جشن های باستانی ایران

جشن های باستانی ایران

اسلاید 1: جشن های ایران باستان محمدرضا مستاجران

اسلاید 2: جشن‌های ایران باستان به جشن‌های ایران در دوران ایران باستان اشاره دارد. جشن‌های بزرگ ایرانیان باستان عبارت بودند از: نوروز، مهرگان، جشن های آتش، گاهنبارها و جشن فروردگان که در خلال هر یک از این جشن‌ها مراسم و جشن‌های وابسته‌ای نیز برگزار می‌شده‌است.واژهٔ جشن فارسی گرفته شده از ((یسن)) Yasna)) اوستایی است، به معنی ستایش و پرستش، جشن با سکون حرف دوم در ایران به همان معنی عید است که زرتشتیان نیز به همین مفهوم و معنی آن را بکار می‌برند. هدف از برگزاری این همه جشن‌ها و گردهمایی‌ها نزدیکی افراد جامعه و موانست آنان و تمرکز نیرو و اتحاد و اتفاق بوده‌است.واژهٔ جشن که امروزه به جای عید و ایام خوشی بکار می‌رود، در قدیم برای اطلاق مراسمی بکار می‌رفت که آیین‌های دینی را با سرور و شادمان توامان سازند، به عبارت دیگر، جشن یعنی ستایش و پرستش دینی همراه با سرور و شادمانی.

اسلاید 3: فلسفهٔ بزرگداشت جشن‌هادر فرهنگ ایران کهن، علت آفرینش آدمیان، رواج نیکی محض نه تنها در دنیای زمینی، بلکه در همهٔ کائنات است؛ بنابراین، انسان ایرانی، وظیفه‌ای بس سنگین بر عهده دارد و برای تأمین آرامش جهانی، بایستی پیوسته برضد قوای زشتی در تلاش و کوشش باشد. جهان ناپایدار کنونی، یک گذرگاه است و آدم از جهان آغازین بخاطر وظیفه‌ای که به وی محول گردیده بایستی از این گذرگاه بگذرد و به سوی جهان پایدار و ابدیت خویش برود. چون در این گذرگاه نیروهای اهریمنی کمین کرده‌اند، وظیفه او جنگ در مقابل سپاهیان اهریمنی است.هر انسان، سوارکاری پیکارگر است و ابزار او در این میدان کارزار پارسایی و شادمانی است. ایرانیان برای چیرگی بر قوای اهریمنی خود را به دو چیز نیازمند می‌دانستند، یکی از آندو، بدن و بازوانی نیرومند بود که گفته‌اند:ز نیرو بود مرد را راستی ز سستی کژی آید و کاستی دیگری اراده‌ای قوی و روحی استوار و مقاوم با ایمان به شکست نهایی پلیدی‌ها و پیروزی قوای نیک. برای دست‌یابی به بخش دوم، یعنی روانی شاداب و سالم، وسایل چندی داشته اند که یکی از آن‌ها ترتیب‌دادن جشن‌های متعدد فصلی در طول سال بوده‌است که به مناسبت‌های گوناگون برپا می‌داشتند. مردم در این جشن‌ها شرکت می‌جستند و به وسیلهٔ تفریحات سالم و عیش و سرور و دست افشانی و آتش‌افروزی و پایکوبی روان افسرده را شادابی می‌بخشیدند و خستگی‌های فکری و جسمی را از تن و روان خویش می‌زدودند و خویشتن را برای کارهای سنگین روزهای پس از جشن آماده می‌کردند. از میان جشن‌های بسیار ایران باستان جشن نوروز از همه مهمتر بوده‌است و با تفصیل بیشتری برگزار می‌گشته است.

