن يك يا جند عامل توليد (كارء بذرء كاو) وارد قرارداد زراعت با مالك (زمين: آب) می‌شتد ومحصول ببه نس بت قار ردان تقسیم:سی کند. 

صفحه 160:
انواع قراردادهاي زراعي انواع عقود و قراردادهاي زراعي میان مالك و کشاورز عبارت بودند از خورابه. مخابره. مساقات و مغارسه. 

صفحه 161:
خورابه در خورابه. مزارع با عوامل ( جفت گاو ) و آلات کار خود به زیاعت مي پرداخت و بذر و زمین و آب را از مالك مي گرفت. 

صفحه 162:
مخابره مخابره. نوعي مزارعه است که در آن. صاحب زمین تهية بذر را بر عهدة زارع مي گذارد. 

صفحه 163:
معارسة وامساقات مغارسه عقدي بود در مورد كاشتن درخت. مزارعه با زراعت و مساقات با آبياري و نكهداري درختان ارتباط داشت. 

صفحه 164:
اقطاع اقطاع. ملك يا زميني بود كه خليفه. سلطان یا شاه به يكي از سران لشكري و ديوانى مى ذاد تا از عوايد يا تملك آن استفاده کند. 

صفحه 165:
اقطاع در دورة مفول به سیورغال. و در دورة صفویه به تیول تغییر نام یافت. 

صفحه 166:
انواع تیول قیول بر سه نوع بود : دایم ( وابسته به شغل و متضتیب )مادام العمزه:همه‌بناله ژموفت از 

صفحه 167:
نظام اربابي در نظام اربابي. مالك برخي از عوامل تولید را در اختیار رعیّت قرار مى داد تا زراعت كند و محصول مطابق قرارداد تقسيم مى شد. 

صفحه 168:
سهم ارباب. بهرة مالکانه خوانده و بر اساس لماوع‎ نة تولید زراعي مشخص مي شد. 

صفحه 169:
در تاریخ ایران» مالکیت اربابي وضع مستحکم و ثابتي نداشت و با تغییر سلسله هاء دگرگون مي شد. 

صفحه 170:
نظامهاي بهره برداري انتقالي نظامهاي بهره برداري انتقالي ( مربوط به دوره پیش از اصلاحات ارضي ). ويژگيهايي از نظامهاي پیشین (ماقبل سرمایه داري ) و پسین ( جدید ) را در خود دارند. 

صفحه 171:
نظامهاي بهره برداري انتقالي عبارت اند از بهره‌برداري کوچك و متوسط بازرگاني بهره برداري دهقاني. 

صفحه 172:
نظام بهره برداري کوچك و متوسط بازرگاني در واحدهاي كوجك و متوسطء توليد براي بازار صورت مي كيرد و محصولاتي توليد مي شوند كه بيشتر كاربرند تا سرمايه بر. 

صفحه 173:
نصفه کاري. مقاسمه کاري. کناره کاري: جهاركوتكاري و تلمبه كاري از انواع واحدهاي کوچك و متوسط بازرگاني هستتند: 

صفحه 174:
نظام بهره برداري دهقاني در بهره برداري خانوادگی یا دهقافی. رییس خانوار به کمك افراد خانوادة خود در قطعه زمین مشخصي زراعت مي کند. 

صفحه 175:
ويژگيهاي بهره برداري دهقاني بهره برداری دهقانی. با محدودیت سرمایه فني و مالی. ضعف دانش و مدیریت. محدودیت واحد و تعدد قطعات. و پاتین نومن تظلغ اشتقال و عم تبزلیدرجواجه است, 

صفحه 176:
در بهره برداري دهقاني, اقتصاد معيشتي حاکم است و زنان و کودکان و سالخوردگان کار می کنند و تولیدات. چند کشتی است. 

صفحه 177:
انواع بهره برداري دهقاني نظام بهره برداري دهقاني به دو صورت خرده مالكي و اجارهداري خانكي ديده مي شود. 

صفحه 178:
بهره برداران خانوادگی به دهقانان توانگر» خرده پا و تهیدست ؛ و بهره برداران عامل و نا عامل تقسیم مي‌شوند. 

صفحه 179:
نظامهاي بهره برداري جدید نظام‌ياي بهره برداري جد‌ید ( مربوط به دورة حاضرء بویژه پس از اصلاحات ارضي ) عبارت‌اند از كشاورزي تجاري وسيعء شرکتهاي کشت و صنعت. و تولید تعاوني ) تعاوني كشاورزي .«سهامي زراعي عي. مشاعهاي توليدي ). 

صفحه 180:
كشاورزي تجاري وسیع در نظام بهره برداري تجاري وسیع. وسعت زمیین بیش از 50 هکتار است و تولید به صورت ماشيني یا نیمه ماشيني براي عرضه به بازار ۱ 

صفحه 181:
واحد كشتماني واحد كشتماني. گونه اي بهره برداري تجاري وسیع است که با سرمایه گذاري بلند هدت؛ محصولات توعاً کاربر را در با ارزشترین اراضي تولید مي کند. 

صفحه 182:
تثتر کات ‎SENS‏ 9 وه در نظام بهره برداري کشت و صنعت. در اراضي وسیع. با استفاده از کارگران كشاورزي و فناوري بالا و سرمایه گذاري هنگفت. تولید صرفاً براي بازار صورت مي گیرد. 

صفحه 183:
بهره برداري مبتني بر تولید تعاوني واحد بهره برداري تعاوني. واحدي است که در آن» کشاورزان به صورت جمعي و به شکل تعاوني و با حمایت دولت به تولید مي پردازند. 

صفحه 184:
شرکت تعاونيي کشاورزي شرکتهاي تعاوني كشاورزي در دوره پس از اصلاحات ارضي و به منظور تجمیع اراضي و بالا بردن عملکرد تولید در واحد سطح تشکیل شدند. 

صفحه 185:
شرکت سهامي زراعي شرکت سهامي زراعي واحدي ماشيني بود که از تجمیع زمينهاي کشاورزان و خرده مالکان بك يا چند روستا تحت نظارت دولت به وجود مي آمد. 

صفحه 186:
مشاع توليدي مشاع توليدي يك واحد مستقل كشاورزي است که در سالهاي پس از انقلاب اسلامي به وجود آمد. 

صفحه 187:
در مشاع توليدي. عده اي کشاورز در يك یا چند قطعه زمین مشخص با آب و سرمایه متعلق به مشاع كشاورزي مي کنند و محصول را به صورت تعاوني برمي‌دارند. 

صفحه 188:
اهداف مشاع اهداف مشاع عبارت بودند از جلوگیری از تقطیع اراضی؛ ایجاد سهولت: دز عرضة نهاده‌ها و خدمات. استفادة بهتر از ابزار و ادوات و سرمایه گذاري بیشتر. 

صفحه 189:
فصل بازدهم. واحدهاي کارزراعي در این فصل. با انواع واحدهاي كارزراعي فردي و جمعي در روستاها آشنا مي شويد. 

صفحه 190:
تعریف واحد کار زراعي واحد کارزراعي سازمان يا مجموعه اي است از آب و زمیین؛ ابزار کار و نيروي انساني که تحت مدیریت واحد اداره مي شود. 

صفحه 191:
واحد کارزراعي یا واحد بسهره برداري مي‌تواند فردي و مفروز با جمعي و مشاع باشد. 

صفحه 192:
انواع واحد کار زراعي فردي مهمترین و شایعترین واحدهاي کارزراعي فردي عبارت اند از نسق زراعي و جفت گاو. 

صفحه 193:
نسق زراعي نسق زراعي عبارت است از قواعد و نظام عرفي و حقوقي در استفاده از آب و زمین در اراضي مزروعي آبي و ديمي. 

صفحه 194:
نسقدار نسقدار کسي است که در ده. حقوقي در امور زراعي دارد و عرف محل این حقوق را به رسمیت می شناسد و مدافع آن است. 

صفحه 195:
نسقبندي عبارت است از اجراي نسق. يعني اجراي قواعد و نظام عرفي و حقوقی در امور زراعت ( نحوة توزیع آب و خاك در بین زارعان ). 

صفحه 196:
جفت گاو جفت گاو به سه معناست : ابزار کار زراعی ( دو رأس گاو )؛ واحد مساحت زمین زراعي ( 4 تا 6 هکتار ). واحد کار و نی ديفا وسقفا. 

صفحه 197:
واحدهاي بهره برداري ‎ger‏ واحدها و سازمانهاي بهره برداري جمعي مثل بُنه, ناشي از شرایط اقليمي, جغرافيايي و اقتصادي تولید بوده اند. 

صفحه 198:
بشنه يك واحد مستقل زراعی است که عده اي دهقان با سمتهاي مشخص در يك يا چند قطعه زمین مشخص با مقدار آب و نيروي شخم معیین به مدت یکسال زراعي در يك آبادي به زراعت مي پردازند. 

صفحه 199:
بُنه هاء از 6 تا 16 خانوار خویشاوند و نسقدار در مناطق کم آب تشکیل شده و گسترش يافته اند. 

صفحه 200:
تغييرات سالانهبنه ها كه به طور منظم تجدید مي شود. بنه بندی خوانده می شود. 

صفحه 201:
انواع بنه انواع بُنه در نقاط مختلف ايران عبارت بودند از ارباب و رعيتي, گاوبندي و قمي ‎SE‏ 

صفحه 202:
بّنه اربابي در بّنه هاي اربابي. معمولاً چهار عامل ( آب. زمينء نيروي شخم و بذر) در اختیار ارباب بود. 

صفحه 203:
‎ag‏ گاوبندي ‏در بُنه گاوپندي, مالك زمیین و آب موجود در ده را به شراکت می گذاشت:و کاوبنده با اجازه و موافقت او تهیه ‏عوامل متقول پنه را تعهد و زراعت را سرپرستي مي کرد. 

صفحه 204:
بُنه قمي كاري در بنه هاي قمي كاري: زراعت روستاها به دو بخش پاییزه ( گندم و جو) و بهاره ( صيفي و حبوبات و پنبه ) تفسیم مي شود. 

صفحه 205:
فصل دوازدهم. مالکیت ارضي و مناسبات زمينداري در اين فصلء با مفهوم مالکیت ارضي آشنا مي شوید و انواع آن را در اسلام و ایران فرا مي‌گیرید. 

صفحه 206:
تعریف مالکیت مالکیت در ابتدا عبارت بود از رابطة انسان با شرایط طبيعي تولید به مشابة متعلق و مشروط به او, 

صفحه 207:
رابطة فرد با زمین رابطة فرد با زمین بر دو نوع است : تمليكي و تصرفي. و رابطة تصرفي بر دوگونه است : ابتدايي و انتفاعي. 

صفحه 208:
مالکیت جمعي و دولتي در جوامع شرقي در جوامع شرقي از جمله در ايران» مالکیت ارضي بیشتر به صورت دولتی.یا جمعی,و قبیله ای بوده وزارعان عق تصرف وانتقاع داشتند: 

صفحه 209:
مالکیت ارضي از لحاظ شیوه انتقال به دولت اسلامي مالكيت:ارضى از تقلرشيوة انتقال به-دولت اسلامی ,عبازت بوده اه از اراضي مفتوح عُنوه. في. صلحي و عقدي. طوعي و دعوتي. 

صفحه 210:
اراضي مفتوح غنوه اراضي مفتوح عُنوه. زمينهايي هستند كه مسلمانان آنها را از راه قهر و غلبه از غير مسلمانان كرفته اند. 

