دارو

صفحه 1:


صفحه 2:
استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جز توسل به گیاهان نداشت. اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آريايي می باشد و اوستا (۶۵۰۰ قم) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. به نقل از اوستا اولین پزشک ایرانی تریته پدر گرشاسب پهلوان بوده است که از کاربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته و مقام او در طب نظیر مقام ایمهوتپ (۳۵۰۰ ‎(AG‏ در مصر باستان, انقلییوس در یونان و آسکولانیوس در روم(سه رب النوع درمان) بوده است. 

صفحه 3:
قدیمی ترین گیاه دارویی در طول تاريخ ” هوم " گیاه مقدس 7 تشت بوده است. در کتابهای پهلوی هوم را سرور همه گیاهان و استفاده از آعن را باعث عمر جاويدان مى داند. تاريخ استفاده دادويى از پیاز و ادویه به ۴۵۰۰ قم و به نقل از هردوت استفاده از كياهان دارويى ميرح (01111111]011013-)). ‎Lis‏ ‎(Cinnamomu)‏ سیناموم ‎(Cinnamimum Zyianica)‏ 31 ‎Oroganum) el, = 4 (Pinpimella anisum)‏ 3 در مومیایی کردن اجساد به ۵۲۰۰ ق.م می رسد. قدیمی ترین کتاب چینی منسوب به شینون (۲۸۰۰ قبم) ۱۰۰۰ گونه دارویی را ‎ee oe‏ ۰ قم) ۶۴ گونه دارویی را کشت نموده است» در الواح سومری + چگونگی کشت گیاهان را شرح داده؛ بقراط (۷ ۳۷ ق.سم) کاربرد دارویی ۰۰ گونه دارویی را شرح داده است. ظهور دانشمندانی نظیر ‎Eee ee ee eae‏ خاندان بختیشوع سس بب گس ترش در جهان گردیدند. ‎ 

صفحه 4:
قديمى ترين کناب چینی منموب ب نون (۲۸۰۰قم) ۱۰۰۰ گونه دارویی را شرح 2 ۱ق.م) ۶۴ گونه دارویی را کشت نموده است؛ در الواح سومرى جكونكى كشت كياهان را شرح داده؛ بقراط (۳۷۷ ق.م) کاربرد دارویی ۴۰۰ گونه دارویی را شرح داده است. ظهور دانشمندانی نظیر قرط دنو سور ند ازیه هروی» اپن سیناه ابوریحان بیرونی؛ جرجانی. خاندان بختیشوع سبب گسترش این علم در .جهان گردیدند گیاهان دارویی رستنیهایی با تاریخچه جالب توجه و ممتاز هستند. علاوه بر قدمت؛ نفوذ اين گیاهان در تاریخ ادیان و ملتها بسیار شایان توجه است بطوریکه در جای جای حوادث مهم تاریخی؛ سیاسی» اجتماعی و دینی؛ اين گیاهان قرین توجه بوده و یا منجر به بروز حوادث مهمی شده اند. در بوندهشن (دایرة‌المعارف زرتشتیها) به اسامی فرشتگان اداره کننده روزهای یک ماه اشاره شده که با نام گیاهان دارویی انطباق دارد. زعفران و .نسترن از آن جمله اند 

صفحه 5:
در سوره دهر آیات پنجم و شاسو می خوانسم یک وکارانعالم در بهشت شرابی نوشند که طبعش در لطف رنگ وبوی کافور است. در تاریخ اسلام» نام بهود بنی قریظه با حوادث مهم صدر اسلام قرین است.بنی قریظه نام طایفه ای از شغل دباغي اشتغال داشت اندو از ‎“casks‏ يوست اسبتفاده:مى. كرده اثلنه امروزه مى دانيم كه تاننها كروهى از مواد موثره هستند که در رسوب پر نقش دارند و این اثر باعث خاصيت ميكروب كشىء ضد خونريزى و انقباض بافتهای مختلف می شود. بنا براین برای رسوب دادن پروتیین پوست. در دباغی مورد استفاده قرار می گرفته است. 

صفحه 6:
دارو شامل همه مواد غیر غذا است که برای تاثیر گذاری بر روی ساختمان يا عملکرد قسمتی از بدن بکار می رود و شامل همه اقلامی مى شود که برای گیری تشخیص و تسکین و درمان بیماری استفاده مى كردد وازاريشه يونانى ‎Droque‏ 4 ‎TD cles‏ گرفته شده است 

صفحه 7:
تهیه دارو سیک ام 

صفحه 8:
داروهای موجود در داروخانه 0 - داروهاعپ | نسخد 216 داروهاعی دونت سخد 60۷۳6۲ ۲6۵ 0۷۵۲ 

صفحه 9:
داروهای با نسخه Adult cold آنتی بیوتیکک ها : مقاومت دارویی به خصوص آنتی وسیع الطیف مانند » ‎Cefixime‏ Azithromycin ‎Amoxiciln «Cephalexin‏ به دلیلبصر فیسیثراز حد آنتیسیوتیکها دچار مقایست باكتريايوشدم و كارليوندارند داروهاى مغز و اعصاب ‏داروهای قلبی و عروقی ‎ 

صفحه 10:
تمامی داروها تزربه سحه ی ترریقی با ارائه نسح کورتون ها ضد درد های مخدر ترامادول داروی 0/۱6۲۱۵32010۲101۲ 

صفحه 11:
روش ‎SH‏ تجویز داروبه عوامل زبر بستكى دارد: ١-نوع‏ ياسخ مورد انتظار ۲-محل اثر دارو ۳-خواص شیمیایی دارو ۴-حالت بیماری ۵مقدار داروی موثر 

صفحه 12:
اشكال داروي بر اساس روشهای مختلف مصرف دارو اشکال داروپی گوناگون ساخته شده اند؛ ۱. روش" خوراکی : به شكل جامد مانند قرص و كيسولء به شکل مایع مانند شربت و | ۲ روش تزریق مد آمیول و وبا ۳. روش استنشاقی : مانند اسیری و بخور. ۴ روش موضعی : مانند بماب کرم قطره و شامیو. ۵ روش پوستی : مانند چسب بوستی. ۶ روش داخل رکتال : مانند اف. هر روش دارای مزایا و معایبی است مثلا روش تزر: شرایط استریل گاه دشوار ولی روشی مطمتن است . اغلب دردناک است و فراهم نمودن 

صفحه 13:
اشکال خوراکی قرصها ‎(Tablet)‏ اشکال دارویی جامد هستند که از قشرده شدن گردها و گرانلها بهوجود می آیند و شامل اشکال زیر میبشند: ترصهای قشرده شده(730 60۳0۵۲65566 که از قشردهشندن ساذه مود اریه هیه میشوند. ماد اسامنوف. (Multiple Compressed Tab). ‏قرصهای چندبارفشرده‎ إن نوع قرضها یا به صورت دولایه مجزا برروی هم فشرده شدهاند با یک قرص در درون قرص دیگر وجود دارد. علل تهیه این شکل قرص ناسازكارى شيميايى مواد داخل قرص. * باز شدن دارو در جند مرحله. * تمایز فرآورده یک کارخانه از فر آورده‌های مشابه. مانند آ.س.]. (استیکک سالیسیلیکک اسید) قرصهاى با بوشش قندى(736 (.©.5) 608660 3۲ونا5): دارو مته مركزى را با شربت بوش و بوی دارو حس و دارو در مقابل تور بو طورر ‎lowe‏ ‎ol‏ ا ‎ea gece il‏ مي و پرزحمت و وفت گیر آنها از معایب آنها است. به قرصهای 5.67 دراژه نیز گفته می‌شود. مانند ابو بروف(1]0100۳0۴0) که داروی ‎We‏ درد است. 

صفحه 14:
«Film coated (F.C.)Tab) os 56 oY ‏قرصهاى داراى يوشش‎ در اين نوع قرصها بكك لابه بليمرى نازك برروى هسته م ركزى كشيده شده است. مزآیای آن مانند 9.61 است با وت که ظاهر ره مانند ین را می توان تصف 4 Enteric coated (E.C.)Tab) clos, 2 chi ‏قرصهای‎ قرص پوشش روی قرص در ‎BRS‏ (0۳۷) اسیدی نامحلول و در اش قلیایی محلول است از اینرو اینگونه قرصها در روده باز می‌شوند. معمولا داروهایی را که در سید معده تخریب می‌شوند و یا برای معده اثر تحریکی دارند را به این شکل تهیه می کنند. همچنین با توجه به تفاوت پ‌هاش در نقاط مختلف روده می‌توان دارو ۳ طوری طراحی کرد که در قسمت معینی در روده باز شود و اثر خود را در آن ناحبه اعمال کند. مانند بیزاکودیل(9152600۷/16]) که داروی مسهل است. سولفاسالازین ‎salaziné)‏ 3ا) که در درمان کولیت زخمی کاربرد دارد. اين ها نمی توان نصف نمود. 

صفحه 15:
sublingual) 5.5 buCal cla F ‏قرصهای‎ فر آهرده‌های گوه‌ای را در پین گونه و 7 واره قرار می‌دهند و فرآورده‌های ۰ را در زیر زبان قرار می‌دهند. در ابران شکل بو کال (گونه‌ای) موجود نیست. این اشکال دارویی برای موادی به کار می‌روند که با در اسید معده ناپایدارند» يا جذب کمی از روده دارند و یا توسط آنزیمهای دستگاه گوارش و کبد به طور وسیعی بی‌اثر می‌شوند. ایو سو راید (50507006) که داروی ضد آنژین صدری است. نمونه‌ای از قرصهای زیر زبانی است. قرصهای جویدنی(61۱6۷۷/016): قرصهایی هستند که باید در هنگام مصرف جویده شوند. عموماً دارای موادی هستند که مزه خوشایندی دارند. داروهایی را به این شکل می‌سازند که حتما بايد در معده و یا در هنگام ورود به روده کاملا باز شده باشد. مانند قرصهای ضد اسید و داروی مندازول (۱۷6۵06۲۱032016) که یک داروی ضد کرم است 

صفحه 16:
(effervicent tab) otig> ckeo 3 قرصهای جوشان» قرصهایی هستند که در داخلشان اسيد تارتريكك» اسد ستر یک و کرینات سدیم‌بی وجود دارد ودر اثر مجاورت پا آب گاز دی ا کسید کرین (6(2/)) آزاد می‌کند. ۲()ن) آزاد شده علاوه بر متلاشی كردن قرص سبب ایجاد مزه مطلوب و پوشیده شدن مزه نامطلوب بخصوص مزه شوری فرآورده می‌شود. قرصهای جوشان برای ترغیب کود کان به مصرف خن کی ی له هو وا مسب لم تابهار يا مى توان به اين شكل تهيه كرد و سپس در هنگام مصرف به صورت محلول در آورد ماد فرص ‎die‏ ونامن. قرصهای جوشان شديداً به رطوبت حساس هستند. از اینرو باید آنها را در قوطی حاوی دارو نگهداری کرد و تا از قبل از مصرف نباید آنها را از جلد در آورد 

صفحه 17:
Sustained Rel ‏ته ره‎ 5 ustaine elease) 3) ‏صسهاي بوسته‎ قرصهای پیوسته رهش يا طولاني اثر فرصهایی هستند که به واسطه اعمالی که روی آنها انجام شده است. فر آورده خود را در مدت زمان طولانی تری آزاد می کنند. مزایای این دارو عبارتست از: ۶ کاهش دفعات مصرف دارو *افزایش رغبت بیمار به مصرف * كاهش عوارض جانبى *به صرفه بودن از نظر اقتصادى لازم به تذكر است كه هر دارويى را نمىتوان به اين شكل توليد كرد ويا هر بقع ا حي امن شل دراورند ماه توقای طوانی | 

صفحه 18:
قرصسهای دارای سک شیار و دو شیار ‎«Scored & Double scored Tab )‏ قرصهای یک شیاری و دو شیاری قرصهایی هستند که به ترتیب برروی آنها یک شیار و دو شیار کشیده‌اند. قرصهای فوق را می‌توان با قرار دادن چاقو و وارد کردن فشار به ۲با ۴ قسمت تقسیم کرد. مانند دیگو کسین (0100261۲0]) که در بیماران قلبی استفاده می شود 

صفحه 19:
شربتها ۲1۵ /51)) فرآورده‌هایی مايع تغليظ شده حاوی شکر و یا مواد جانشین ین فرآورده‌های خوراکی بخصوص برای و همچنین جگال._ زیاد مایع حس نمی‌شود. باانکه شکر پرمصرف‌ترین کننده در تهیه شربت می‌باشد. اما در مواردی از مواد شیرین کننده دیگری نظیر دکستروز سوربيتول» كليسيرين» ساخارین وهیدرو کسی اتیل سلولز نیز استفاده می‌شود. علاوه بر شکر سه ماده اول پس از ورود به بدن در نهایت به گل و کز تیدیل می‌شوند (مواد ‎(Glucogenic‏ 52 حالیکه دو ماده آخر چنین خاصیتی را ندارند. (01۱6096۳16) 0۲). استفاده از شربتهای حاوی مواد 21160961016) برای افراد مبتلا به دیابت مناسب نیست. مانند شربت و تامین‌مولتی. 

صفحه 20:
الگز برها الگزیرها محلولهای خورا کی و شیرین‌شده هیدروالکلی می‌باشند. در این فر آورده‌ها با استفاده از الکل سبب حل شدن موادی می‌شوند که در آیب نامحلول یا کم محلول و در الکل محلول است. میزان الکا الگزیرها بسته به نوع ماده موثره متفاوت است. به علت وجود الکل در فرآورده» باید در ظرف حاوی فرآورده کاملا محکم بسته شود و فرآورده باید دور از حرارت باشد. الگزیرها در مقایسه با شربت‌ها ‎S|} 4‏ دارای شیرینی و جگالی کمتری دارند. مانند الگزیر دیفین‌هیدرامین (۵۲۵۳۳۱۳6 ۳۱۷ ۱10۱۷۲ 

صفحه 21:
سوسپانسیون‌ها[ویرایش] سوسپانسیون‌ها از مخلوطهای ناهمگن مایم می‌باشند که در آنها یک ماده جامد نامحلول در آب پراکنده شده است. سومپانسیون‌ها گاه آماده هستند و گاه در هنگام مصرف فرآورده تهیه می‌شوند. علل تهیه مواد به صورت سومپانسیون عبارتست از: مزه نامطلوب یک ماده در حالت نامحلول بسیار ناچیز است. برخی مواد در حالت محلول ناپایدار هستند اما در حالت سوسپانسیون پابدار هستند. برخی مواد را نمی‌توان در حلال مناسب حل کرد اما با تهیه سومپانسیون آن‌ها می‌توان یک فرآورده مایع را تهیه کرد. سوسپانسیون‌ها را باید در ظرف دهان گشاد که در بالا دارای فضای خالی باشد (برای بهتر مخلوط شدن فراورده در هنگام تکان دادن به دور از يخ زدكىء نور و حرارت زياد نكهدارى شود. مانند آلومينيومام جىاس ‎(AIMQ.S)‏ كه به صورت سوسيانسيون آماده در دسترس است. آموكسىسيلين (به انگلیسی: ۲۵۱6|1۳ كه به صورت يودر براى تهيه سوسيانسيون در دسترس است: 

صفحه 22:
پودرها 0۷۷06۲ پا گردها ذرات. ریز يكك ماده داروبي هستند که فعاليت خاصى برروی آنها انجام نگرفته است. پودرها را گاهی برای زأير اع تتصرف در ماد يع حل می کنند. از معایب این روش مصرف ‎Ng‏ عدم أمكان بوطائدن ملعم :دارو وعدم حفاطت دار درابرائر عوامل نايايدار كننده مثل رطوبت و اكسيزن را نام برد. همجنين پودرهایی که به آب دوستی زیادی ندارند نمی‌توان به راحتی در آب حل نمود. مثالی. از این مورد مانند داروی سولفات باریم که یک داروی حاجب می‌باشد. 

صفحه 23:
کپسول کپسولها پوسته‌های ساخته شده از ژلاتین هستند که ماده دارویی را می‌توان در آنها جای داد. ‎ee ee ee oe‏ رز کپسولها جای داد. بر ساخت, کیسولها به دو وع سخت 6 و رم ‎Soft Gelatine‏ می‌شوند. ژلاتیین پوسته کپسول:قر لب سرد نامحلولاست اما مين توانداقا ده برابر وزنخوة لب جقاب کند. از اين‌رو در مجاورت با مایعات دهان خیلی سریع نرم ولیز می‌شود و به همین دلیل بلع آنها اسانتر از قرصها می‌باشد. ژلاتسن در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد ذوب می‌شود از این رو پس از بلعیده شدن در معده ژلاتیین ذوب شده وماده دارویی آن آزاد می‌شود. ژلاتین ذوب شده نیز هضم می‌شود. از انواع اع 50۴ 66۱۵11۳6 می توان‌به ۲065 06۵۲۱ و امگا ۳و ژلوفن آشاره تمود, 

صفحه 24:
کپسولها می‌توانند رطوبت محیط را به خود بگیرند و یا رطوبت موجود در پوسته را از دست بدهند. با توجه به همین مستله باید از قرازدادن کپسول امکان ناپایدار شدن فرآورده داخل کپسول نیز می‌باشد. همچنین در محیط خشک کپسول می‌تواند بسیار شکننده شود و مقداری از پودر - 2 ۰ آسن در هنگام مصرف خارج شود در نتیجه مقدارماده موثره كمترى مصرف می‌شود و هم طعم دارو حس می‌شود. کپسولها چنانچه در کنار هم قرار گیرند به یکدیگر می‌چسبند و امکان جدا کردن آنها نیست. حس نشدن بو وطعم دارو از مزایای کپسولها است. از کپسولهای سخت می‌توان به کپسول آم و کسی‌سیلین اشاره کرد. واز کپسولهای نرم می‌توان نیترو گلیسیرین و ویتامین ۸۸ اشاره کرد 

صفحه 25:
6010 ‏که دارویوبابیرقرصو کپسوللستن(5]00‎ Caplet 

صفحه 26:
فرم های تزریق دارو داروهای تزریقی یا محلول قابل تزريق» محلولی است استریل که حاوی یک یا چند ماده دارویی است و از طریق تزریق وریدی عضلانی و زیر جلدی به کار می‌رود. آمپول ها: ظروف شیشه ای هستند که جهت نگهداری داروهای تزریقی بکار می روند »این فراورده ها یکبار مصرف هستند و هنگامی که سرآمپول باز می شود بايد مصرف شود ونمی توان آنها را برای استفاده مجدد نگهداری کرد. توصیه آمپول مت وکاربامول 

صفحه 27:
۵۱ که پودریشکللست ب‌ایدبا آبسقطر مخلوط‌شود ‎Injection‏ ‏و باستی گفت: داروهای تزریقی یا محلول قابل تزریق؛ محلولی است استریل که حاوی یک یا چند ماده دارويى أست و از طریق تزریق وریدی؛ عضلانی» زیرجلدی و پا سایر راه های تزریق به کار می رود. نوع تزریق به ماهیت دارو و شرایط درمان بستگی دارد. انتخاب نوع تزریق بستگی کامل به نوع مقدار و همچنین زمان اثر دارو دارد (در مواردی که میسر باشد. هميشه راه خوراکی دارو ترجیح داده می شود). تذ کر : جزء در موراد استثنا هیچ یافته قطعی مینی بر اینکه روش تزریقی به مصرف خوراکی داروها ارجحیت دارد وجود ندارد بلکه معایبی مانند درد امکان انتقال عفونت» هزینه درمانی بالاء نیاز به افراد کارشناس جهت تزریق ؛ عدم امکان حذف دارو و در صورت تزریق بیش از حد ؛ ایجادآبسه در محل تزریق و... را نیز به همراه دارد . 

صفحه 28:
فرم موصعي ‎sololiiss Solution‏ 0 مخففآن|50 مثلبتامتازون ۲ مخففآن0 00۳02 یا 001 |66 مثلپیروکسیکام یا دیکلوفناك ۲ مخففآن غ0 | همه اينها 1001021 (جلدي )هستند يعني بر روي يوست ناحيه خاصي استفاده مي شوند. 

صفحه 29:
4 ن نوع اشکال پوستی است که به دلیل چربی بالا اثر خوبي روی پوست در برابر از ن رطوبت ايجاد مى كند. يمادها جرب بوده و به راحتى با آلب شسته نمی‌شوند و برای زخم ها و یا سطوح دارای ‎Soe Se ee‏ م هآى موضعى ظاهر جرب ترى <ارند و از جمله خصوصيات يماد هار موضعی این است كه مى توانند براى مدت طولانی تری ماده دارویی را درتماس با پوست نگهدارند . كرم : به انواع امولسیون های روغن در آب و آب در روغن تقسیم مي شوند. پایه کرم ‎ots‏ ذ ساسبی درون پوست دارده لذا در مورد داروهایی که نفوذ آنها به پوست مهم ۲ کاربرد دارد. کرم هایی که به شکل امولسیون روغن در لب هستند به راحتی يا ا شسته می شوند. یل : وقتی پایه چرب قابل استفاده نباشد به کار می رود. مثلاً در شرایطی که دارو رسانی به پوست مورد نظر پزشک باشد. پایه چرب مانع از جذب مناسب دارو می گردد و لذا از زل که پایه محلول در آب دارد استفاده می شود. لوسیون :به شکل دارویی مایعی گفته مي شود که در آن مواد بودر شده رم ونامحلول در یک حامل مایع پراکنده شده آند ‏ لوسیون های موضعی پس از مالیده شدن بر روی موضع سرت خشکک شده و لایه نازکی از ماده موثر دارویی خود را روی پوست باقی می ارند. درمواقعی که مالیدن یک فر آورده داروبی موضعی برروی نواحی وسيعي از پوست لاز: است؛ با سفاده از لوسیون ها می توان تمام نواحی مورد نظر پوست را لور یکنواخت با لایه نا زکی از فرآورده ها پوشاند 

صفحه 30:
كلا بماد ها قويتر از كرم ها هستند ولى جرب تر و مات تر هستند ولی کرم ها آب دوست هستند ولی ماد ها آب گریز هستند ‎isla es Patch‏ رکسیگار و ضد آنژیرصدری ‎ 

صفحه 31:
قطره هاي موضع خاص اشکال دارویی چشمی می پاشند. اشکال دارویی چشمی حتماًبایستی استریل باشند و ذره نباید در این اشکال وجود داشته باشد. شامل : Ophtalmic oint Stile oint Ophtalmic Drop Eye Drop قطره ها رایج ترین اشکال دارویی چشمی هستند. روش استفاده از اشکال دارویی مورد استفاده در چشم اهمیت زیادی دارد. در مصرف قطره های چشمی یکسان بودن مقدار قطره مصرفی (دوز مصرفی) و پرهیز از آلوده شدن ظرف اه ساز یی ادت. 

صفحه 32:
اشکال دارویی گوشی ‎(ear)‏ قطره های گوشی برای درمان پا پیشگیری از عفونت های گوش به کار می روند .اشکال بدون نسخه نیز وجود دارد که برای شناگران قابل استفاده است . این قطره های حاوی الکل و استیکت اسید هستند که برای حشکت کردن حفره گوش وجلوگیری از رشد قارج ها وباکتری ها بکار میروند . قطره های گوشی نباید بیش از چند دقيقه سوزش یا گزش ایجاد نمایند . اشکال دارویی بینی ‎(NOSE)‏ اشکال دارویی بینی یا به منظور اثر موضعی شامل ضداحتقان و ضدالتهاب و یا به منظور اثربخشی سیستمیک (عمومی) به کار می روند. اشکال قطرهه قلم و اسپری های بینی در اين دسته قرار می گيرند. قطره چشمی را می تواثبرای گوش یا پینی استفاده نمود ولی برعکس این مورد صادق نيست 

صفحه 33:
شياف ها ‎Vues: (SUPPOSitOry)‏ 52 شرایطی که فرد قادر به مصرف قرص یا شریت و سایر اشکال خوراکی نمی باشد نظیر مواقعی که تهوع دارد و یا برای ایجاد اثر در همان موضع؛ به کار می رود. شیاف ها دارای اثرات موضعی و سیستمیک (عمومی) هستند. شیاف ها اشکال جامدی هستند که در محل مایع شده (ذوب) وماده دارویی را آزاد می کنند. به عنوان مسهل ضد درد و ضد تب نظیر استامینوفن و آسپرین به كار مى روند. اگر به عنوان مسهل استفاده نمی شوند بهتر است پس از دفع مدفوع به کار روند تا انحلال (ذوب) و جذب آنها کامل صورت گیرد. 

صفحه 34:
تنقیه (انما) : اشکال داروبی هستند که از راه مخرج وارد روده بزرگ می شوند و معمولأبراى رفع 1 .يبوست به کار می روند نظیر محلولهای سدیم فسفات 

صفحه 35:
اشکال دارویی تنفسی - اسپری ها اشکال دارو+ تنفسى ب انواع آنروسل هاى تنفسى با دوزهاى تنظيم شده و پودرهای خشک استنشافی و نبولایزر تفسیم می شوند ام دى كي ‎(MDI)‏ از اسپری ها: هستند دارای محلول؛ سوسپانسیون یا امولسیون دارو در مخلو: از کازهای حامل که تحت فشار نگهدا نگهدادی می شوند. ‎٠‏ داروها دوذ مشخ ‎FEROS‏ اتی دارای قطر مشخص آزاد می شود. معمولاً برای به درمان آسم به کار می‌روند. ستگاهی است كه برا دارو به شکل بخا به كا بت ‎ee‏ ل ارو أى تنفسر 2 ‎CS Gea ee es cae‏ oe aye os ‏در بيمارى اهاي عقوتي ریوی شدید و حملات آسمی به ای ود‎ He محلول مایم وارد د شود و پس از تبدیل به ذوات ریز نو دهانى استتحاق مى شود. #عى تيد ويس از يليل 

صفحه 36:
Nasal spray Oral spray 

صفحه 37:
انواع قرص ها از نظر مصرف ‎-Chewable Tab‏ ‎-Effervicent Tab‏ 

صفحه 38:
بسته بندی داروها اشکال دارویی را به صورتهای مختلف بسته بندی می کنند و در اختیار بیمار می گذارند که تعدادی از آنها عبارتند از: بلیستر: ورق حاوی قرص یا کپسول از جنس پلاستیکک آمپول: ظرف شيشه ای که یک یا دو طرقش باریک شده باشد. ویال: شيشه با دربوش آلومینیومی و لاستیکی برای مصرف چندباره. تیوپ: ظرف لوله ای از جنس آلومینیوم برای بسته بندی کرم؛ پماد و .. بطركي: ظرف شيشه اى مخصوص بسته بندى فرآورده هاى مايع. 

استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان ب وده است .انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جز توسل به گیاهان نداش ت .اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای ش یمیایی و س نتزی ب ه ش دت رواج یافت . تاریخ طب در کشور ما مربوط ب ه دوره آریایی می باش د و اوس تا ( ۶۵۰۰ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است .به نق ل از اوس تا اولین پزشک ایرانی تریته پ در گرشاسب پهل وان ب وده اس ت ک ه از ک اربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطالع داشته و مقام او در طب نظیر مقام ایمه وتپ (۳۵۰۰ ق.م) در مصر باستان ،انقلبیوس در یونان و آسکوالنیوس در روم(سه رب الن وع درمان) بوده است. قدیمی ترین گیاه دارویی در طول تاریخ ” هوم” گیاه مقدس آیین زرتشت بوده است .در کتابهای پهلوی هوم را سرور هم ه گیاهان و اس تفاده از آن را باعث عمر جاویدان می داند .تاریخ استفاده دارویی از پیاز و ادویه ب ه ۴۵۰۰ق.م و ب ه نقل از هردوت استفاده از گیاهان دارویی میرح ( ،)Commiphoraکاسیا ( )Cinnamomuس یناموم ( )Cinnamimum Zylanicaآن یز (Oroganum مارجورام )Pinpimella (anisum )margoranaدر مومیایی کردن اجساد به ۵۲۰۰ق.م می رسد. قدیمی ترین کتاب چینی منسوب به شینون ( ۲۸۰۰ق.م) ۱۰۰۰گون ه دارویی را شرح داده ،ماردوکاپالیدین ( ۷۱۰ق.م) ۶۴گونه دارویی را کشت نم وده اس ت، در ال واح س ومری چگ ونگی کش ت گیاهان را شرح داده ،بقراط ( ۳۷۷ق.م) کاربرد دارویی ۴۰۰گونه دارویی را شرح داده اس ت .ظه ور دانش مندانی نظ یر س قراط ،دیوس کورید ،رازی ،هروی ،ابن س ینا ،ابوریحان ب یرونی ،جرجانی، خان دان بختیش وع سبب گس ترش این علم در جهان گردیدن د. قدیمی ترین کتاب چینی منسوب به شینون ( ۲۸۰۰ق.م) ۱۰۰۰گونه دارویی را شرح داده ،ماردوکاپالیدین ( ۷۱۰ق.م) ۶۴گونه دارویی را کشت نموده است ،در الواح سومری چگونگی کشت گیاهان را شرح داده ،بقراط ( ۳۷۷ق.م) کاربرد دارویی ۴۰۰ گونه دارویی را شرح داده است .ظهور دانشمندانی نظیر سقراط ،دیوسکورید ،رازی، هروی ،ابن سینا ،ابوریحان بیرونی ،جرجانی ،خاندان بختیشوع سبب گسترش این علم در .جهان گردیدند گیاهان دارویی رستنیهایی با تاریخچه جالب توجه و ممتاز هستند .عالوه بر قدمت ،گستره نفوذ این گیاهان در تاریخ ادیان و ملتها بسیار شایان توجه است بطوریکه در جای جای حوادث مهم تاریخی ،سیاسی ،اجتماعی و دینی ،این گیاهان قرین توجه بوده و یا منجر به بروز حوادث مهمی شده اند .در بوندهشن (دایرةالمعارف زرتشتیها) به اسامی فرشتگان اداره کننده روزهای یک ماه اشاره شده که با نام گیاهان دارویی انطباق دارد ،زعفران و .نسترن از آن جمله اند در س وره دهر ،آیات پنجم و شش م می خ وانیم “نیکوک اران عالم در بهش ت شرابی نوشند که طبعش در لطف رنگ وبوی کافور است .در تاریخ اسالم ،ن ام یهود بنی قریظه با حوادث مهم صدر اسالم قرین است.بنی قریظه نام طایفه ای از یهود بوده که در ابتدا به شغل دباغی اشتغال داشته اند و از این گیاه در فرآوری پوست استفاده می کرده اند. امروزه می دانیم که تاننها گروهی از مواد موثره هستند ک ه در رس وب پروت یین نقش دارند و این اثر باعث خاصیت میکروب کشی ،ض د خ ونریزی و انقباض بافتهای مختلف می شود .بنا براین برای رسوب دادن پروتیین پوست ،در دباغی مورد استفاده قرار می گرفته است. دارو شامل همه مواد غیر غذا است که برای ت اثیر گذاری بر روی ساختمان یا عملکرد قسمتی از بدن بکار می رود و شامل همه اقالمی می شود که برای پیش گیری تش خیص و تس کین و درمان بیماری استفاده می گردد و از ریشه یونانی Droqueبه معنای herbگرفته شده است منابع تهیه دارو سنتتیک ( صنعتی ) نیمه صنعتی طبیعی داروهاي موجود در داروخانه =Prescriptionداروهاي با نسخه =OTCداروهاي بدون نسخه =Over The Counter داروهاي با نسخه ‏Adult cold آنتي بيوتيك ها :مقاومت دارويي به خصوص آنتي بيوتيك وسيع الطيف مانند Cefixime ، ‏Azithromycin Amoxiciln ، Cephalexinبه دليل مصرف بيش از حد آنتي بيوتيك ها دچار مقاومت باكتريايي شده و كارايي ندارند داروهاي مغز و اعصاب داروهاي قلبي و عروقي تمامي داروهاي تزريقي با ارائه نسخه كورتون ها ضد درد هاي مخدر ترامادول داروي phenazopridin روش های تجویز داروبه عوامل زبر بستگی دارد: -1نوع پاسخ مورد انتظار -2محل اثر دارو -3خواص شیمیایی دارو -4حالت بیماری -5مقدار داروی موثر اشكال دارويي بر اساس روشهای مختلف مصرف دارو اشکال دارویی گوناگون ساخته شده اند؛ .۱روش خوراکی :به شکل جامد مانند قرص و کپسول ،به شکل مایع مانند شربت و الگزیر. .۲روش تزريق ◦ مانند آمپول و ویال. .۳روش استنشاقی :مانند اسپری و بخور. .۴روش موضعی :مانند پماد ،کرم ،قطره و شامپو. .۵روش پوستی :مانند چسب پوستی. .۶روش داخل رکتال :مانند شیاف. هر روش دارای مزایا و معایبی است مثال روش تزریقی اغلب دردناک است و فراهم نمودن شرایط استریل گاه دشوار ولی روشی مطمئن است . اشكال خوراكي قرصها ()Tablet اشکال دارویی جامد هستند که از فشرده شدن گردها و گرانولها به وجود می‌آیند و شامل اشکال زیر می‌باشند: قرصهای فشرده شده().Compressed Tab که از فشرده شدن ساده مواد اولیه تهیه می‌شوند .مانند استامینوفن. قرصهای چندبار فشرده شده().Multiple Compressed Tab این نوع قرصها یا به صورت دوالیه مجزا برروی هم فشرده شده‌اند یا یک قرص در درون قرص دیگر وجود دارد .علل تهیه این شکل قرص عبارتست از: •ناسازگاری شیمیایی مواد داخل قرص. •باز شدن دارو در چند مرحله. •تمایز فرآورده یک کارخانه از فرآورده‌های مشابه. مانند آ.س.آ( .استیک سالیسیلیک اسید) قرصهای با پوشش قندی(:).Sugar coated (S.C.) Tab در این شکل دارویی هسته مرکزی را با شربت پوشش داده‌اند .طعم و بوی دارو حس نمی‌شود و دارو در مقابل نور به طور نسبی محافظت می‌شود .قرصهای S.Cعمومًا دارای ظاهر زیبا و خوشرنگ هستند از این رو شایعترین اشکال داروی مسموم کننده کودکان است .ساخت پرزحمت و وقت‌گیر آنها از معایب آنها است .به قرصهای S.Cدراژه نیز گفته می‌شود .مانند ایبوپروفن ( )Ibuprofenکه داروی ضد درد است. قرصهای دارای پوشش الیه نازک (:).Film coated (F.C.)Tab در این نوع قرصها یک الیه پلیمری نازک برروی هسته مرکزی کشیده شده است .مزایای آن مانند S.Cاست با این تفاوت که ظاهر زیبایی ندارد .مانند ) Propranololاين ها را مي توان نصف كرد ( وپرانولول قرصهای دارای پوشش روده‌ای(:).Enteric coated (E.C.)Tab در این نوع قرص پوشش روی قرص در پ‌هاش ( )pHاسیدی نامحلول و در پ‌هاش قلیایی محلول است از اینرو اینگونه قرصها در روده باز می‌شوند. معموًال داروهایی را که در اسید معده تخریب می‌شوند و یا برای معده اثر تحریکی دارند را به این شکل تهیه می‌کنند .همچنین با توجه به تفاوت پ‌هاش در نقاط مختلف روده می‌توان دارو را طوری طراحی کرد که در قسمت معینی در روده باز شود و اثر خود را در آن ناحیه اعمال کند .مانند بیزاکودیل( )Bisacodyleکه داروی مسهل است .سولفاساالزین ( )Sulfa salazineکه در درمان کولیت زخمی کاربرد دارد .اين ها را نمي توان نصف نمود. گونهای() bucalو زیر زبانی(:) sublingual قرصهای ‌ فرآوردههای ‌ ونهای را در بین گون ه و آرواره قرار می‌دهن د و فرآوردههای گ ‌ ‌ ونهای) موج ود میدهن د .در ایران ش کل بوک ال (گ ‌ S.Lرا در زیر زبان قرار ‌ نیست .این اشکال دارویی برای موادی ب ه ک ار می‌رون د ک ه یا در اس ید مع ده ناپایدارند ،یا جذب کمی از روده دارند و یا توسط آنزیمهای دستگاه گوارش و میشوند .ایزوسورباید ( )Isosorbideکه داروی کبد به طور وسیعی بی‌اثر ‌ نمونهای از قرصهای زیر زبانی است. ضد آنژین صدری است‌ ، قرصهای جویدنی(:)chewable قرصهایی هستند که باید در هنگام مصرف جویده ش وند .عمومًا دارای م وادی میسازند ک ه حتمًا هستند که مزه خوشایندی دارند .داروهایی را به این ش کل ‌ باید در معده و یا در هنگام ورود به روده کامًال باز ش ده باش د .مانن د قرص های ض د اس ید و داروی مبندازول ( ) Mebendazoleک ه ی ک داروی ض د کرم است قرصهای جوشان(:)effervicent tab قرصهای جوشان ،قرصهایی هستند که در داخلشان اسید تارتریک ،اسید سیتری مجاورت با آب گاز اکسیدکربن‌دی و کربنات سدیم‌بی وجود دارد ودر اثر ک ( )CO2آزاد می‌کند CO۲ .آزاد شده عالوه بر متالشی کردن قرص سبب ایجاد مزه مطلوب و پوشیده شدن مزه نامطلوب بخصوص مزه شوری فرآورده میشود .قرصهای جوشان برای ترغیب کودکان به مصرف دارو بسیار مناسبند ‌ میتوان به این فرآوردههاییکه در محیط مایع ناپایدار هستند را ‌ ‌ ضمن اینکه شکل تهیه کرد و سپس در هنگام مصرف به صورت محلول درآورد .مانند قرص جوشان Cویتامین. قرصهای جوشان شدیدًا به رطوبت حساس هستند .از اینرو باید آنها را در قوطی حاوی دارو نگهداری کرد و تا از قبل از مصرف نباید آنها را از جلد درآورد قرص,,,,,,های پیوس,,,,,,ته رهش (Sustained Release :).(S.R.)Tab قرصهای پیوسته رهش یا طوالنی اثر قرصهایی هستند که به واس طه اعمالی ک ه روی آنها انجام شده است ،فرآورده خود را در م دت زمان ط والنی تری آزاد میکنند .مزایای این دارو عبارتست از: ‌ •کاهش دفعات مصرف دارو •افزایش رغبت بیمار به مصرف •کاهش عوارض جانبی •به صرفه بودن از نظر اقتصادی نمیتوان به این شکل تولی د کرد ویا هر الزم به تذکر است که هر دارویی را ‌ دارویی راالزم نیس ت ب ه این ش کل درآورن د .مانن د تئوفیلین ط والنی اثر ()Theophyline S.R قرص,,,های دارای ی,,,ک ش,,,یار و دو ش,,,یار ( :).Scored & Double scored Tab قرصهای یک شیاری و دو شیاری قرصهایی هستند ک ه به ترتیب برروی آنها ی ک ش یار و دو ش یار کش یده‌اند. میت وان با قرار دادن چاقو و وارد قرص های ف وق را ‌ کردن فشار به ۲یا ۴قسمت تقسیم کرد .مانند دیگوکسی میشود )Digoxinکه در بیماران قلبی استفاده ‌ ن ( فرآوردههایی مایع تغلیظ شده حاوی شکر و یا مواد جانش ین ‌ شربتها))Syrup شربتها از بهترین فرآورده‌های خ وراکی بخص وص ب رای ‌ میباشند. شونده آن ‌ شربتها مزه نامطبوع مواد دارویی به واسطه شیرینی شکر ‌ کودکان می‌باشند .در پرمصرفترین ش یرین ‌ نمیشود .باانکه ش کر و همچنین چگالی زیاد مایع حس ‌ میباشد ،اما در مواردی از مواد شیرین کننده دیگری نظیر کننده در تهیه شربت ‌ دکستروز ،سوربیتول ،گلیسیرین ،ساخارین وهیدروکسی اتیل سلولز نیز اس تفاده میشود .عالوه بر شکر سه ماده اول پس از ورود ب ه ب دن در نهایت ب ه گل وکز ‌ تی دیل می‌ش وند (م واد )Glucogenicدر حالیک ه دو ماده آخر چ نین خاصیتی را ندارند.)Non Glucogenic( . استفاده از شربتهای حاوی م واد Glucogenicب رای افراد مبتال ب ه دیابت مناسب نیست .مانند شربت ویتامین‌مولتی. الگزیرها الگزیرها محلولهای خوراکی و شیرین‌شده هیدروالکلی می‌باش ند .