اسلاید 4: گاه‌شماری در ایران باستانگاه شمار به معنای همان تقویم است.در ایران باستان گاهشماری‌های گوناگونی رواج داشته ‌است. در زمان ساسانیان دو نوع گاه‌شماری معمول بود.نخست سال عرفی یا شمسی ناقصه یا سال سیار یا همان گاه شماری اوستایی نو بود که در این گاه‌شماری هر سال دوازده ماه دارد و هر ماه درست ۳۰ روز. این ۳۰ روز دارای ۳۰ نام مشخص و ویژه می‌باشد. نام‌ها از آن امشاسپندان و ایزدان است اما پنج روز باقی می‌ماند. این پنج روز پس از آخرین روز از ماه اسفند اضافه می‌شده که پنجه، پنجه دزدیده، خمسه مسترقه یا اندرگاه خوانده می‌شود و هر روزی را نامی ویژه است. این پنج نام از پنج بخش گات ها یا سرودهای زرتشت برگزیده شده‌است. همچنین دوازده ماه اوستایی نیز دارای دوازده نام است، منتخب از نام‌های امشاسپندان و ایزدان که با دوازده نام از ۳۰ اسم روزها، مشترک است.دیگری سال ثابت یا گاه شماری بهیزکی بود که در آن کبیسه، هر ۱۲۰ سال گرفته و حساب می‌شد و نوروز و سال شمسی در هر دور ۱۲۰ سال در جای خود قرار گرفته و ثابت می‌ماند و هیچ‌گاه آغاز سال بیش از یک ماه جلو نمی‌افتاد یا چند روزی عقب نمی‌ماند و اغلب حتی الامکان می‌کوشیدند که آغاز سال را در محل نجومی خود نگاه دارند. اما حسن تقی زاده نظر دیگری در مورد زمان برپایی نوروز در دوران ساسانی دارد و نوشته است، در عهد ساسانیان نوروز، یعنی روز اول سال ایرانی و اول فروردین‌ماه چنان‌که در زمان ما معمول است.

اسلاید 5: روزهای همنام با دوازده ماه و جشن‌های ماهانهنام‌های دوازده‌گانه ماه‌ها با دوازده نام از اسامی روزها، مشترک هستند. در مثل فروردین نخستین ماه سال و آغاز بهار است در حالی که روز نوزدهم هر ماه نیز فروردین نامیده می‌شود یا اردیبهشت دومین ماه و سومین روز ماه نیز به‌شمار می‌رفته‌است. بدین شیوه هرگاه نام روز و ماهی موافق می‌افتاد، آن روز را جشن می‌گرفتند و از این رهگذر دوازده جشن در سال که بهتر است آن‌ها را جشن‌های ماهانه بنامیم، پدید می‌آمد. این جشن‌ها در جدول زیر نمایان است:نام جشن تاریخ روز و نام روزنام ماهجشن فروردگانروز نوزدهم، روز فروردینفروردین1جشن اردیبهشتگانروز سوم، روزاردیبهشتاردیبهشت2جشن خردادگانروز ششم، روز خردادخرداد3جشن تیرگانروز سیزدهم، روز تیرتیر4جشن امردادگانروز هفتم، روز امردادامرداد5جشن شهریورگانروز چهارم، روز شهریورشهریور6جشن مهرگانروز شانزدهم، روز مهرمهر7جشن آبانگانروز دهم، روز آبانآبان8جشن آذرگانروز نهم، روز آذرآذر9خرم روزروز یکم، روز هرمزددی10جشن بهمنگانروز دوم، روز بهمنبهمن11جشن اسفندگانروز پنجم، روز سپندارمذسپندارمذ12

اسلاید 6: اردیبهشتگاناردیبهشتگان یا گلستان‌جشن از جملهٔ جشن های آتش است. روز سوم از هر ماه به نام اردیبهشت می‌باشد و سوم ماه اردیبهشت جشن اردیبهشت‌گان برگزار می‌شد.خلف تبریزی آورده که در این روز نیک است به معبد و آتشکده رفتن و از پادشاهان حاجت خود خواستن و به جنگ و کارزار شدن است.خردادگاندر روز ششم از ماه خرداد به مناسبت برخورد نام ماه و روز مطابق معمول جشنی برگزار می‌شده موسوم به خردادگان که کوشیار گیلانی آن را عبدالبقر ضبط کرده‌است.