صفحه 1:
درس: جغرافياى ايران -- درس دوم
روش مطالعه و يزوهش در جغرافيا
صفحه 2:
در درس گذشته دانستیم که در محیط جغرافیایی» اجزا و عوامل محیطی در ارتباط با یکدیگر» عمل
می کنند؛ به همین دلیل حغرافی دانان با به کارگیری دید ترکسبی به مطالعة محبط می بردازند و
به حل مسائل آن. اقدام می کنند؛ اما سوّال این است ابزارها و شیوه هایی که به جغرافی دانان
کمک می کند تا بررسی های لازم را انجام داده و راه حل هایی مناسب پیشنهاد دهند چیست؟ آیا
تاکنون به این مسئله فکر کرده اید؟ قبل از پاسخ به این سوال لازم است که بدانیم در جغرافیا شثر
.سوال اساسی وجود دارد که جغرافی دان در بررسی های خود با آن روبه روست
صفحه 3:
شش وا سا
اين اتفاق در کجا رخ داده است؟
چه چیزی رخ داده است؟
این اتفاق در چه زمانی رخ داده است؟
چرا این اتفاق رخ داده است؟
این تفای برای چه کسانی رح داده است؟
این اتفاق چطور رخ داده است؟
+-سوال چرا؛ به علت وقوع پدیده می پردازد. «جرا اين يديده به وجود آمده است؟» (تداوم خشکسالی در سال های اخیر)
.- سژال چه موقع. به روند زمانی موضوعات می پردازد. «چه زمانی این پدیده. شدت می یابد؟» (فصل گرم سال)
سژال چه کسی یا چه کسانی. روابط متقابل انسان و محیط. مورد توجه قرار می دهد. «چه کسانی یا کدام فعالیت ها و برنامه
.های انسانی در اين يديده اثر داشته است و تأثیر آن بر محیط و انسان چیست؟» (بی توجهی به تثبیت خاک)
«-سوال چطور. به بررسی سیر تکوین و تحول پدیده می پردازد. «زمینه های به وجودآورندة این پدیده چیست؟
صفحه 4:
به خبر داده شده توجه كنيد و به سؤالات کلیدی جغرافیا پاسخ دهید
ءخبر: اتفاقی که برای یک دختر بچه افتاد
در ۱۳ نان ماه یک دختر و خانواده اش در دشتی نزدیک خاورمیانه. دچار گرما زدگی شدند؛ چون آنها در
.فصل كرما به اين دشت آمده بودند. آنها برای تفریح به این دشت رفتند و بعد از مدتی دچار این اتفاق شدند
GLa در دشتی نزدیک خاورمیانه
چه چیزی؟دچار شدن به گرما زدگی
چرا؟ چون آنها در فصل گرما به این دشت آمده
چه موقع؟ در ۲۴ آبان ماه
چه کسانی؟ یک دختر بچه و خانواده اش
چطور؟ .برای تفریح رفتند بعد از مدتی دچار این اتفاق شدند
صفحه 5:
مراحل پژوهش در جغرافیا
حس کنجکاوی انسان دربارة جهان و مسائل گوناگون آن سبب تلاش او برای کشف ناشناخته هاء شده است. امروزه
برای پاسخگویی به نیازها و سوالاتی که برای انسان به وجود می آید روش های علمی مختلفی وجود دارد. علم
جغرافیا همانند سایر علوم برای رسیدن به پاسخ مسائلی که با آن روبه رو است به تحقیق و پژوهش می پردازد و
اين مراحل را طی می کند
صفحه 6:
گام اول: طرح سوال و بیان مسئله
پژوهشگر برای دستیابی به شناخت و آگاهی از مسئله ای که در ذهنش پدید آمده است. ابتدا باید مسئلة خود را
به صورت واضح و روشن بیان کند. بهتر است صورت مسئله را به شکل سژالی نوشته و از عبارات خبری یا
جملات کلی و نامعلوم جلوگیری شود. در اين مرحله. پژوهشگر از خود می پرسد انجام این پژوهش چه اهمیتی
دارد؟ نكتة مورد توجه در این مرحله این است که پژوهشگر باید پژوهش دیگران را مورد بررسی قرار دهد؛ به