صفحه 211:
اراضي في اراضي في به زمينهايي اطلاق مي شود که در دورة فتوحات اسلامی, ساکنانشان آنها را رها کرده و گریخته‌اند. 

صفحه 212:
اراضي صلحي و عهدي اراضي صلحي و عهدي زمينهايي هستند که سکنه آنها نه اسلام آورده‌اند و نه در برابر سپاه اسلام مقاومت کرده‌اند. بلکه پذیرفته اند که با صلح و صفا در حمایت دولت اسلامی زندگی کنند. 

صفحه 213:
اراضي طوعي و دعوتي اراضي طوعي و دعوتي زمينهايي هستند که سكنة آنهاء بدون جنگ با سپاهیان اسلام. دعوت اسلام را با رغبت پذیرفته‌اند. 

صفحه 214:
انواع اراضي از لحاظ بهره برداري كشاورزي از نظر بهره برداري كشاورزي, اراضي به دو دستة ‎OUT‏ ( طبيعي, عارضي ) و مسوات ( اصلي. عارضي ) تقسیم مي شوند. 

صفحه 215:
انواع اراضي از لحاظ روابط ملكداري از نظر روابط ملكداري. اراضي به سه دستة دولتي. عمومي ( مالکیت امت. مالکیت توده )۰ و اراضي خصوصي ( مالکیت فرد مالکیت جمع ) تفسیم مي‌شوند. 

صفحه 216:
انواع مالکیت ارضي در دوره پیش از اصلاحات ارضي هر ‎has Bjgo‏ اززاصلاحات ازنی:انواع مالکی ی ارضي در ایران عبارت بودند از خالصه, اختصاصي. وقفيء اربابي. خرده مالكي. سرمایه داري ارضي. 

صفحه 217:
املاك خالصه املاك خالصه ( دولتي یا ديواني ) از سوي دولت به افراد معيني براي زراعت یا استفاده از عواید داده مي شد. 

صفحه 218:
‎SLI‏ اختصاصي ‏املاك اختصاصي ( سلطنتي ). ملك خاص ‏خلیفه. سلطان یا شاه و خاندان او شمرده می شد. 

صفحه 219:
تعریف وقف وقف يعني حبس مال و تسبیل منافع آن. يعني باید عين مال از نقل و انتقال مصون ‎wiley‏ تا موقوف علیه از منافع آن استفاده کند. 

صفحه 220:
انواع وقف وقف بر دو نوع است : در وقف خاصء موقوف علیه محصور است ؛ و در وقف عام» موقوف علیه غیر محصور است. 

صفحه 221:
املاك اربابي املاك اربابي به شيوة ارباب و رعيتي اداره مي شد. و رعیت؛ علاوه بر بهره مالکانه. عوارض و بیگار هم به مالك مي داد. 

صفحه 222:
خرده مالكي خرده مالکی همان بهره برداری خانوادگی است که خانوادة روستایی به کمك اعضای خود و در مواردي به کمك چند کارگر روزمزد زمین را زراعت مي کند. 

صفحه 223:
سرمایه داری ارضی سرمایه داري ارضي. شيوه اي از مالکیت و بهره برداري ارضي است كه به دنبال از ميان رفتن تدريجي روابط ارباب و رعيتي يديد آمد. 

صفحه 224:
فصل سیزدهم. اصلاحات ارضی در اين فصلء با تعريف اصلاحات ارضي» علتها و مراحل و نتایج اصلاحات ارضي در ايران آشنا مي شويد. 

صفحه 225:
تعاریف اصلاحات ارضی اصلاحات ارضي عبارت است از دگرگوني و نوسازي قواعدو رويه هاي كشاويزي به منظور هماهنگ كردن نظام زمينداري با لازمه هاي كلي توسعة اقتصادي. 

صفحه 226:
معاني دیگر اصلاحات ارضي غبارت‌اند از تغییو شیوة تولید. تجدید و تعدیل مالکیت زمین. مداخلة دولت. تقسیم اراضي مزروعي» دگرگوني اساسي در نهادهاي روستايي. 

صفحه 227:
الصا تس انیم انقالات آزهتی منهوم اصلاحات ارضي. با مفاهیم تغییرات ارضي و انقلاب ارضی متفاوت است. 

صفحه 228:
تفاوت اصلاحات ارضی و تغییرات ارضی در اصلاحات ارضی. دولت به صويت يك عامل فعال در تغییر توازن نیروها شرکت مي کند. اما تغییرات ارضي. بدون دخالت دولت پیوسته در حال وقوع است. 

صفحه 229:
انقلاب ارضي در انقلاب ارضي. علاوه بر بازستاندن اراضي از مالکان بزرگ و واگذاري آنها به دهقانان بي زمیین و کم زمین. اقدامات اجتماعی- اقتصادي گسترده اي هم صورت مي گیرد. 

صفحه 230:
هدف اصلاحات ارضی هدف اساسی اصلاحات ارضی. برقراری عدالت اجتماعی و مساوات است. لذا. دو وظیفه بر عهده دارد : توزیع مجدد درآمد و ثروت؛ بالا بردن بهره وري تولید. 

صفحه 231:
موارد شمول اصلاحات ارضی در ایران» اصلاحات ارضی, آن دسته از بهره برداریها را در بر مي گرفت که به شيوة ارباب و رعيتي اداره مي‌شد. موارد شمول در مراحل مختلف متفاوت بود. 

صفحه 232:
موارد استثنای اصلاحات ارضی اصلاحات ارضي ایران شامل خوش نشینها ( روستاییان فافد نسق زراعي )» زمينهاي ماشيني ( تا 500 هكتار )» شاليزارهاء باغهاء قلمستانها و باغها و اراضي مزروعي حاشية شهرها نمي‌شد. 

صفحه 233:
شقوق اصلاحات ارضي در ایران شقوق اصلاحات ارضي در مراحل سه گانة اجراي آن عبارت بودند از فروش: تفسیم. و اجاره زمین. خرید نس زارعان و تشکیل واحد سهامي زراعي. 

صفحه 234:
مراحل اجراي اصلاحات ارضي اضلاحات ارضی در سنهمرحله جرا شنده است :عرحله اول از سال 1 مرحله دوم از سال ۰1343 مرحله سوم از سال 1347. 

صفحه 235:
مرحله اول در مرحلة اول. حدود مالکیت اراضي به يك ده شش دانگ یا شش دانگ از چند ده مختلف محدود شد. 

صفحه 236:
مرحله دوم مرحله دوم شامل خرده مالکانی می شد که تا شش دانگ زمین داشتند. اساسیترین شقّ مورد استفاده در این مرحله, شق اجاره بود. 

صفحه 237:
مرحله سوم هدف از اجراي مرحله سوم. تبدیل ترتیبات موجر و مستأجري مرحلة دوم به مالکیت بود. 

صفحه 238:
علل اصلاحات ارضي علل اصلاحات ارضي ایران به دو دستة خارجي و داخلسي تقسیم مي شوند. 

صفحه 239:
علل خارجی اصلاحات ارضی شرایط جهاني. شرایط منطقه اي و منافع جهانخواران از علل خارجي بودند. 

صفحه 240:
عوامل داخلی اصلاحات ارضی عوامل داخلي عبارت بودند از عقب ماندكي نظام ارباب- رعيتي» شرایط تاريخي و استراتژيك کشور: رشد سرمایه داري وابسته و تقویت پایه هاي حکومت. 

صفحه 241:
نتایج اقتصادي اصلاحات ارضي نتایج اقتصادی اصلاحات ارضي عبارت بودند از گسترش شیوة تولید خرده مالکي و شيوة تولید كشاورزي تجاري» روي آوردن سرمایه هاي مالکان به صنایع. گسترش روابط پولي. 

صفحه 242:
نابرابري در توزیع زمین؛ تقسیم شدن زمينهاي زراعي به قطعات خرد. بالا رفتن موقتي قدرت خرید زارعان» و تضعیف كشاورزي از دیگر نتایج اقتصادي اصلاحات ارضي بود. 

صفحه 243:
ود 5/47 درصد از جمعیت روستايي که قبل از اصلاحات ارضي محرومیت بيشتري داشتند. هیچ نفعي از توزیع زمین نبردند. 

صفحه 244:
جه ‎eh)‏ ‏مين ‎no) CSL,‏ 2° از نان إش نشي خو مان موق ته از گذت wd. ۵ pe ‏بهر‎ ‏ي از زمین ب‎ ‏مساوي‎ ‎8 ‏طور‎ ‏به‎ ‏ق نیز ب‎ ‏صاحب نسق‎ ‏فراد‎ ‎| 

صفحه 245:
نتایج اجتماعي اصلاحات ارضي نتایج اجتماعي اصلاحات ارضي عبارت بودند از تغییر سازمان جمعي تولید. مهاجرت روستاییان به شهرها و افزايش حاشیه نشینی» تغییر در نحوه اتخاذ تصمیم. 

صفحه 246:
نتایج سیاسی اصلاحات ارضی نتایج سياسي اصلاحات ارضي از این قرار بودند : از بين رفتن طبقه بزرگ مالك در روستاها. تغییر در ساخت قشربندي روستاهاء بي علاقه شدن خوش نشینان. 

صفحه 247:
فصل چهاردهم. توسعه, توسعة روستايي و تنگناهاي آن در اين فصل با تعریف و مفهوم توسعه, توسعة روستايي و موانع و تنگناهاي آن آشنا مي شوید. 

صفحه 248:
تعریف توسعه توسعه در اصطلاح عام به شكفتكي تدريجي, بازتر شدن اجزاي هر جيزء رشد چيزي که در نطفه مکنون است. اطلاق مي شود. 

صفحه 249:
ابعاد مفهوم توسعه مفهوم توسعه را مي‌توان از دو دیدگاه و در دو بُعد تعریف کرد : فلسفي- نظري و عيني- کاربردي. 

صفحه 250:
مفهوم فلسفي- نظري توسعه توسعه در مفهوم فلسفي- نظري: روندي است خود جنب از حالت پایین و ساده به حالت بالاتر و پیچیده تر. که كرايشهاي دروني و ماهیت پدیده ها را نشان مي دهد. 

صفحه 251:
مفهوم عيني- كاربردي توسعه تسوسعه در منهوم عيني- كاربردي. علاوه بر افزایش میزان تولید و درآمد. شامل دگرگوني اساسي در ساختهاي نهادي. اجتماعي, اداري و فرهنگي است. 

صفحه 252:
توسعه در مفهوم عيني- كاربردي. سوگيريهاي عموم مردم ( عادات. رسوم و عقاید ) را هم دربرمي گیرد. 

صفحه 253:
نظرية توسعه یکپارچه در نظرية تسوسعه یکپارچه. اکثر تهیدستان محور توسعه محسوب مي شوند. و توسعه. براي توده ها يعني اکثر مردم است و به وسیله آنها انجام مي گیرد. 

صفحه 254:
در نظرية توسعه یکپارچه. توسعه يك روند بنيادي تحول اقتصادي, اجتماعي, سياسي و فرهنگي است. با ساخت و خود انسان ارتباط دارد و مسئله اي بومي است. 

صفحه 255:
اهداف توسعه اهداف توسعه در مفهوم نوین آن عبارت اند از تأمین اعتماد به نفس مردم. کاهش فقر و ب بيكاري, تعدیل ثروت و درآمد. و افزایش رفاه اجتماعي. 

صفحه 256:
تأمین شرایط مشارکت مردم. تأمین آزاديهاي اجتماعي بیشتر بسط دموكراسي. بازسازي منش مستقل انسانی از اهداف دیگر توسعه هستند. 

صفحه 257:
عقب ماندگی روستاها نشانه هاي کم توسعگي و عقب ماندگي روستاها عبارت اند از جواني جمعیت. پایین بودن سطح درآمد. بهداشت. تغذیه و امید زندگي. 

صفحه 258:
جامعه شناسي توسعة روستايي موضوع جامعه شناسي توسعه روستايي عبارت است از بررسي علل عقب ماندگي اقتصادي. اجتماعي و فرهنگي محیط روستايي و تعیین انگیزه‌ها و زمينه‌هاي مشارکت روستاییان در عمران محیط خود. 

صفحه 259:
اهداف برنامه های توسعة رو اه‌داف برنامه هاي توسعة روستایی عبارت اند از آگاه سازي روستاییان. جلب مشارکت. هماهنگي و همياري آنان؛ توسعه و بهبود مدیربت روستايي و ایجاد نظارت اجتماعي به وسیله آنان. 

صفحه 260:
موانع توسعة روستايي موانع و تنگناهاي توسعة روستايي عبارت اند از شرایط طبيعي. جغرافیایی و موقعیت استراتژيك؛ عوامل جمعيتي؛ اجتماعي و سیاسی؛ شرایط اقتصادي و زیربنای يژگيهاي فرهنگي- رواني. 

صفحه 261:
موانع طبيعي عوامل طبيعي و اقليمي. پراكندگي روستاهاي کشور تفاوت استعدادهاي مناطق مختلف و کمبود زمین زراعي از موانع توسعه روستايي هستند. 

صفحه 262:
موانع جمعيتي موانع جمعيتي عبارت‌اند از بالا بودن نسبت جمعیت شاغل در كشاورزي, بيسوادي جمعیت. پایین بودن سطح آموزش حرفه اي و بهداشت. مهاجرت به شهرها. 

صفحه 263:
موانع سياسي- اجتماعي موانع سياسي- اجتماعي عبارت اند از تنوع مالکیت. روابط اجتماعي. و نوع بهره برداري ( اربابي و سرمایه داري ). 

صفحه 264:
موانع اقتصادي تنگناهاي اقتصادي عبارت اند از کمبود راههاي ارتباطي. کمبود كمك رسانی به روستاهاء خشك شدن قناتهاء عدم یا کمبود تسهیلات ( شبکه هاي آبرساني تسطیح. زهكشي و 6.۰۰. 

صفحه 265:
سنتي بودن شيوه هاي توليد و تعدّد آنهاء فروپاشي تولید سنتي. عدم حمايت از تولید کننده. بسط روابط سرمایه داري و مشکلات فني تولید از دیگر موانع اقتصادي توسعة روستايي است. 

صفحه 266:
موانع فرهنگي- رواني عوامل فرهنگي- رواني. مانند سنت گرايي. محافظه كاري. مخالفت با نوآوري و سرنوشت گرايي از موانع برنامه‌ريزي توسعه و اجراي پروژه‌هاي عمراني تلقي مي شوند. 

صفحه 267:
زمينه هاي توسعة رو زمينه ها و انكيزه هاي لازم براي رشد و توسعة روستايي مستلزم حل مسائل ارضيء دهقاني و توليد كشاورزي است. 

صفحه 268:
مسئله ارضی مسئله ارضي. با نحوة تصرف زمین زراعي» طبقات بهره برداري و اصلاحات ارضي ارتباط دارد و حل آنها به برنامه ريزي دقیق مديريتي نیاز دارد. 

صفحه 269:
مسئلة دهقاني در مورد مسئله دهقاني. مي توان از قشربندي روستاييان» طبقات اجتماعي در روستاها و نقش و عملكرد آنها سخن كفت. 

صفحه 270:
مستله تولید كشاورزي حل مستّله تولید كشاورزي مستلزم توجه به بهره وري تولید. میزان عملکرد کیفیت و کمیت زمین و استفاده از ماشین آلات و نهاده های کشاورزی است. 