در این فرآورده‌ها با استفاده از الکل سبب حل شدن موادی می‌شوند ک ه در آب نامحلول یا کم محلول و در الکل محل ول اس ت .م یزان الکل الگزیرها بسته به نوع ماده موثره متفاوت است .به علت وجود الکل در فرآورده ،باید در ظرف حاوی فرآورده ک امًال محکم بس ته ش ود و فرآورده باید دور از حرارت باش د .الگزیرها در مقایس ه با شربت‌ها دارای شیرینی و چگالی کمتری دارند. مانند الگزیر دیفین‌هیدرامین (Diphyn Hydramine سوسپانسیونها[ویرایش] ‌ سوسپانسیونها از مخلوطهای ناهمگن مایع می‌باشند که در آنها یک ماده جامد ن امحلول ،در ‌ آب پراکنده شده است .سوسپانسیون‌ها گاه آماده هستند و گ اه در هنگ ام مصرف فرآورده تهیه می‌شوند .علل تهیه مواد به صورت سوسپانسیون عبارتست از: مزه نامطلوب یک ماده در حالت نامحلول بسیار ناچیز است. برخی مواد در حالت محلول ناپایدار هستند اما در حالت سوسپانسیون پایدار هستند. نمیتوان در حالل مناسب حل کرد اما با تهیه سوسپانسیون آن‌ها می‌ت وان ی ک برخی مواد را ‌ فرآورده مایع را تهیه کرد. سوسپانسیونها را باید در ظرف دهان‌گشاد که در باال دارای فض ای خ الی باش د (ب رای به تر ‌ مخل وط ش دن فراورده در هنگ ام تک ان دادن) ،ب ه دور از یخ‌زدگی ،ن ور و حرارت زیاد نگهداری شود. جیاس ( )Al.Mg.Sکه به صورت سوسپانسیون آماده در دس ترس اس ت. ام ‌ مانند آلومینیوم‌ ‌ آموکسیسیلین (به انگلیسی )Amoxicillin :که به صورت پودر برای تهیه سوسپانس یون ‌ در دسترس است. پودرها Powderیا گردها ذرات ریز یک ماده دارویی هستند که فعالیت خاصی برروی آنها انجام نگرفته است .پودرها را گاهی برای مصارف خارجی به کار می‌برند .برای مصارف خوراکی عمومًا آنها را برای مصرف در مایع حل می‌کنند .از معایب این روش مصرف می‌ توان عدم امکان پوشاندن طعم دارو و عدم حفاظت دارو در برابر عوامل ناپایدار کننده مثل رطوبت و اکسیژن را نام برد .همچنین پودرهایی که به آب دوستی زیادی ندارند نمی‌توان به راحتی در آب حل نمود .مثالی از این مورد مانند داروی سولفات باریم که یک داروی حاجب می‌باشد. كپسول میت وان در پوستههای ساخته شده از ژالتین هستند که ماده دارویی را ‌ ‌ کپسولها آنها جای داد .عمومًا در مقایس ه با قرص ها ماده م وثره بیش تری را می‌ت وان در کپسولها جای داد .بر حسب نوع ساخت ،کپس ولها ب ه دو ن وع س خت Hard میش وند .ژالتین پوس ته Gelatineو نرم Soft Gelatineتقس یم ‌ کپسول در آب سرد نامحلول است اما می‌تواند تا ده برابر وزن خود آب ج ذب اینرو در مجاورت با مایعات دهان خیلی سریع نرم ول یز می‌ش ود و ب ه کند .از ‌ میباش د .ژالتین در دمای ۳۷درج ه همین دلی ل بل ع آنها اسانتر از قرص ها ‌ سانتیگراد ذوب می‌ش ود از این رو پس از بلعی ده ش دن در مع ده ژالتین ذوب میشود. میشود .ژالتین ذوب شده نیز هضم ‌ شده وماده دارویی آن آزاد ‌ از انواع Gelatine Softمي توان به pearl TNGو امگا 3و ژل وفن اشاره نمود. میتوانند رطوبت محیط را به خود بگیرند و یا رط وبت موج ود کپسولها ‌ در پوسته را از دست بدهن د .با توج ه ب ه همین مسئله بای د از قراردادن کپسولها در محیط مرطوب خ ودداری کرد زی را عالوه ب ر تغی یر ش کل کپسول امکان ناپایدار شدن فرآورده داخل کپسول نیز می‌باشد .همچ نین در محیط خشک کپسول می‌تواند بسیار شکننده شود و مق داری از پ ودر آن در هنگ ام مصرف خ ارج ش ود در نتیج ه مق دارماده م وثره کم تری میشود .کپسولها چنانچ ه در کن ار مصرف می‌شود و هم طعم دارو حس ‌ هم قرار گیرند به یکدیگر می‌چسبند و امک ان ج دا کردن آنها نیس ت. حس نشدن بو وطعم دارو از مزایای کپسولها است .از کپس ولهای س خت میتوان به کپسول آموکسی‌سیلین اشاره کرد .واز کپسولهای نرم می‌توان ‌ نیتروگلیسیرین و ویتامین Aاشاره کرد  Capletكه دارويي مابين قرص و كپسول است مثل cold stop فرم هاي تزريق دارو داروهای تزریقی یا محلول قابل تزریق ،محلولی است استریل که حاوی یک یا چند ماده دارویی است و از طریق تزریق وریدی ،عضالنی و زیر میرود. جلدی به کار ‌ آمپول ها :ظروف شيشه اي هستند كه جهت نگهداري داروهاي تزريقي بكار مي روند ،اين فراورده ها يكبار مصرف هستند و هنگامي كه سرآمپول باز مي شود بايد مصرف شود ونمي توان آنها را براي استفاده مجدد نگهداري كرد. توصيه آمپول متوكاربامول  Vialكه پودري شكل است و بايد با آب مقطر مخلوط شود ‏Injection و بايستي گفت: داروهاي تزريقي يا محلول قابل تزريق ،محلولي است استريل كه حاوي يك يا چند ماده دارويي است و از طريق تزريق وريدي ،عضالني ،زيرجلدي و يا ساير راه هاي تزريق به كار مي رود .نوع تزريق به ماهيت دارو و شرايط درمان بستگي دارد. انتخاب نوع تزريق بستگي كامل به نوع ،مقدار و همچنين زمان اثر دارو دارد (در مواردي كه ميسر باشد ،هميشه راه خوراكي دارو ترجيح داده مي شود). تذکر : جزء در موراد استثنا هیچ یافته قطعی مبنی بر اینکه روش تزریقی به مصرف خوراکی داروها ارجحیت دارد وجود ندارد ،بلکه معایبی مانند درد ،امکان انتقال عفونت، هزینه درمانی باال ،نیاز به افراد کارشناس جهت تزریق ،عدم امکان حذف دارو و در صورت تزریق بیش از حد ،ایجادآبسه در محل تزریق و ....را نیز به همراه دارد .  