درس یک فارسی دهم

درس یک فارسی دهم

اسلاید 1: به نام خدا

اسلاید 2: فارسی دهم درس یکم

اسلاید 3: تاریخ ادبیات نیما یوشیج: علی اسفندیاری مشهور به نیما یوشیج ( زادۀ ۲۱ آبان ۱۲۷۶ – درگذشتۀ ۱۳ دی ۱۳۳۸) شاعر معاصر ایرانی بود. وی بنیان‌گذار شعر نوین و ملقب به پدر شعر نو فارسی است. از آثار او می توان به قصّه رنگ پریده، افسانه و ققنوس اشاره کرد.قالب شعر : مثنویموضوع : ادبیات تعلیمی

اسلاید 4: 1) گشت یکی چشمه ز سنگی جدا / غُلغله زن چهره نما تیزپاقلمرو زبانی : غلغله زن : شور و غوغا کنان / مصراع دوم : قید / یکی چشمه : نهاد قلمرو ادبی : چهره نما : کنایه از خودنما / تیزپا : کنایه از شتابان / استعاره مکنیه و تشخیص : چهره نمایی و تیزپایی به چشمه نسبت داده شده است .قلمرو فکری : چشمه ای از سنگی جدا شد و غلغل کنان( در حال جوش و خروش ) با خودنمایی به سرعت حرکت می کرد .

اسلاید 5: 2 ) گه به دهان بر زده کف چون صدف / گاه چو تیری که رود بر هدفقلمرو زبانی : چون : مثل و مانند، حرف اضافه / صدف : متمم قلمرو ادبی : تشبیه1 : چشمه ( مشبه )، صدف ( مشبه به )، کف بر دهان زدن ( وجه شبه ) / تشبیه 2 : چشمه ( مشبه )، تیر ( مشبه به ) به سوی هدف رفتن ( وجه شبه ) / جناس ناهمسان اختلافی : صدف، هدف / استعاره مکنیه و تشخیص : نسبت دادن دهان به صدف و چشمه قلمرو فکری : چشمه گاهی به خاطر سرعت مانند صدف دهانش کف آلود می شد و گاهی مانند تیری بود که به سرعت به سوی هدف می رفت .

اسلاید 6: 3) گفت درین معرکه یکتا منم / تاجِ سر گلبُن و صحرا منمقلمرو زبانی : معرکه : میدان جنگ، جای نبرد / یکتا : بی نظیر، مسند / گلبُن : بوتۀ گل ( واژۀ مرکب ) / صحرا : دشت هموارقلمرو ادبی : تشبیه : چشمه ( مشبه )، تاجِ ( مشبه به ) / تاج : مجاز از زینت / تاجِ سر بودن : مایۀ بزرگی، افتخار و زیبایی بودن / استعاره مکنیه و تشخیص : سخن گفتن چشمه قلمرو فکری : چشمه گفت : من در این میدان یگانه و بی نظیرم و مانند تاج، زینت بخش بوتۀ گل و دشت هستم .

اسلاید 7: 4) چون بدَوَم، سبزه در آغوش من / بوسه زند بر سر و بر دوش منقلمرو زبانی : دوش : کتف، شانه / چون : هنگامیکه، حرف ربط وابسته ساز / سبزه و بوسه : واژگان وندیقلمرو ادبی : بوسه زدن : کنایه از عزیز و دوست داشتنی شمردن / آغوش من ( چشمه ) : اضافۀ استعاری / استعاره مکنیه و تشخیص : بوسه زدن سبزه و دویدن چشمه / جناس ناهمسان اختلافی : در، بر، سر / مراعات نظیر : سر، دوش، آغوشقلمرو فکری : چشمه گفت : وقتی می دوم سبزه ها در آغوش من، به نشانۀ عزیز بودنم بر سر و کتف من بوسه می زنند .

اسلاید 8: 5 ) چون بگشایم ز سر مو شکن / ماه ببیند رخ خود را به منقلمرو زبانی : شکن : پیچ و خم زلف / چون : حرف ربط وابسته سازقلمرو ادبی : مو : استعاره مصرّحه از آب / شکن : استعاره مصرّحه از موج / استعاره مکنیه و تشخیص : نسبت دادنِ گشودن مو به چشمه و دیدن رخ خود به ماه / مراعات نظیر : سر، مو، شکن، رخقلمرو فکری : چشمه گفت : وقتی پیچ و خم موهایم را باز می کنم، ماه چهرۀ خود را در من می بیند .

اسلاید 9: 6 ) قطرۀ باران که درافتد به خاک / زو بدمد بس گُهر تابناک قلمرو زبانی : گُهر : مخفف گوهر، مروارید / درافتد : فعل پیشوندی / بس : قید / تابناک : واژۀ وندیقلمرو ادبی : تلمیح : اشاره به اعتقاد قدما( در گذشته اعتقاد داشتند، مروارید، همان قطرۀ باران است که به دریا می افتد و صدف آن را پرورش می دهد . ) / خاک : مجاز از زمین / گهر : استعارۀ مصرّحه از گل و گیاهقلمرو فکری : چشمه گفت : قطرۀ بارانی که بر زمین می افتد، از آن مروارید درخشانی به وجود می آید.