صفحه 271:
فصل پانزدهم. برنامه ريزي توسعة روستايي در اين فصل با مفهوم و تعریف برنامه ريزي؛ سطوح آن و زمينه هاي برنامه ريزي توسعة روستايي آشنا مي شوید. 

صفحه 272:
ضرورت برنامه ريزي بيني و برآورد نيازهاي کوتاه مدت. ميان مدت و بلند مدت و برنامه ريزي براي تأمين اين نيازها از ضروريات هر كشوري محسوب مي شود. 

صفحه 273:
تعریف برنامه ريزي برنامه ريزي فعاليتي است جمعي که در ضمن آن. تولیدکنندگان کشور با در نظر گرفتن قوانین عيني اقتصادي و مشخصات توسعة اجتماعي, هدفهاي هماهنگ در تولید و مصرف تعیین مي کنند. 

صفحه 274:
دستورالعمل اقتصادی دستورالعمل اقتصادي در کشورهاي مبتني بر اقتصاد بي برنامه اجرا مي شود و گاهي برنامه ريزي ارشادي نیز خوانده مي شود که برنامة کامل و جامعي نیست. 

صفحه 275:
ايط برنامه ریزی شرايط برنامه ريزي عبارت اند از آماده بودن زمينه هاي اجراء تبعيت روند توسعه از نيازهاي جامعه. وجود بهره وري منطقي در سطوح آن. توجه نهايي برنامه به پیشرفت و تعالي جامعه. 

صفحه 276:
سطوح برنامه ريزي برنامه ريزي براي توسعه در سه سطح انجام مي شود : ملي؛ منطقه اي و محلي. 

صفحه 277:
برنامه ريزي در سطح ملي برنامه ريزي براي توسعه ملي در سطح مركزي و در کل کشور انجام مي گيرد. 

صفحه 278:
برنامه ريزي در سطح منطقه اي برنامه ريزي منطقه اي در بخشي از يك کشور و در شرایطی انجام می شود که منطقه دچار فقر باشد. منابع مهمي داشته و یا با مشکل خاصي مواجه باشد. 

صفحه 279:
برنامه ريزي در سطح محلي ‎Gow‏ برنامه ريزي براي توسعه محلي. استفادة حداکثر ‏از منابع موجود. مهارتها و استعدادهاي محلي است. 

صفحه 280:
زمينه هاي برنامه ريزي توسعة روستايي زمينه هاي برنامه ريزي براي توسعة روستايي در سه بخش دولتيء خصوصي و تعاوني امكان يذير است. 

صفحه 281:
بخش دولتي بخش دولتي در کشاورزي شامل واحدهاي پيشرفتة کشت و صنعت یا موسسات ماشینی است. 

صفحه 282:
بخش تعاوقي بخش تعاوني در حالت كي به صورت تشکله اي دولتي- مردمي یا شوراهاء تشگلهاي سياسي- صنفي يا اتحادیه هاء و تشگلهاي تولیدی- مصرفی یا تعاونیها است. 

صفحه 283:
شورا شورا. عبارت است از شکل مداخلة سازمان یافته و مشارکت آگاهانه توده هاي مردم در ادارة دم و کراتيك امور جامعه و تصمیم گيري پیرامون آنچه مربوط به سرنوشت آنهاست. 

صفحه 284:
اتحادية دهقاني اتحاد بة دهقاني. تجمع و تشکل آزاد صنفي- سياسي افراد و گروه هاي دهقانان براي دستيابي به آرمانها و خواستهاي مشترك قانونتي آنهاست. 

صفحه 285:
تعاونیها تعاونيها. سازمانهاي مردمي ويژه‌اي هستند که كروهي از افراد براي نيل به هدفهاي مشترك اقتصادي و اجتماعی خود. داوطلبانه تشکیل می دهند. 

صفحه 286:
تعاونیها. در حال حاضر. مهمترین نهاد ضروري روستايي و عشايري براي احياي كشاورزي و دامداري کشور محسوب مي‌شوند.