Solutionمخفف آن sol فرم موضعي Creamمخفف آن solمثل بتامتازون Ointmentمخفف آن pomadيا oint Gelمثل پيروكسيكام يا ديكلوفناك Lotionمخفف آن Lot همه اينها ( Topicalجلدي )هستند يعني بر روي پوست ناحيه خاصي استفاده مي شوند. پماد :چرب ترين نوع اشكال پوستي است كه به دليل چربي باال اثر خوبي روي پوس ت در برابر از دست دادن رطوبت ايجاد مي كن د .پمادها چ رب ب وده و ب ه راح تي با آب شس ته نميشوند و براي زخم ها و يا سطوح داراي ترشح زياد مناسب نمي باش ند .پمادها نسبت ب ه ‌ کرم های موضعی ظاهر چرب تری دارند و از جمله خصوصیات پماد ها موضعی این اس ت که می توانند برای مدت طوالنی تری ماده دارویی را درتماس با پوست نگهدارند . كرم :ب ه ان واع امولس يون هاي روغن در آب و آب در روغن تقس يم مي ش وند .پايه كرم قابليت نفوذ مناسبي درون پوست دارد ،لذا در مورد داروهايي كه نف وذ آنها ب ه پوس ت مهم است كاربرد دارد .كرم هايي كه به شكل امولس يون روغن در آب هس تند ب ه راح تي با آب شسته مي شوند. ژل :وقتي پايه چرب قابل استفاده نباشد به كار مي رود .مثًال‌ در شرايطي كه دارو رساني ب ه پوست مورد نظر پزشك باشد ،پايه چرب مانع از جذب مناسب دارو مي گردد و ل ذا از ژل كه پايه محلول در آب دارد استفاده مي شود. لوسيون :به شکل دارویی مایعی گفته می شود که در آن مواد پودر شده نرم ون امحلول در یک حامل مایع پراکنده شده اند .لوسیون های موضعی پس از مالیده شدن ب ر روی موض ع به سرعت خشک ش ده و الی ه ن ازکی از ماده م وثر دارویی خ ود را روی پوس ت باقی می گذارند. درمواقعی که مالیدن یک فرآورده دارویی موضعی ب رروی ن واحی وس یعی از پوس ت الزم است ،با استفاده از لوسیون ها می توان تمام نواحی مورد نظر پوس ت را بط ور یکن واخت با الیه نازکی از فرآورده ها پوشاند كال پماد ها قويتر از كرم ها هستند ولي چرب تر و مات تر هستند ولي كرم ها آب دوست هستند ولي پماد ها آب گريز هستند Patchمثل چسب هاي ترك سيگار و ضد آنژين صدري قطره هاي موضع خاص اشكال دارويي چشمي اشكال دارويي چشمي شامل قطره ،پماد ،ژل ،محلولهاي شستشوي چشمي ،لنزها و محلولهاي شستشوي لنز مي باشند. اشكال دارويي چشمي حتمًا بايستي استريل باشند و ذره نبايد در اين اشكال وجود داشته باشد. شامل : ‏Ophtalmic oint ‏Stile oint ‏Ophtalmic Drop ‏Eye Drop قطره ها رايج ترين اشكال دارويي چشمي هستند .روش استفاده از اشكال دارويي مورد استفاده در چشم اهميت زيادي دارد. در مصرف قطره هاي چشمي ،يكسان بودن مقدار قطره مصرفي (دوز مصرفي) و پرهيز از آلوده شدن ظرف آن بسيار مهم است. اشکال دارویی گوشی ()ear قطره های گوشی برای درمان یا پیش گیری از عف ونت های گ وش ب ه ک ار می روند .اشکال بدون نسخه نیز وجود دارد که برای شناگران قابل اس تفاده اس ت . این قطره های حاوی الکل و استیک اسید هستند که برای خشک کردن حفره گوش وجلوگیری از رشد قارچ ها وباکتری ها بکار میروند .قطره های گوش ی نباید بیش از چند دقیقه سوزش یا گزش ایجاد نمایند . اشكال دارويي بيني ()nose اشكال دارويي بيني يا به منظور اثر موضعي شامل ضداحتقان و ضدالتهاب و يا به منظور اثربخشي سيستميك (عمومي) ب ه كار مي رون د .اش كال قطره ،قلم و اسپري هاي بيني در اين دسته قرار مي گيرند. قطره چشمي را مي توانبراي گوش يا بيني استفاده نمود ولي برعكس اين م ورد صادق نيست شياف ها ( : )suppositoryمعموًال در شرايطي كه فرد قادر به مصرف قرص يا شربت و ساير اش كال خوراكي نمي باشد نظير مواقعي كه تهوع دارد و يا براي ايجاد اثر در همان موضع ،به كار مي رود. شياف ها داراي اثرات موضعي و سيستميك (عمومي) هستند. شياف ها اشكال جامدي هستند كه در محل مايع شده (ذوب) وماده دارويي را آزاد مي‌كنند. به عنوان مسهل ،ضد درد و ضد تب نظير استامينوفن و آسپرين به كار مي روند .اگر ب ه عن وان مس هل اس تفاده نمي شوند بهتر است پس از دفع مدفوع به كار روند تا انحالل (ذوب) و جذب آنها كامل صورت گيرد. ًالبراي رفع تنقيه (انما) :اشكال دارويي هستند كه از راه مخرج وارد روده بزرگ مي شوند و معمو ‌ .يبوست به كار مي روند نظير محلولهاي سديم فسفات اشكال دارويي تنفسي -اسپري ها اشكال دارويي تنفسي به انواع آئروسل هاي تنفسي با دوزهاي تنظيم شده و پودرهاي خشك استنشاقي و نبواليزر تقسيم مي شوند : ام دي آي ( :)MDIاسپري هايي هستند داراي محلول ،سوسپانسيون يا امولسيون دارو در مخلوطي از گازهاي حامل كه تحت فشار نگه داري مي ش وند .دارو با دوز ًال ب راي مشخص در هر پاف به شكل قطراتي داراي قطر مشخص آزاد مي شود .معمو ‌ درمان آسم به كار مي‌روند. نبواليزر :دستگاهي است كه براي تجويز دارو به شكل بخار براي تنفس به كار مي رود .با توجه به اين كه قابليت حمل و نقل آن مش كل اس ت بيش تر در بيمارس تان ها كاربرد دارد. نبوالیزر در بيماري هاي عفوني ريوي شديد و حمالت آسمي به كار مي رود .يك محلول مايع وارد دستگاه مي شود و پس از تب ديل ب ه ذرات ريز توس ط يك قطع ه دهاني استنشاق مي شود. Nasal spray Oral spray انواع قرص ها از نظر مصرف .Chewable Tab .Effervicent Tab بسته بندي داروها اشكال دارويي را به صورتهاي مختلف بسته بندي مي كنند و در اختيار بيمار مي گذارند كه تعدادي از آنها عبارتند از: بليستر :ورق حاوي قرص يا كپسول از جنس پالستيك آمپول :ظرف شيشه اي كه يك يا دو طرفش باريك شده باشد. ويال :شيشه با درپوش آلومينيومي و الستيكي براي مصرف چندباره. تيوپ :ظرف لوله اي از جنس آلومينيوم براي بسته بندي كرم ،پماد و ... بطري :ظرف شيشه اي مخصوص بسته بندي فرآورده هاي مايع.