عبارت دیگر: مطالعة سابقه بسن مسئله و نتایج بژوهش دیگران. مورد نیاز بزوهشگر است او با این کار دسیت
به موضوع. اطلاعات بيشترى بيدا مى كند
مثال
عوامل مؤثر در افزايش جمعيت شهر كرج در
إدهة_اخير جيست؟
صفحه 7:
گام دوم: تدوین فرضیه
فرضیه سازی یکی از مراحل حساس پژوهش است؛ زیرا فرضیه ها در هر پژوهش, نقش راهنما را دارد و به فعالیت
هایی که قرار است انجام شود جهت می دهد. فرضیه پاسخ پیشنهادی و حدس اندیشمندانه محقق به سوال
تحقیق است. پژوهشگر با توجه به مسئلة خود. پيشنهادها و خبرهای اولیه را در چارچوب مستلة پژوهش خود
.ارائه می کند. فرضیه های پژوهشگر به میزان til تجربیات و سوابق پژوهشی در دسترس او بستگی دارد
.به نظر می رسد وجود زمینه های مناسب اشتغال» عامل افزایش جمعیت شهر کرج است
.به نظر می رسد وجود خدمات آموزشی. درمانی و تفریحی, عامل افزایش جمعیت شهر کرج است
صفحه 8:
گام سوم: جمع آوری اطلاعات
جغرافی دانان برای مطالعه و پاسخگویی به سوالات خود به اطلاعات نیاز دارند. آنها تلاش می کنند اطلاعات لازم
.را از منابع و روش های مختلفی به دست آورند
الف) روش کتابخانه ای: اين روش در تمامی پژوهش های علمی. مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی از آنها تمام
تلاش پژوهشگر در کتابخانه صورت می گیرد و در برخى ديكرء بخشی از پژوهش در آنجا انجام می شود. تصاویر
داده شده. برخی از منابع گردآوری اطلاعات کتابخانه ای را نشان می دهد که مورد استفاده جغرافی دان قرار می
.كيرد
مثال
يزوهشكر به سالنامة آمارى يك دهه مراجعه مى كند و تغييرات جمعيتى شهر كرج را مورد مطالعه قرارمى
.دهد. او با کمک عکس های هوایی و ماهواره ای رشد فیزیکی شهر کرج را طی یک دهه بررسى مى كند
صفحه 9:
گام سوم: جمع آوری اطلاعات
ب) روش میدانی: پژوهشگر در این روش برای گردآوری اطلاعات ناگزیر است به مکان مورد تحقیق برود و با
تا فراد نا مس و قاط ی امتن مور مطالعه اله كردا ورى اطلاعات برقارد در وان
او باید ابزار خود را به مکان مورد نظر ببرد. پرسش نامه. مصاحبه و مشاهده. از جمله ابزارهای گردآوری سنجش
.و اطلاعاتی اطلاعات میدانی است
مثال
و یا ای ی ار 0
ت جمعیتی به بررسی علت های پنهان تغییرات هم می پردازد
صفحه 10:
گام چهارم: پردازش اطلاعات
از جمع آوری» استخراج و طبقه بندی اطلاعات. مرحلة پردازش یعنی حذف اطلاعات غیرضروری و حفظ
.اطلاعات مرتبط با پژوهش و تجزیه و تحلیل اطلاعات آغاز می شود
مثال bos ت و درصد شاغلان در یک دهه در شهر کرج با استفاده از روش های آماری مورد
«تجزيه و تحليل قرار مى كيرد aes
كام ينجم: نتيجه كيرى وارائة ييشنهادها
در مرحلة آخرء پژوهشگر با نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات. باسخ مسئلة بزوهش را مى يابد. او ضمن
ارائة دلایل علمی و منطقى به تأييد يا رد فرضيه يا فرضيه هاى خود مى يردازد. در صورتى كه فرضيه يا فرضيه
هار كا زوفشكر رد شود يزوهشكر نبايد دلسرد شود و يزوهش خود را بيهوده يندارد. زيرا اين يزوهش به
ee 5 الال طرح دوباية آن جلوكيرى مى كند
ae آن, رابطه ای م
صفحه 11:
